Prolegomena ad lexici prophetici partem secundam in quibus agitur De forma sanctuarij Iudaici

Author: Isaac Newton

Source: Ms. 434, The Babson College Grace K. Babson Collection of the Works of Sir Isaac Newton, The Huntington Library, Art Museum, and Botanical Gardens, San Marino, California, USA

Published online: March 2008

Additional Information
- Notes on the Electronic Edition
  - Facsimile with critical edition, introduction, Spanish translation and philological commentary in Ciriaca Morano (ed.), Isaac Newton: El Templo de Salomón (Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Científicas, 1998).
  - This has been used for guidance in all transcriptions of Hebrew text. Acknowledgment is given in mouseovers and/or editorial notes at all other points where this transcription has relied on Morano's reading or interpretation. These are as follows:
  - f. 6r: correction of 'utius' to 'illius' following Morano, El Templo de Salomón, p. 77
  - f. 9r: supplied text 'ndi' taken from Morano, El Templo de Salomón, p. 82
  - f. 11r: supplied text 'tum esse. Nam Septuaginta hic' taken from Morano, El Templo de Salomón, p. 86
  - f. 15r: supplied text 'inquiunt T' taken from Morano, El Templo de Salomón, p. 88
  - f. 56r: conjectural placement of note following Morano, El Templo de Salomón, p. 123, n. 23
  - f. 57r: conjectural placement of inserted passage from f. 56v following Morano, El Templo de Salomón, p. 124, n. 24
  - f. 68r: Omitted word 'quæ' supplied following Morano, El Templo de Salomón, p. 134, n. 27
  - You are currently reading the diplomatic version of this text. Diplomatic transcriptions offer a detailed representation of the document with minimal editorial intervention. All deletions and additions are rendered in the text and abbreviations have not been expanded. Switching to the normalized view of this text will hide 1564 deletions, silently include 1209 additions and apply 650 editorial regularizations.
- Revision History
  - 1 January 2001
    - Catalogue information compiled by Rob Iliffe, Peter Spargo & John Young
  - 1 April 2007
    - Tagged transcription by Raquel Delgado-Moreira
  - 2 May 2007
    - Tagging checked by John Young
  - 1 June 2007
    - Tagging upgraded to tei-modStrict.dtd by Michael Hawkins
  - 10 March 2008
    - Checked against microfilm and electronic facsimile by John Young
  - 20 April 2009
    - Updated to Newton V3.0 (TEI P5 Schema) by Michael Hawkins
  - 29 September 2011
    - Catalogue exported to teiHeader by Michael Hawkins
- Download THEM00079.xml and schema (advanced users only)

[Translation] [Normalized Text] [Catalogue Entry]

A Treatise or Remarks on Solomons Temple

Temple of Solomon

<1r>

Prolegomena
ad
Lexici Prophetici
partem secundam,
continens expositionem allusionum ad mundum mysticum populi Israelis.
Sect. j
|in quibus agitur|
De forma Sanctuarij Iudaici.

Constitutionibus legalibus futura adumbrata esse in confesso est apud omnes & id Paulus Apostolus abunde satis testatur Colos 2.17 & Heb. 8.5 & 9.23. Inde fit ut constitutiones illæ fuerit|n|t aptius \{illeg} \rerum// systema quàm Mundus naturalis, a quo Prophetæ typos desumerent \a quo Prophetæ typos desumerent,/, utqꝫ Apocalypsis ejusmodi typis quam maximè abundet, atqꝫ {adeo} ita ut constitutiones illæ & Apocalypsis tanquam gemina de ijsdem rebus prophetia se mutuò explicent neqꝫ possint seorsim satis intelligi. Est enim liber ille signatus in manu Sedentis in throno ipse liber legis, ut posthac ostendetur, et hujus sigilla solvuntur in Apocalypsi. Considerandus est igitur jam mundus Israeliticus ejusqꝫ partium et ceremoniarum significatio exponenda. Et ante omnia Sanctuarium in quo legalia peragebantur speculandum est, quod quidem triplex fuit: Tabernaculum usqꝫ ad Solomonem, templum primum usqꝫ ad captivitatem Babylonicam ac templum secundum usqꝫ ad captivitatem sub Romanis. Cognoscenda est horum forma si velimus significationem rectè exequi.

Tabernaculi locus sanctissimus fuit decem cubitos latus viginti longus, totidemqꝫ longus, locus sanctus decem cubitos latus viginti longus, altare aureum cubiti unius longitudine et latitudine, altare magnum <2r> quinqꝫ cubitos longum ac totidem latum, et atrium tabernaculi quinquæginta cubitos latum et centum cubitos longum, In hujus atrij parte occidentali tabernaculum ita constitutum esse concipe ut ad austrum ad occidentem et ad Aquilonem intercedet ambulacrum viginti cubitorum latitudinis & ad orientem spatium quadratum in cujus {illeg} \centro/ consistat altare magnum. Spatium illud \orientale/ |Concipe hoc atrium {imaginaria} linea transversa divisum esse in duo quadrata et in quadrato occidentali tabernaculum stetisse, altare vero in centro quadrati orientalis| q|Q|uadratum \orientale/ distinctionis gratia dicatur atrium sacerdotum, et ambulacrum in circuitu {Tabernacu} alterum quadratum in quo tabernaculum consistit \nominetur/ locus separatus \Namqꝫ ita nominabantur stante Templo/. In centro loci sanctissimi colloc{illeg}|atur| Arcam stetisse & in centro Tabernaculi \totius/ altare aureum, velo in media distantia \inter Altare {sic} et arcam/ pendente. In medio autem loci sancti ad latus australe concipe candelabrum septemplex stetisse & mensam aureā e regione ad latus boreale; labrum deniqꝫ \seu æneum mare/ in atrio Sa\c/erdotum inter templum \Tabernaculum/ et altare versus austrum. |Exod 30.18. 1 Reg 7.39.|

Mosaicas arearum proportiones Solomon in fabrica Templi retinuit sed in mensuris duplicatis. Et eandem fabricam quam Deus per David revelaverat Solomoni \(1 Chron. 28.19)/ Deus idem postquam templum illud subversum fuerat ostendit Ezekieli, retentis quantum sentio mensuris omnibus. Erat itaqꝫ Templi primi locus sanctissimus viginti cubitos longus & latus totidem 1 Reg. 6 20 Ezek 41.4. locus sanctus viginti cubitos longus et quadraginta latus 1 Reg 6.2, 17 Ezek 41.2 altare aureum duos cubitos longum et latum totidem Ezek 41.22, Solomone scilicet altare Mosaicum materijs novis tegente 1 Reg. 6.20 Altare magnum superius|nè| in circuitu \loci/ focarij longum et latum a
< insertion from f 13r >
< text from f 2r resumes > cubitos decem, licet infernè duplo longius et latius 2 Paralip 4.1 Ezek 43. Atrium sacerdotum centum cubitos longū et centum latum Ezek 40.47 locus separatus itidem centum cubitos longum et centum latum Ezek 41.13, 14, 15. Vnde atrium utrumqꝫ conjunctim sive Atrium Templi respondens atrio tabernaculi erat centum cubitos latum et ducentos longum. Vestibulum etiam ante templum ædificavit Solomon viginti cubitos longum et decem circiter vel accuratius undecim \potius duodecim/ /accuratius undecim\ cubitos latum 1 Reg.6.3 Ezek 40. <3r> 49. Atrium verò cinxit ædificio splendido et rursus ad majorem distantiam alio splendidiore ædificio, quod includeret atrium exterius intercedente undiqꝫ spatio \atrij exterioris/ quasi 100 cubitos lato. Namqꝫ duo \{illeg}/ constituit Atria, interius Sacerdotum et exterius populi, quod etiam atrium magnum dicebatur 1 Reg. 6.36 & 7.12 \Ezek 10.3 &/ Ezek 40.17, 19, 20, 23 &c & 44.17, 19. Erant autem atria ha{illeg} \Et cubiculis utrumqꝫ cinxit 1 Paralip 28.12 Ezek 40.17, 44. Erant autem/ atria illa concentrica {erant}, eo quod portæ omnes atrij utriusqꝫ æquales e{illeg}|ra|nt & ab exteriore facie ad interiorem faciem quinquaginta cubitos longæ & inter portam unam quamqꝫ atrij exterioris & oppositam portam atrij interioris intercedebant cubiti centum Ezek 40, ita ut atrij {um} exterioris latera singula extrinsecus fuerint cubitos quingentos longa Ezek 42.{illeg}20. Et his atrijs plura non {leguntur} memorantur in Templo Solomonis, |præter \atriola coquorum et/ suburbanum quinquaginta cubitis latum, quo totum cingebatur, Ezek. 45.2|

✝ < insertion from f 2v > ✝ Cingebatur autem atrium interius cubiculis sacerdotes \Porrò in peribolo atrij interioris locabantur sacerdotes./ Summus sacerdos cum Vicarijs suis & Synedrio magno occupabant orientale latus \dignissimum ad orientem/. Sequebantur ad aquilonem et austrum Præfecti ministerijs templi et altaris, deinde et viginti quatuor Principes sacerdotum singuli proprium habentes cubiculum & ultimò ad latera loci separati Sacerdotes inferiores cubicula communia illic habentes ubi comedebant sacrificia & vestes sacras induebant. \Ezek 40.44, 45, 46 & 42.13/ Exterius in atrio magno versabatur populus omnis & in cubiculis quibus illud cingebatur sacrificia manducabat \Ezek. 42.14 & 44.19 & 46.{24}/. Namqꝫ atrium \{utrinqꝫ}/ cingebatur cubiculis. 1 Paralip. 28.{12}

Babylonijs hoc templum — — — < text from f 3r resumes > Babylonijs hoc templum evertentibus Zerubbabel ijsdem \fere/ fundamentis ut par erat sed magnificentia minori templum denuò {illeg} ædificavit una cum atrio interiore quod ad ministerium Templi necessarium erat. Sed cum atrium exterius, longe magnificentissimum quidem et amplissimum ac tribubus universis destinatum, nec facilè restitui posset, nec brevibus duorum tribuum reliquijs necessarium esset, ejus loco ad extru{illeg}\ctum est/ ad orientale latus atrij sacerdotum atrium novum quod populo reduci quidem sufficeret, cujus tamen angusta fundamenta seniores qui templum prius viderant lugebant vehementer Ezra 3.12. Despectam ædificiorum formam minimè lugebant. Hæc nondum surrexerant. sed spatium \illud/ exiguum quod novis fundamentis cingebatur, in locum atrij \{illeg}/ amplissimi successurum esse, id eos male habuit. Nam sanctuarium Zerubbabelis \quoad magnitudinem/ cum priore collatū {res} nihili \res nihili/ videbatur \{nullum}/. Hagg. 2.3. Altare autem in centro hujus Sanctuarij æque ac in centro prioris stetisse par erat. Et inde colligitur sanctuarij hujus longitudo quasi trecentorum cubitorum. Centum cubiti debentur loco separato ad occidentem, totidem atrio populi ad orientem atqꝫ totidem \etiam/ atrio sacerdotum in medio. Latitudo quanta ante <4r> captivitatem, puta ducentorum cubitorum, {illeg} ædificijs ad figuræ exterius {illeg} latus utrumqꝫ inclusis. Atrium populi muro transverso distinguebatur in atria duo æqualia orientale feminarum, occidentale virorum. Et atrium virorum sanctius habebatur atrio fæminarum. Pertinebat enim spatium illud olim ad atrium sacerdotum, ædificijs marginalibus eousqꝫ extendentibus. Namqꝫ ædificia in circuitu atrij {illeg} {hoc atrij} sacerdotum ante captivitatem extenderant ad quinquagesimum ab atrio cubitum versus austrum aqui{illeg}lonem et orientem ita ut hoc atrium inclusis {illi} ædificijs illis una cum loco separato inclusis fuerit ducentos et quinquaginta cubitos longum ac ducentos latum. \Servata igitur latitudine/ Addidit igitur Zerubbabel alios quinquaginta cubitos versus oriend|t|em fæminis dicandos. Has enim in marginem Atrij sacerdotum quo prius soli sacerdotes et Levitæ ingred|ss|i {illeg} \fuerant/, indecorum erat admitti. Transverso item ædificio distinxit atrium virorum in minora duo unum cubitos viginti duos latum versus atrium sacerdotum, e quibus undecim sub dio erant et undecim sub porticu, et alterum cubitos viginti duos circiter latum versus mulieres. Totum deniqꝫ sanctuarium ad distantiam quasi viginti quinqꝫ cubitorum cinxit septo {con} quodam quod limes esset {extimus} {exti} extimus {sanctuarij} gentes excludens. Hoc septum postea cancellatum fuit: an \verò/ ita \{an}/ Zerubbabele constru{illeg}|c|tum vel a posteris vix dixerim. Nam vigente tant|d|em sub Maccabæis principibus potestate {illeg} Iudæorum \nova/, ædificari cæpit etiam atrium magnum, et a gentibus usqꝫ ad septum illud cancellatum longo jam usu accedentibus obtinuit nomen atrij gentium. Quæ omnia demum Herodes ædificavit magnis & posteri ejus ædificarunt magnificentiùs, excepto latere atrij magni latere orientali quod Porticus Solomonis dicebatur. Incid{illeg}|eb|at hic luctus in ipsum initium positorum fundamentorum. Limites tam angustos in locum Atrij spatiosissimi succedere dolebant. Nam sanctuarium Zerubbabelis quoad magnitudinem cum priore collatum res nihili videbatur Hagg. 2.3. \{Certe}/ Atrium magnum nunquam resurrexit in usum Iudæorum. Zerubbabel verò quæ Iudæis suis in cultum necessaria erant vix tandem ædificare valuit, tantùm abfuit ut in usum gentium conderet <5r> atrium sumptuosius. \☉/ < insertion from f 4v > ☉ Sed neqꝫ Cyrus aliquid amplius ædificari voluit. Decrevit enim ut domus Dei ædificaretur altitudine sexaginta{illeg} cubitorum et latitudine sexaginta cubitorum [ded{illeg} scilicet utrimqꝫ cubitis quinqꝫ de latitudine {illeg}] utqꝫ tres essent ordines lapidum rotundorum et ordo ligni novi, Ezra 6.3, 4. Per tres ordines lapidum et ordinem ligni intelligitur ambitum atrij interioris manifestum est ex 1 Reg 6.36. ubi atrium illud sic ædificatum esse describitur. Iussit ergo Cyrus ut Templum et atrium interius ædificaretur et nihil præterea. Namqꝫ atrium no{illeg}|v|um \{exterius}/ sim|sim|plici muro \ad orientem sim/ \{exterius}/ extructum \ad orientem/ vix dignum erat quod Cyrus commemoraret in edicto suo adeo conciso poneret. Mansit autem – – – – magis traheret. Hunc igitur Iudæi postea excitarunt, {illeg} nimirum sub Simone filio Oniæ pontifice maximo quem Iudæi Simeonem justum appella{illeg}\re solent/. Namqꝫ is in diebus suis munivit templum, et ab ipso fundata est altitudo duplicis [portìcûs,] {illeg}rum] munitio \[illa]/ excelsa periboli templi. Ecclesiastic. 50.1, 2. Tandem verò Herodes et ejus successores opus tantum ædificijs splendidioribus perfecerunt,

In hoc — < text from f 5r resumes > Mansit autem \hoc/ Sanctuarium sine atrio magno ad usqꝫ tempora Alexandri magni et ultra, ut ex Hecatæo illorum temporum scriptore \gentili/ liquet. Is enim {illeg} {illeg} {gentili} esset et Sanctuarium Iudæorum \Iudaæam urbemqꝫ Hierosolymorum {illeg} & sanctuarium/ describe{illeg}ndo {illeg}llet, {illeg}de{illeg} templi et peribolum atrij interioris cum portis suis & quicquid interius est commemorat, de peribolo vero exterioris atrij ne unum quidem verbum habet, quamvis esse postquam surrexit {illeg} magnificentior erat et oculos gen{tium} non minùs ad se traherat |quamvis {ille} peribolus ille postquam surrexit magnificentior erat & omnium oculos ad se magis trahebat.| Hunc igitur Iudæi postea sub Maccabæis, ut opinor Principibus ædificare cæperunt tandemqꝫ Herodes et posteri ejus ædificarunt \{illeg}/ omnia magnificentius, dempto latere orientali atrij magni latere orientali ædificarunt magnificentius {illeg} tandemqꝫ Herodes & posteri ejus pene omnia condiderunt magnificentius quaqꝫ deerant compleverunt. {illeg} cæptaqꝫ Herodes et posteri ejus eo |cæperunt {illeg} \ædificare/ idqꝫ sub Simeone Iusto Pontifice maximo {(Ecclesiast} {illeg} \Maccabæis/ in ædificis Templi occupatos finisse constat ex Iosepho.| tandemqꝫ Herodes & \posteri ejus/ pæne omnia de novo condentes talem atrij \utriusqꝫ/ perfecerunt fabricam.

Cingebatur latus separatus & atrium sacerdotum \Templum et Altare versus austrū orientē et boreā/ lorica saxea uno cubito alta, et exterius peribolo ædificorum ita ut latitudo atrij intra loricam fuerit 100 cubitorum, intra ædificia 135 cubitorum & inclusis ædificijs cubitorum 200. In atrij hujus marginem orientalem usqꝫ ad loricam admittebantur viri Israel, indeqꝫ margo ille Atrium Israelis dicebatur. Novum illud Zerubbabelis atrium quod exterius in solo inferiore ad orientale latus atrij Israelis ædificabatur, ab admissis fæminis dicebatur atrium fæminarum. Ibi viri infernè fæminæ supernè in podio per circuitum extructo agebant. Latitudo ejus 135 cubitorum

{illeg} Tandemqꝫ \verò {sub}/ Herodes et {successores} {illeg} {omnia} con{illeg}dentes{illeg} magnificentius, \tantum opus/ ædificijs splendidissimis \ejus successores tantum\2/ opus\1/ {sic} ædificjs splendidioribus/ perfecerunt.

In hoc templo viri Israel{illeg} admittebantur in marginem orientalem atrij sacerdotum, indeqꝫ margo ille dicebatur atrium Israel{illeg}is. In novum Zerubbelis {sic} atrium \In atrium \novum/ quod Zerubbabel loco atrij magni {illeg} condiderat/ quodqꝫ atrium fæminarum dicebatur, intrabatn||t sexus uterqꝫ {viri} infernè fæminæ supernè in podio per circuitum extructo agebant |tam faæminæ quam viri.| |Et| In |in| atrium magnum intrabant etiam gentes. usqꝫ ad {murum} quendam quo Zerubbabel, ut opinor, {sanctuarium suum cinxerat}. {sic} Gentes {illeg} \{illeg}/ {qui} \{Qui}/ solum atrij <6r> utius {sic}^{[Editorial Note 1]} a tempore captivitatis extra novi sanctuarij limites positum nulloqꝫ ædificiorum peribolo {sanctuarium} defensū liberè calcaverant, postquam peribolus ille sub Maccabæis Principibus |Simeone Iusto vel potius sub Maccabæorum Principibus| surrexit, pergebant solum idem calcare ut priùs, longo usu et oblivione ritus antiquioris jus quoddam confirmante. Ⓧ < insertion from f 5v > Ⓧ Quod Solomon atrium et majus & magnificentius in usum Idolotrarum quam in usum populi proprij condiderit, ullave ratione in sacro ædificio \consuluerit/ cultui idololatrarum, filiorum perditionis, quorum preces Deus abominatur, quorum societas Iudæis interdicta fuit \(Act. 10.28 & 11.3 Gal 2.12)/, quorum etiam numerus in Iudæa per illa tempora contemnendus erat, consuluerit, absurde fingitur. Talibus introitum in locum sanctum expugnatio Iudææ et dominatio Gentilis proculdubiò patefecit < text from f 6r resumes > {Hinc}|Vnde| atrium illud Iudæi atrium gentiū et, a prophetiæ Isaiæ cap 2.2 perperam intellecta, Mons t{illeg} domus nominabant|tur|, \atrium illud/ {illeg} ibiqꝫ tanquam in loco profano mercabantur \populus mercaturam exercebant/, et nomine sancti designabant sanctuarium interius quasi hoc exterius atrium sanctū non fuisset. Quæ omnia prævisa Deus per prophetam Ezekiel {sic} reprehendit \sic corrigit/. Descripto \{illeg}/ atrio utrimqꝫ \sacerdotum et atrio magno/, dicit murum exterioris \atrij/ cubitos quingentos longum latumqꝫ dividere inter sanctuarium et locum {vulgi} \profanum/ Ezek 42.20 et rursus: Ista est lex domus in summitate montis omnes fines ejus in circuitu sanctum sanctorum est Hæc est lex domus. cap 43.12. Porrò atrium fæminarum \in descriptione templi/ omittit, atqꝫ duobus tantum atrijs descriptis interiore et exteriore collocat populum omnem in \atrio/ exteriore cap 44.19 & 46.20, 24 & < insertion from f 5v > In templi delineatione omittit atrium fæminarum, ac duobus tantum atrijs descriptis dicit exteriorem murum exterioris cubitos quingentos longum latumqꝫ dividere inter {locum} sanctuarium et locum profanum Ezek 42.20 et rursus: Ista est lex domus in summitate montis; omnes fines ejus in circuitu sanctum sanctorum est. Hæc est lex domus cap 43.12. Dein sacerdotes in atrio interiore collocat et populum omnem in exteriore cap 44.19 & 46.20, 24 & Principem populumqꝫ — < text from f 6r resumes > Principem populumqꝫ non permittit ingredi per portam interiorem orientalem in marginem \orientalem/ atrij sacerdotum sed ad limen portæ \interioris {stantes} orientalis/ {illius} stantes adorare jubet cap 46.2, 3. Iudæosqꝫ ob admissas in sanctuarium gentes sic reprehendit. Hæc dicit Dominus Deus, Sufficiant vobis omnia scelera vestra domus Israel, eò quòd induxistis filios alienos incircumcisos corde et incircumcisos carne ut sint in sanctuario meo et polluant domum meam {offer} intera dum offertis vos panem meum adipem et sanguinem & dissoli|v|istis pactum meum in omnibus abominationibus vestris. Et non servastis custodiam sanctuarij mei sed posuistis custodes custodiæ meæ in sanctuario meo vobismet{illeg} ipsis. Sic dicit Dominus Iehova: Omnis filius alienigenæ incircumcisus corde et incircumcisus carne non ingredietur sanctuarium meum ex omni filio alienigenæ qui in medio filiorum Israel. Hæc ^✝^[1] Ezekiel annis quatuordecim post excidium templi primi. Hæc spectat etiam <7r> quod {Christus} cum Isaias \non de Gentibus idololatricis sed/ de Iudæis & Gentibus ad veram religionem convertendis \Proselytis futuris/ conjunctim agens, dixerat: Domus mea domus orationis vocabitur cunctis populis: Christus hæc verba applicuit ad atrium exterius, deqꝫ ejus profanatione Iudæos \graviter/ reprehendit \quantum tempora tulerunt. Nam/, & gentiles Id idololatrica|o|s quorum preces abominatio sunt {tam tam} non expulit ne videretur authoritatem Regiu|s|m \Iudæorum/ intempestivè{m} contra Romanos exercere \Ibi ‡/ < insertion from f 6v > ‡ Ibi igitur exlusis {sic} Gentibus collocandus est populus omnis et in atrium interius neutiquam admittendus nisi ubi sacrificandi causa per portam austri vel aquilonis ingrediuntur \sacrificandi causa/; adeuntve cubicula Principum ubi audiant sermones docentium Ier. 36.10. < text from f 7r resumes > [Ⓧ Deniqꝫ |Quod| Solomon{illeg} atrium \{illud} et/ majus et magnificentius in usum Idololatrarum quam in usum populi proprij condid{illeg}|essit| ullave ratione in ædificio sacro cultui idololatrarum, {illeg} \filiorum/ perditionis, quorum preces Deus abominatur, quorum societas Iudæis interdicta fuit ( quorum etiam numerus in Iudæa per illa tempora contemnendus erat, con sului|e|ssit absurdè fingitur. Talibus proculdubio introitum in atrium {illeg} \in locum sanctum/ expugnatio Iudææ et dominatio gentilis patefecit proculdubio patefecit.]

