Notes on ancient religions

<1r>

Quintus Curtius de igne æterno et cultu Solis Mithres Lib IV c XIII & c XIV Vide et eruditissimum opus Cunæi de rep. Hebr. 2. 13. Hic ignis tempore belli \olim/ præferebatur excercitibus Persarum (Curt. ib) Spartanorum (Xenophon. in Republ. Lacedæm.) et aliorum Græcorum (Herod 8. 6) qui ignis latorem πυροφόρον vocat|r|i memorat: εδει δε, ait, μηδὲ πυροφόρον τω ἐκείν{illeg}ων λόγω, ἐκφυγόντα περιγενέσθαι. quum tamen, ut quidem illi consilium inibant, ne igniferum quidem superesse oporteret.

Babyloniarum fæminarum tam Matronarum et virginum quam meretricum impudicitia. Nihil urbis ejus corruptius moribus, nec ad invitandas inliciendas immodicas voluptates instructius. Liberos conjuges cum hospitibus stupro coire, modo pretium flagitij detur, parentes mariti patiuntur. Convivales ludi tota Perside regibus purpuratis cordi sunt: Babylonij maximè in vinum et quæ ebrietatem sequuntur, effusi sunt. Fe{illeg}minarum convivia ineuntium, in principio modestus est habitus; dein summa quæ amicula exuunt, paulatim pudorem profanant: ad ultimum (honos auribus sit) ima corporum velamenta projiciunt, nec meretricum hoc dedecus est, sed matronarum virginum, apud quas comitas habetur vulgati corporis vilitas. Q. Curtius Lib V. cap 1

<2r>

Orpheus fillius Oeagri et Calliopes Apollon. Rhod. Argon. l 1. Edit Basil.

Polyphemus qui inter Lapithas pugnarat contra centauros, jam senex cum Argonautis navigavit. ib. l. 1 Item Iphiclus Iasonis avunculus, cujus germana Alcimede fuit Æsonis uxor. ib. l 1

Clytoneus filius Nauboli, filij Lerni, filij Præti filij Nauplij filij Amymonæ filj|i|æ Danai. Neptunus ex Amymona Nauplium genuit \navis Argus rectorem/. ib. l. 1.

Abantes duo; Argivus & \pate Idmonis pater/ quem Latoides genit ventura nosce fata dedit Phœbus & Sydera cœli.

Calais et Zethe uno partu ex Borea et Orythia Erechtheis.

Hypsipyle filia Theantis filij Minoi. Thoas ita vel filius vel nepos Minois

Nec procul Amphion Thebanæ conditor arcus, Zethus et Antiopa stab stabant Asopide nati. Nondum centifores Sidonia mœnia Thebæ Aggere munierant, vix prima fundamenta locarant Prima Asopiades, &c Ib. l. 1 Thebes was therefore by Amphion & Zethus after the argonautic expedition

Phineus, Belides genuit quem fortis Agenor, Cleopatram Calais Zetis sororem duxit cum rex esset Thraciæ.

<3r>

a Carmelo & Iamnia proximo vico [in Iudæa] ad Casium Pelusio propinquum montem distantia mille stadiorum & paulo amplius, hinc alia trecenta ad Pelusium us. Interjacet Gadaris, quam ipsam quo Iudæi suam fecerunt, postea Azotus et Ascalon. Iamnia Azoto et Ascalone distat ducentis fere stadijs. Postea est Gazeorum portus. – Ex hoc loco dicitur esse 1260 stadiorum transcensus ad urbem Elana sitam in Arabici sinus intimo secessu. Duplex est hic transitus, alter Arabiam & Gazam versus quem Elaniticum vocant ab urbe quæ in eo est: alter Ægyptum versus ad Heroum urbem in quem compendiosius iter est a Pelusio – Quæ Gazam sequitur regio sterilis est & arenosa. Magis etiam quæ inde est inter Sirbonidem lacum et mare æqualibus distantia intervallis parvum quendam transitum in medio occupans, ad locum us cui ab eruptione Ecregma nomen. Longitudo est 200 fere stadiorum, latitudo 50. Eruptio illa obturata est. Sequitur regio us ad Casium at inde ad Pelusium. Casius est mons aggeribus arenarum similis in mare procurrens, ipse aquarum inops. In eo Magni Pompeij corpus jacet & Iovis Casij est templum. Inde est via quæ Pelusium defert. Strabo Geog l. 16. p 759, 760. Populos inter Casium et Pelusium Suidas vocat Pensiotas Casios.

Herorum urbs, quæ est ad Nilum, recessum Arabici sinus. Strabo l. 16. p. 767. C. & p 768 D & p 769 C.

Atergatem aliqui Atharam, Ctesias Dercetem vocavit. Strabo l 16 p 785 A.

Insularum Nili præcipua est quæ Heracleoticam præfecturam comprehendit. – Fluvio irrigua est sola ea pars Ægypti quæ jacet ad utram Nili ripam & rarò us 300 stadi{illeg}orum continuam latitudinem habitabilem obtinet. Orditur ab Æthiopiæ montibus & in ipsius Delta verticem desinit. – Quod supra montes est regionis non habitatur magna ex parte. Strabo p 789. A.B. Cæterum prisci id solum Ægyptum vocavere quod habitatur et a Nilo <3v> irrigatur a locis Syenæ proximis incipientes us ad mare. recentiores vero ad hoc us tempus omnes fere orientales portas assumpserunt quæ inter Arabicum sinum sunt at Nilum. Strab ab Occidente vero loca us ad Anases &c Strab. c|l|. 17. p. 791.

Apud Necropolin \(prope Mareotidem locum)/ in suburbano sunt horti plurimi et & {sic} sepulturæ et domicilia condiendis mortuis idonea – A amphitheatrum et stadium et quinquennalia certamina ibi celebrantur: antiquitus vero instituta viluerunt. Strabo. l. 17. p. 795

Pelusium est cinctum lacubus quæ nonnulli Bathra vocant [Barathra inquit annotator] nec non paludibus. Sita est urbs supra mare stadijs amplius 20. – Arabia sita est inter Nilum jacet et Arabicum sinum et in extremis ejus partibus situm est Pelusium: verum tota deserta est et invia. Istmus qui inter Pelusium est at recessum sinus qui ad Heroum urbem accedit {illeg} noningentorum est stadiorum est. Strabo l. 17 p 803 A. B.