<8r>

Dimensiones Portarum Ezek Atrij utriusqꝫ Ezek 40 schemate illustrat{æ}

vers 5. Mensus est Angelus latitudinem muri \extimi/ AS calamo uno {illeg} 6 cubitorum et altitudinē; ejus calamo uno.

v. 6. Dein liminis Portæ latitudinem BC calamo uno et alteram liminis latitudinem CT calamo uno.

v 7 Tunc æqualium trium \Ianitoribus destinatorum/ cubiculorum hinc et totidem inde longitudines DE, FG, HI & latitudines E{Z}|R| &c singulas calamo uno. {nec non} \&/ interstitia cubiculorum EF, GH singula cubitorum quinqꝫ, nec non limen Portæ KL cala{illeg}mo|i| uno|i|us:

v. 8 Et alteram ejusdem liminis latitudinem LV calamo|i| uno|i|us.

v. 9 Et vestibulum Portæ MN octo cubitorum, et frontem ejus OP duorum cubitorum.

v. 11 Et latitudinem liminis \exitimi {sic} OY/ {PY} decem cubitorum et latitudinem Portæ NX tridecim cubitorum. \Huc usqꝫ Angelus ordine omnia mensuravit, jam retrogressus mensuravit/

v. 12 Ante Thalamos Et marginem|is| {illeg} \seu gradus/ ante thalamos seu gradus quo in ipsos {ascendebatur} latitudinem rs cubiti unius.

v 13 Et latitudinem Portæ a pariete cubiculi ad parietem cubiculi inclusivè, progrediendo secundum lineam quæ tendit ab ostio \Portæ {illeg} ac/ ad ostium \Rd/, nimirū latitudinem {illeg} aR {illeg} viginti quinqꝫ cubitorum.

v 14, 16 \et/ Fecit {etiam} frontes ad interiora Portæ per spatium sexaginta cubitorum usqꝫ ad frontem Atrij \OP/ ad qu{aā pergitur} in circuitu \per flexuras/ Portæ, {id est} \{illeg} {vertendo}/ {illeg} {in Atrio} per P ad Q. Spatium illud est BC {illeg} (6) + CD {illeg} (3 $\frac{1}{2}$ ) + {DE + FG + HI} \DI/ (28) + IK (3 $\frac{1}{2}$ ) + KL (6) + LM (3 $\frac{1}{2}$ ) + MN (8)+ NO (1 $\frac{1}{2}$ {illeg} = {illeg}|60| {illeg} Quibus adde frontem dimidij cubiti ante Portam {illeg}

v 15 Et a facie portæ \extimae/ introitus ad faciem portæ intimæ id est a B ad P, erant cubiti 50. Nimirum BC (6) + DI (28) + KL (6) + MN (8) + OP (2) |Quibus omnibus di{illeg}is intra portā dimensis ducitur Ezekiel in Atrium et jam primum videt cubiculos 30 undiqꝫ in Pavimento {inferiori}|

^[2] v 17, 18. \Ad latera portæ erat/ Pavimentum inferius BH: in quo sunt \eo/ quinqꝫ cubiculi. Et sic in reliquis ejusmodi \sex/ pavimentis, ita ut omnino cubiculi sint triginta. Et hi omnes columnis fulti sunt (cap 42.6) ut populus tempore pluviæ se illò recipiat.

v 19 \Et Angelus mensus est/ Duarum portarum orientalium Atrij utriusqꝫ distantiā minimā BC centum cubitorum. Hic {dele} \{pro}/ et ad aquilonem, lege cum septuaginta {illeg}, Et duxit me ad Aquilonē

v 20, 21, 22, {illeg}|23| Porta borealis F Atrij exterioris est {25} 50 cubitos longa 25 lata & in omnibus similis et æqualis portæ orientali A. Et portarum occidentalium utriusqꝫ Atrij distantia minima FG \est/ centum cubitorum.

v 24, 25, 26, 27 Idem intelligendum est de porta {austa} Porta australis reliquis similis et æqualis, distatqꝫ a{illeg}|b| \opposita/ porta Austali {sic} interioris Atrij cubitis centum. Et ad has tres portas Atrij exterioris ascenditur per septem gradus.

v 28 P & deinceps usqꝫ ad v 37 Porta Australis, Orientalis, et Borealis interioris Atrij similes et æquales sunt portis exterioris Atrij, et ad has tres ascenditur per octo gradus |Vers 30 deest in Septuaginta et corrupta repetitio est ultimi periodi versus præcedentis, posito scilicet quinque pro viginti quinqꝫ.|

v 39, 40, 41, 42 In porta boreali et ante eam sunt octo tabulæ lapideæ in usum sacrificiorum, quales in Fig 2 descibuntur {sic}.

v 44, 45, 46. Ad latus \hujus/ portæ borealis erat Atrium RμmN, et in eo {Exd} Exedra φ Sacerdotibus templi{illeg} curantibus \custodiam habentibus/ destinata, et similis est exedra juxta portam australem Sacerdotibus Altaris custodiam habentibus. Hæ exedræ respiciunt Atrium interius.

47. Atrij interioris Iklo longitudo kI centum cubitorum, latitudo Il totidē Ergo a|A|tria duo concentrica sunt.

48, 49 pr = 5 cub. pq = 6 cub. st = 11 cub. \(vel secundū sept. = 12 cubiti)/ sv = 20 cub. |Et| Per decem gradus ascenditur in Porticum Templi.

{illeg} Cap 41. v 1, 2. wx = 6. xσ = 10. ya = 20 yz = 40 cub.

v. 3, 4 bd = 2 cub bc = 6 cub \bc + cavitate parietis ostium capiente = 7/ eg = ef = 20 cub.

v 5, 6 Latitudo parietis Templi \usqꝫ ad fundum primi cubiculi/ (6 cub) una cum \ulteriore/ latitudine cubiculi adjuncti (4 cub)efficit latitudinem aB = 10 cub. Erant autem ejusmodi cubiculi \seu gazophylacia/ 30 circa Templū in fundo et tres eorum ordines sursum. id est in totū \gazophylacia/ 90 (vide Ioseph l8 Antiq. c 3) et superiora <9r> gazophylatia {illeg} latiora erant inferioribus cedente pariete Templi \in tribus humeris unius cubiti undiqꝫ/ (Vide 1 Reg. 6.5, 6) {et de} \ita u{t}/ inferne \{quoque}/ {gazophilacia} \{in portico}/ ascendebatur ad superiores \{porticus.} {illeg}/ {illeg} per {gradus} cochleas in \excavato/ pariete templi (Vide 1 Reg. 6.8) \primū cubiculum sit {illeg} 5 cub. latum (1 Reg. 6) secundū sex, tertium septem./

v. 8 Et \per totam domus altitudinem/ fundamenta gazophylaciorum erant sex cubitos longa ita ut tota longitudo \omniū triginta/ gazophylaciorum triginta in circuitu esset 180 cubitorum, congruenter ambitui templi.

v 9 Era{illeg}|n|t etiam \prioribus similia et æqualia/ alia \lateralia/ gazophylacia \βζ/ ad {extra} \exterius/ in circuitu {illeg} templi muro δζ {illeg} quinqꝫ cubitos lato {adjacentia}. {illeg}qꝫ in loco relicto ad interiorem muri partem. Tanta cub{illeg} erat muri latitudo ut cochleas contineret per quas ascenderetur ad gazophylacia {illeg}{iora}. Nam tres ordin{illeg} \adjacentia. Et spatium relictum erat inter lateral{e}s cell{illeg}|as| {illeg} Templi/

v 10 Et secundum lineam quæ ducitur inter cubiculos intervallum \latitudo/ undiqꝫ erat viginti cubitorum, id est structuræ totius a pariete templi dimensa latitudo ωh. Mensuram hanc Ezekiel subobscurè exprimit, sed {illeg} simili prorsus locutione qua prius usus est cap 40 {illeg} 40.13.

v 11 Et ostia gazophylaciorum erant versus locum relictum hm, {utrabiqꝫ a} hinc inde se mutuò respicientia. Vnum ostium versus austrum, alterum versus Aquilonem. Et spatium relictum hmnto erat undiqꝫ quinqꝫ cubitos latum.

v 12. e|E|t ædifici|j|um βhkl. quod erat ante locum {relictum} \separatum/ {illeg} βγ, {terminus occidentalis} {illeg}{lk} latitudo {lk} ad occidentalem {terminum} \limitem/, nimirum \latitudo/ lk erat septuaginta cubitorū et ædificij {murus erat} murus δζl erat quinqꝫ cubitos crassus undiqꝫ, et longitudo ejus hk cubitorum {illeg} noneginta, congruenter latitudini templi & longitudini Templi et ædificiorum, hinc inde. Nam latitudo Templi (20) + 2ab (20) + 2βh (30) = 70. Et longitudo interna 62 + {p}arie{te} et ædificio ad occidem {sic} (25) + pariete ad orientem tribus humeris cubitalibus diminuto (3) = 90. Deme{ndi}^{[Editorial Note 2]} sunt enim humeri illi, ne ædificium superius producatur ultra templum. Tres illi humerorum cub|iti \{illeg}/ respondent muro \3 cub: crasso/ Atriū interius et locū separatum dirimente|

v.13 Sic mensurata est Domus centum cubitorum longitudine: quam sic computo. pr una cum ornamento in facie portæ est 6 ^cub. nam tanta est parietis crassities undiqꝫ Adde sv (20) + wx (6) + yz (40) + ze (2) + ef (20) + fx (6) et summa erit 100 cubiti. Præterea locum separatum kψ et ædificium cum parietibus ejus kh 100 cubitorum.

v 14 Et latitudinem faciei domus c|t|ω & loci separati orientem versus c|t|p + ωq id est totam Atrij latitudinem pq 100 cub.

v. 15, 16 Et longitudinem ædificij contra faciem loci separati ad dor{s}um domus lk et {ambulacra} \spatia/ utrinqꝫ ls + kr id est totam \Atrij/ latitudinem, {illeg} sr 100 cub. {Quæ in hoc} {conate} \Templum intus/ {illeg}de templo et {pariete} referenda sunt ad {illeg} |et vestibula Atrij, limina & fenestræ et ambulacra inter cellas undiqꝫ in triplici serie contra cujusqꝫ limen {illeg} strata erant ligno undiqꝫ. &c.|

<10r>

cap 42.1. {Vnde} Speculatis ac dimensis quæ in Atrio duplici interiore erant, eduxit me angelus per transitus portæ borealis μG in Atrium exterius Rλ, et eduxit me usqꝫ ad exedram λ quæ erat e regione loci separati h{illeg}|q|mk et e regione ædificij {illeg} ωhkγ boream versus. ^2. {illeg}|Ante|faciem ejus longitudo \λω/ erat centum cubitorum, ostio boream spectante, et latitudo yz \erat/ cubitorum quinquaginta. Ita \in/ Hebr.

3. E regione ædificij ωk viginti cubitorū \ωhkγ/ {illeg} quæ {illeg} era{illeg}|n|t in atrio interiore et e regione pavimenti quod erat in Atrio exteriore erat porticus \{λω}πξ/ contra porticum \λω/ in triplici serie. Ita Hebr. Latinus pessimè vertit porticus juncta porticui {illeg} triplici.

4 Et ante exedras deambulatio \λν/ decem cubitorum latitudinis: iter (seu longitudo cujus latitudo λπ decem cubitorum erat, iter \seu longitudo/ λω centum cubitorum. Et {ostia} exedrarum \illarum/ quæ per totam hanc longitudinem disponebantur ostia {illeg} spectabant Aquilonem.

5 Et exedræ{m} superiorum angustiores latitudo minor erat exedræ superiores minus latæ erant angustiores erant secundum latitudinem: {Hæc} eo \{illeg}/ quod porticus \sursum apertæ/ seu ambulacra{illeg} {desum} {illeg}{medeban} {illeg}{ebant ea}. \(ad latera superiorum exedrarum facta)/ auferebant \[Hebr. exedebant]/ de ijs, de infimis inquam, {&} de medijs.

6 Namqꝫ triplici ordine constructa erant et non habebant columnas sicut colūnæ {illeg} cubiculorum \illorum/ triginta in Atrio exteriore. Quapropter ob ambulacora \duo/ lateralia \{des}{illeg}{p} sursum/ aperta quæ da|e|b media et da|e| suprema exedrarum serie undiqꝫ desumebantur, necesse erat supremam exedrarum seriem curtari et arctiorē fieri quàm infima & media facto progressu a fundo. sursum

7 Et muri{s} ad {contra} \{Z}|S|T/ qui erat {ad} extrinsecus contra exedras, {versus} in Atri via Atrij exterioris, ante faciem exedrarum, erat \longitudo erat/ quinquaginta cubitorum {longes}

8 Nam \Eo quòd/ longitudo exedrarum Ζρ{illeg}|ξ|π quæ erant juxta Atrium exterius erat {illeg} quinquaginta cubitorum et הנח {hic} \{ecce}/ \ecce/ ante faciem Templi \conjunctim/ erant cubiti centum {ZT} pergendo \scilicet/ per {muri} et exedrarum conjunctim longitudinem {ZT} ZT.

9 Et de loco harum {cubiculum} exedrarum erat introitus \λπ/ ab Oriente ingredientium in eas de Atrio exteriore,

10 in crassitiæ muri Atrij in via {illeg}versus orientali \orientem versus. Et austrum versus/ {illeg} [ad Notum] e regione loci separati et e regione ædificij exedræ erant.

11. |12.| Per omne|i|a similes exedris ad boream.

{12} 13, 14 Et dixit mihi Exedræ boreales et australes e regione loci separati sanctæ sunt sanctæ {sic} in quibus vescuntur sacerdotes & \completo ministerio/ vestes deponent antequam exeunt {ad} \in/ atrium exterius ad populum.

15 |&c| Vbi \Angelus/ mensus est domum intrinsecus eduxit \me/ per portam orientalem Atrij exterioris A et ambitus{illeg} \muri/ exteriores \latera quatuor/ mensuravit, singula \ut/ MV quingentorum cubitorum. Hoc muro disterminabatur locus sanctuarium a loco profano.

Cap 46.19, &c \Postea {eduxi ostensa} quam videram gloriam domini eduxit me in/ Locum N ubi sacerdotes sacrificia coquunt, et in W, X, Y, Z atria quatuor in angulis atrij extimi ubi coquuntur sacrificia populi. Hæc Atriola Ezekiel non prius viderat adeoqꝫ a cubiculo|i|s quinqꝫ \& quinqꝫ/ in pavimento inferiore hinc inde \in angulo P/ concurrentibus occultabantur, ne fumus in Atrijs duobus videretur |etiam hic concipienda sunt prioribus omnino similes in ambulatorium \{inter{illeg}ctus}/ {illeg} {intro}biqꝫ uniforme sit|. Igitur cubiculi illi {illeg} una cū porticibus occupabant totam pavimenti inferioris latitudinem. Sed totam ejus longitudinem usqꝫ ad portas non occupabant eo quod Angelus ibi {illeg} latitudinem muri \externi/ dimensus est, et præterea portæ arcubus lateralibus perviæ sunt. Vt igitur longituditudo {sic}. Quodnam autem sit intervallum {illeg} cubiculorum ex utraqꝫ parte portæ cujusqꝫ nō dicitur. Relinquitur id ex optimâ ædificiorum symmetria determinandum. Et quantum sentio symmetria optima erit si intervallum illud respondeat latitudini atrij inferioris, id est si sit centum cubitorum. {illeg} Sit igitur intervallū illud ηκ centum cubitorum Pη 150 cub. Ho regio cubiculorum Po regio porticuū triplicis {illeg} \ternarum/ ante triplicem seriem cubiculorum.

Ezek 40.14. Et jam Angelus redeundo fecit {illeg} frontes (sedilibus forsan interjectis) ad interiora Portæ per spatium sexaginta cubitorum usqꝫ ad Atrij frontem OP in circuitu Portæ, id est pergendo non secundum rectam sed per ambitus et flexuras Portæ intrinsecus quas jam \ante/ dimens{us} fuerat. Id est in circuitu CD (3 $\frac{1}{2}$ ) + DE {illeg} + ER {illeg} + {illeg}|d|F + FG + Ge + fH + HI (42) + + IK (2 $\frac{1}{2}$ ) + KL (6) + {sic} IK + LM (7) + MN (8) + NO (1 $\frac{1}{2}$ ) = 62: e quibus aufer latitudinem trium ostiorum (2) et restabunt 60 cubiti. BC, KL et OP relicta sunt plane ut Architecturæ ratio postulat.

Ezek 42.4. viæ|a| cubit{illeg}|i| unius in Hebr. a|A|t septuaginta legunt \vertunt/ via cubitorum centum. Via hîc vel iter ponitur pro Legebant ergo {illeg} מאח \centum/ ubi jam {illeg} legitur {illeg} unum. Et rectè אחת una{illeg}. Et rectè. Nam Angelus hic mensurat Ambultionis {sic} latitudinem cubitorum decem et viam \ejus/ seu iter id est longitudinem \viæ ejus/ cubitorum centum. Ponit enim ררך {illeg} iter {pro} Ambulacri pro longitudine ejus.

<11r>

Ezek 40. v 14, 16. Et jam \Angelus/ redeundo fecit frontes ad interiora portæ per spatium sexaginta cubitorum usqꝫ ad Atrij frontem OP in circuitu portæ dimensum, id est pergendo non secundum lineam rectam sed per \ambitus et/ flexuras {ejus} \portæ/ BCDIKLMNO. Ex utiqꝫ BC (6) + CD (3 $\frac{1}{2}$ ) {C}D|I| (28) + DI|K| (3 $\frac{1}{2}$ ) + {I}K|L| (6) + {K}L|M| (3 $\frac{1}{2}$ ) + {L}M|N| (8) + NO (1 $\frac{1}{2}$ ) = 60.

Ib. vers 44 \Heb et/ Versio latina valde corruptæ sunt. Ezekiel jam ducitur in Atrium interius & ubi ducitur de loco in locum solet id exprimere. Lege ergo cum septuaginta Et eduxit me in Atrium interius et ecce, duæ Exedræ in Atrio interiore una {illeg} \(φ) a tergo (vel ad latum) {illeg}/ /{a tergo}\ januæ borealis respiciens ad austrum, altera {illeg} \{ad latus}/ \a tergo/ januæ australis respiciens ad boream. Vt Ezekiel ubi primum venit in Atrium exterius expressit cubicula in eo conspecta, sic etiam facit in hoc Atrio interiore. {Esdr} Exedra prior φ sacerdotibus destinatur qui excubant in custodiam posterior sacerdotibus qui excubant in ministerium Altaris. Quæ de cantoribus et janua orientali in hæ|e|bræo jam leguntur non occurrunt in septuaginta {illeg} et sensum valde perturbant. Certè Levitæ in atrio sacerdotum cubiculos non habent: multo minus in loco nobiliore quàm sacerdotibus conceditur.

Ezek 41.6. Et gazophilacia lateralia, laterale contra \supra/ laterale, erant triginta ter dupliciter. Ita Septuaginta optimè. Id est erant triginta ter juxta templum et alia triginta ter ex adverso, laterale contra laterale: nempe triginta infima, triginta media et triginta suprema. In Hebræo sic est. Et lateralia, laterale contra \supr {sic}/ laterale [{erant}] \erant/ tria, & triginta {illeg} פעמים (sic enim vox punctanda est) duabus vicibus. id est \lateralia/ laterale contra laterale \secundum altitudinem/ tria erant a fundo sursum, ac in circuitu \secundum longitudinem/ triginta \idqꝫ/ duabus vicibus, hinc triginta et illinc triginta {illeg} congruenter versioni septuaginta. |Vide Ezek 41.16 et 1 Reg. 6.6 de tribus ordinibus et Ioseph. Antiq. l 8. c 3 de 30.|

vers 8 Et vidi secundum \ad {illeg} ad {illeg} {unitatem}/ altitudine{illeg}|m| domum|s| undiqꝫ \{illeg}/ \(i.e. per \ejus/ tres ordines cellarum)/ fundamenta cellarum \cellarum/ lateralium ad menssuram {sic} calami minus sex cubitorum. Septuaginta pro fundamenti|o| habent διάσημα intervallum cellarum. |{illeg} Quia cellæ superiores, latiores erant sed non longiores quam inferiores ideo ponitur hic mensura longitudinum {ad} {illeg} per totam domus altitudinem.| Sed in hebræo fundamentum est.

v 9. {illeg} Latine sic et erat interior domus in lateribus domus. Sed illa domus interior {illeg} \non legitur/ in Hebr. nec in sept. legit{ur} Ibi legitur {illeg} Et septuaginta legunt Et {locus} \spatium/ relictu{s}|m| erat inter lateralia domûs. Id est via in medio lateralium hinc inde. Qui sensus optimus est. In Hebræo etiam sic et spatium relictum \erat/ {locus} lateralium {illeg}

v 10. Et inter &c Heb פו {illeg} inter Sept αναμ{εσης} per medium

Illud spatium relictum \et latinus \pessime/ vertit interior domus/ in Hebræo dicitur מנח בית. {quæ} \Sed מנח/ significat locum \non interi{illeg}|us|/ liberum et vacuum, locum \{illeg} locum/ ædificijs non occupatum, {aream} \aream interjectā/; et mox versu 11 exponitur de area quam domus \ostia/ cellarum hinc inde respiciebant quæqꝫ {lata} \dicitur/ cubitos quinqꝫ lata {illeg} \undiqꝫ/ {illeg} in circu{illeg}itu domus undiqꝫ {Præterea} \Et/ quod \proximè/ in Hebræo jam {illeg} \legitur/ בית \domus/ septuaginta vertebat|n|t ἀναμέσον adeoqꝫ legebant בין. {Quem} Lege ergo בין cum septuaginta et sensus perspicuus erit. Et sic {e{illeg}} Sic enim {Hebræo} {illeg} vertetur Et quod {illeg} verbatim. Et quod vacuum \[erat]/ inter \{cella}/ lateralia \quæ quæ juxta/ ad domum. Id est \{platea{illeg} vacabat}/ { quæ ille} ædificijs erat inter cellas laterales {illeg} quæ {illeg}erant juxta domum inter Id est platea vacans \Quod restabat de/ ædificijs erat \platea/ inter cellas laterales a parte domum versu \quæ \sitae/ erant ad partes/ pari\e/tis versu domum versus {illeg} Vel ut septuaginta \breviter/ vertunt: Spatium relictum erat inter lateralia domûs.

v. 10. Et inter exedras \({illeg} \cellas/ laterales)/ latitudo cubitorum viginti circa domum undiqꝫ id est \inter has cellas et exedras sacerdotum/ ad austram et Aquilonem nam ad occidentem exedræ nullaæ erant Per exedras hic non intelligit exedras sacerdotum (nam illae nec circa domū undiqꝫ sitæ erant, neqꝫ hactenus \speculatæ {illeg}|ne|dum/ nominatæ) fuerant) neqꝫ intelligit l{illeg}|a|titudinem sed cellas laterales. Et mensura hæc non est latitudo areæ interjectæ (illa erat cubitorum tantum quinqꝫ v 12) sed latitudo {illeg} totius ædificij extra templum cellarum inclusivæ, {illeg} latitudo spatij totius extra templum quam \{ædificii}/ cellæ occupabant. Vnde p{illeg}|o|stea exedras sacerdotum describens dicit eas \{hinc inde}/ esse \hinc/ e regione viginti quæ ad \in/ Atri{um}|o| inter{illeg}|iore| \& inde e regione pavimenti quod in atrio exteriore/ id est e regione ædificij cubitorum viginti {sed} {illeg} Non dicit e regione pavimenti quod in Atrio interiore sed e regione viginti, designans non plateam inter cellas sed totam cellarum structuram neqꝫ ad viginti cubitos latam, quasi dixisset, e regione cellarū Vbi igitur dicit Inter exedras latitudinem esse cubitorum viginti intellige illud inter inclusivè, perinde ut Portæ latitudi|o|nem in Cap. 40.\13/ a tecto ad tectum in parite cubiculi ad parietem cubiculi mensurav|t|it dicitur. Designat enim בין non intervalli terminos sed sed {sic} situm mensuræ et a Septuaginta apte redditur ἀναμέσον. Per medium exedrarum, transversim, vel secundum lineā quæ tendit inter {illeg} \exedras/ mensuravit cubitos viginti.

v 15. אחיקים h|H|ic dicūtur Ambulacra{illeg} krqh \& tp/ & postea אחיקים dicūntur etiam \ambulacra tria/ |seu porticus| \undiqꝫ inter tres ordines/ cellas|r|ū laterales|ium| vers 16 ut et \ambulacra ad latera/ exedræ sacerdotaliū cap. 42.3, 5 et quantum sentio generaliter significat spatium quodvis quod parietibus continetur \{indifferenter} porticū vel ambulacrū sive tectum sive desuper apertum./

Cap 42.3 Latinus \quem Villalpandus sequitur/ {hi} vertit porticus juncta porticui triplici. Hebræus habet porticus contra porticus in triplo. sed hic per septuaginta \congruenter/ αντιπρόσωποι στοὰὶ τρισσαί.

v 10 Suspicor הקדים {Oriens} \דדך Ad Orientē/ pro הדדום {illeg} דדך ad Austum {sic} vitio librarij scri{tum esse. Nam Septuaginta hic}^{[Editorial Note 3]} Austrum habent &

<12r> <13r>

Commentarium

a. Dimensiones altaris Ezekiel hic expressit. In sinu ejus erat cubitus ab, et cubitus in latitudine bd et terminus ejus {illeg}tco ad labium ejus ejus {e}|i|n circuitu palmus unus. Et hic erat erectus altaris [terminus. Vsus ejus ut in fusus sacrificiorum sanguis {illeg} contineretur donec per exilia duo foramina descenderet in profundum ut explicant Talmudici] Et de sinu terræ usqꝫ ad crepidinem inferiorem duo cubiti de et latitudo cubiti unius ef. Et a crepidine minore usqꝫ ad crepidinem majorem quatuor cubiti fg & latitudo unius cubiti unius gh. Ipse autem ^α^[3] mons summus quatuor cubitorū hk & a ^β^[4] rictu magno \cavitate focaria/ lq usqꝫ sursum cornua quatuor & rictus \cavitas/ lq duodecim cubiti longitudinis in duodecim cubitos latitudinis quadratus in quatuor quadrantibus ejus. et [rictus illius \cavitatis/] crepido klqr quatuordecim cubiti longitudinis in quatuordecim cubitos latitudinis in quatuor quadrantibus ejus. Et coron{illeg}|a| n \{vel} {illeg} vel o/ in circuitu ejus dimidij cubiti et sinus ejus lm unius cubiti per circuitum. Hactenus Ezekiel. u|V|nde colligitur longitudinem et latitudinem altaris in fundo az esse viginti cubitorum et altitudinem ym decem cubitorum ut in Templo Solomonis. De rictu lmpq aufer ambulacrum sacerdotum per circuitum, cujus latitudinem mn Talmudici tradunt fuisse cubiti unius et manebit locus focarius no decem cubitos longus et latus totidem, id est longitudine et latitudine duplus ejus quem Moses construxerat. Namqꝫ totum altare Mosaicum erat locus focarius intra ambulacrum sacerdotum constitutus adeoqꝫ spatio interiori no{illeg} respondebat. Iudæi sub Templo secundo {illeg} intelligentes expressionem mathematicam \usqꝫ ad tempora Alexandri magni et ultra altare viginti/ cubitos longum et viginti latum \altum verò decem cubitos/ construebant, ut illorum temporum <13v> scriptor ^✝^[5] Hecatæus retulit: poste{illeg}|a| verò non intelligentes expressionem mathematicam <14r> ducendi longitudinem in latitudinem, perperam interpretati sunt verba Ezekielis, quasi longitudo et latitudo duodecim cubitorum, mensuranda esset a centro altaris atqꝫ ita justis dimensionibus addentes duodecim cubitos construxerunt altare 32 cubitos longum et latum in fundo. Aufer spurios illos 12 cubitos et eorum altare satis quadrabit cum descriptione nostra. Porrò ipsos verba Ezekielis perperam interpretatos esse constat ex cap 48.20 ubi viginti quinqꝫ millia in viginti quinqꝫ millia ducuntur ad designandum quadratum cujus singula latera non sunt quinquaginta millia ut oporteret secundum expositionem Iudæorum sed tantum viginti quinque millia. Ezek 45.3, 5, 6 & 48.9, 13, 15. Sic et sanctuarium quod longum et latum est cubitos quingentos dicitur quingenti in quingentos Ezek 4{illeg}|5|.{illeg}|2| Suspicor etiam Iudæos in altaris infimo sinu errasse. Nam descriptio Ezekielis optimè se habere potest secundum figuram hic appositam, ubi xobd planum terræ significat.

b. Templum Solomonis una cum atrijs suis nullibi pl{illeg} descriptum {illeg} in sacris literis |satis descriptum habetur| præterquam in visionibus Ezekielis, quas tamen nemo hactenus recte intellexit \ quarum expositio perdifficilis est recte interpretatus est/: Verum templo illo destructo manserunt sepulta fundamentorū vestigia usqꝫ dum templum secundum resurgeret \ædificaretur/, & ijsdem fundamentis extructa ædificia se mutuò illustrare sperandum est. Videamus igitur quid lucis afferat visionibus Ezekielis contemplatio templi secundi.

Ædificabatur {illeg} \templum utrumqꝫ/ in montis Sion jugo quodam dicto Moria. Et initio quidem \ut author est Iosephus/^[6] vix templo \{primi}/ atqꝫ areæ sufficiebat jacens in summo planities, quòd undiqꝫ præceps erat et declivis. Co{illeg}|ll|em verò ad orientem, \&/ austrum et \{illeg}/ occidentem immenso cingentes muro et cavitatem implentes inter murum et collem rupemqꝫ d versus aquilonem defodientes tantum olim assumpserant spatj|ium| quantum sanctuarij totij|ius| quadratus ambitus incluserat. Atqꝫ Regium illud Solomonis opus Iosephus qui locum viderat describit aliquoties, affirmans murum hunc ubiqꝫ ^α^[7] trecentos circiter cubitos \[{illeg} hic et in sequentibus \cubitos vel {illeg} vel {illeg}/ {Romanos vel} {illeg} {proximos}/ < insertion from f 13v > [intelligit hic et in sequentibus cubitos romanos vel potius quadripalmares Romanis proximos < text from f 14r resumes > et in orientali quidem latere ^β^[8] quadringentos cubitos <15r> altum \*/ < insertion from f 14v > *Intelligit autem hic et in sequentibus cubitos Romanos vel potiùs quadripalmares Romanis proximos ut posthac monstrabitur. < text from f 15r resumes > ^γ^[9] Atqꝫ huic muro, \{inquiunt T}almudici,/^{[Editorial Note 4]} ab interiori parte scamna undiqꝫ adhærebant, quibus sedere populus posset, imbrice superius pluvias atqꝫ solis vim arcendi causa ædificato. [Misn. de Sanhedrin cap. 11] \Scamna vero ⊡/ < insertion from f 14v > ⊡ Scamna verò cingebant deambulatorium quinquaginta cubitos latum in circuitu Templi, ^δ^[10] Interius dein, pergit Iosephus, ipsum verticem ambit …. < text from f 15r resumes > ^δ ^[11] Interius dein, \pergit Iosephus,/ ipsum verticem ambit alius murus lapideus, cujus orientale latus quàm longum est duplicem habet porticum spectantem januam templi siti e regione in meditullio. Eam porticum priores reges [{Asæmonæorum} scilicet] extruxerant. Circum templum [in hoc circui porticum {circuitu} \ambitu/] affixa erant [eorundem regum] spolia barbarica, quæ omnia Herodes denuò dedicavit additis etiam recentibus {Arabieis}. Ita Iosephus qui et arcem Antonia {&} Hunc autem ambitum & quicquid interius est ^η^[12] Philo \qui etiam locum viderat/ sic breviter describit. Templi extimus ambitus longe lateqꝫ pateus munitur quatuor elegantissimæ structuræ porticibus quarum singulæ duplici constant ordine, materie marmoribus artificumqꝫ ingenioso labore architectorumqꝫ cura ornatissimæ: sed ^ζ^[13] interiores {illeg} ambitus submissiores sunt et in apparatu plus austeritatis præ se ferunt. In medio Templum ipsum nullis verbis enarrabile, quantum licet ex his quæ foris spectantur conjecturam facere. Nam intima nemini videre fas est præterquam soli Sacerdotum principi et id ei quoqꝫ uno die duntaxat anniversario permittitur. Cum Philone consentit Iosephus affirmans porticus omnes {illeg} illius exterioris ambitus tam in ^η^[14] templo Solomonis quam in ^θ^[15] templo secundo duplices fuisse; præterquam quod Herodes in latere au{illeg}strali loco duplicis ædificarat triplicem. In ejus, ^κ^[16] inquit, porticibus stabant paribus intervallis quatuor columnarum ordines quorum quartus [qui extimus erat] intertextum habebat \lapideum/ parietem. Crassitudo autem cujusqꝫ columnæ quantum possent tres homines consertis inter se {brachijs} complecti brachijs: longitudo viginti septem pedum, subjecta spira duplici. Numerus universorum fuit centum et sexaginta duo capitellis sculptis opere Corinthio pulchris usqꝫ ad miraculum. [Duas {can{illeg}pe} in fronte portæ fuisse. Reliquæ quadrifariam divisæ efficient {10} in singulis <16r> ordinibus ita ut inter portam \inquiunt/ et angulos atrij steterint viginti illinc. Nam porta, authore Iosepho, ab utroqꝫ angulo asqualiter distabat.] His quaternis [columnarum] ordinibus, pergit Iosephus, fiunt per [tria] intervalla ternæ porticus ita ut in utroqꝫ latere duæ pariles triginta pedum latitudinis, plus quinquaginta altitudinis, stadij \[{Hoc} {illeg} calamorum septu{illeg}|a|ginta]/ longitudine claudant inter se mediam, cujus latitudo sesquialtera altitudo vero duplicata, tanto superabat utramqꝫ. Earum lacunaria lignea sculpturata figuris varijs. Mediæ verò convexitas altius surgebat excitato super epistylia pariete lapideo politissimo columnis insertis diss|t|incto, mirabili artificio commissuris oculos fallentibus. Ita Iosephus. Aufer jam porticum mediam et in reliquis duabus habebis factis contiguis habebis descriptionem porticuum duplicium per circuitum atrij. Namqꝫ ideo Herodes singularem suam magnificentiam ostendit in media porticu quod porticus anterior quæ in atrio positi{illeg}|s| conspicua erat deberet esse cæteris per circuitum porticibus \{ad} {illeg} manere/ conformis. Duplicis autem porticus latitudinem internam Iosephus ^λ^[17] alibi ponit triginta cubitorum \[{illeg}]/ id est viginti cubitorum sacrorum. {Est} Supra porticus constructas fuisse ex{illeg}|h|edras \concipiendum est/ quoniam ita factū fuit in atrio interiore (ut mox videbimus) cujus tamen ædificia referente Philone, submissiora erat|n|t. In medio autem cujusqꝫ lateris porta locanda est \singulis lateri atrij lateribus singulæ erant portæ/ præterquam in latere occidentali ubi Iosephus {illeg} \{recenset} collocat/ portas quatuor. \Numerum septenarium affectabant Iudæi./ Anguli vero diversæ erant structuræ a {reliquis} porticibus, et portis, ni fallor, respondebant in medio positis. Nam ^μ^[18] Iosephus de porticibus duabus boreali et occidentali verba faciens subjungit ὡν ἡ συνάπτουσα γωνία της Κηδρωνος φάραγγοσ ὑπερεδόμητο, quarum angulus utramqꝫ conjungens ædificabatur supra vallem Cedron, unde profunda erat et horribilis ejus altitudo. Intelligit ergo Iosephus per angulos atrij non nudos porticuum <17r> concursus sed ædificia quædam in concursibus. Et hinc est quod ubi Romani sub Tito Imperatore incenderant porticum borealem et ignis ad usqꝫ hunc angulum progressus fuerat incendium cessavit & porticum borealem orientalem minimè corripuit, ut {ibi} ibidem narrat Iosephus. Scilicet anguli illi erant atriola quatuor (Ezek 46.22) quæ cavitate et parietibus altis ignem facile sisterent. Vnde et ^ν^[19] castri ab Asamonæis Regibus conditi & ab Herode magnificentiùs ædificati dictiqꝫ Antónia, angulus unus stabat in angulo atrij \urbem versus/ ita ut qua cum porticibus {ejus} boreali & occidentali jungebatur haberet in utramqꝫ patentes descensus; &super nè t{illeg} Reliquarum porticum orientalis ea erat \Ad orientem stabat porticus/ quæ dicebatur Solomonis Ioan 10.23. Vnde ^ξ^[20] Iosephus hanc solam a Solomone conditam fuisse putabat. Et quoniam hæc ante Templum sita erat ^π^[21] ubi \Iudæi/ maximè adorabant, ideo frequentabatur a primis Christianis Deum colentibus Act 5.12. ^ρ^[22] Cæteras porticus Herodes et posteri ejus de novo ædificabant. ^ρ^[23] Mansit hujus ædificium vetus usqꝫ ad excidium templi, adeoqꝫ cæteris quas reges Asamonæi \Simeon Iustus/ condiderant præstantior, tunc \temporis/ nomen Solomonis merita est. Vtrum verò Asamonæi tantum opus \ab ipsis excitarunt/ fundamentis {illeg}xeruent {illeg} \pe{illeg}tus/ excitarunt \pe{illeg}uas/ an quasdam \operum/ Solomonis reliquias \solum/ repararunt \{illeg}/ vix dixerim. {illeg} Eos saltem in ædificijs Templi multùm desudasse testis {illeg}|est| tum arx Antonia ab ijs {illeg} condita \& ædificijs templi intertexta/ tam arx ^σ^[24] Herodes oratio commemorantis instauratum templum impendijs ingentibus, quale opus, ait, per 125 annos nemo Asamonæorum regum ad honorem Dei valuisset perficere. {illeg} \{illeg}/ _τ^[25] Regia dicebatur augustissima illa \Herodis/ porticus australis, portaqꝫ ejus ab ornatu summo nomen pulchræ obtinuit. {illeg} Nam porta pulchra illa erat per quam populus ingrediebatur in Templum Act. 3.2 Ingrediebantur autem omnes per portam australem et egrediebantur per borealem, demptis ijs quibus aliquid lævi acciderat, quiqꝫ obviam euntes ingreg|d|iebantur per portam borealem et exibant per australem,uti scribunt Talmudici. Has {omnes} porticus cum atrio incluso Iosephus vocat atrio \habet pro fano/ ἱηρον πρωτον sacrarium \vel sacrario/ primu|o|m. Totum autem, pergit \ait/,^[26] <18r> sub dio spatium variabatur, omnium quidem generum lapidibus stra\{illeg}/tum: qua verò ad secundum ca{illeg}erium \fanu{illeg}|m|/ ibatur cancellis septum saxeis ad tres cubitos \{illeg} {[Romanos]}/ |duos sacros| altis nimiumqꝫ grato opere factis: ubi æquis dispositæ intervallis columnæ stabant legem castimoniæ præmonentes aliæ græcis aliæ latinis literis in locum sanctum transire alienigenas non debere. \[Nam gentes eousqꝫ {ingressæ} sunt unde et atrium illud nominabatur atrium gentium]/ Hoc ^υ^[27] septum tam austrino latere quam septentrionali latere patebat{illeg} ternis æquidistantibus januis, ab oriente verò una magna per quam intrarent casti cum uxoribus [Nam per {alias ternas} januas |et {illeg} et spatium exterius illas {illeg} {dicebatur} atrium gentium| ternas intrabant sacerdotes]. [Accedebant autem \enim autem/ gentes etiam usqꝫ ad septum illud] ^[28]ubi æquis dispositæ intervallis columnæ stabant legem castimoniæ præmonentes aliæ græcis aliæ latinis literis in locum sanctum transire alienigenas non debere. Sanctum enim vocabatur alterum fa{illeg}|n|{illeg}um et quatuordecim gradibus \[intra septem post planum decem cubitorum]/ \[intra septem post planum decem cubitorum constitutis]/ ascendebatur a primo, quadratumqꝫ sursum erat [ante Templum] et proprio muro circundatum, cujus exterior celsitudo quamvis 40 cubitis [supra \{illeg}/ planum atrij magni] surgeret tamen gradibus {tegebatur} [per totam longitudinem versus austrum \orientem/ et boream] tegebatur, interior autem viginti quinqꝫ cubitorum \[{illeg}]/ erat. Nam in loco ob gradus [illas 14 & alios quinqꝫ sextumqꝫ in porticus ducentem] altiore constituta non tota interiùs cernebatur, colle obtecta Post quatuordecim autem gradus spatium erat usqꝫ ad murum decem cubitis \[{illeg}{issimus}]/ planum. Hinc rursum \[in spatio intermurali decem cubitos \{illeg}/ lata]/ alij quinqꝫ gradus ad [mu{illeg} illi{illeg} [extra murum] ad [{cujus}] portas ducebant, quæ quidem a septentrione et meridie erant octo, quaternæ utrinqꝫ videlicet [quarum terno|a|as occ|r|ridentaliores ternis in septo cancellato januis utrobiqꝫ respon|dere concipe]| dere {illeg} ducebant inde in atrium Sacerdotum, quartæ utrobiqꝫ \ducebant/ in atrium novum quod Zerubbabel loco exterio {illeg} atrij magni in {usum} populi \ad loci sancti latus orientale/ construxerat. His nullæ respondebant in septo illo januæ quia populus per septi januam orientalem ingredieba{illeg}\n/tur, deflectentes {illeg} inde ad lateras.] Duæ autem [{illeg}] erant ex Oriente necessariò Nam cum proprius ad hanc plagam locus mulieribus ad cultū <19r> destinatus muro discernebatur [atrium novum in {minora} duo dirimente |sacrarium \locum {illeg}/ in \atrium/ superius & inferius dirimente illud virorum hoc fæminarum dirimente].|: præter portam primam sitam \interi{illeg}/ in latere orientali loci illius sancti qui sursus quadratas erat] |atrij mulierum] e regione {juxta} \januæ/ orientalis septi {cancellati} su{illeg}|{pra}| gradus duodecim {a} septo {illeg}] in atrium fæminarum ducentes]| secunda quoqꝫ porta opus erat. Inventa est ea [{illeg} medio muri illius] e regione primæ quæ [quæ sita erat [interiùs inter illam \&/ templum.] Et ex alij{illeg}|s| plagis una erat [uti diximus] meridiana porta et una septentrionalis [in locum virorum rectà ducentes] quibus [etiam] \quibus [in orientale spatium intermurale et inde]/ \[{ad} {illeg} in sacrarium \atrium/ superius et inde per portam illam secundam orientalem]/ ad mulieres introibatur [deflectendo ad latera] Per alias enim portas transire ad mulieres non licebat [{porta} nulla ad orientem in muro externo loci{illeg} mulierum constituta.] |quippe quæ du{illeg}|ce|bant in atrium loca sacerdotum quo nefas erat populum ingredi]| Sed nec per portam suam [{unicam}] \interiorem/ transgredi licebat murum [{illeg} {prædictum} ipsas et viros] \[illum]/ disterminantem. {Patebat} [Nam neqꝫ per portam illā ingressæ sunt sed per vestibula in lateribus duarum portarum in atrium virorum ducentium] \orientalem primam]/ Patebat quidem \{quidem} \{enim}// locus ille pariter indigenis & hospitibus {fæminis} \populis/ religionis causa venientibus. Occidua vero pars [{At} Sacrarij a tergo templi] nullam portam habebat, sed perpetuus ibi murus erat extructus^[29] [{pe}rinde ut in parte orientali ultra mulieres. Nam termini illi extimi sibi mutuo respondebant] |Et initio quidem fuit atrium mulierum {nulis} undiqꝫ planis sed postea {podio circundatum} ut mulieres superne viri autem inferna spectarent adorantes & non {miscerent}.]| Inter portas autem \[Atrij interioris]/ port{as}|ic|us a muro intror{e}|s|um versæ ante Gazophylacia [{a} tergo inter ipsas et murum sita] magnis & pulcherrimis columnis sustinebantur. Erant autem [non duplices ut inferiores illæ in atrio exteriore sed] simplices & præter magnitudinem nulla re ab [illis] inferioribus aberant. \{et inter {illeg}} gazophylacia intervallū erat {quod spat} decem cubitos latum quod spatium intermurale dicebatur]/ Portarum autem novem quidem quidem [in sacrario secundo \fano hocce superiore/ sitæ] aut|r|o et argento undiqꝫ tectæ erant itemqꝫ postes et superliminaria, decima verò [{seu} secunda \prima/ illa Orientalis in atrio mulierum] extra sacrarium \seu {illeg} in atrio fæminarum]/ ære Corinthio quæ multum argento stratas et inauratas honore superabat. Et binæ quidem < insertion from f 17v > Post quatuordecim autem gradus spatium erat usqꝫ ad murum decem cubitis {[Romanis]} planum \[& gradus quintodecimi vicem gerens.]/ Hinc rursum alij quinqꝫ gradus ad portas ducebant, quæ quidem a septentrione et meridie erant octo, quaternæ utrinqꝫ videlicet [quarum ternas orientaliores ternis in septo cancellato januis utrobiqꝫ respondere concipe] Duæ autem erant ex oriente necessario. Nam cum proprius \[extrinsecus]/ ad hanc plagam locus mulieribus ad cultum destinatus muro discernebatur [circumacto] discernebatur [præter portam primam et principalem in latere sacrarij sursum quadrati sitam] secunda quoqꝫ porta opus erat. Inventa est ea e regione primæ <18v> [extrinsecus inter illam & januam orientalem septi cancellati] Et ex alijs plagis una erat {porta} meridiana{illeg} {et una} porta et una septentrionalis, quibus [in spatium intermurale decem cubitos latum et {illeg} loco mulierum et sacrario sursum quadrato interjectum et inde] ad mulieres, introibatur. Per alias enim portas transire ad mulieres non licebat [quippe quæ sita erat exterius et gradibus duodecim ex atrio magno ducentibus ascendebatur] quæ ducebant in loca sacerdotum quo nefas erat {ingredi} populum \licenter/ ingredi] Sed nec per portam suam [unicam] propriam] transgredi licebat murum [illum] disterminantem [pergendo ad mulieres.] Nam solus {Prince} Rex aut Princeps per portam illam ingressus est, cæteri postquam per januam orientalem septi cancellati introierunt deflectunt inde ad latera \eundo ad portam aquilonis et portam austri/] Patebat enim locus ille pariter indigenis et hospitibus populis [tam viris quam feminis] religionis causa venientibus. Occidua verò pars [s{illeg}i|ac|rarij a tergo templi] nullam portam habebat sed perpetuus ibi murus erat extructus. Inter portas autem {illeg} [ad latera sacrarij [\ad latera/ sacrarij superioris] porticus a muro introrsum versæ ante Gazophylacia [inter ipsas et murum sita] magnis et pulcherrimis columnis sustinebantur. Erant autem [non duplices ut inferiores illæ in atrio exteriore] sed] simplices et præter magnitudinem nulla re ab [illis] inferioribus aberant. Portarum autem novem quidem [in {illeg} \sacrario/ hocce superiore sitæ] auro et argento undiqꝫ tectæ erant itemqꝫ postes et superliminaria, decima verò extra sacrarium [id est unica illa extrinsecus in muro atrij fæminarum] ære Corinthio quæ multum argento stratas et inauratas honore superabat. Et binæ quidem < text from f 19r resumes > <20r> fores singulis januis erant tricenis cubitis \[{illeg}]/ altæ & quinisd{illeg}|en|is etiam latæ. Post introitum verò interiùs dilatatæ [id est, a muro {illeg}{quo} \{illeg} in quo/ {primus} erat introitus, versus interiora productæ,] tricenis utrinqꝫ cubitis \[Romanis]/ exhedras habebant [singulas inter binas portas [supra porticus & gazophylacia extructas:] exemplo quidem turrium longas et latas [adeqꝫ ad figuram quadratam {illeg} {& antes}] supra verò quam quadraginta cubitis \[{Romanis}]/ celsas. Singulas autem [inter ^a^[30] binas portas extructas] binæ columnæ duodenum cubitorum \[Romanorum]/ ambitu sustinebant [præter binas semicolumnas ad latera portarum \hinc inde/ quæ una cum columnis integris terna sub singulis exhedris efficieb\a/nt intercolumnia.] Et aliarum quidem [novem] portarum magnitudo par fuit. Quæ verò supra Corinthiam portam [id est in loco editiore] {illeg}] \{decem}/ {ab atrio} \{illeg} {loco} ab atrio/ mulierum \[{illeg}]/, ex oriente \[atrij interioris]/ aperiebatur e regione portæ templi, \[quam duarum orientalium {primam} \{secundam}/ {illeg}, \prima/ cæteris]/ multo major erat. Quinquaginta enim cubitis \[{illeg} sacris/ surgens, quadraginta cubitorum fores habebat, ornatumqꝫ magnificentiorem quoniam crassiori argento atqꝫ auro vestiebatur: quod quidem [aurum et argentum] novem portis infuderat Tiberij pater Alexander. Gradus autem quindecim [^χ ^[31] semicirculares] a muro qui mulieres segregabat ad [han{illeg} majorem porta{m} ducebant. Namqꝫ] |in spatio {interior ab}{illeg} {illeg} {qꝫ dece}{illeg} {cubit}{illeg} {lato}| |[ad ipsas]| ducebant [in ipsarum atrium] {Namqꝫ} ducebant: |{illeg} ad majorem [illam] portam {port} a mur{illeg}|o| mulieres segregante \{illeg}/ {illeg} mulieres {illeg} \{segregante}/| Namqꝫ gradibus illis quinqꝫ ^{{illeg} ψ}^[32] semicubitalibus] qui ad {planeo} alias [octo] portas \[ab eodem spatio intermurali]/ ducebant erant breviores. {illeg}