Templorum [Ægyptiorum] structura talis est. In ingressu fani est pavimentum latittudine {sic} jugeri aut paulo minus, longitudine vero tripla vel quadrupla – Per totam longitudinem ex utra latitudinis parte sunt positæ lapideæ sphinges, vigenis cubitis vel paulo pluribus ab invicem distantes. – Post Sphinges est vestibulum aliud. Sed ne vestibulorum ne Sphingum certus est numerus. – Post vestibula est templum quot ingens atrium habet ac memoratur dignum, et delubrum mediocre: simulacrum verò aut nullum, aut non ad hominis formam sed bestiæ alicujus effictum. Strabo l. 17. p 805 C. D.

Memphis Ægyptiorum regia tribus schænis a Delta dissita – Apidis templum habet qui idem est qui Osiris. – Apidis templum Vulcanio adjacet, quæ est ædes templi magnitudine alijs rebus sumptuose ornata. Strabo p. 806. B. C

Sequitur Heracleopolitana præfectura in insula magna – Hæc præfectura cæteras omnes et aspectu et virtute et apparatu antecellit. Sola enim oleas perfectas & <4r> fructiferas arbores profert. – ac|V|ini autem non parum fert frumentum quo, legumina et alia semina omnis generis. – – – – Inferiorem Ægyptum et quæ us ad Serbonis cum lacum tendunt, pelagus obtinebat conjunctum fortasse cum mari rubro, quod Heroum urbi, et Elanitico recessui proximum est. Strabo Geogr l 17 p 809.

Post Arsinoiticam Heracleoticam præfecturam [e regione jacentem] est Herculis civitas, in qua colitur Ichneumon. Strabo Geogr. p. 812.

Coptus – communis Ægyptiorum et Arabum urbs. Str. p. 815

Thebarum pars in Arabia ubi \&/ urbs est: pars etiam in ulteriore ripa ubi Memnonium. Strabo Geog. p. 816.

Ægyptus ab ortu et occasu desertis & montibus Ly|i|bycis & Arabicis munita. Ib. p 820.

Meroe cultores etiam Herculem Panem et Isidem venerantur, \ac præterea quendam Deum barbaricum./ ib p 822 D. Regni [Æthiopici] capud|t| est Meroe urbs ejusdem cum insula nominis. Ib. p. 821

פתרס Phathros vel Phatures (ut legit Ath. Kircher) Phatures.

Busiris filius Chami secundum Arabes.

Diodorus Siculus alicubi dicit Ammonem regem Libyæ Rheam Cœli filiam uxorem duxisse & Amalthæam adamasse filium ex ea Dionysium sustulisse. Hyginus {illeg} Liberum in Africa prope Iovis Ammonis templum belligerasse scribit (Hygin in lib. fabul. nom. Aries.) et Leo, quod Liber Ægyptum (præter alias terras) regno teneret et cum Ammone colloque conversaretur.

Canobus pingitur forma vasis cum capite imposito. Vide Kircher. Oedip. Ægypt Spit. 2. c. 7. p 209

Chones populus Italiæ, dicunt Herculem juxta Ægyptiorum dialectum Chon dictum esse, et a subjugata per eum Italia Itali Chones postmodum appellati sunt. Etymologicū magnum. NB Chon esse Chiun i.e. Saturnum.

Gignon, nonnullis Gigon, Patæcus, Epipatæcus, Trapezius aliqui Herculem Ægyptium appellant. Hesychius.

<4v>

Semiramis et Ninus Syri dicuntur quorum illa Babylonem condidit & regiam habuit, ille Ninum quæ primaria urbs Syriæ censitur. Eadem adhuc lingua utuntur extra intra Euphratem Strab. Geogr. l 2. p 84. c

Iam qui de Syrorum imperio scribunt cum Medos a Persis eversos dicunt, Syros autem a Medis nullos alios Syros intelligunt quam eos qui Babylone et Nini regiam constituerunt, quarum alteram Ninus in Aturia condidit et & {sic} ejus uxor Semiramis, quæ et in regnum successit Babylonem. – Ninus post eversos Syros extemplo {sic} deleta est. Ea multo major erat Babylone in Aturiæ campo sita. Strabo l 16. initio p 737 b.

In Orgijs Bacchi clamabant Eu Ἐυα, Εva, Eua, Eua. Clemens Admonit ad Gent. p. 9. & Strom. l. 1. p. 348. D.

Indi Solem adorarunt. Phryges Lunam. Clement. Alexand. admonit. ad Gent. p. 16.

Seu Phoroneus ille fuerit seu Merops seu aliquis alius qui eis posuerunt templa et altaria qui etiam sacrificia eis primi consitituisse fabulole dicti sunt: nam posterioribus quidem certè temporibus finxerunt Deos quos adorarent. Clemens Alexandr. adm. ad Gent. p. 28.

Lapides rudes et columnæ primum cult pro Dijs culti dein <5r> statuæ pro ex his effectæ. Arabes lapiden {sic} colebant. Clement Strom admonit ad Gent. p 29 D et 30 A, B, C, D. 31 A Et Strom. l 1 p 348 C. D & 349. A.

Serapis est Pluto. Clem. Strom adm. ad Gent. p 31. B.

The worship of Images was first introduced among the Medes & Persians by Artaxerxes the son of Darius & Grandson of Ochus. Clement. Strom Adm. ad Gent. p 43. b.

Priapus Bacchi et Veneris filius Euseb. Præp. Evang. l 2. C. 2 p 54 a

Iam Hercules alter traditur Nilo natus Ægyptius quem aiunt Phrygias literas conscripsisse. Tertius est ex Idæis Dactylis cui inferias afferunt. Quartus Iovis est et Asteriæ Latonæ sororis quem Tyrij maxime colunt cujus Carthaginem filiam ferunt Quintus in India qui Belus dicitur. Sextus hic ex Alcumena quem Iupiter genuit sed tertius Iupiter quoniam ut jam docebo plures Ioves etiam accepimus. Cic. de Nat. Deor. l. 3. s. 41 /42\

Hecate{illeg} matre Asteria est sorore Latonæ. ib. l. 3. s 45.