\{est}/ Ipsum verò templum in medio positium [non in centro sed in media linea] sacrosanctum dictum, duodecim gradibus ascendebatur. Et a fronte quidem altitudo ejus et latitudo centenos cubitos habebant, pone autem ^ω^[33] quadraginta cubitis angustius erat. Anterius enim quasi humeri utrinqꝫ vicenorum cubitorum exibant [vestibulo eousqꝫ dilatato] – Cum autem Templum intus [ad sexagin <21r> ta cubitorum altitudinem] contignatione interse{ptum esset} [cænaculo superius constructo] sola prima ædes [vestibulum intellige] patebat in altitudinem perpetuam perqꝫ nonaginta cubitos tollebatur cum longa [interius] quadraginta cubitorum esset ac viginti transversa. –– Circa latera verò inferioris templi [ad usqꝫ contignationem surgentis] multi erant cubiculi pervij triplici tabulato sibi mutuò impositi & ad utrumqꝫ [templi] latus ad eos introitus a porta [templi α^[34] in ejus {poste} inter januas \templi/ ad utrumqꝫ muri latus suspensas] |medio {postium} ejus inter januas templi ad utrumqꝫ muri latus suspensas]| patebant. [Inde per medium muri sex cubitos lati ibatur ad cochleam in angulo templi ad superiores cubiculos ducentem et a cochlea per medium cubicul\or/um ostijs in se mutuo patentium circundabatur templum.] Superior autem pars eosdem cubiculos non habebat, tantoqꝫque erat angustior celsior autem quadraginta cubitis nec ita ut inferior ambitiosa. Colligitur enim centum cubitorum celsitudo universa additis illis qui in solo erant sexaginta cubitis. –– Ara verò ante templum quindecim cubitis [Romanis] alta lata vero et longa cubitis quinquaginta, quadrataqꝫ stans, veluti cornutis angulis eminebat, & a meridie ascensus in eam eminenter arduus resupinabatur. Sine ferro autem constructa erat, nec unquam eam ferrum tetigerat. Templum autem aramqꝫ cingebat ex pulcherrimo saxo lorica gratissima usqꝫ ad cubitum surgens quæ populum [orientem versus] a sacerdotibus segregabat: Gonorrhæos hoc est semina fluentes itemqꝫ leprosos tota civitas arcebat & feminis menstrua solventibus clausa erat. pr&dictum autem limitem ne puris quidem mulieribus transgredi permittebatur. Viri autem, qui non per omnia casti fuissent ab interiori atrio & qui puri essent a sacerdotibus [interjecta illa lo{c}|r|rica] prohibebantur. Hactenus Iosephus, qui ^β^[35] alibi hæc ultima sic repetit. <22r> Quatuor porticus [seu atria porticibus ornata] habuit templum in circuitu & harum singu{illeg}|l|æ propriam secundum legem habuere custodiam. In exteriorem itaqꝫ ingredi licentia fuit omnibus etiam alienis [inde atrium gentium dictum] mulieres tantummodo menstruatæ transire prohibebantur. In secundam verò porticum [sic nominat podium quod porticus in speciem construebatur] cuncti Iudæi ingrediebantur eorumqꝫ conjuges cum essent ab omni pollutione mundæ. In tertiam masculi Iudæorum mundi existentes atqꝫ purificati. In quartam autem sacerdotes stolis induti sacerdotalibus. In Aditum veò soli Principes Sacerdotum.

Hisce consentanea scribunt Talmudici ^γ^[36] tradentes Atrium magnum (quod Montem domus vocant) quadratum fuisse longumqꝫ et latum extrinsecus qu{illeg}ingentos cubitos et contabulatum porticu ante porticum id est duplici porticu cinctum: interiora vero cincta primum muro cancellato duos cubitos Iudaicos vulgares alto quem dicunt סורג Soreg, dein muro solido interiore dicto חיל Chajil, cujus altitudo versus orientem decem erat cubitorum; ex alijs autem regionibus major; postea spatio intermurali decem cubitos lato et intimè portarum et exhedrarum ædificijs. Portas duas Orientales Talmudici (qui locum non viderant) \confundunt/ inter se describentes unicam tantum eiqꝫ ascribentes conditiones ambarum: australes vero pergendo ab occidente numerant tres portam ardoris portam oblationis et portam aquarum, tres item boreales domum incendij portam oblationis et portam prominentiæ. Addit R. Iose portas duas occidentaliores unam in australi latere dictam portam superiorem alteram in boreali latere dictam portam Iechoniæ. Numerant itidem Talmudici sex conclavia in atrio interiore. Collocanda sunt singula inter binas portas & exterius versus occidentem addenda alia duo ut in portis factum est. Namqꝫ ex Iosepho manifestum est exhedras duas in <23r> angulis atrij versus occidentem stetisse. Porta prominentiæ habebat cænaculum et in ea sacerdotes excubias a superne execubias agebant & Levitæ infernè ubi illi janua erat quæ aperiebatur versus murum Chajil. Sic et Domus ardoris camerata erat et magna et quatuor habebat cubicula inferne duo in loco sancto {&} id est in regione porticuum quæ apertæ erant in atrium interius duo veò in loco profano id est exterius in regione gazophylaciorum quæ clausa erat ab{illeg} atrio, e{illeg}|o|qꝫ nomine extra atrium id est in loco comparativè profano constituta. Et hæc duo apperiebantur versus locū profanum id est versus spatium intermurale. Similiter exhedra quæ dicebatur lapidis quadrati constituta erat partim in loco sancto id est supra porticum & partim in profano id est supra gazophylacium, et apperiebatur in locum profanū seu spatium intermurale, eratqꝫ amplissimum & augustissimum namqꝫ sedebat in eo Synedrium magnum seniorum septuaginta. Descriptis concipe cæteras portas et exhedras similes fuisse ut atrium uniforme constituatur. At in porta orientali duo tantum erant cubicula infernè, conclave Phinesi Vestiarij a dextra portæ \seu ad aquilonem/ et conclave coquentium sartagines a sinistra. Vnde colligitur illud atrij latus angustius constitutum gazophylacijs caruisse. In angulis atrij mulierum extrinsecus loco exhedrarum erant atriola quatuor singula 40 cubitos longa. Ea utiqꝫ construxerat Zerubbabel vice atriorum quæ fuerant in angulis atrij magni Latitudinem atrij fæminarum ({illeg}|i|nter hæc atriola) Talmudici ponunt 135 cubitorum \sacrorum/ muros autem ejus describunt leves & planos & loco porticus adjunctum fuisse podium in circuitu ut mulieres supernè {illeg} viri prospicerent adorando, viri autem infernè. <24r> Sub atrio Israelis erant cellæ quæ apperiebantur in atrium fæminarum. In ijs Levitæ citharas, nablia, cymbala & cætera musica instrumenta reponebant. Ad orientem ascendebatur {illeg} ex atrio magno gradibus duodecim in atrium {viri} f{e}|æ|minarum et ex atrio illo gradibus quindecim semicircularibus in atrium Israelis quod cubitis \sacris/ 135 longum & undecim latum erat. Dividebatur hoc atrium ab atrio Sacerdotum ascensu cubiti unius, unde Talmudici conjectantur atrium Israelis altius fuisse, cum tamen ascensus ille fuerit Lorica cubitalis Iosephi areas ejusdem altitudinis disterminas. Erat utiqꝫ atrium Israelis ipse margo orientalis atrij Sacerdotum. In margine boreali inter loricam et portam oblationis e regione altaris erat laniena ubi sacrificia ad octo columnas suspensa nudabantur pellibus & carnes super mensas totidem disponebantur et lavabantur. Per portam oblationis inferebantur sacrificia mactanda ad boreale latus altaris intra loricam. Ibi erant 24 annuli ordinibus sex pavimento infixi ad quas ligabant ma{illeg}ctanda sacrificia. Inter annulos et mensas cubiti erant quatuor, & loricam per intervallum illud transijsse constat quia ponunt ^{illeg}|η|^[37] Rabbini casum ubi aliquis extra atrium intimum stans manum porrigit intrò et sacrificium vel occidit vel occisi sanguinem excipit: ut et ubi bestia mactanda pedem porrigit extra atrium. Vnde constat insuper loricam ibi apertam fuisse: quod etiam necessarium erat ut sacrificia cæsa promptè efferrentur in Lanienam. Atqui ostio loricæ respondere debebat ostium portæ adeoqꝫ stabat porta e regione altaris directè. Per oppositam oblationis portam dictam etiam portam primitiarum inferebantur primitiæ animalium quæ ad australe latus altaris mactandæ erant. Et inter portas illas Talmudici ponunt latitudinem 135 cubitorum \sacrorum/ eamqꝫ <25r> sic computant. Ascensus altaris 30 cubitorum. Latitudo altaris 32 cub. inter altare et locum annulorum 8 cub. Locus annulorum 24 cub. Inde ad mensas 4 cub. A m{illeg}|e|nsis ad columnas 4 cub. A columnis ad murum atrij 8 cub. Reliqui 25 cubiti sunt partim spatium a columnis occupatum, partim spatium inter ascensum altaris et murū australem atrij. Hos ^ζ^[38] Rabbini recentiores bifariam dividunt. Ego verò ita diviserim ut altare stet in medio atrij: quod fiet si viginti cubiti cum dimidio deputentur distantiæ inter ascensum altaris et murum et reliqui quatuor cum dimidio columnis. Imò verò ex istis quatuor cum dimidio tribuerim unum cum dimidio latitudini mensarum et reliquos (Ezek 40.42) et reliquos tres columnarum basibus. Namqꝫ mensis in directum positis columnæ totidem e regione, singulis singulæ respondentes disponebantur itidem in directum adeoqꝫ non plus occupabant spatij quam secundum latitudinem quam pro ratione basis unius columnæ unius. Altaris igitur in medio positi centrum a parietibus portarum distabat cubitis 67 $\frac{1}{2}$ , a lorica verò cubitis 50 circiter, adeoqꝫ atrium intra loricam latum erat cubitos centum, perinde ut \etiam/ Hecatæus a{illeg}|pu|d ^θ^[39] Iosephum affirmat. Sic igitur duplicata fui{illeg}|t| mensura \latitudo/ atrij tabernaculi Mosaici, & {mar} præterea margines {hujus atrij} utrobiqꝫ latæ erant cubitos 17 $\frac{1}{2}$ . Longitudinem atrij inter Talmudici ponunt 187 cubitorum \sacrorum/ eamqꝫ sic computant. Locus incessus sacerdotum non ministrantium in|ter| atrium Israelis et altare situm undecim cubitorum. Altare 32 cub. Inter altare et Vestibulum templi 22 cub. Templum 100 cub. Inter templum et murum occidentalem atrij 11 ^cub. Quibus \His/ omnibus adde {adde} marginem orientalem seu atrium Israelis 11 cub. & complebitur summa 187 ^cub. Hic a centro altaris ad <26r> occidentalem terminum atrij sunt cubiti 149, duplicata mensura Mosaica quamproximè. Sed ex altera parte altaris centri altaris ad usqꝫ loricam cubitalem versus orientem, ubi juxta proportionem Mosaicam duplicatam deberant esse cubiti 50 sunt tantum cubiti 27: id adeo quia atrium illud a parte orientali Iudæi decurtarant ut atrio fæminarum plus relinqueretur spatij. Inde etiam gazophylacia ibi nulla {} constituerunt & marginem atrij ibi plusquam tertia parte minorem fecerunt quam ex alijs lateribus. In eadem proportione diminuerim quoqꝫ deambulationem inter columnas orientalis porticus. Porrò templi dimensiones secundum longitudinem Talmudici sic definiunt. Vestibuli paries anterior 5 ^cub. Vestibulum 11 ^cub. {Murus} \Paries/ anterior templi 6 ^cub. Locus sanctus 40 ^cub. Velum 1 ^cub. Adytum 20 ^cub. {Murus} Paries posterior 6 cub. Thalam{us}|or|um occidentalium latitudo 6 cub. Paries thalamorum 5 cub. Summa 100 cub. Latitudinem vero \templi/ sic computant. Murus impluvij 5 cub. {illeg}. Impluvium seu spatium in quod pluviæ de templo defluerent 3 cub. {illeg} Paries thalamorum 5 ^cub. Latitudo thalamorum 6 cub. Paries templi 6 ^cub. Inde ad medium templi 10 cub. {illeg}. Summa 35 ^cub. quæ duplicata facit latitudinem totam cubitorū 70. Cæterum cur murus pluviæ cohibendæ tam crassus constituatur planè non video. Malim loricam elegantem latam et altam duobus tantum cubitis constituere et reliquos tres{illeg} latitudinis cubit{illeg}|o|s {illeg} transferre ad thalamos. Sic enim latitudo tota \templi cum thalamis suis/ erit sexaginta cubitorum omninò ut affirmat|n|t Iosephus & Ezra cap 6.3. Thal{illeg}|a|mos verò Talmudici numerant 38 in circuitu templi nimirum quindecim ad austrum et quindecim ad aquilonem id est in singulis tabulatis quinqꝫ {hinc est quinqꝫ illinc}, ad occidentem verò tres in infimo tabulato tres in medio ac duos in supremo. {illeg} Ex atrio ascendebatur in vestibulum templi gradibus <27r> duodecim. {arc}|Ost|ium templi \Vestibuli/ latum erat 20 cubitis altum 40, ostium templi latum 10 altum 20, eiqꝫ quatuor erant valvæ, duæ intus & duæ foris. Exteriores aperiebantur intra Vestibulum, interiores intra templum. Ad latera Vestibuli duo erant ostiola hinc inde. Per borealem ingrediebatur is qui templi januas aperire vellet, et inde \verò per meatum/ in media muri latitudin crassitudine pergebat usqꝫ ad ostium \alterum/ in poste templi & per illud in spatium inter valvas exteriores & interiores & ibi eas reserabat. In eodem meatu ibatur ad cochleam in angulo templi unde tertium ostium ducebat in infimos thalamos quartum in medios quintum in supremos. Nam in angulo templi versus orientem et aquilonem. Talmudici describunt ponunt ostia quinqꝫ. Inde verò {illeg} \circundabatur templum/ in singulis tabulatis \eundo/ ex thalamo in thalamum per ostium in pariete intermedio. Atqꝫ hæc sunt ferè quæ describunt Talmudici.

Vt compleamus descriptionem hujus templi conferendæ {jam} sunt mensura Iosephi et Talmudicorum inter se. De his fusè disputare locus non est. Dicam br{illeg}|e|viter quod Iudæi \Talmudici utuntur cubito sacro palmorum sex \quodque/ Iudæi {men}/ pro mensuris Gentium usurpabant sub nominibus gentilibus mensuras proprias, ut cubitum sacrum pro passu Romano minori, duos cubitos sacros pro passu majori, cubitos sacros mille seu Berah pro milliari in eju minori cubitos sacros bis mille seu iter sabbati pro milliari majori, mensuram quatuor pal{illeg}morum sacrorum pro cubito Græcorum, ejusmodi cubitos 400 pro stadio Græcorum, et longitudinem cursus equorum Regiorum in valle juxta templum calamorum 70 circiter seu cubitorum sacrorum 400 pro stadio majori. |Et| H|h|oc stadio describit Iosephus ambitum atrij exterioris. Stadium alterum intelligunt ^✝ ^[40] Talmudici ubi æquant milliare id est bis mille cubitos sacros stadijs septem cum dimidio. Et hujus stadij cubito Iosephus in descriptione templi ad Gentiles scribens passim utitur <28r> præterquam in decantatis quibusdam et in S. Scriptura memoratis templi strictè dicti mensuris ubi cubitum sacrum retinendum esse putavit. Constabit id collatione cubitorum Iosephi cum cubitis sacris Talmudicorum in sequente tabula.

		Cubiti a Iosepho positi	Cubiti Ios. ad sacros reducti	Cubiti a Talmudicis positi
Altitudo muri Chajil	{externa	40	26 $\frac{2}{3}$
	{interna	25	16 $\frac{2}{3}$
Differentia gradibus 19 \vel 20/ semicircubitalibus respondens		15	10	9 $\frac{1}{2}$ vel 10
Altitudo septi cancellati		3	2	2 ^{^{cub. vulg.}}
Portarum	{altitudo	30	20	20
	{latitudo	15	10	10
Altaris	{altitudo	15	10	10
	{latitudo	50	33 $\frac{1}{3}$	32
Columnarum ambitus		12	8	8
Templi altitudo interna		60	40	40
Ostij templi	{latitudo	16	10 $\frac{2}{3}$	10
	{altitudo NE forsan rectius ΛΒ	32	21 $\frac{1}{3}$	20
Vestibuli latitudo interna		20	13 $\frac{1}{3}$	11
{Vestibu} Ostij vestibuli	latitudo	25	16 $\frac{2}{3}$	20
	altitudo	70	46 $\frac{2}{3}$	40

Sic {cubit} mensuræ Iosephi \ad sacras reductæ/ aut plane congruunt cum ijs Talmudicorum aut proprius ad eas accedunt. Nam Iosephus {non semper} loquitur {excessu} de mensuris exactis minus \erat/ sollicitus, {illeg} et excessu peccare amabat. \ad Gentiles scribens mensuras aliquando præterpropter expressit/ ad Gentiles scribens, minus erat \haud satis/ sollicitus \erat/ de mensuris exactis & excessu peccare amabat. Cognitis verò Iosephi mensuris redeamus jam ad Templum.

Exhedram inter binas portas Iosephus ponit triginta cubitorum id est viginti sacrorum. \Sæpe/ Vtitur Iosephus rotundo|is| numero|is|. Scripserim potius viginti duos. Nam columnæ binæ quibus exhedræ singulæ sustinebantur minori spatio includi nequeunt. Harum ambitus consensu Iosephi et Talmudicorum erat octo cubitorum sacrorum. Vnde scapi diameter est 2 $\frac{6}{11}$ ^cub. Ad hanc in proportione ut tria ad duo capta lati <29r> tudo basis erit 3 $\frac{9}{11}$ cubitorum seu 23 palmorum ferè. Sic ista tantùm 22 palmorum. Intervalla \harum/ basium ex rationibus architectonicis non debent esse minora basibus. Sunto ipsis æqualia (nam proportio illa simplicissima est) et columnæ duæ cum totidem semicolumnis et intercolumnijs tribus occupabunt spatium viginti duorum cubitorum exhedræ uni inter binas portas deputandum. Portam verò aquarim exhedræ dempto ostio, sic ut ala utraqꝫ dempto {os} latitudine 11 ^cub. et ostium latitudine 10 ^cub. compleant latitudinem totam 32 ^cub. Nam latitudines 11 & 22 cubitorum satis affectantur in his aedificijs & ostia portarum omnium præter orientalem primam \consensu Iosephi et Talmudicorum/ lata erant 10 cubitis & alta 20. Harum verò magnitudinem dimensionum veritas \plane/ demonstratur ex consensu portarum et exhedrarum cum partibus atrij. Portæ duæ oblationis latitudine 32 cubitorum exactè respondebunt altari intermedio. {illeg} Et forsan latitudo altaris ideò aucta fuit \ut hoc responderet portis/ Exhedræ duæ proximæ occidentem versus latitudine viginti duorum cubitorum respondebunt spatio ejusdem latitudinis inter altare et vestibulum templi Portæ duæ incendij & exhedræ duæ sequentes portæqꝫ ultimæ occupabunt spatium omne cubitorum 86 e regione vestibuli templiqꝫ supra altare thalamos suos laterales surgentis. Et exhedræ duæ ultimæ cum parietibus suis occidentalibus tres cubitos crassis implebunt spatium reliquum cubitorum 25 usqꝫ ad murum occidentalem atrij. Ad orientem verò exhedræ duæ ultimæ latitudine 22 ^cub. respondebunt spatio ejusdem latitudinis inter altare & porticum orientalem et portarum duarum ultimarum alæ occidentales latitudine undecim cubitorum porticum orientalem capient & ostia ducent <30r> in interjectum spatium intermurale ejusdem latitudinis, & alæ duæ orientales excurrent ultra versus atrium fæminarum. Nimirum una earum dicta fuit porta prominentiæ quod {illeg} promineret extra murum atrij interioris. Stabat igitur partim intra partim extra. Similiter et porta altera sicta aquarum stabat partim extra. Nam sacerdotes qui excubabant in domo Abtines supra eam extructa, dicuntur excubasse extra atrium. Imò ostia harum portarum erant extra atrium interius eo quod fæminæ per ea ingressæ pergebant in utrium suum. Stabant tamen hæ portæ aliqua sui parte in atrio interiore eo quod Iosephus erant ex novem argenteis portis a quibus Iosephus æneam portam in atrio fæminarum sitam distinguit nominando eam portam ἔξω της νέως extra templum id est extra sacrarium interius. Stabant igitur reliquæ noven in peribolo illius sacrarij. Portam prominentiæ R. Ios{illeg}|e| vocat portam cantorum. Nimirum duobus in locis cantabant Levitæ, uno supra gradus quindecim hoc est in spatio intermurali e regione hujus portæ inter hanc portam et portam aquarum, altero in suggesto posito ad loricam cubitalem versus altare. Deniqꝫ ex eo quod populus \omnis/ introibant per has portas tam in atrium Israelis quam in atrium fæminarum omninò dicendum est eas situm inter medium obtinuisse ducentes in spatium intermurale atrio utriqꝫ interjectum. Tenemus igitur situm harum portarum exactè atqꝫ adeo situm etiam et magnitudinem reliquarum portarum et exhedrarum usqꝫ ad occidentalem murum atrij. Has \omnes/ portas æquales fuisse et æqualibus intervallis ab invicem distasse colligo \omnimò decorum erat et præterea colligitur/ ex januis septi cancellati e regione, quarum Iosephus aequidistanes distantias Iosephus æquales describit. Atqui portæ quatuor æquidistantes non possunt alia quavis ratione secundum atrij longitudinem regulariter disponi.

<31r>

Hisce sic determinatis habemus simul crassitudinem porticus orientales {illeg} undecim cubitorum, latitudini alarum occidentalium portæ prominentiæ & portæ aquarum respondentem. Eam sic computo. Basis columnæ 22 palmorum. Deambulationi{illeg}|s| latitudo 4 $\frac{1}{2}$ cub. semi-basis 11 palm. Murus semicolumnis intertextus 1 ^cub. Summa 11 ^cub. Hanc una cum atrij {illeg} muro occidentali 2 ^cub. adde præfatæ atrij longitudini 187 ^cub. fiet longitudo tota {illeg} 200 ^cub. Sic Iudæi longitudinem totam {illam} duplicatam atrij tabernaculi quæ intra loricam cubitalem inveniri debuit, retinuerunt in tota atrij longitudine inclusis ædificijs. Porrò crassitudinem porticus orientalis sic computo. capiatur (juxta rationes supra expositas) {ara} latitudo deambulationis in porticu boreali ad latitudinem deambulationis in porticu orientali in proportione margit|n|um atrij p{illeg} \porticibus/ adjacentium {ut} hoc est ut 17 $\frac{1}{2}$ ad 11 et deambulati{illeg}|o||nis| \latitudo/ in porticu boreali {erit proxime} {illeg} \latitudo/ erit dupla latitudinis basis columnæ quamproximè. Sic inter axes columnarum ad utramqꝫ partem deambulationis erunt undecim cubiti: quæ mensura valde affectatur in his ædificijs et quantum sentio ab hacce porticuum latitudine originem duxit. Tota autem atrij latitudo inter parietes porticuum erit 160 $\frac{2}{3}$ cub. Addantur utrinqꝫ paries columnis intertextus 1 $\frac{1}{2}$ cub. Gazophylacium \{illeg}/ quadratum 7 ^cub. paries ulterior Gazophylacij 1 $\frac{1}{2}$ ^cub. Locus graduum ducentium ad superiora 6 cub. |&| P|p|aries extimus 8 $\frac{2}{3}$ ^cub. |Gazophylacium \quasi/ cub. 11 inclusis parietibus et locus graduum quasi 8 $\frac{2}{3}$ cub. incluso pariete extimo| Atqꝫ tota atrij latitudo inclusis ædificijs erit 200 cub. congruenter descriptioni Ezekielis. Sic sacrarium longitudine et latitudine 200 ^cub. quadratum erit, et figura illa spatio intermurali Talmudicorum decem cubitos lato circundata sensibilis et not circumambulantibus sensibilis et notabilis reddetur. <32r> Hæc autem ita se habere planè confirmat Iosephus affirmando sacrarium sursum quadratum fuisse et proprio muro circundatum. Intelligit enim non totum sacrarium incluso atrio fæminarum ut opinatus est Capellus sed sacrarij planum superius ad quod ex atrio fæminarum per gradus quindecim ascendebatur quodqꝫ stricte|i||ùs| dicebatur sacrarium. Verba ejus τητράγωνον δὲ ἄνω sursum quadratum perspicuè significant planum superius.

Porrò murum quo Iosephus et Talmudici Sacra{illeg}rium cingi volunt id est murum Chajil constituerim crassissimum tum quod extimus erat & in se habebat fores portarum tum quod Romani ut author est Iosephus^[41] eundem \sine intermissione per sex continuos dies/ ariete omnium fortissimo cui urbium mænia haud difficulter cedere solerent pulsando sine intermissione per integram septimanam nihil omninò profecerunt. Crassitudine igitur sex cubitorum æmuletur is murum extimum templi Ezekielis cap 40.5. et tota sanctuarij latitudo inclusis spatio intermurali et hoc muro Chajil, erit 232 cubitorū Detrahatur latitudo interna 135 ^cub. et reliqui dimidium 48 $\frac{1}{2}$ ^cub. erit longitudo portæ: cui si addideris ornamenta frontium utrinqꝫ facilè complebitur longitudo illa 50 cubitorum quam Ezekiel portis assignavit. Portis autem eousqꝫ productis, debet spatium intermurale per medium omnium ostijs transversis decem cubitos latis viginti altis transire.

Cum hisce latitudinum mensuris conspirant etiam mensuræ atrij fæminarum. Atriola angularia vicem gerentia angulorum atriolorum in angulis atrij magni debent illis tam latitudine quam longitudine respondere. Sint igitur eorum ✝^[42] latitudo 30 cub. |ea| muri{qꝫ} extimi 1 $\frac{1}{2}$ ^cub. & \ea/ intimi 1 ^cub. & <33r> Sic autem atrium fæminarum latitudine 135 cubitorum et atriola duo \conjunctim/ latitudinem|ibus| ^✝^[43] {60} \30/ cubitorum & mur{illeg}|is| {externus} \conjunctim/ latitudine 5 {illeg}{ $\frac{1}{2}$ } cubitorum complebunt latitudinem 200 cubitorum intra spatium intermurale perinde ut in atrio superiore. Tanto consensu computi \omnes/ latitudinum se mutuò confirmant.

Retrahantur jam portarum alæ de angulis ubi Talmudici atriola collocant et longitudo sacrarij orientem versus incipiendo a porticu orientali ita computabitur. Spatium intermurale 10 cub. Murus ejus 1{illeg} ^cub. Atriolum 40 cub. Deambulatio \cum muris suis/ inter atriola {6}|9| cub. Atriolum alterum 40 cub. Summa 100 cub. Adde hinc sacrarium superius 200 cub. & inde murum orientalem atrij fæminarum 2 cub. & utrinqꝫ spatium intermurale 10 ^cub & murum Chajil 6 cub & sacrarij \fiet/ longitudo tota fiet 334 cubitorum. Id vero \Ea longitudo/ confirmatur argumento duplici. Vnum est quod Hecatæus apud ^✝^[44] Iosephū {illeg}|t|radit lapideum templi hujus peribolum longum fuisse quasi quinqꝫ plethris. Ibidem latitudinem \Hecatæus/ ponit cubitorū centum id est intra loricam. Cubiti illi \centum/ sunt sacri adeoqꝫ Hecatæus vir gentilis et in Ægypto degens mensuras hasce a Iudæis acceperat idqꝫ in cubitis sacris neqꝫ noverat eas in cubitos Græcorum ad quos scripsit \suorum/ reducere. Cubitos igitur audiens cogitabat de vulgaribus et ob simplicitatem expressionis ponebat plethros. Restituantur cubiti et periboli lapidei longitudo erit cubitorum 333 $\frac{1}{3}$ vel numero integro cubitorum 334 ut supra. Alterum argumentum est quod altare stare debebat in medio sacrarij totius. Stabat enim olim in medio atrij magni et Iudæi locum ejus haud facilè mutaverint. Stare etiam debebat sacrarium interius in medio atrij magni ac terminis suis orientali et occidentali æqualiter distare ab illius lateribus, <34r> atqꝫ portas in medio reliquorum laterum suis o|O|blationum portis directè respicere. Situs alius irregularis et indecorus foret. Stabat itaqꝫ altare in communi centro. Atqꝫ ita se res habet in descriptione nostra. Stat altare in medio tum atrij interioris quod vestibulo templi \hinc/ & porticu orientali hinc et inde terminatur, tum sanctuarij totius interioris, distans a muro extimo Chajil hinc et inde cubitis 161, atqꝫ adeo in medio etiam atrij magni. Non postest {sic} atrium mulierum cubito uno augeri \vel minui/ quin cessabit concentricitas. Vt spatium inter altare et porticum orientalem ex una parte et spatium inter altare & Vestibulum templi ex altera parte latitudine 22 cubitorum sibi mutuò respondent sic ædificia inter atrium interius & atrium fæminarum ex una parte et vestibulum templi inter atrium interius et locum separatum ex altera parte latitudine \externa/ 22 cubitorum sibi mutuo respondent, sic etiam atrium fæminarum \ex una parte/ et locus separatus \ex altera parte/ latitudine cubitorum 89 sibi mutuò respondent & sic murus orientalis atrij fæminarum spatiumqꝫ intermurale & Murus Chajil ex una parte, et murus occidentalis loci separati spatiumqꝫ intermurale et murus Chajil ex altera parte latitudinibus duorum, decem & sex cubi{illeg}|t|orum respectivè siv|b|i mutuò respondent exactè. Vnde liquet hallucinatos esse Talmudicos {illeg} \tribuendo/ atriu|o|m fæminarum 135 cubitos in quadrum. In mensura illa includendum est etiam atrium Israelis & \una/ {illeg} \cum/ locu|o|s incessus sacredotum una cum \&/ muro occidentali atrij fæminarum. Secus addendi erunt cubiti 46 versus orientem quos tamen atrium sua una cum ulteriore regione septi cancellati atrium magnum non capiet.

Sub ædificijs atrij superioris effosa erant putei balnea et cellaria diversa: ut sub porticibus ad aqui <35r> lonem Conclave salis in quo reponebant sal pro oblationibus, Conclave Hipparvæ in quo sale condiebant pelles victimarum et c|C|onclave lavantium ubi lavabant victimarum intestina. Hæc erant cellaria eo quod tectum Hipparvæ æquale describitur solo atrij & ex conclavi lavantium in tectum Hipparvæ surgebat cochlea. Sed his et similibus missis videamus quibus usibus inservirent superiora.

In exhedra cæsi lapidis sedebat Synedrium magnum. Stabat hæc ad austrum in tribu Iudah adeoqꝫ sita erat inter portam oblationis et portam aquarum. Nam linea per altaris latus orientale transiens linquebat omnia occidentem versus in tribu Benjamin. Vnde cum altare staret in centro totius, adjudicabatur tribui Benjamin pars major sanctuarij.

Summo Sacerdoti assignabantur mansiones duæ una ad austrum altera ad aquilonem. Ad austrū domus Abtines quæ alta describitur et supra portā aquarum sita, Intellige partem cæ{illeg}{cali} \id est/ supra alam occidentalem et ostium {postæ} ejus, sacerdotibus supra alam orientalem excubias agentibus. Ad aquilonem Exhedra Parhedrorum seu Assessorum quam inter alteram portam Oblationis et portam prominentiæ e regione Synedrij constituerim. Namqꝫ exhedra illa erat omnium dignissima. Dignius erat latus aquilonis et ibi locus dignior ad orientem.

# < insertion from f 34v > # Ad summum sacerdotem refero v|V|icarium ejus et Subvicarios. Dignit{illeg}|a|te proximi erant Præfecti ministeriorum templi et altaris. His igitur cubicula dignitate proxima assignanda sunt: nimirum exhedræ \utrinqꝫ/ inter portas Oblationis et Incendij, una cum cubiculis aliquibus portarum versus orientem. Præfectus vestibus sacerdotalibus texendis et apparandis erat omnium infimus atqꝫ proprius|m| erat huic in sanctuario conclave (Majemon. De cultu divino tract 2. cap 7 sect 20.) Quanto magis Præfectis reliquis?

Restant ultimæ quatuor exhedræ < text from f 35r resumes > Sic exhedris duobus dignissimis summo Sacerdoti et magno Synhedrio dicatis r|R|estant aliæ sex {illeg} \{illeg}/ \ultimæ quatuor exhedræ/ inter viginti quatuor Principes Curiarum sacerdotū æqualiter dividendæ ita ut exhedra unaquæqꝫ duplici tabulato ac in eodem tabulato {duobus} \tribus/ cubiculis capiat quatuor \sex/ Principes. Scribit Iosephus exhedras supra quam quadragenis cubitis celsas sustentatas fuisse binis columnis. Sit altitudo illa cubitorum 45 id est sacrorum 30 & exhedra capiet cubicula satis ampla in duplici tabulato. Huic altitudini addenda est \inferne/ altitudo columnarum quam posuerim sextuplam crassitudinis more Dorico id est 14 $\frac{2}{3}$ ^cub. et una <36r> {cum} basibus et capitellis 18 cub. circiter. Sic fiet altitudo tota quasi 48 cubitorum. |Secundum latitudinem cubicula terna ternis intercolumnijs respondebant.|

Inferioribus Sacerdotibus et Levitis restant portæ \quatuor ultimæ./ Namqꝫ alia loca non sunt ubi comedant sacrificia. & {recipient decimas} Æquum est autem ut in harum distributione turmæ omnes æqualiter participent. In singulis item porticibus gazophylacia terna totidem intercolumnijs respondentia complent numerū totum gazophylaciorum viginti quatuor juxta numerum curiarum. In porta prima orientali ad reponendas \sacerdotum/ vestes sacras erant ^✝^[45] nonaginta et sex arcæ quatuor videlicet pro unaquaqꝫ curia, et suis cujusqꝫ curiæ arcis proprium erat nomen inscriptum. \|Sic| Et/ In alis vestibuli templi ^x^[46] erant itidem viginti quatuor cellulæ ubi sacerdotes totidem curiarum separatim reponebant cultra sua sacra. Atqꝫ talis erat constitutio sacrarij interioris. Descendamus jam et ex exeamus per septum cancellatum in atrium gentium.

Hujus latera singula Talmudici \extrinsecus/ longa faciunt cubitis quingentis, Iosephus {stadio} cum inter angulos stadio uno id est cubitis quadringentis. Excessus debetur angulis cubitorum quinquaginta in quadrum. Hunc computum Iosephus alijs in locis confirmat {scribendo} \ponendo/ porticum regiam longam {fuisse} stadio uno et totum ambitum templi et Antoniæ stadiorum sex. Antoniæ ambitus cubitorum 600 satis benè quadrat cum descriptione ejus apud Iosephum. Adde ambitum templi cubitorum 2000, summa {illeg}|fiet| cubitorum 2600, e quibus 200 deficiunt ubi Antonia in angulum templi incurrit. Relinquitur ambitus cubitorum 2400 id est stadiorum sex.

Portæ longitudine cubitorum 50 respondeb|r|e debent angulis et latitudine cubitorum 32 portis atrij interioris Sic {illeg} inter portam et angulum \inter angulos \cujusqꝫ porticus et/ portam quam Iosephus in medio collocat/ < insertion from f 35v > Sic inter angulos cujusqꝫ porticus et portam quam Iosephus in medio collocat < text from f 36r resumes > relinquetur \hinc inde/ longitudo cubitorum 184 in viginti intercolumnia distribuenda.{illeg}. Columnas in Regia porticu Iosephus numerat 162, græce PΞB versus PΞ{illeg}H id est 168, <37r> parva literæ ultimæ mutatione. Nam numerus ille divisibilis esse debet per 8 eo quod columnarum sunt {octo} series \octo/ æquales, quatuor hinc & quatuor inde. Stant igitur in una seria|e| columna 21 atqꝫ adeo intercolumnia 20. Id quod sic confirmatur. De atrij latere occidentali \intrinsecus/ cubitorum 400 aufer portas quatuor conjunctim cubitorum 128 et restabunt cubiti 272 conjuncta longitudo porticuum in quinqꝫ intervallis. Constituantur intervalla illa æqualia ut in lateribus atrij interioris et intervallum unum erit 54 $\frac{2}{5}$ cubitorum, capietqꝫ intercolumnia aut quinqꝫ aut sex aut septem, & ejusdem magnitudinis intercolumnia porticus Regia perinde capiet aut 17 aut 20 aut 24. Verum {illeg} nimis rara erunt et {illeg} septendecim juxta rationes architectonicas nimis rara erunt & 24 nimis densa |aud satis rara si modo columnæ illis{illeg} atrij alterius {illeg} æquales constituantur,| et utraqꝫ a numeris Iosephi nimis recedunt, ergo viginti debent inseri. Hac ratione columnæ paulo rariores erunt quam in ratione eustyli Vitruvij sed ideò magis grata et hic ubi pro epistylijs adsunt ingentia marmora quæ frangi nequeunt objectio Vitruvij locum non habet.

Columnas autem hujus atrij æquarem illis alterius eò quod conjunctis trium hominum {illeg}brachijs, ut author est Iosephus, hoc est tribus orgijs seu duodecim cubitis gentilibus id est octo sacris cingebantur. Et hinc porticum|s| etiam \quoad/ latitudinem in atrio utroqꝫ \quoad latitudinem/ æquales constituerim præterquam quod porticus media quæ reliquis duplo altior est sit etiam duplo latior inter bases columnarum. Sic latitudo basis erit 22 ^palm. ea deambulationis \externæ/ inter bases s|d|uplo major, ea deambulationis \mediæ/ quadruplo major, {illeg}|ea| totius porticus triplicis cubitorum 44. Dimidium spatium columnarum extimarum occupet paries intetextus. Addatur murus extimus scamniformis quem Ezekiel \sex cubitis/ longum et latum constituit, et complebitur latitudo 50 cubitorum congruenter |di|mensioni portæ et anguli {hinc inde quibus latitudo} quibus porticus terminatur utrinqꝫ terminatur. Confirmatur porrò calculus iste testimonio Iosephi scribentis quod <38r> porticus duæ externæ pariles triginta pedum latitudinis claudant inter se mediam cujus latitudo sesquialtera. Triginta pedes Romani sunt cubiti sacri 14 $\frac{1}{15}$ circiter ut ex sequentibus constabit. Triginta Attici si modo Atticus ut multi volunt Romanum semuncia superet sunt 14 $\frac{5}{8}$ circiter {illeg} Suspicor magis Iosephum expeditis computis consulentem pro pede usum esse mensura proxima Hebraica cubiti dimidij cubiti: qua ratione cubiti 30 \pedes/ erunt {illeg} 15 cubiti. Et congruenter huic mensuræ latitudo externæ porticus in descriptione nostra est 14 $\frac{2}{3}$ cubitorum inclusis columnis et ea porticus mediæ inclusis itidem columnis est 22 cubitorum atqꝫ adeò sesquialtera prioris exactè

Auferatur \jam/ porticus media et restabunt porticus duplices per reliqua tria atrij latera latæ inter axes columnarum extimarum 22 cubitis, inter earum bases 18 $\frac{1}{3}$ cubitis et inter columnas 19 $\frac{5}{9}$ cubitis. Et rem ita se habere confirmat Iosephus qui latitudinem porticus duplicis {illeg}|defi|nit rotundo \numero/ cubitorum suorum triginta id est viginti sacrorum. Tenemus igitur dimensiones porticuum secundum latitudinem. Ex angulis autem ascendant gradus ad superiora omnia, deqꝫ porticuum deambulationibus singulis pateant ostia in angulos, et his ex advero {sic} respondeant ostia in lateribus portarum.