Sol unus Iove natus nepos Ætheris, alter Hyperione, tertius Vulcano Nili filio, cujus urbem Ægyptij volunt esse eam quæ Heliopolis appellatur. ib. l. 3. s. 53.

Vulcani item complures primus Cœlo natus ex quo Minerva Apollinem eum cujus in tutela Athenas antiqui historici esse voluerunt: secundus Nilo natus Opas ut Ægyptij appellant, quem custodem esse Ægyptij volunt, tertius e tertio Iove et Iunone qui Lemni fabricæ traditur præfuisse. ib c|l| 3. sect 53.

Venus prima Cœlo et Die nata cujus Elide delubrum videmus, altera spuma procreata ex qua et Mercurio Cupidinem secundum natum accepimus, tertia Iove nata et Dione quæ nupsit Vulcano, sed ex ea et Marte natus Anteros dicitur: quarta Syria Tyro concepta quæ Astarte vocatur quam Adonidi nupsisse ferunt traditum est. – Cupido primus Mercurio et Diana prima natus dicitur secundus, Mercurio et Venere secunda, tertius quidem est <5v> Anteros Marte et Venere tertia. ib. lib. 3 sect. 53 & seq.

Saturno Cœli filio uxor fuit Semiramis, apud Assyrios Rhea appellata: ex qua filios duos et filiam habuit

Saturnus Cœli filius \Syriam/ Persidem reliquas orientis regiones sibi subjectas habuit. Hic primus regnandi modum alios sub jugum mittendi ostendit: – Vxor huic fuit Semiramis apud Assyrios Rhea appellata Qui cum Syriæ regno primus per annos 56 potitus fuisset, Persidem sibi omnem facto a Syria initio subjecit. Vxor huic fuit Semiramis, apud Assyrios Rhea appellata ex qua filios duos et filiam habuit Iovem Ninum et Iunonem – Post Saturnum regnavit filius ejus Ninus annis 52 qui matrem suam Semiramidem in uxorem habuit uxorem: unde Persis lex nata matres & Sorores in tori consortium asciscendi. Anonymus \Malalæ/ Chronographiæ præfixus \pag. 19/. Editus est liber Oxonij A.C. 1691 hoc titulo Ioannis Antiocheni Cognomenti Malala

Belus in Ægyptum profectus in uxorem cœpit sibi Sidam ib. pag. 33. Vide e|E|x Chron. Alexandr. ni fallor.

Bacchus in bello Deorum fo Gigantes de formam Leonis indutus Gigantes dejecit, Horatius Ode 19 & ad inferos descendens ut Ariadnem uxorem reduceret Cerberum vidit. Horat. \Carm. lib. 2/ Ode 19.

{illeg} Vulcanus bello deorum interfuit. Horat carm. l. 2 Ode 4.

Donum illud a Dijs immortalibus in humanum genus profectum quod splendidissimo cum igne Prometheus a Sole una cum mercurio μετὰ της {illeg} Ερμου μερίδος una cum Mercurij portione transtulit, nihil aliud est quam rationis mentis distributio. Iulian Imp. Orat. 6. p. 342.

Μηχανίτις Ἀφροδίτη Venus Machinatrix ædem et signum ligneum habuit, Damophontis opus &c Pausan. in Arcadicis

Cœlestem Afri Mithram Persæ, pleri Venerem colunt pro diversitate nominis non pro numinis varietate. Ambros l. 2 /cont. Sym\

Momemphitæ Venerem colunt & sacram vaccam alunt, quemad <6r> modum Apim in Memphi. Strabo l. 17 Et paulo post: Memphi est Veneris fanum, quæ Græca Dea censatur: Θεας Ε῾λλινίδος νομιζομένης

Venus Paphia et Cypria eadem ac Ὀυράνια. De eadem Tacitus l. 2. Hist. C. 2, cujus simulachrum non est effigie humana sed continuus orbis latiore initio tenuem in ambitum metæ modo exurgens. Idem docet Maximus Tyrius: Venus a Paphijs colitur cujus insigne nulli rei magis assimile quam albæ pyramidi.

Venus peregrina Ξείνη ab Herodoto l. 2. c. 12 dicta est quam apud Proteum Ægypti regem Sacerdotes prædicant diversatam est.

Athenis aderat Veneris cœlestis delubrum quam primi omnium Assyrij coluere, a quibus Paphij in Cypro acceptum sacrorū ritum cum Phœnicibus qui in Palæstina Ascalonem urbem incolunt, Phœnices eum Cythereis communicarunt. Athenis verò eam religionem induxit Ægæus. Pausan. in Atticis.

Ægyptij Astronomi Veneri cœlesti Smaragdum dicaverunt virginitatis indicem ex Horo Apolline. Hunc enim in concubitu frangi autumabant: ne quicquam cœlitus animis mortalium infundi docet Plato nisi purum et honestum quod Veneri cœlesti smaragdo convenit.

Venus urania noncupata est quod Cœli filia esset abs matre. Amorem illa peperit purum sine ulla corporis cupiditate sine ulla labe sed qualis esse debet erga Deum patriam liberos et viros bene-meritos. Duas Veneres celebrat Plato in Sympos. Quomodo non essent duæ Deæ? Altera siquidem antiquior et sine matre, filia Cœli existit quam Cœlestem nominamus; altera junior Iovis & Diones filia, quam vocamus popularem. Vtrius etiam meminit Pausan in {illeg}|Æliacis| l. 6.

Veneris Vraniæ signum armatum est (Pausan l. 3) Hæc cestum habet id est fluxam tunicam (Lucian in Dea Syria) In ejus ædem pe{illeg}netrare viris nefas est (Pausan. in Achaicis.) Huic vinum offerre in sacrificijs minime licuit ut testatur Polemo his verbis. Athenienses harum rerum observandarum studiosi et in sacrificijs Deorum faciendis diligentes, Nephalia <6v> sacrafaciunt Mnemonsyne, Musis, Auroræ, Soli, Lunæ, Nymphis, Veneri cœlesti. Nephalia autem a sobrietate dicta sunt.

Omnes nationes pro Deo sibi Iovem constituere diversis nominibus nuncupatum, eundem apud se natum. Euseb. C{illeg} Præp. l. 3.

Tanfana Dea veteribus Gallis eadem quæ Vesta fuit Romanis fuit. Hujus Deæ meminit Tacitus annalium lib. 1 Iustus Lipsius eo Taciti loco dicit quod prisci Britanni TAN ignem vocant.