Si jam altitudines addendæ sunt{illeg}, Longitudinem columnæ ex integro lapide constantis Iosephus scribit esse 25 cubitorum id est 16 $\frac{2}{3}$ cubitorum sacrorum & alibi 27 pedum id est 13 $\frac{1}{2}$ cubitorum sacrorum. Vnde colligo altitud longitudinem fuisse sextuplam crassitudinis more Dorico ut in atrio interiore, nimirum 14 $\frac{1}{3}$ cubitorum sacrorum, siquidem hæc mensura {cadat} in medio priorum \cadat/. Bases verò et capitella sculpta opere Corinthio complebunt {alt}\long/titudinem quasi 18 $\frac{1}{3}$ cubit id est duplam intervalli inter axes columnarum. Hæc erat igitur altitudo usqꝫ usqꝫ ad epistylia. At porticus altitudinem internam Iosephus ponit plusquā 50 pedum id est plusquam 25 cubitorum. sit ea <39r> 27 $\frac{1}{2}$ cubi{illeg}|tor|um hoc est sesquialtera altitudinis epistyliorum a fundo, et porticus mediæ altitudo duplicata erit 55 cubitorum \interne/. Imponatur tabulatum duos {duo} cubitos crassum, et augustorum cubiculorum series quorum altitudo interna latitudinem quasi quindecim cubitorum æquet, atqꝫ tectum cubitis quiqꝫ & ac podium sursum in circuitu tribus complebit altitudinem octoginta cubitorum. Et certè Iosephus altitudinem hujus mediæ porticus insignem fuisse describit.

Iudæi tecta domuum plana construebant \plana/ eò ut in ipsis ambulare liceret. Pateant igitur ostia de cubiculis hisce in tecta eorum quæ ad latera supra porticus duas exter{io}r|n|as construebantur, & altitudo tectorum illorum tabulato seu solo mediorum æquata definietur cubitis quinquaginta septem. Adde po{illeg}|d|ium trium cubitorum \altitudinis/ per circuitum & altitudo tota erit sexaginta cubitorum. Eandem fuisse altitudinem reliquarum porticuum per atrij circuitum concipe.|,| Namqꝫ \eò quòd/ omnium facies anteriores sibi mutuò conformes esse debebant.

Tandem ut a templo descripto pergamus ad templum Ezekielis \Solomonis/, rejicienda sunt omnia quæ Zerubbabel & Herodes addidere quæve irregularia sunt, ut atrium fæminarum portaqꝫ prominentiæ & aquarum in illud ducentes & respondentes portæ ex altera parte altaris quibus utiqꝫ nullà respondent in atrio magno, portæ item quatuor cum porticum duplici in latere occidentali atrij magni quibus nihil respondet in atrio interiore totidemqꝫ his respondentes in atrio exteriore, quorum omnium in medio stet <40r> altare. Vice dirutarum portarum ubi sacerdotes comedebant sacrificia, ædificentur in loco separato cubicula huic usui idonea. Et cum Herodes & Iudæi in excessu peccare amarent, uti augendo internam altitudinem templi latitudinemqꝫ Vestibuli, {illeg} Altaris et portarum & substituendo in atrij magni latere australi porticum triplicem pro duplici, corrigantur excessus illi & {illeg} {transitus} per {illeg} muri duo Chajil & Soreg cum gradibus superfluis deleantur: quippe quos Zerubbabel (quantum sentio) in limites sanctuarij sui primum condidit, quiqꝫ atrium magnum populo numerosissimo dicatum inutiliter inminuunt & impediunt. Portæ autem producantur introrsum usqꝫ ad loricam cubitalem. Et quoniam templum cum thalamus suis olim septuaginta cubitos latum erat (Ezek. 41.12) Cyrus autem diminuit latitudinem decem cubitis (Ezra. 6.3) exclusa nimirum deambulatione lata quinqꝫ cubitis inter thalamos & ejus loco constructis ostijs in medijs thalamorum parietibus per quæ via produceretur, Iudæi autem verò latitudinem antiquam septuaginta cubitorum complebant addito hinc & inde muro quodam qui pluviam cohiberet: deleatur murus ille & restituatur antiqua thalamorū latitudo deambulatione \seu paradromide/ insertia quæ dividat majores thalamos in binos minores utrinqꝫ \ut/ {illeg}eorum latitudo \melius/ respondeat altitudini quinqꝫ cubitorum 1 Reg 6.10. Et simili proportione minuatur singulorum longitudo ut in singulis per circuitum seriebus sint triginta. Tot enim ^✝^[47] Iosephus in templo Solomonis numerat. Et hisce omnibus sic correctis licebit tandem in hoc templo speculari illud Ezekielis cujus verba schematis et interpolationibus illustrata jam damus ut

<41r>

ad latera templi in singulis tabulatis decem, quinqꝫ hinc et quinqꝫ illinc a tergo verò ponunt tres in infimo tabulato, tres in medio et duos in supremo, & latitudinem ædificij versus \ad/ occidentem ponunt septuaginta cubitorum: quod \Hoc/ spatium partim a thalamis partim a muro quodam superfluo occupari volunt, quo R|r|ejecto thalami ad austrum et aquilonem quadrati erunt singulis lateribus quindecim cubitorum circiter, nisi mavis cum Iosepho latitudinem diminuere. Ad occidentem etiam thalami quadrati constitui possunt lateribus decem cubitorum si paululum augeatur illorum latitudo |Et certe Cyrus latitudinem illam non nisi sexaginta cubitorum esse voluit (Ezra 6.3) fforte Herodes latitudinem pristinam restituerit,| sed de hujusmodi minutijs disputare non est operæ pretium. Maimonides Talmudicos haud rectè interpretatus collocat hos thalamos inter multiplic{ces} \multos/ parietes templum successive cingentes et cubicula duo domus incendij transfert in atrium gentium eò, quod in loco profano stetisse dicuntur. Quæ opiniones duriores sunt quàm ut egeant confutatione. Sed nec aliorum errores confutare suscepimus brevitati studentes.

Tandem ut a Templo jam descripto pergamus ad Templum Ezekielis, rejicienda erunt omnia quæ Zerubbabel \et Herodes/ addid{ete} quǽve irregularia sunt, ut atrium fæminarum portæqꝫ prominentiæ et aquarum in illud ducentes, |&| his qꝫ respondentes portæ ex altera parte altaris quibus utiqꝫ nullæ respondent in atrio magno, portæ item quatuor cum porticu duplici in latere occidentali atrij magni quibus nihil respondet in atrio interiore Sic manebunt portæ tres in atrio interiore totidemqꝫ his e regione respondentes in atrio in|ex|teriore, quorum omnium in medio stet altare. |Vice dirularū portarum ubi sacerdotes comedebant sacrificia ædificantur in loco separato cubicula hinc usui idonea.| Et cum Herodes et populus Iudaicus in excessu passim peccarint \peccare solerent/, uti augendo \internam/ altitudinem \inter/ templi latitudinemqꝫ vestibuli & altaris \ut et latitudinem portarum/ & substituendo in atrij magni latere australi porticum triplicem pro duplici, corrigantur excessus illi & loco transitus per medium thalamorum cingentiū {illeg} templū \{positium}/ constituatur ambulacrum dividens ma <42r> <42v> <43r> jores thalamos in binos minores utrinqꝫ, quorum latitudo (sexta usitatas proportionis \in/ ædificio sacro proportio{nes} \{nullas}/ respondeat altitudini quinqꝫ cubitorum 1 Reg. 6.10, e|E|t simili proportione minuatur singulorum longitudo ut in singulis per circuitum seriebus sint triginta. tot enim ^✝^[48] Iosephus in templo Solomonis numerat. Deniqꝫ \gradus superflui cum/ muri{illeg} duo{s} duo{illeg} Chajil & Soreg \cum gradibus superfluis /cum gradibus superfluis\/ deleantur: quippe quos Zerubbabel (quantum sentio) in limites Sanctuarij sui primùm condidit, quinqꝫ atrium magnum populo numerosissimo dicatum inutiliter imminuunt et impediunt. Et hisce sic correctis licebit in hoc templo speculari \{illeg} portæ \autem/ producantur introrsum usqꝫ ad {septem} coricam cubitalem/ illud Ezekielis. Verba Prophetæ schematîs et interpolationibus illustrata {sunt} \domus/ ut sequitur.

sequitur.

Ezek. c. 40

vers. {illeg}

Cap 40.1. In vigesimo quinto anno transmigrationis nostræ, in exordio ann{illeg}|i|, decimâ mensis, quartodecimo anno postquam percussa est civitas, in ipsa hac die, facta est super me manus domini & adduxit me illuc.

2. In visionibus Dei adduxit me in terram Israel & dimisit me super montem \valde/ excelsum: super quem erat [ædificium templi cum atrijs suis apparens] quasi ædificium civitatis ^ⓐ^[49] e regione

3. Et adduxit me illuc et ecce vir cujus erat species quasi species æris, & funiculus lineus [erat] in manu ejus et calamus mensuræ & stabat autem in porta.

4. Et locutus est ad me {illeg} [idem] vir, ffili hominis vide oculis tuis et auribus tuis audi & pone cor tuum in omnia quæ ego ostendam tibi, quia ut ostendantur tibi adductus es huc, annunciare omnia quæ tu vides domui Israel.

5. Et ecce murus \{illeg} νστξ/ forinsecus in circuitu domus undiqꝫ et in manu viri calamus mensuræ ^b^[51] sex cubitorum [magnorum {illeg} et palmo \singulatim constantium]/ ex cubito [minori] et palmo. [{illeg}] \{illeg}/ Et mensus est ædificij latitudinem {illeg} \λμ/ calamo uno et altitudinem calamo uno.

<44r>

6 Et venit ad portam quæ respiciebat \ad/ orientem & ascendit per ^c^[54] [septem] gradus ejus et mensus est limen portæ calamo uno latitudine BC.^ⓐ^[55]

Et thalamum [janitoribus destinatum] calamo uno in longum DE et calamo uno in latum EV. Et \spatium seu e/ [^e^[56] Vestibulum] inter thalamos \[ducens in porticum]/ quinqꝫ cubitis EF [^e^[57] et thalamum secundum calamo uno in latum TF et calamo uno in longum FG et vestibulum cubitis quinqꝫ GH et thalamum tertium calamo uno in longum HI et calamo uno in latum HQ]

|8 Et limen portæ juxta vestibulum portæ ^f^[58] intrinsecus calamo uno KL.|

8|9| Et mensus est vestibulum portæ octo cubitis MN et postes ejus duobus cubitis OP. Et vestibulum portæ erat ^g^[59] intrinsecus, [respectu postium \seu versus atrium/]

10 Et thalami erant ad orientem [respectu vestibuli \seu extrinsecus/] tres hinc et tres inde, mensura una trium et mensura una postium hinc et inde

11 [Hactenus angelus progrediendo mensus est singula secundum longitudinem, jam revertitur ut metiatur latitudines] et mensus est latitudinem Ostij portæ decem cubitis Cc & ^h^[60] ^{illeg} latitudinem portæ tridecim cubitis Dd

12 Et marginem \[seu gradum]/ ante thalamos cubiti unius [hinc] et cubiti unius marginem inde \{illeg} {unius ubi terminat}/ [{illeg} [plan{illeg}|o|{illeg} pavimenti porticuum utrinqꝫ \eousqꝫ producto./] Et thal\a/mus erat sex cubitorum hinc EV et sex cubitorum inde ev

<45r>

13 Et mensus est portam a tecto thalami [extrinsecus] ad tectum ejus [extrinsecus] latitudinem viginti quinqꝫ cubitis Vv, ostium VT contra ostium vt.

|| < insertion from f 44v >  14. Et fecit \[ostijs]/ postes [{ostijs} ab atrio remotos BC, bc, \KL, kl,/ altitudine] ^k^[61] viginti cubitorum. Et ad ^l^[62] postes atrij [seu ad atrium pertingentes] EV, GS, CP, & \TS, PQ, pq, ts/ erant portæ undiqꝫ undiqꝫ per circuitum VT, SR, Pp, rs, tv.

< text from f 45r resumes >

14 Et fecit postes [ostij {illeg} \Bb Kk/, altitudine] ^k^[63] viginti cubitorum, & ad \{illeg}/ ^l^[64] postes{illeg} \{illeg} PQ, pq, ST, {st}/ portæ undiqꝫ per circuitum Pp, RS, TV, {illeg} rs, tv.

15 Et a facie portæ introitus Bb usqꝫ ad faciem vestibuli portæ interioris Pp. quinquaginta cubiti.

16 Et erant fenestræ \[cancellis] {[obliquæ]} clausæ/ obliquæ {illeg} \{sive obliquè reticulis} {illeg} sive/ parietibus obliquè cæsis] in thalamis et in postibus vestibulis eorum [seu intervallis fornicatis EVTF GSRH &c ] postibus eorum EV, FT, GS &c intra portam undiqꝫ. Similiter autem erant et in vestibulis \MN, nm/ fenestræ per gyrum intrinsecus et supra poste{illeg}|s| \PQ, pq/ palmæ |una hinc & una inde, {illeg} ut in versu 26 exprimitur]|

17 Et eduxit me ad atrium exterius, et ecce cubicula et ^m^[65] porticus {factam} \pavimentum columnatum factum/ in atrio {illeg} per circuitum: triginta cubicula in {porticu} \{columnato}/ {illeg} pavimento columnato |[in singulis atrij lateribus decem, quinqꝫ ex uno latere portæ et quinqꝫ ex altero, præterquam in latere occidentali nondum viso]|

18 Et porticus \pavimentum columnatum/ erat ad humeros portarum XQ, xq. E regione longitudinis portarum erat porticus \pavimentum{illeg} columatum {sic}/ inferi{illeg}|us|, [constitut{illeg}|o| \porticu/ superiore in atrio alter{illeg}|o|{illeg}]

19 Et mensus est latitudinem a facie portæ inferioris ad faciem atrij interioris extrinsecus centum cubitos ad orientem

<46r>

20. Et ⁿ^[66] adduxit me ad aquilonem, & {illeg} porta erat \quæ/ respicie{illeg}|bat| \ad/ aquilonem in atrio exteriore. Mensus est longitudinem ejus et latitudinem ejus,

21 Et thalamos ejus tres hinc et tres inde et postes ejus et vestibulum ejus, et fuit secundum mensuram portæ primæ. Quinquaginta cubitorum longitudo ejus & latitudo quinqꝫ et viginti cubitorum. Et fenestræ ejus et vestibulum ejus et palmæ ejus secundum mensuram portæ quæ respiciebat ad orientem.

22 Et per gradus septem ascendunt in eam, et vestibulum ejus erat ante eos [id est interius]

Et [erat] porta atrij interioris contra [hanc] portam aquilonis, ^o^[67] sicut [in portis] ad orientem. |Et mensus ex a porta ad portam centum| 24. Et mensus est a porta ad portam centum cubitos.

<47r>

et inde 24 Et adduxit me ad austrum et ecce porta respiciens ad austrum et mensus est ^p^[68] thalamos ejus et postes ejus & vestibulum ejus juxta mensuras superiores.

25 Et fenestræ erant ei et vestibulo ejus in circuitu sicut fenestræ istæ. Quinquaginta cubitorum [erat] longitudo [ejus] et latitudo quinqꝫ et viginti cubitorum

26 Et gradus septem erant gradus ejus et vestibulum ejus ante eos, et palmæ ei una hinc et una inde in poste ejus.

27 Et [e regione erat] porta atrij interioris respiciens ad austrum. Et mensus est a porta [atrij exterioris] ad portam [illam] australem centum cubitos.

<48r>

in Hebræo, tamen ex locis analogis v. 24, 27, 32, 35, 48 &c. suppleri et possunt et debent. Na

28. Et ad\intro/duxit me ad \{illeg}|in|/ atrium in|ex|terius in portam austri et mensus est portam austri secundum mensuras easdem |29.| et thalamos ejus et postes ejus et vestibulum ejus. Et fenestra erant ei et vestibulis ejus undiqꝫ. Quinquaginta cubitorum longitudo ejus et latitudo viginti quinqꝫ cubitorum

30. ^q^[69] Et vestibula circum circa VvtT & SsrR longitudinis viginti quinqꝫ cubitorum & latitudinis quinqꝫ cubitorum

31. Et vestibulum ejus erat versus atrium exterius, et palmæ erant in postibus ejus. et gradus octo erant gradus ejus

32. Et ad\intro/duxit me ad \in/ ^r^[70] atrium interius versus Orientem et mensus est portam [orientalem] secundum mensuras easdem, 33. Et thalamos ejus et postes ejus et vestibulum ejus secundum mensuras istas,|.| e|E|t fenestræ erant ei et vestibuli|o| ejus undiqꝫ. Longitudo [ejus] quinquaginta cubitorum et latitudo quinqꝫ et viginti cubitorum

34. Et vestibulum ejus erat versus atrium exterius & palmæ erant in postibus ejus hinc et inde.

<49r>

^[71]Et ad\intro/duxit me ad |in| portam aquilonis et mensus est [eam] secundum mensuras superiores, ^[72]thalamos ejus et postes ejus et vestibulum ejus, et fenestræ erant ei ^s^[73] et vestibulis ejus circum circa. Longitudo ejus quinquaginta cubitorum & latitudo quinqꝫ & viginti cubitorum. ^[74]Et ^t^[75] vestibulum ejus erat versus atrium exterius & palmæ erant in postibus ejus hinc et inde. Et octo gradus erant gradus ejus. ^[76]Et per singula cubicula ostium in postibus portarum ^[77]Et cubiculum [erat vestibulo utrinqꝫ fenestris supra descriptis illuminatum] {illeg} Z, z, et ostium ejus Y, y \erat/ in postibus postibus portarum KL, kl. Ibi lavabunt holocaustum. ^[78]Et in vestibulo \portæ/ duæ mensæ hinc \α, α/ & duæ mensæ inde \β, β/ ut ad eas mactetur holocaustum & sacrificium pro pectato {sic} & sacrificium pro delicto. ^[79]Et ad humerum {erant} \latus/ [{illeg}|vestibuli|] f{illeg} in \extra/ gradū |[\summum/ qui est]| ad ostium portæ aquilonis erant duæ mensæ \γ, γ/ & ad humerum \latus/ alterum vestibuli portæ duæ mensæ δ, δ. ^[80]Quatuor mensæ hinc et quatuor mensæ inde ad humerum \latus/ portæ, octo mensæ, super quas mactabunt [sacrificia]. ^[81]Et quatuor mensæ ad holocaustum erant de lapidibus dolatis longitudinis cubiti unius & dimidij & latitudinis cubiti unius et dimidij, & altitudinis cubiti unius, et ad {imi ije} super {illeg} \quas/ etiam ponent vasa in quibus mactabunt holocaustum & sacrificium. ^[82]Et ^v^[83] uncini {pal} [longitudine] palmi unius dispositi erant [in vestibulo] intrinsecus per circuitum [ad suspendendas carnes,] & super mensas [etiam erant] carnes oblationis. Symbol (cloverleaf) in text < insertion from f 48v > ^[84]Et extra portam interiorem [ad \latus/ occidentale] erant] ^{{illeg} x}^[85] exhedræ ^y^[86] Principum [curiarum sacerdotum] in atrio interiore [utrinqꝫ. Item] ^{z {illeg}}^[87] una [^{illeg}z^[88] multorum cubiculorum exhedra] ad latus [orientale] portæ aquilonis, & facies eorum versus austrum & una ad latus [orientale] portæ austri, [&] facies versus aquilonem. ^[89]Et dixit ad me, ^z^[90] Hæc exhedra < text from f 49r resumes > ^[91]Et extra ^{illeg} portam interiorem {illeg} {cubiculo} \[ad \ejus/ {latus} occidentale]/ erant^x^[92] cubicula sacerdotum \exhedræ y^[93] Principum [{illeg}|Curiarum Sacerdotum|] {illeg}]/ in atrio interiore, ^z^[95] una {illeg} \quæ/ [cubicularum ædificium \exhaedræ seu cubiculorum series/] ad humerum {illeg} \latus [orientale]/ portæ aquilonis \[utrinqꝫ [{illeg} ^z^[96] una [ {illeg} exhedra multorum cubiculorum]/ et facies e{illeg}|o|rum versus austrum & una \alia [{illeg}/ /una\ ad latus \[orientale]/ portæ ^a^[97] {illeg} {illeg} \austri et] facies {illeg} versus/ aquilonem. ^[99]Et dixit ad me, ^x^[100] Hæc {illeg} \exhedra q|c|uius{illeg} facies {illeg} est/ ad \versus/ austrum, sacerdotum \{illeg}/ {illeg} \erit/ custodientium custodiam <50r> Templi. ^[101]Et {illeg} quadrum facies est {illeg} versus aquilonem sacerdotum erit eru|it|nt custodientium custodientium custoriam {sic} altaris. Isti sunt filij Sadoc qui accedunt de filijs Levi ad Dominum ut ministrent ei. ^[102]Et mensus est atrium \[interius]/ longitudine centum cubitorum et latitudine centum cubitorum quadratum; & altare ante faciem templi. &