Baal Assyriorum lingua Martem significat. Suidas in Thur/as\

Arabes Deum quidem colunt qualem tamen minime novi, statua autem quam vidi erat quadratus lapis. Maximus Tyr. serm 38. Statua autem est lapis niger quadratus informis altus pedes quatuor latus duos; innititur autem aureæ basi. Suidas in Θευσάρης.

Ex avibus Κίσσαν ex picam ex plantis Κισσὸν hederam {illeg} Græci Baccho consecrant ad|l|ludendo ad nomen Chus.

In Græcia nulla erat urbs quæ non haberet templum Vestæ & Prytaneum & cum lucerna perpetuo ardente in honorem Vestæ. Id quod multis probat Casaubonus ad c. 19 l. 15 Athenæi.

In Scholiaste Pindari in undecimo Nemæorum, οἱ πρυτάνεις, qui sunt Magistri et scabini urbium, exhibentur sacrificantes Vestæ priusquam alijs Dijs sacrificia faciant.

Varro (apud Augustinum l. 4 de Civ. Dei c. 31) docet Romanos per annos 170 deos adorasse abs ulla imagine Idem refert Plutarchus in vita Numæ, & Clemens Alexandrinus lib. 1 Strom.

Porphyrius Serapidem eundem cum Plutone facit, malorum etiam Dæmonum eundem Principem esse velit. Euseb. Præp. lib. 3. c. 16.

Arabes Bacchi comites. Damascius apud Photium. p. 1060.

<7r>

Dinonys l 4 p 229. Diodorus de Elide

Vrbem terræ maris dominam quam nunc Romani incolunt primi omnium qui memoriæ sunt proditi feruntur tenuisse barbari Siculi gens indigena postea rem {illeg} antea vero aliosne Colonos habueri{t} an incluta fuerit, nemò potest certo dicere, sed postea ean{illeg} bello antiquis dominis ereptam occuparunt Aborigenes, qui {illeg} montibus sine mœnibus vicatim & passim habitabant {illeg} Pelasgi & alij quidam Græci admixti eos juverunt in {illeg} finitimos populos, Sicula gente inde expulsa multa {illeg} mœnibus cinxerunt & in suam potestatem redege{illeg} illum agrum quem amn{illeg} Liris & Tiberis ter{illeg} Dionys. Halicarn. l 1. {illeg} {a}fter {illeg} Oenotrus (y^e sev sixt fro{illeg} Oenotrus {illeg} \{illeg} colony of/ the Pelasgi \out of Greece/ into y^e western part of Italy, not yet peopled, & the he adds: Nactus autem amplam regionem pascuis, amplam arationi aptam, sed maxima ex parte desertam, ac ne illam quidem quæ incolebatur magno hominum numero frequentatam, quadam ejus parte a barbaris purgata urbes parvas et crebras in montibus condidit qui mos condendē veteribus familiaris fuit. These Pelasgi, or Oenotri ({illeg} so called (called also Oenotri from Oenotrus) he takes to be the same w^th the Aborigines & tells how after this they made war upon y^e Siculi & compelled them to leave Italy & go into Sicily some y^e next Island {illeg} which the from them was called Sicily.

Decimæ ab Hercule in Italia institutæ p 18. Decimæ ex mente Oraculi Dodonæ p 8.

Faunus rex Latinorum a Marte Oriandus. p 13.

Quomodo Ro Numa Curias 30 a {illeg} \Romulo/ institutas in unam mutavit ib l 1 p 68.

Servius Tullius

Amphyction filius Hellenis cum videret Græcam gentem infirmam esse & facile a finitimis barbaris deleri posse <7v> ipse eam in id consilium et conventum, qui ab illo Amphy|i|ctyonicus est dictus, coe{illeg} leges tulit præter {illeg}us {quæ} cui civitati propries & peculiares erant {illeg} omnibus communes essent, quas Amphictyonicas {illeg} beneficio in mutua amicitia perpetuò {illeg}ebantur & cognationem re potius quam verbis {illeg}lant & molesti ac formidabiles barbaris perpetuo {illeg} Cujus exemplum secuti Iones, qui sedes trans{illeg} Europa in {illeg} partes maritimas & {illeg} condiderunt templa communibus {illeg}unt. Iones Ephesi templum Deum, Dorie{illeg} Triopio templum Apollinis, uo statis temp{ori}bus cum uxoribus et liberis conveniebant & simul sacrificia faciebant & simul negotiabantur & mercatur exercebant & certamina equestria & gymnica et musica faciebant dijs donaria communia dicabant. Peractis verò spectaculis & nundinis alijs festis in quibus omnes omni humanitatis genere se mutuò excipiebant, siqua simultas inter civitates ob aliquam offensam orta fuisset, judices sedentes de ea cognoscebant & de bello contra barbaros gerendo & de mutua concordia inter se consultabant. Hæc igitur & his similia exempla secutus [Servius Tullius,] ipse quo summopere in id propensus erat ut Latinæ gentis civitates in unum contraheret & eas conjungeret, ne intestinis dissidijs & bellis debilitatæ ab accolis barbaris libertate privarentur. Quare his apud se statutis optimates ex singulis civitatibus convocavit, denuncians illis se de magnis rebus & ad <8r> communem utilitatem pertinentibus velle cum ipsis consultare, ideo illos de se convocari &c. At hac oratione illis persuasit ut templum cum {illeg} inviolabili {refugio} impensis communibus Romæ extruerent in quo {illeg} civitatum populi congregati quotannis privata {illeg} sacrificia facerant & mercatum exererent {illeg} temporibus, & siqua offensa & controversia int{illeg} fuisset orta, ex his sacris {illeg} dirimerent, r{illeg} civitatum arbitrio co{illeg}um edisionem {illeg}tes. – Ita postea {illeg} contulerunt, extruxi{illeg}, quod {illeg} est in Aventino, omnium {Ro}manorum collium {maximo} & Et leges fœderis inter hos populos facti conscripsit – in ænea columna, quæ ad meam us ætatem perduravit in in {sic} L|D|ianæ fano erecta, characteres Græcarum literarum habente, quibus olim Græcia utebatur. Dionys. Halicarn. p. 122.