^[103]Et introduxit me in vestibulum templi et mensus est postem \(utramqꝫ/ vestibuli quinqꝫ cubitis hinc et quinqꝫ cubitis inde et latitudinem portæ trium cubitorum hinc et trium cubitorum inde. Et introduxit me in templum et mensus est postes: sex cubitorum latitudi|o|nis hinc et sex cubitorum latitudi|o|nis inde erat latitudo postis ^[104]et longitudinem vestibuli viginti cubitorum et latitudinem ^b^[105] duodecim \undecim/ cubitorum et in gradibus ^c^[107] decem ascendent ad illud. Et columnæ {erant} [æneæ] erant ad postes, una hinc et una inde ^[109] Et introduxit me in templum et mensus est postes. Sex cubitorum latitudo hinc et sex cubitorum latitudo inde erat latitudo ^d^[110] postis et latitudo ostij decem erat cubitorum.^[112] et humeri ostij \[ad usqꝫ latera templi]/ quinqꝫ cubitorum hinc et quinqꝫ cubitorum inde Et mensus est longitudinem ejus quadraginta cubitis et latitudinem viginti cubitis. ^[113]Et ingressus est intrinsecus & mensus est postem ostij duobus cubitis & ostium sex cubitis & ^e^[114] humerum ostij septem cubitis ^f^[116] hinc et septem cubitis inde ^[118]Et mensus est longitudinem ejus viginti cubitis & latitudinem viginti cubitis ad {illeg} facies [seu <51r> parietes] templi. Et dixit ad me, Hoc est Sanctum sanctorum ^[119]Et mensus est parietem domus sex cubitorum [latitudinis] ^{illeg} et [ulteriorem] latitudinem [thalamis \gazophy{illeg}lacij]/ lateralis quatuor cubitorum undiqꝫ per circuitum Domus. ^[120]Et thalami \gazophylacia/ lateralia, thalamus \gazophylaciū / supra thalamum \gazophylaciū/ erant ^g^[121] tres et [in {illeg} \longitudinem/] triginta [{illeg}] duabus vicibus [ita ut omnium numerus sit {illeg} nonaginta bis] |quindecim {illeg} \{una} {illeg}/ quindecim {illeg} \altura/ ambulacræ {illeg}, nisi mavis triginta in singulis seriebus numerare]| |[ita ut omnium numerus sit sit nonaginta bis] Et| Et {ingressus} [{Ita retractiones}] ^h^[122] \prominentiæ/ erant in pariete domus ad {thalamos} \gazophylacia/ undiqꝫ ut illa [incubmbendo] continerentur, sed non tenebantur in pariete domus [ingrediente contignatione.] ^[123]Et dilatatis \platea/ erat {illeg} \sive/ ambitus \[la{illeg}tus {illeg} \qu{illeg}|o|/ calcab|r|i{illeg} po{illeg}|sset|]/ superiùs et adhuc superiùs ad thalamos. Nam ambitus domus erat unus supra alium circū domum undiqꝫ. Idcirco latitudo [calcabilis] erat latitudo domus superius [seu retractio \[calcabilis seu retractio]/ ad domum superiuùs. Et sic de inferioribus ascendebatur ad superiora per medium. ^[124]Et vidi in ^k^[125] loco altissimo undiqꝫ fundamenta thalamorum \gazophylaciorum/ lateralium plenæ \mensuræ/ calami sex cubitorum ad usqꝫ \ad/ alam [seu {pleroma} {illeg} latitudine {ita} {illeg}li prominent|s|{illeg} inde superior quisqꝫ thalamus superabit inferiorem latitudine cubiti unus \Vnde/ Cùm itaqꝫ latitudo infimi thalami \gazophylacij/ ultra alam \illam/ seu retractionem parietis fuerit quatuor cubitorum et ea supremi cubitorum sex, ea medij erant \illam {illeg} {ubi parietis leni prominentiam} parietis./ /illam seu prominentiam calcabilem parietis.\ \et mediorum gazophylaciorum media erat latitudo/ cubitorum quinqꝫ, {illeg} \adeo{illeg}|que|/ retractiones erant cubitales, quæ additæ ulterioribus illis latitudinibus efficiunt totam latitudinem internam infimi thalamo quinqꝫ \gazophylacij/ cubitorum quinqꝫ, medij cubitorum sex et supremi cubitorum septem: omninò ut in templo Solomonis describitur 1 Reg. 6.6.] ^l^[126] ^[127]Et latitudo <52r> parietis \{qui}{illeg}/ gazophylaci{illeg}|o|{illeg}/rum\ forinsecus erat quinqꝫ cubitorum Et spatium relictum erat ^m^[128] inter \lateralia/ [gazophylacia] quæ erant {illeg} {intrinsecus} \juxta domum/, et {illeg} gazophylaciorum \gazophylacia [altera]/ ⁿ^[129] ^[130]{illeg}|Et| latitudo erat{illeg} viginti cubitorum {illeg} circuitu{illeg} domus undiqꝫ. < insertion from f 51v > et spatium relictum \erat ^m/^[131] inter lateralia [gazophylacia] quæ juxta domum [ex una parte] & gazophylacia [{illeg} \altera/ a later{illeg}|ibus| domus remota ex altera parte.] ⁿ^[132] Et Latitudo [{illeg}] \erat/ viginti cubitorum ambiebat domum undiqꝫ circuitu domus undiqꝫ < text from f 53r resumes > ^[133]Et ostia gazophylaciorum erant versus spatium relictum ostium unum ve\r/sus aquilonem et ostium aliud versus austrum. Et latitudo spatij relicti erat quinqꝫ cubitorum per circuitum. ^[134]Et ædificium quod \[jam descriptum] quod [{illeg} sua facie [externa sua facie]/ erat ✝^[135] ante locum separatum, \[situm]/ ad plagam occidentis latum erat X^[136] cubitos septuaginta. Et paries aedificij erat quinqꝫ cubitos latus per circuitum, & longitudo ejus nonaginta cubitorum. ^[137]Et mensus est domum ^* ^[138] longitudine centum cubitorum [gazophylacijs exclusis \& inclusis columnis æneis/] & locum separatum et ædificium & parietem eorum \conjunctim/ longitudine centum cubitorum,^[139] & latitudinem faciei domus & loci separati [{illeg}qꝫ \hinc inde/] versus orientem |[conjunctim]| centum cubitorum. ^[140]Et mensus est longitudinem ædificij ^✝^[141] ante locum separatum [occidentalem] qui erat ad posticam partem ejus & ^o^[142] paradromides ejus hinc et inde centum cubitorum. ^[143]Et templum intus et vestibula atrij [et] limina et fenestræ obliquæ & paradromid{illeg}|e|s [inter g{illeg}|a|zophylacia lateralia] in circuitu [templi] per tres [gazophylaciorum] ordines. {illeg} \coram/ [gazophylacij cujusqꝫ] limen [hinc inde] strata erant ligno undiqꝫ. Et ^p^[144] solum [templi] et a solo usqꝫ ad fenestras et fenestræ [erant ligno] obtectæ.

<53r>

^[145]Et usqꝫ ad [regionem] supra ostium, et usqꝫ ad domum [omnem] interiorem & forinsecus [ad cubicula lateralia] et per omnem parietem in circuitu intrinsecus & forinsecus erant ^{illeg} vesturæ [ex ligno.] ^[146]Et fabrefacta Cherubin et palmæ. Et Palma inter Cherub et Cherub. et [omnis] Cherub habebat duas facies ^[147]faciem hominis juxta palmam ex una parte & faciem leonis juxta {illeg}|p|almam ex altera parte expressam per omnem domum undiqꝫ. ^[148]{illeg}|D|e terra usqꝫ ad [regionem] supra ostium Cherubin et Palmæ celatæ {illeg} ^q^[149] in pariete templi. ^[150]Et templi postes quadrati erant. ^[151]Et ante Adytum species erat quasi species \[Cherubin et p[|a|l{illeg}|marum| et postium quadratorum] sicut species [ante sanctum.]/ Altare{illeg} ligneū \[erat]/ ^[152]Trium cubitorum altitud {illeg} \{illeg}/ /{illeg}\ \altitudinis/ & longitudo ejus duorum cubitorum & latitudo duorum cubitorum & cornua erant ei. Et ^r^[153] basis ejus et parietes ejus erant lignea. Et locutus est ad me, Hæc est mensa coram Domino. <54r> ^[154]Et duo ostia erant in templo et \[duo]/ in adyto [^s^[155] unum ex una parte parietis, alterum ex altera] ^[156]Et duæ \erant/ valvæ ostijs vertibilibus duobus vertibilibus, {illeg} valvæ du{illeg}|æ| ostio uni [hæc ad dextram illa ad sinistram] et duæ valvæ alteri ^[157]Et cælata erant in ipsis, in ostijs [inquam] templi Cherubim et palmæ, sicut cælata erant in parietibus. Et ^t^[158] trabes erant ligni in fronte vestibuli forinsecus \[tabulatum \cum frontispicio/ componentes columnis æneis impositum.]/. ^[159]Et erant fenestræ {obliquæ} \[cancellis] clausæ/ & palmæ hinc et illinc |ad latera vestibuli et [ad] gazophylacia lateralia {illeg} domus et [ad] trabes.|

^[160]Tunc eduxit me ad atrium exterius per viam ducentem ad Aquilonem, et introduxit me ad ^v^[161] cubicula quindecim quæ erant e regione loci separati et e regione ædificij lateralis] {illeg} aquilonem ^[162]versus. Ante ^x^[163] faciem ejus \faciem [eorum]/ longitudinis erat cubitorum {illeg} longitudo {illeg} \{in circuito ædificij}/ \erat/ cubitorum centum [{illeg}] ostio|js| aqui versus \ad/ aquilonem \{illeg}/ [Et {illeg} {illeg} latitudinem \spectantibus/ exterioris \ædificij/ cubitorum quinquaginta \sita/ {illeg} ostia spectabant \ad/ austrum] Et latitudo [\loci/ totius {illeg}erat] cubitorum quinquaginta cubitorum. ^[164]Contra viginti [cubitos] qui in atrio interiore et contra pavimentum columnatum quod in atrio exteriore erat paradromis e regione paradromidis in triplici [tabulato.] ^[165]Et ante cubicula deambulatio{illeg} decem cubitorum latitudinis {illeg} {interius} \intrinsecus/ {illeg} ad interiore ^y^[166] longitud{ine}\inis/ [præfatæ \ai|u|tem/] cubitorum centum. Et ostia eorum spectabant ad aquilonem. ^[167]Et cubicula superiora angustiora erant eò {Nam} quòd exedebant p|P|aradromides de ijs, de {infimaribus} \infimis/ [inquā] et de medijs ædificij. ^[168]Namqꝫ triplici ordine constructa erant et non habebant columnas sicut columnæ atriorum. Propterea retractio erat de infimis <55r> et de medijs a fundo. ^[169]Et muri qui erat extrinsecus e regione cubiculorum {illeg} versus atrium exterius ante cubicula longitudo erat quinquaginta cubitorum. ^[170]Eò, quòd longitudo [aliorum] cubiculorum [quæ erant] juxta atrium exterius, erat quinquaginta cubitorum, et ecce e regione templi [conjuncta \utraqꝫ longitudine/ erant] cubiti centum. ^[171]Et sub cubiculis erat introitus ab oriente \ad/ ingrediendum in ea ab atrio exteriora|e| ^[172]in {illeg} latitudine muri ^z^[173] deambulatorij [præfati] versus orientem versus. ^a^[174] Et ad a|A|ustrū e regione loci separati et e regioni ædificij [lateralis] erant cubicula. ^[175]Et deambulatio{illeg} ante ea ad similitudinem exhe cubiculorum quæ erant ad boream aquilonem, secundum longitudinem ^b^[176] et secundum latitudinem eorum, ^c^[177] et secundum omnes exitus eorum et secundum [omnes] dispo\si/tiones eorum. et secundum \sicut/ ostia eorum. Et secundum ^[178]Et sicut ostia eorum ^d^[179] sic ostia cubiculorum quæ versus \erant ad/ austrum. Ostium erat in capite viæ, viæ [inquam quæ erat] ante murum situm ad Orientem in introitu ad ea. ^[180]Et dixit ad me, Cubicula Aquilonis et cubicula austri quæ sunt ante locum separatum: hæc sunt cubicula sancta in quibus sacerdotes qui appropinquant ad dominum comedent sancta sanctorū. Ibi ponent sancta sanctorum & oblationem et sacrificium pro delicto pectato {sic} & pro delicto, quia locus sanctus est. ^[181]Cum autem ingressi fuerint sacerdotes, non egredientur de loco sancto \sanctuario/ in atrium exterius, sed ibi reponent vestimenta sua in quibus ministrant, quia sancta sunt, vestienturqꝫ vestimentis alijs et sic procedent ad populum.

<56r>

^[182]Cumqꝫ complesset mensuras domus interioris, eduxit me per viam portæ quæ respiciebat ad orientem, et mensus est ^e^[183] \figuram domus/ [{illeg} [murum atrij exterio{ris}] \{illeg}/ undiqꝫ per circuitum. ^[184]Mensus est ad \[{latus}/ plagam orientis ^f^[185] quingenti|o|s cubiti|o|s in calamo mensuræ. {illeg} ^[186]Circuivit \ad aquilonem/ et mensus est [latus ad] plagam aquilonis quingenti|o|s ^g^[187] calamis cubiti|o|s in calamo mensuræ. & ^[189]Circuivit ab|d| occidentem et mensus est [latus ad] plagam occidentis quingenti|o|s calamis [cubiti|o|s] in calamo mensuræ. Et ^[190]Circuivit ad austrum ^[191]^{[Editorial Note 5]} et mensus {est} latus ad plagam austri quingentos [cubitos] in calamo mensuræ. {Ar{illeg}} ^[192]Ad quatuor ventos mensus est murum ejus undiqꝫ per circuitum, longitudinem quingentis cubitis et latitudinem quingentis ^g^[193] cubitis ad dividendum inter sanctuarium et locum profanum. |[In sanctuarium erant quingenti cubiti in quingentos quadratum per circuitum, & quinquaginta cubitorum latitudinis \in/ suburbanum ejus per gyrum Ezek 45.2]|

^[194]Et duxit me ad portam quæ respiciebat ad Orientem et ecce gloria Dei Israel venit ab Oriente. ^[195]Et vox ejus tanquam vox aquarum multarum & terra splendebat a gloria ejus. ^[196]Et vidi visionem secundum speciem quam videram quando venit ut disperderet civitatem, et species secundum aspectum quem videram juxta fluvium Chobar. Et cecidi super faciem meam. ^[197]Et gloria domini ingressa est {illeg} domum per viam portæ quæ respiciebat ad orientem. ^[198]Et elevavit me spiritus et introduxit me in atrium interius; et ecce repleverat gloria Domini domum. ^[199]Et audivi loquentem ad me de domo, & vir stabat juxta me, ^[200]et dixit ad me ffili hominis, Locus solij mei et locus plantarum pedum meorum quo habitabo in medio filiorum Israel in sæculum, & non polluent ultra domus Israel nomen sactum meum, ipsi et reges eorum &c.

^[201]Et introduxit me per ingressum qu{illeg}|i| erat ex latere portæ in cubicula sancta sacerdotum quæ respiciebant ad <57r> aquilonem, et ecce ibi locus in utroqꝫ latere \[tam altero australi quam hocce boreali]/ versus occidentem. ^[202]Et dixit ad me. Iste est locus ubi coquent sacerdotes oblationem \[sacrificium]/ pro delicto [per ignorantiam] & pro peccato & ubi coquent oblationem ut non efferant in atrium exterius ad sanctificandum populum. ^[203]Et eduxit me in atrium exterius, & transire fecit me per quatuor angulos atrij & ecce atriolum in angulo unoquoqꝫ atrij. ^[204]In quatuor angulis atrij atriola caminata \[extrinsecus quinquaginta cubitorum in quadrum, intrinsecus]/ quadraginta cubitorum in long{illeg}|it|itu{illeg}|dine| et triginta in la{illeg}|titudine| |[exemplis decem cubitis latitudinis ubi gradus culinæ proximi ascendant ad porticuum cubicula \triginta/ convivantibus populis dicata]|. < insertion from f 56v > ^{[Editorial Note 6]}Scalas illas culinis proximas esse convenit ne cibi efferantur in atria. Construantur autem in angulis atriolorum spectantibus ad templum ita ut scalæ quatuor singulæ in singulis atriolis duc{entis} in omnia cubicula. In ijsdem atriolorum decem cubitis construi possunt etiam concavia Nazaræni tondendis, excipiendis Leprosis alijsqꝫ usibus inservientia, ut et gradus in hypogæ descendentes < text from f 57r resumes > Mensuræ unius \erant/ quatuor ista angularibus. ^[205]et ædificiorum series per circuitum ambiens quatuor atriola et culinæ fabricata erant sub{illeg} ædificijs per gyrum. ^[206]Et dixit ad me: Istæ d{illeg}|o|mus coquentium ubi coquent ministri domus victimas populi.

Describit præterea Ezekiel divisionem Iudææ in tredecim partes parallelas quarum sex ad austrum totidemqꝫ ad aquilonem dentur tribubus duodecim; mediæ 25000 cubitos latæ termini duo dentur Principi pars media quadrata lateribus \singulis/ cubitorum 25000, sancta sit ac dividatur in tres partes minores, orientalem Levitarum latam 10000 cubitos, occidentalem urbis latam 50000 cubitos et mediam \sacerdotum et/ sanctuarij latam 10000 cubitos, singulas 250000 cubitos longas. Sed his missis redeamus ad Templum & videamus quomodo ex jam descriptis cætera colligantur.

In atrio magno concipiendum est ostia qu duplicia quæ sunt in lateribus portarum ducere in porticus hæc adeoqꝫ porticus \illic/ duplices esse, easqꝫ ostijs illis et tres columnarum ordines tribus thalamis directè respondere ita ut inter centra columnarum \sint/ undecim {sint} cubiti utqꝫ paries columnis extimis intertextus latitudine trium cubitorum occupet spatium omne usqꝫ ad murum extimum sex cubitos altum latumqꝫ occupet, & in muri utriusqꝫ conjuncta {illeg} {crasitudine} latitudine ascendant gradus ad cubicula. Atriola angularia {illeg} ostijs geminis et longitudine ac latitudine \externa/ quinquaginta cubitorum respondeant portis. De latitudine interna tribuantur decem cubiti conclavibus coquorum |Hæc intrinsecus quadrata non sunt. De latitudine adimuntur decem cubiti præter {illeg}{linas} in circuitu uti scalis in cubicula docentibus suppetant loca.| Inter portas et hæc atriola sunt cubiti 187 $\frac{1}{2}$ quorum quinta pars seu cubiti 37 $\frac{1}{2}$ longitudo constituantur vicenaginti intercolumnia, {ita ut} \ita ut/ sub singulis cubiculis quaterna sint. Nam terna majora erunt, quint quina minora quam pro ratione latitudinis intercolumniorum transversorum. Tota vicenorum longitudo <58r> sed his missis compleamus descriptionem templi; \conferentes templa omnià inter se et et/ supplentes |ex templis Solomonis et Herodis quæ Ezekiel prætermisit|

Adyti figura cubica (1 Reg. 6.20) ut typus novæ urbis Hierosolymorum (Apoc. 21.) omnino retinenda est. Huic et loco sancto 30 cubitis alto (1 Reg 6.2) imponenda sunt cænacula quæ \una/ cum tabulatis ac tecto compleant altitudinem centum et viginti cubitorum supra pavimentum atrij (2 Paralip 3.4). Per gradus in muro orientali ascendatur ad superiora omnia & cellarium defediatur \infra constituatur/ honoris causa ne thronus Dei collocetur immediate supra terram (1 Paralip 28.11) Vt olim Tabernaculo sic Templo inferiori nullaæ erant \sunto/ fenestræ. Ideò lucernæ in sancto ardebant perpetuo, Adytum autem versabatur in tenebris (1 Reg 8.2. Psal 18.9, 11 & 97.2) nisi ubi locus reparandus erat et lux desuper immittebatur de cænaculo. Nam cænaculis erant fenestræ templum extrinsecus ornantes. Ne defectus fenestrarum inferiùs sentiretur, circum{illeg}positum est ædificium laterale. Vestibulum reliquo templo ut latitudine sic altitudine cedere decorum est nec multùm superare supert{illeg} {retro} {illeg} frontem seu epistylium trabium lignearum. Ante postes ejus stent æneæ columnæ fulcientes epistylium illud. Basium latitudo definiatur sex cubitis per singula latera, altitudo autem duodecim cubitis usqꝫ ad summitatem ostij, {illeg} inde altitudo columnarum cubitis {illeg}|ac|todecim & ea capitum cubitis quinqꝫ (1 Reg. 6.15, 16) ita ut tota basiū columnarum et capitum altitudo sit cubitorum triginta quinqꝫ (2 Paralip. 3.15) usqꝫ ad epistylium quod alios decem vel duodecim cubitos adjunget. ad minimum Ob altitudinem basium breviores sunt hæ columnæ pro crassitudine quam cæteræ \marmoræ illæ/ in atrijs. Defectu harum columnarum et ex 1 Reg. 6.3 {minimale} intellecto {&} et Ezek 41.23, 24 male intellectis Iudæi stante templo secundo valde corruperant formam Vestibuli et ex veritate descripta satis refelluntur. Bases duæ cum intervallo novem cubitorum basis sesquialtero, implebunt externam latitudinem vestibuli cubitorum 21, cum vestibulo au{illeg}tem longitudinem templi centum cubitorū ad hunc modum. Basis 6 ^cub. {illeg} Paries anterior Vestibuli 5 ^cub. Reliqua vestibuli longitudo 15 ^cub. Paries <59r> anterior Templi 6 cub. Locus sanctus 40 cub. Velum 2 cub. Adytum 20 cub. Paries occidentalis Adyti 6 cub. Summa 100 cub. cui ædificium thalamorum ad occidentem adjunget alios novendecim cubitos. Situm \Locum/ Sitū antiquum templi et altaris Iudæi proculdubio scrupulosiùs retinebant: ut nos eadem loca retineamus, stet {illeg} \altare in medio atrij sacerdotum et/ templum cum thalamis in medio loci separati ita ut inter Velum et centrum altaris sint cubiti centum, {et} excurrente Vestibulo in atrium Sacerdotum; et circum atrium illud et locum separatum et inter utrumqꝫ ducatur lorica saxea altitudine et latitudine cubiti et longitudine cubitorum centum intrin{illeg}secus in singulis septem lateribus. Sic formam habebimus sacrarij intimi Tabernaculo et atrio ejus strictè respondentis. ☉ < insertion from f 58v > ☉ Cin{illeg}|geb|at{antem} Solomon hoc sacrarium duplici cubiculorum peribolo, interiore et exteriore, juxta \secundum/ numerum atriorum 1 Paralip. 28.12, & peribolum utrumqꝫ ædificabat supra columnarum ordines, 1 Reg 6.36 & 2 Reg 11.8, 15, congruenter descriptioni Ezekielis

< text from f 59r resumes >

A situ altaris determinatur situs portarum quippe quæ stant e regione (unde nomen portæ altaris) Ezek 8.3, 5) & internis faciebus distant a centro ejus cubitis 50 in atrio interiore & cubitis 200 in exteriore. A situ autem et forma portarū \e regione altaris (Ezek 8.3, 5)/ determinatur situs et forma exhedrarum \harum/ porticuū ad latera, eo quod ostia in lateribus portarum ducere debent in deambulationes porticuum directè atqꝫ adeò columnæ stare e regione thalamorum in atrio utroqꝫ et sic inter axes suos distantiam habere undecim cubitorum omninò ut in templo Herodis. Vnde et columnarum magnitudo & numerus et ordo triplex in \templi/ illius atrio exteriore etiam hic obte\ma/nebunt. Neqꝫ aliæ inferendæ sunt m{illeg}|u|tationes in atrio interiore \interiore/ nisi quæ {illeg} ex dirutis \ibi/ quibusdam portis consequuntur. Etenim in templo Solomonis ædificabatur peribolus atrij hujus tribus שורים seriebus vel ordinibus lapidum & ordine trabium cedrinaram 1 Reg. 6.36. Et idem fiebat in tem{illeg}|p|lo Zerubbabelis Ezra 6.4. Similis erat igitur peribolus \{atrij} atrij interioris/ in templo utroqꝫ: puta si portæ spuri quædam spuriæ ab Herode ut opinor introducta rejiciantur. In libro Ezræ <60r> ordines illi tres dicuntur esse lapidum convolutionis id est columnarum. Duo erant ordines columnarum in porticu sub exhedris, tertius \constituatur/ in externa facie parietis extimi exhedrarum respondens columnis porticuum atrij magni. Ordinem trabium cedrinarum concipe disponi in laqueari porticus singulas supra binas columnas transversim, easqꝫ a ffabre cæsas esse ut una cum reliqua laquearis vestura lignea gratum aspectum suspicientibus præbeant. Ex unico tantùm horum ordine colligitur unicam tantum porticum fuisse in atrio magno hoc peribolo. Trabes in reliquis cubiculorum contignationibus ex alia minus pretiosa materia constantes hic in censum non veniunt. Iuxta faciem extimam portarum stare debet extimus exhedrarum paries |columnarū ordo cum pariete intertexto \cum semicolumnis suis exhedrarum paries cum semicolumnis suis/| tum quod facies illa pro termino atrij {illeg} interioris habetur Ezek 40.19, tum quod cubicula ubi sacerdotes comedunt sacrificia latitudinem 50 cubitos|r|um toti portarum longitudini respondentem occupant. Vnde paries medius sum semicolumnis|a|rum ordo cum pariete intertexto stabit e regione thalamorum extimorum & columnarum ordo intimus e regione thalamorum mediorum. Inter ordinem extimum et medium stabunt exhedræ quas Iosephus Gazophylacia nominat, inter medium et intimum porticus; inter intimum et loricam saxeam deambulatio \subdialis/ seu margo subdialis atrij sacerdotum: ostijs ad latera portarum ducentibus in hunc marginem et in porticum, et supt|r|a porticum et gaz exhedras \conjunctim/ extructis alijs exhedris superioribis latitudi in tabulato duplici. Sic latitudines atrij Sacerdotum \eædem erunt hic atqꝫ/ in templo Herodis exactè satis; nimirum intra loricam saxeam 100 ^cub. intra \ædificia/ exhedrarum 136 $\frac{1}{3}$ cub. intra parietes porticuum 162 cub, et inclusis exhedrarum ædificijs 200 cubitorum.