Servius Tullius diviso agro in partes plus minus triginta, in montanis tumulis & qui loci natura muniti agricolas facile tutari possent refugia paravit quæ Græco nomine pagos | δημους vocavit. Huc confugiebant ex agris omnes cum adveniebant hostes & hîc sæpe pernoctabant Horum quo erant sui magistratus ad quorum curam pertinebat scire curam nomina colonarum qui in eodem pago contribuebant & prædia unde se alebant, & quoties opus fuisset aut rusticos ad arma vocare aut pecunias viritim exigere, isti eos convocabant & pecunias exigebant. Vt autem rusticanæ multitudinis numerus facile cognosci & aperte iniri posset jussit eos dijs inspectoribus & custodibus pagi aras extruere & dicare quas quotannis sacrificijs com <8v> munibus eò omnibus convenientibus, honorari jussit & festum quoddam, id maxime honoratum instituit {illeg} vocatur paganalia, &c & de his sacris leges quas {illeg}ni adhuc servant conscripsit. Dionys {illeg} Halic. {illeg}4 p 117.

{illeg} Theseus ab Ægæi excessu grande et mirificum opus {illeg} animo contribuit | συνώκιαε Atticæ cultores in unam urbem {illeg} urbis unum reddidit populum qui nunc erant {illeg} ægre ad {illeg} in communi de republ. conciri po{tera}{nt} {illeg}nim dissidebant mutuò bello certabant. {illeg}suit eam rem singulis populis & familijs. Cujus {illeg}m privati et inopes citò acceperunt: opulentis & poten{ti}bus cum remp. fore liberam proponeret, in qua omnis penes populum esset futura potestas, ipse vero moderator tantum belli & legum foret custos, cætera paria omnibus: partim eos perpulit: alij opes ejus veriti jam amplas at audaciam, malebant sponte his quam vi compulsi assentiri. Igitur dissolvit vicatim Prytanæa & curias et magistratus, uno statuto omnibus com̄uni illic prytanæo & curia ubi hodie conspicitur, Astu & Vrbem Athenas appellavit, & Panathenæa sacrificium effecit commune. Plutarch. in Theseo.

Servatur ignis æternus Delphis et Athenis. Plutarch. in Numa. p 66.

Constitit annus apud nonnullos barbaros tribus mensibus in Græcia apud Arcadas quatuor, sex in Acarnania, Aegyptijs menstruus annus fuit, mox quadrimestris ut ferunt. Qui quamvis regionem colant maxime novitiam, habentur vetustissimi & numerum annorum in annalibus suis infinitum supputant, mensibus inter annos annumeratis. Plutarch in Numa /p. 72.\

<9r>

Tonsum fuit Thesei sinciput solum, ut de Abantibus memorat Homerus. – Abantes hunc in modum principes tonsi fuerunt, non ab Arabibus ut quorundam fert opinio) doc{illeg} ne æmulantes Mysos, sed quod bellatores essent con{illeg} pugnarent. Plutarch in Theseo p 2.

Cum Bacchus in expeditione Indica triennium cons{illeg} primus omnium triumphum egit: unde Græci et Thrace{illeg} (in triennia) Bacchi sacra instituerunt. Ideo in multis {illeg} unumquod triennium Bacchinalia a mulierum cæt{illeg} virgines solenni ritus th{illeg} & lymphati{illeg} orant Deum venera{illeg} obeunt ac bacchæntur, n{illeg} carminibus prosequentes, a{illeg} adhærisse referunt. Di{illeg}

Bacchus vocatur Len{illeg}dis ad torcular uvis: B{acch}us ab excitato circa na{illeg} tonitrus fragore: qua de {illeg} πυριγενὴς ignigena quo appellatur. Thriambi etiam nomen gerit quod primum ex omnibus triumphum egerit ab Indiana in patriam expeditione multis cum spolijs reversus. Diodor |(l 4.| p 213.

Thymetes qui Orphei ætate vixit et multa orbis loca pervagatus occiduas Libyæ partes ad Oceanum us accessit. Quin et Nysam \perlustravit/ in \qua/ loci illius incolæ \antiqui/ Bacchum enutritum tradebant. et de singulis Dei gestis Nysæorum opera edoctus poësin quæ Phrygia nominatur, tam lingua quam literatura vetustatem sapiens confecit. Inter cætera ait Ammonem in parte quadā Libyæ regnantem, Rheam Cœli filiam, Saturni aliorum \Titanum/ sororem matrimonio sibi junxisse. Qui cum regnum obiret ad Ceraunios montes virginem cui Amaltheæ nomen, forma longe pulcherrimam offendit, cum ea amoris impulsu congressus, filium genuit tam robore quam Specie insignem [Dionysum scilicet] Posthæc Amaltheam cum imperio vicinæ regioni præfecit. Quæ cum imperio suo figura sua bovis cornu referat, Hesperium propterea cornu indigetatur. Et quæ soli hic est ubertas vitibus alijs arboribus redundat. Mulier rerum illic potita de se Amalthææ cornu locum nuncupat. \Diodor lib. 1. pag. 201./ – Ammon vero a Rheæ zelotypia sibi metuens commissum a se facinus occultat, & clam infantem inde longe remotam in <9v> urbem Nysam transfert. pag. 202. – Puer uni de filijs Aristæi {illeg}dus traditur, Aristæus vero magister illius institutioni præ{illeg}ur. {illeg} – Terra montrum {sic} Ægidem parit. – Minerva monstrum {illeg}cit – Terra {illeg} irata acerrimos Dijs hostes Gigantes quos {illeg} gremio suo effudit qui postmodum a Iove, Minerva {illeg}lo Dijs cæteris adjutantibus sunt deleti. pag. 203. – {illeg} Ammoni succensens Dionysium capere intendit. Verum {illeg} hoc frustrata {illeg} Ammonem remisit \deseruit/ & ad {illeg} \a/ ger{manos} reversa cum fratre Saturno conjugi{illeg}m illis Ammoni bellum {illeg} Saturnus potitur. Ammon {illeg} frumen{illeg}Cretam fugit – quam Idæā {prius} dictam {illeg}anc Cretam indegitavit. Saturnus inde {illeg} regno acerbius imperitavit, et in Nysam {illeg} Dionysum cum exercitu perrexit. Vi – Vincitur Saturnus se \&/ in Ammonis regnū denuo recupit \revertitur/, Dionysus se in Nysam se recepit. pag 204. – – Dionysus bellum movet in Saturnum. – Comites ejus fuere Sileni, Nam primus omnium Silenus bellum movet in Saturnum in {illeg} Nysa regnavit Silenus: qui unde genus ducat ob nimiam vetustatem ab omnibus ignoratur. Caudam habuit in lumbis. – victus Saturnus regiam Ammonis incendit ipse cum Rhea uxore et nonnullis periculorum socijs clam profugit. – Dionysus Saturnum Rheam captos benigne habet p 205. – Ammon arietis caput effigiatum habebat – Et hinc factum ut filius quo ejus Dionysus simili facie ostentetur & posteri cornutum fuisse hunc Deum pro certo tradant. – Dionysus postea Ægyptum invadit Iovem Saturno et Rhea natum licet puerum adhuc provinciæ imposuit. Sed magistrum ei adjunxit Olympum, a quo eruditus Iupiter Olympij cognomentum retulit {illeg} – Vsum vitis Ægyptios docuisse Bacchus fertur. – Eodem modo per totum progressus orbem plantis terras excoluit. p. 206. – Dionysum porro ait{u}nt concitatis ex India itineribus ad mare mediterraneum regressum Titanes cum magnis invenisse copijs jam ad oppugnandum <10r> Ammonem in Cretam conjicientes, Cum Iove, interim Ammoni suppetias fer{illeg} Titanes ad internecionem cæcidisse. Post Ammonem et Liber ex {illeg} ad immortalitatem translatis, in Iupiter {illeg}um occupavit. Hæc omnia Dionysus ille {illeg}ne et Amalthæa genitus (ut {quidem} Libyas re{illeg}navit. ib. p. 207.

In confesso apud omnes fatetur qu{illeg} bello Iovi adfuerit {illeg} p. 208.

Silenus Bacchi pa{illeg} comes in bell{o} {illeg}

Bacchus in {illeg} mollitor vivebat et {illeg}

Titanes Osirim {illeg} excepto pudendo. Ch{illeg}

Decimæ a Roman{illeg}atæ. D{e} d{illeg}. l. 4. § {illeg}

Cretensium Theologia {illeg} erat. Ex Cœlo ac Terra, {sive} ut alij loquuntur ex Curetum uno ac Titæa geniti m{ores} {illeg} \{illeg}/ (  tri) Hyperion, Coeus, Iapetus, Crius & Ocenus. Horum sorores Rhea, Themis, Mnemosyne, Phœbe et Thetys. Saturnus {frater} maximus aurea regnavit ætate vir justus et simplex & {partes} Occidentales maxime tenuit unde et a Romanis maxime colitur \ib l 5. p 334./ Hyperion rationem siderum invenit – Ex Cœo et Phœbe Latonā esse natam. ib p|l|ib. 5. p 335 – Ex Saturno et Rhea Vesta Ceres, Iuno, Iupiter, Neptunus et Pluto nati dicuntur. et {illeg} Vesta domorum architecturam invenit et ob hoc meritum universi prope homines in ædibus suis collocatam honoribus et sacrificijs dignantur. Ceres frumenti rationē invenit antequam in lucem edidisset Proserpinam – invenit etiam leges inde Thesmophora dicta est. ib. p 336. Neptunus primus maris negotia primus tracta{illeg}re cœpit, classe classem instituit, præfecturam hanc a Saturno adeptus. – equos etiam primus domuit et inde Hipppius id est equestris nominatur. – Capræ Amaltheæ (ut vocatur) ubera ad pleniorem {illeg} \Iovi/ nutricationem \Nymphæ/ porrexerunt. ib p 337. – Liberi Iovis fuere Venus, Gratiæ, Εἐλείθυια{illeg} seu Lucina{illeg}, Vulcanus et Mars, ib p 339 – Omnes Iovi perfectori et et {sic} Iunoni perfectrici prius immolant quam Veneri, quod hi videlicet autores omnium et inventores extiterint. p. 340. <10v> Vulcanus fabricationem metallorum per ignem. Mars universam armaturam fabricari et milites armis telis instruere & {illeg} siquis strenue decertare primus docuit Dijs adversan{illeg}dibus absurens. p. 341. – Prime insulæ Cretensis inco{illeg}gretes erant quos Aborigines esse putant. His multis {illeg}hulis Pelasgi supervenerunt. \Diodor. ib. lib 5/ p 346.

{illeg} Iupiter Neptuni frater in Babylonem venisset, {illeg}eli usus est, inde simul ac in insulam Panchæam {illeg}eimam delatus {illeg} fuisset, {illeg} Cœlo cujus nepos erat {illeg}riam ad Cassium quendam {illeg}t, ejusdem ævi principem {illeg}mento in maris rubri in {illeg} Pausan {illeg}vang. l. 2. C. 2. p. 60

^{[Editorial Note 1]}

Thales mentem mundi statuit Deum – Pythagoras unitatem Deum ac bonum (quæ est unius natura) ipse mens: infinitā autem binarij naturam – unde est multid|t|udo materiæ, & visui expositus mundus. Plutarch. Placit Phil. l 1. \c. 7/ p 881.

Thaletis et Pythagoræ sectatores negant in infinitum progredi sectionem eorum corporum quæ motibus sunt obnoxia sed subsistere in ijs quæ individua sunt & atomi dicuntur. ib. c. 16

Epedocles, Heraclitus, Tha Leucippus Democritus, Demetrius, Metrodorus, Epicurus, atomos statuere ib. C. 13, 18, 24. Leucippus Democritus Demetrius Metrodorus Epicurus infinitum horum numerum credidere. ib. c. 18.

Thales {illeg} censuit terrestres esse stellas sed ignitas d{interim} Heraclides et Pythagorei quamvis stellam dixerunt esse mundum in æthere infinito qui terram aerem et ætherem contineat. Hæc opinio in Orphicis perhibetur nam Orphei sectatores singulas stellas esse Mundos dicunt. ib. c. 13.

Ευήχοος, Evechous primus Chaldeorum rex secundum Chaldeorum &|(|apud Berosum) monumenta. Euseb. Chron. & Syncellus ex Africano.

<11r>

P|A|fer est igitur Neptunus, et propterea, cùm sit frater Misraim, idem est cum Chus, idem cum Phut. Sed Hoc \autem/ clarius constabit si ostendero quis sit Atlas.

^a[1] Eusebius \Atlas est et ^b[2] Diodorus faciunt Atlantem Busiridi Antæo/ facit Atlantem Hercule Atæo et Antæo et Herculi primo \Antæo & Busiridi/ coævum. Conjungitur Atlas \etiam/ cum Hercule in fabulis poetarum. |{illeg} Mercurius ex Atlantide \ejus filia/ Maia natus {illeg} est Atlante /dicitur\ \junior/ et propterea Atlas \Mercurio senior/ erit filius Chami. Sanchuniatho \quo/ eundem reponit inter Deos antiquissimos.| Sanchaniatho reponit Atlantem inter Deos antiquissimos. Varia enim historiam Elium, inquit, et B qui et altissimus nomine Altissimus \{illeg}/ & fæmina Beruth loca Byblo vicina tenuere, Iis nati sunt Cœlus et Terra. Cœlus ex His liberi quatuor, Ilus qui Saturnus dictus est, Betylus, Dagon qui Sito n{illeg}|o|minatur et Atlas. |– Commilitores Ilis, Chami quasi Saturnius, apellati sunt. Eloim, quasi Saturnios diceres. Porrò| [Et \paulo/ post: Saturno nati sunt Saturnus ejusdem nominis cum patre, Iupiter Belus et Apollo. Igitur Saturnus \(juxta Philosophiam Assyriorum/ est Beli pater seu Chus, et Cœlus est Cham et Eliun est Noe. Quinam sint Iovis \Beli/ fratres qui hic Saturnus junior et Apollo nomina\n/tur plane nescio. non constat. Iupiter] Aptantur hæc ad \Aptantur hæc secundum ad/ Philosophiam Assyriorum. Nam Iupiter Belus paulo post facitur \et dicitur appellatur/ Saturni filius. Est igitur Saturnus \Ilæus/ /Saturnus\ \Beli pater Chus quem Herculem esse diximus/ Chus. Ejus \autem/ frater Dagon, seu Sito paulò post exponitur Deus fere ille qui frumentum et aratrum invenit, adeo Osiris \est/. Betylus nomen alludere desumpto videtur a |respondere videtur esse Canaan desumpto nomen Phœnicum in nomine a Phœnicum| Bætyly|i|s seu lapidibus unctis; de quibus Photius ex Damascio: Iuxta Heliopolim Syriæ, Asclepiadem in Libani montem ascendisse, & vidisse multa Bætylia vel Bætylos quos vocant, de quibus multa miracula narrant. Sit igitur ✝^[3] Restat ut fratrum quartus Phut sit Atlas. \Horum pater Eliun sive/ Olum Sanchionathone contruit Huic testimonio \Cum hoc/ Sanchuniathonis testimonia con monumento conspirant quæ Diodorus ex Atlantiorum t{illeg} traditione descripsit: Vrano nati filij Saturnus, Hyperion alijs præter – – – appellarunt. Hic |Hic| Iupiter Olympius qui totum sub imperio mundum habuit & \postquam/ fato functus \est/ ab omnibus appellatus est \fuit/ totius universi dominus, ipse Belus est certissime Belus est seu Nemo Nam Belus, idem sonat quod mundi dominus Nimrod est, quem Chu solum orbis totus Belum id est mundi \Hinc quem uti Belum id est mun dominum/ dominum {sic} \cuncti/ vocarunt. Vnde \pater ejus/ Saturnus est Chus (vir improbis moribus ut etiam apud Sanchoniathonem describitur:) et ejus frater Hyperion \et fratris fi/ quem fratres sustulerunt est & Osiris Mi Osiris. Et Hyperionis filius {illeg} Helius et filia Selene sunt Orus et Bubaste seu Diana et Apollo et Diana id est Sol et Luna quemadmodum hic vocantur. Nam Horum Arates demersum suffocarunt uti posthac dicetur. Basilea respondet Isidi quæ maritum et liberos sacris institutis ceremonijs inter Deos retulit et propterea \horum frater/ Atlas est Chu Phut.

<11v>

Dicta sunt hæc secundum Assyriorum Philosophiam. Nam

Tantus est horum consensus cum ijs quæ \ex/ Sanchoniathone seu protuli, ut facile credam Philosophiam Assyriorum ope Syrorum per Mercatores Phœnices \a Phœnicibus/ in Mauritaniam \venisse./ per Phœnicis propagatam fuisse. \propagatam fuisse./ Nam Iupiter Belus Olympl|i|us qui totum sub imperio mundum tenuit & quem futo junctus ab omnibus pro D universi postea omnes postea. totius |postquam rebus humanis exemptus fuit ab omnibus| univesi {sic} \totius/ Dominus id est (in {illeg} \lingua/ Syriacâ) Belus appellatus {illeg} \appellabatur/, certissime) est magnus ille {Nim} Assyriorum Iupiter Belus. Vnd Ideo pater ejus Saturnus est Chus ,|(|(vir improbis moribus ut etiam apud Sachoniathone describitur,) |&| Saturni autem frater Hyperion est {illeg} est quem fratres sustulerunt est Osiris; et Hyperionis \autem/ fili liberi Helius et Selene {est}|sunt| Orus et Bubaste seu Apollo et Diana id est Sol et Luna ut hic dicuntur, Nam Orus ab Arabibus Arabes Orum demersum Ejus uxor Basilia est Isis Ægypti Regina. {illeg} quæ \Hæc enim/ post mariti fatum vidua semper mansit et sacra|i|s instituit ritas|ibus| institutis maritum et filium |{illeg}| \a Titanibus occisum/ in Deos retulit. Vnde Vnde Ægyptij \{illeg}/ s Invenit Isis, inquiunt, commentati sunt quod, {illeg} Invenit Isis immortalitatis pharmacum quo filium Orum Titanum insidijs oppressum et mortuum in aquis inventum, non tantum reddita anima in vitam reduxit sed etiam immortalitatis participem fecit. Per Eridanum seu fluvium contentionis intelligo Nilum, \fluvium ut q/ Hic est Eridanus ille \(utpote)/ in quem Iup \Auriga illa Phut/ Iupiter Hamon {Eridanus} Phæthon \auriga iste/ illo bello Æthiopicus Phæton,) quasi fulmine \fulmine/ bellico percussum quodammodo projecit. Nam \utpote in quem Phut (Auriga iste Æthiopicus Phaeton) fulmine bellico/ Iovis Amonis \fulmine/ percussus, quodammodo cecidit. \{illeg} ‡/ < insertion from f 11v > ‡ Sic Nilus \(qui {illeg} Gilon/ in Cœlis depictus deleneatus plere est Eridanus. Per Nilo Europæi substituunt Padum \{illeg} volunt,/, {sic} fabulas aliarum gentium ad se trahendo. Quæ literis eorum antiquiora sunt ad eos nil spectant. < text from higher up f 11v resumes > Europæis \subintelligunt Padum/ fabulas aliarum Gentium ad se trahen|re|dum subintelligunt Padum trahendo. Quæ ante usum literarum ape Quæ \vero/ literis eorum antiquiora sunt, ad eos vi{illeg}|x| spectant. Superest igitur ut Saturni et Hyperionis frater Atlas sit Phut.

Superest igitur Saturni et Hyperionis frater Atlas sit Phut. |Cum enim| |Nam| \Nam/ Cum \etiam/ Saturnus et Atlas Regnum \paternum/ inter se diviserint, et Saturnus regnavit in Oriente manifestum est quod Phut Atlas longe late per Africam omnem regnavit |longe læte per Africam in Africam omnis (sunt dominatus sit.| Nam et ^a[4] Æthiopiam omnem|is| olim Atlantiam dictam dicta fuit, et dicebatur et gentes variæ ex Atlantis filijs oriundæ testantur hunc esse {illeg} \Africam/ \Libyam/ communem patrem. Quinetiam \Est et/ Atlas est ipsissimum Antæi nomen. Nam Atal התל falcum significat et Atal Ante falsum Antæum. \Odio {illeg}|{Septæi}| ob insidias Osiridem dolo sublatum ita loqui imabant Ægytij./ Atlas verò contracte dicitur pro Atlantes et Atlantes pro Atala|A|nte, ut ex nomine virginis Atalantæ manifestum est \colligo/. Iam{illeg} verò Antæum esse Neptunum sic colligo.

<12r>

{illeg} Atla Atlas (qu \Atal/ התל {illeg} Atal \virum/ falsum significat. Vnde H a|A|tala|A|ntæus et contracte \Atalantes/ Atlantes, Atlas, falsum Antæus Antem v \est/ falsus a|A|ntæus significat Ita loqui amabant Odio Antæi confectum \ob Ossiridem dolo sublatum/ ita loqui amabant Ægyptij. Atlas igitur et {illeg} Antæus idem sunt nomen V Atlas igitur et Antæi nomen |Atlas igitur est Antæi nomen Atalan Atlantem pro Atalante dici colligitur ex Iam vero jam nomine virginis Atalantæ| Terram omnem habitabilem veteres pro insula \rotunda/ habebant \fretis quibusdam distincta et/ Oceano circundata. et Ægyptij se credebant in insulæ hujus medio consistere. In hujus medio consisteban Gentes primæ consistebant. Solus Phut \Antæus/ in extremas terras \Oceano a/ deportatus fuit Solus Antæus in ex et propterea hic est Deus maris excepto solo Antæo qui] Solus Antæus in extremas d|t|erras \ad us Herculis columnas/ deportatus, fuit Oceani \fuit/ accola. Et propterea hunc pro Deo Maris habuere et Oceanum \universum/ ab {illeg} ipso de Atlanticum ({illeg} seu |  id est mare falsi Antæi) nominantes. Sic D Etenim Geographi apud Herodotu Etenim       ^a \Sic enim/ Geographi apud Herodotum lib 4 Oceanum circumfluentem describunt & terram tanquam torno in orbem cincinatam. Chaldæus interpres \Isa 40.22 Qui sedet super gyro terræ. Prov. 8.27/ Eccles 1.7: Oceanus qui circundat orbem ut annulus. Orpheus de Iove et Iunone

Strabo l 1 p 4: In armorum fabricatione in ora clypei Achillis rotundi Oceanus circumponitur. ‡ Hinc \igitur/ ortæ sunt disputationes de orbis loco medio \quem aliqui Delphis alij H{illeg} Hierosolymis, Ægyptij autem in Ægypto collocabant {illeg}/. Et Horus Apollo: (l 1 Hierogl. 21) dicit quod Ægyptiorum regio totius orbis velut umbilicus est ac media non secus at in oculo pupil pupilla. Vnde & Neptunus autem in Oceano et \cum uxore Nephthi in/ terris extremis et Oceano locandus est. Nephthin enim Ægyptij appellant terræ extrema et promontoria et quæ mare attingunt \d|D|eorum fonte omnium fonte locabatur./ Iuno apud Homerum: Il. ξ. 200.

Homer Vlysss. ο. 282. – Æthiopum rediens Neptunus ab oris. {illeg} Æthiopas autem Homerus alibi vocat extremos hominum. |Vnde et convivia Deorum in Æthiopia ad Oceanum collocat{illeg} et Atlantij glorieb Deos a se oriundos esse gloriebantur.| Eodem sensu Deos Ægyptij apud Diodorum: Nepthin appellant Terræ extrema & promontoria & quæ est mare attingunt, & Neptuni \Typhonis/ uxorem dicunt. Similiter Lactantius: Neptuno maritima omnia – – – regnaret. Hic Maria Igitur cum Antæus in urbi Tingi in Oceani lit Oceani litore degant ex a relio regnaret cæteri omnes (quo tempore {illeg} \ritus sacri se/ symbola Deorum (instituebantur{illeg}) medium inter in medio Terræ versarentur: Oceanus totus cum insulis et litoribus \suis/ Antæo tanquam Deo maris dicatus est.

<12v>

Isa 40.22 Qui sedet super gyro terræ. Prov: 8.27 cum consitueret gyrum super faciem Abyssi. חוג {illeg} Og gyrus, Inde circulus. Inde Gyrus hic est חוג og. Inde Ogen Ὠγὴν, priscum Oceani nomen. {illeg} Hesy et Oceanus Hesychius: Ὠγὴν, Ὠκεανὸς. Ex