Inter portam aquilonis et terminum occidenta \cubicula inferiorum/ <61r> sacerdotum e regione loci separati sunt \constituta intercedunt/ cubiti 37 $\frac{1}{2}$ . In hoc spatio intercolumnia quinqꝫ nimis densa erunt (ut in templo Herodis) et tria nimis rara, quatuor verò gratum præbebunt aspectum et ejusdem erunt magnitudinis cum intercolumnijs \porticuum/ atrij magni exactè. Id enim necessarium est ut \his respondeant/ intercolumnia in pariete extimo. et intercolumnia {illeg}cillis quæ sunt in par & in respondeant Ejusdem circiter magnitudinis stabunt sex intercolumnia inter Portam et Port{illeg} \atrij/ angulum orientalem atrij atrij versus orientem. Paulo majora quidem ej erunt hæc intercolumnia, sed excessu insensibili et plane contemnendo. Nimirum inter axes columnarum ad occidentem sunt cubiti & in atrio magno sunt cubiti 9 $\frac{3}{8}$ , inter eos ad orientem cubiti 9 $\frac{7}{12}$ , excessu tantum $\frac{1}{45}$ partis intercolumnij. Stant igitur septem columnæ tum ad latus utrumqꝫ portæ orientalis tum ad latera orientalia reliquarum duarum portarum |{edqꝫ} duplici ordine \versus atrium interius/, tum etiam ad latera omnia trium illarum trium portarum \simplici ordine/ versus atrium exterius. Sed et in peribolo atrij magni| Sed et in atrio magno stant columnæ ter septem ad utrumqꝫ latus portæ cujusqꝫ. Et hinc Et hinc Solomon allu dendo ad templum divinitus patefactum scribit: Sapientiam ædificasse sibi domum, excidisse columnas septem, Prov. 9.1.

Sunt igitur in toto atrij circuitu intercolumnia triginta duo. Exhedræ \Conclavi/ Parhedrorum assignentur intercolumnia duo ad latus boreale portæ aquilonis orientalis & Exhedræ Synedrij magni intercolumnia duo ad latus australe ejusdem portæ. Reliquis exhedr \conclavibus/ \singulis/ assignentur intercolumnia singula & in circuitu erunt exhedræ \Conclavium distinctiones/ triginta. In his ordine collocandi sunt saerdotes {sic} primarij, quisqꝫ secundum dignitatem. Ordinem illum. ^✝^[207] Maimonides sic fere describit. In Exhedra Parhedrorum locato summo sacerdote sequitur is qui summi Sacerdotis fluxione seminis contaminati {vitiove} corporis affecti munus aliquando obijsset: tum {inclitas} in belli mania postea summi Sacerdotis vicarius dein subvicarij. Et hos omnes cum Principe Synedrij {illeg}{riu} \{magni}/ locaverim in atrij laterè orientali. Sequntur

<62r>

Ad exhedras ascendant gradus in angulis atrij et a gradibus tendant Paradromides per mediū exhedrarum latæ cubitis quinqꝫ \vel sex/ & illuminatæ fenestris a regione graduum. Sintqꝫ cubicula utrinqꝫ cubica singulis lateribus quasi cubitorum novem. & \Sic enim/ singula cubicula secundum longitudinem respondebunt singulis intercolumnijs & Paradromis cum parietibus ligneis et cubiculis utrinqꝫ, occupabit{illeg} latitudinem \totam/ quasi 24 vel 25 cubitorum intra parietes ædificij. Ad singulos dominos pertineant cubicula bina opposita in eodem {illeg} & infernè ubi porticus \minuit/ latitudinem cubiculorum, collocetur unum cubiculum supra alterum et ad superius de inferiore ascenda{vit}|tur| p^r gradus in spatio quatuor vel quinqꝫ cubitorum latitudinis versus atrium exterius. Sic enim cubiculum cubicum ejusdem magnitudinis occupabi cum superioribus occupab cum superioribus occup una cum gradibus & intermedio pariete ligneo occupabit latitudinem totam quasi cubitorum 14 {illeg} intra parietes ædificij et ejusmodi duo cubicula cum tabulatis suis surgent ad altitudinem viginti unius vel viginti duorum cubitorum quæ est \quæ interna/ altitudo |interna {illeg} erat altitudo porticus in templo Herodis.| porticus usqꝫ ad laquear {illeg} altitudo basis columnæ palmorum 22 constituatur mensura communis et Nam al{illeg}titudo illa optimè constituetur dupla latitudinis inter axes columnarum id est cubitorum 22 a pavimento usqꝫ ad laquear, perinde ut in templo Herodis quæ interna erat altitudo porticus in templo Herodis. Columna|æ|rum altitudo surgent \septendecim vel/ octodecim cubitis circiter usqꝫ ad epistylium & epistylium \facile/ addet alios quatuor cubitos \plus minus/ usqꝫ ad laquear porticus. Quas mensuras sic licebit symmetricè definire. Pro mensura communi adhibeatur latitudo basis columnæ palmorum 22 et intervallum basium erit mensuræ unius \cum dimidio circiter/ secundum longitudinem, & mensurarum duarum secundum latitudinem: Intervallum axiū columnarum erit mensurarum duarum cum dimidio \circiter/ secundū lat|ōg|itudinem & mensurarum trium secundum <63r> latitudinem:. a|A|ltitudo columnæ erit quatuor mensurarum. Addet basis tertiam partem mensuræ et capitulum tertiam partem vel fortè duas tertias partes malogranatis & reliquo opere columnarum &nearum ornatas. Sic tota altitudo intercolumnij a pavimento ad epistylium erit quinqꝫ mensurarum id est dupla latitudinis \suæ/ inter axes columnarum. Addat epistylium mensuram sextam usqꝫ ad trabes cedrinas & porticus altitudo interna erit etiam dupla latitudinis suæ inter axes columnarum. \Sic habemus altitudinem præfatam cubitorū 22. Porro/ Tabulatum duorum cubitorum crassitudinis & cubiculum impositum cubitorum novem adjunget alias tres mensuras idqꝫ bis. Tantundem addat tectum cum ornamentis suis et tota ædificij altitudo erit mensurarum 15 seu quindecim seu cubitorum 55, id est tripla altitudinis epistylij intercolumniorum, æqualis verò longitudini \suæ/ inter portam et angulum sic ut exhedræ facies anterior quadrata appareat. Tanta proportiom|n|um simpli omnium simplicitate et harmonia commendatur hæc structura. Adde descensum ex porticu{illeg} in atrium exterius & altitudi|o| tota fiet quasi cubitorum sexaginta id est dimidia altitudinis templi, æqualis verò altitudini porticus exterioris periboli \atrij/ exterioris. quæ est quasi tertia pars longitudinis inter portas et angulos longitudine triplo majoris inter portas et angulos Portæ \interiores et exteriores/ tam altitudine quam longitudine et latitudine æquali sibi mutuò respondere debent et exhedrarum adjacentium altitudines eodem modó se habere debent ad eas portarum suarum utrobiqꝫ, atqꝫ adeo \etiam/ æquales erunt. Hujus altitudinis tripla \{inter}/ est longitudo exhedrarum |Altitudo interna porticuum atrij magni in templo Herodis erat paulò major quam 25 cubitorum puta cubitorum 26 vel 27, id adeo ut in templo Solomonis (cujus specimen in porticu Solomonis usqꝫ ad Herodis tempora conservatum fuisse puto) laqueariæ porticuum utriusqꝫ atrij ejusdem essent altitudinis a solo atrij magni et inde ut fenestræ cubiculorum utrobiqꝫ & similia parietum ornamenta singula hinc & inde tam altitudinem æqualitate quam formarum similitudine sibi mutuò responderent.| Sic exhedrarum interioris atrij longitudo spectantibus in atrio exteriore apparebit quasi sesquialtera totius altitudinis \{illeg} \earundem//, & exhedrarum atrij magne|i| longitudo inter atrio portas et angulos tam ad \versus/ suburbanū quam ad \versus/ atriū magnum constitutis tripla erit altitudinis \totius/ quasi tripla. <64r> Portis omnibus et angulis atrij magni addiderim præterea altitudinem ordinis cubiculorum, id est trium mensurarum seu cubitorum undecim {illeg} Id ita ut altitudo tota a pavimento atrij magni sit cubitorum quasi {illeg} Sic {illeg} vel \70 vel/ 71. Nam et eadem est altitudo Vestibuli templi, et {hæc} modo altitudo \illa/ portarum atrij magni versus suburbanum \sic/ {est} e{ri}|s|t tripla latitudinis.

Cum assignatis altitudinibus optimè conspirant etiam constitutio cubiculorum ad latera loci separati. Habent hæc {illeg} Paradromides ante se in triplici ordine. Vsus Paradromidum est ut post ascensum eatur per eas ad omnia cubicula. Sunt igitur tres cubiculorum ordines præter ordinem infimum qui loco Paradromidis habet deambulationem in medio cubiculorum cubitis decem latam. Sunto hæc cubicula istis in atrio sacerdotum æqualia, et quatuor ordines una cum tecto spatium unius ordinis occupante surgent ad altitudinem cubitorum 55, sic, ut hæc ædidificia tam altitudine tota quam altitudinibus singulorum ordinum exactè respondeant ædificijs atrij sacerdotum. Longitudo autem centū cubitorum e regione templi commodè capiet hujusmodi cubicula decem cum suis parietibus in ordinibus singulis et longitudo quinquaginta cubitorum juxta atrium magnum \capiet/ cubicula quinqꝫ quæ una cum latere atrij sacerdotum component ædificium ducentos cubitos longum in cujus med{o}|i|o collocatur porta. Et hac ratione fit ut sacrarij interioris tria latera australe orientale et aquilonale \septentrionale/ extrinsecus æqualia et similia sint, præterquam quod duobus ad occidentem \duobus/ atria coquorum \{illeg} occidentem versus/ adjiciuntur. Deambulatio decem \cubitis lata quæ/ cubiculis hisce interjecta |est| in directum jaceant cum deambulatione porticus, intercedente ostio cubitis quinqꝫ lato, et ad utramqꝫ partem deambulationis <65r> latitudo erit 19 $\frac{1}{2}$ cubitorum a cubiculis occupanda, præter latitudinem cubitalem loricæ saxeæ pari{t}|e|ti cubiculorum adhærentis. Detrahantur trium Paradromidum retractiones sintqꝫ istæ bicubitales et restabit latitudo \externa/ cubiculorum supra|e||mo|tertium {Para}rum cubitorum latitudo quæ cubitorum 13 $\frac{1}{2}$ , quæ benè congruit cum latitudine interna qu cubitorum novem. Sit parietis anterioris crassitudo quasi fere \quasi/ bicubitalis. Adde retractiones tres bicubitales et crassitudo infernè erit quasi \ferè/ \quasi/ cubitorum octo. In illa crassitudine fabricandæ sunt cellæ ubi sacræ sacerdotum vestes reponantur. Et i|I|n cubiculis extimis versus orientem ascendant gradus ad Paradromides \ut et in medijs versus templum/ et ex Paradromide media et suprema pateant introitus ad exhedras Principu{illeg}m Curiarum.

Ædificijs ita constitutis, innotescit simul distributio cubiculo exhedrarum inter Sacerdotes. Sunt enim exhedrarum dignitates quatuor. Primæ dignitatis \sunt/ exhedræ d{illeg}|u|æ in latere orientali atrij sacerdotum: secundæ dignitatis sunt exhedræ duæ ad latera orientalia portarum aquilonis et austri: tertiæ dignitatis sunt exhedræ duæ ad latera occidentalia earundem portarum. Hæ sex exheæ sunt in atrio sacerdotum. Sequuntur infimæ dignitatis exhedræ ad latera loci separati: Et his quatuor dignitatibus respondent quatuor dignitates Sacerdotum. Prima est eorum qui præcedunt c|C|uratores sacrorum, secunda est Curatorum, tertia est Principum, quarta est inferiorum sacerdotum \subjectarum Curiarum/ Sacerdotum vulgus \Curias/ Ezekiel collocat in exhedris ad latera loci separati. Ibi, inquit, \Sacerdotes/ comedent sacrificia et deponent vestes sacras. Symbol (cloverleaf) in text < insertion from f 64v > Vt autem curiæ singulæ stante templo secundo singula propia habebant cultorum et vestium repositoria sic in templo primo propia habeant cubicula \quippe quæ hic sunt vestium repositoria/. Illic quaternas habebant vetiū arces, habeant hic quaterna cubicula. ubi vestes deponant. Nam et numerus cubiculorum congrunt \Quod quidem fiet si {illeg}/ Vni Curiæ Paradromis brevior duabus longior deputetur. < text from f 65r resumes > Principibus \Curiarum/ aptissimæ sedes sunt exhedræ dignitatis tertiæ: tum quod harum Paradromides et Paradromides exhedrarum Curiarum in se mutuò patent et communibus gradibus scanduntur, tum quod numerus cubiculorum <66r> exactè respondet: Sunt enim 24 Principes & in hisce duabus exhedris 24 paria cubiculorum, quatuor in infimo ordine quatuor in medio et quatuor in supremo ad atrij latus utrumqꝫ; & bina cubicula singulis magnatibus assignanda esse supra diximus tum deniqꝫ quod Ezekiel collocat cubicula Principum in atrio interiore ad latus extra portam aquilonis \interiorem/ id est ad latus ejus, et similiter extra portam austri, quòdqꝫ Ieremiah \itidem/ collocat cubiculum Gemariah Principis in atrio superiore ad vestibulum portæ novæ {domus} \in/ Templo Solomonis, |ut| et cubiculum filiorum Hanun juxta cubiculorum exhedram Principum supra thalamum Maasejah janitoris in eodem templo, {Stant} \ita ut sta{set}ret/ itaqꝫ Exhedra illa juxta cubiculum filiorum Hanum et cubiculum illud \esset/ in porta {illeg}|s|upra thalamum Ianitoris. Secundæ dignitatis sacerdotibus assignandæ sunt secundæ dignitatis exhedræ Hos Ezekiel distinguit in duo genera viz^t custodes custodiæ templi et custodes custodiæ altaris. Priores collocat ad latus portæ aquilonis in exhedra cubiculorum spectantium ad austrum, posteriores \e regione/ in exhedra cubiulorum spectantium ad b{oream} aquilonem. Prioris generis sunt Præfectus Templo \2 Paralip 31.13 & 35.8./ Act. 4.1 & 5.24, Præfectus claudendis portis, P. custodijs agendis, P. conficiendis panibus propositionis, P. ægrotis, P. texendis Velis, P. vestibus sacerdotalibus apparandis, P. ædificijs reparandis &c. Posterioris generis Præfectus describendis temporibus, P. cantoribus, P. Cymbal{illeg}|o| cæterisqꝫ fidibus, P. sortibus P. pullorum nidis, P. tessaris, P. libationibus, P. suffimento componendo, et siqui alij sunt ejusmodi una cum Quæstoribus, de quibus omnibus consule Maimonidem de Apparatu Templi c. {illeg} 7. Supersunt primi ordinis exhedræ magnatibus primi honoris assignandæ, ut Summo Sacerdoti, |&| Ei qui summi sacerdotis fluxione seminis contaminati vel vitio corporis affecti munus obijsset, Inuncto |item| in belli munia, & \nec non/ Vicario summi sacerdotis {&} \{nec non}/ & Subvicarijs <67r> duobus vel pluribus, quibus adde Synedrium magnū cum Principe suo. Conclave Parhedrorum quod summi sacerdotis principalis est sedes \priusqꝫ dignitatis cubiculum/ locaverim ad latus dextrum seu boreale portæ orientalis, & conclave Synedrij magni ad latus sinistrum. Hæc duo cæteris cubiculis majora esse debent. Illa singulatim latitudinem intercolumnij occupant, hæc duplo vel triplo latiora constituerim, aucta itidem {tec} \etiam usqꝫ ad atrium exterius et ad tectum/ longitudine & altitudine Levitis restant portæ, Cantoribus orientalis, cæteris cæteræ, nisi forsan summus Sacerdos partem digniorem portæ orientalis teneat. Atqꝫ talis erat dispositio atrij interioris.

Cubicula in peribolo atrij exterioris latitudine et altitudine interna novem cubitorum longitudine quadrupla formentur, & ab invicem distinguantur parietibus marmoreis tabulatum superius et tectum sústinentiv|b|us distinguantur ab invicem, Perqꝫ medium cubiculorum pateat transitus continuus & tabulæ populorum convivantium collocentur utrinqꝫ, gradibus ad \juxta/ atriola coquorum constitutis ne cibi in atrium efferantur. Ianitoribus stationes regnante adhu{illeg}|c| Davide ita assignabantur. In atrio magno ad portam orientalem locabantur\ndi erant/ singulis de|i|ebus janitores sex sub Shelemiah; ad portam Aquilonis Ianitores quatuor sub Obed-Edom Zechariah, & ad portam austri janitores quatuor sub Obed-Edom: item ad locū collectionum janitores duo et {b}duo sub filijs Obed-Edom, id est duo ad conclave Parhedrorum & duo ad conclave Syedrij {sic} magni, & ad {portam} occident{illeg}em {illeg} \occidentem versus/ ad portam Shalec{illeg}heth in introitu viæ ascensus {illeg} ducentis ad suburbanum Templi sex, e quibus <68r> quatuor erant ad viam et quatuor \ac duo/ ad Parbar. 1 Chron 26. Per Parbar intellige domum Syedrij {sic} inferioris. Scias enim tria fuisse Synedria in Templo, Synedrium magnum septuaginta et unius virorum & alia duo singulatim virorum viginti trium. In templo secundo Bartenorius collocat infimum \synedrium/ ad introitum templi quæ est porta orientalis interior, post murum Chajil, ante atrium fæminarum, id est inter {cæteraqꝫ}, medium synedrium ad dextram ubi eundo per atrium fæminarum p|er|gitur ad introitum atrij Israel, supremum seu magnum Synedrium \magnū/ in conclavi saxeo. Rectius Talmudici et Maimonided|s| collocant medium ad introitum atrij id est ad portam orientalem atrij fæminarum & infimum ad introitum montis templi id est in porta orientali atrij gentium. At in templo Solomonis, ubi atrium fæminarum cum porta sua deerat & tertia erat porta extra montem domus ad viam ascensus; collocandum erit Synedrium {illeg} \primum/ ad introitum \orientalem/ atrij sacerdotum, Synedrium medium ad secundum ad introitum seu portam orientalē atrij sacerdotum magni, et synedrium tertium ad introitum suburbani seu portam suburbani seu portam Shallecheth. Et hinc est quod sex erant janitores ad portam orientalem atrij magni et sex ad portam Shallecheth. In portarum singularum custodiam invigilabant quaterni, in synedriorum custodiam bini. Via autem ascensus \{quæ}^{[Editorial Note 7]} ducebat a Domo Regis ad templum &/ {c}|a|ugustissima erat et inter præcipua Solomonis opera numerabatur ita ut Regina Sabæ ad eam stuperat 1 Reg 10.4, 5, & inferius juxta domum Regis stabat porta Shallecheth. Nam cum Iehojada Regem Ioas coronari vellet et templum contra impetum Athaliæ muniri, statuitis tertiam populi partem ad portam {illeg} \satellitum seu/ introitus, tertiam {illeg} item partem ad portam {illeg} (סוד rectius סור) discessus et tertiam partem ad domum Regis, 2 Reg. 11.2 |Paralip.| <69r> |23| Sic Vbi janitores locari solebant ibi jam populus in custodiam templi locaq|b|atur.{illeg} sic, ut clausa {porta} (pro more) porta orientali, duæ partes populi custodirent ad reliquas duas portas atrij magni \positæ custodirent templum (2 Reg 11.7)/, & pars tertia{illeg} ad portam Shallecheth juxta domum Regis, Vnde liquet custodire{n}t suburbanum ejus ejus. Vnde liquet suburba unicam tantum fuisse portam suburbani eamqꝫ sitam fuisse ad occidentem, & {in} lat{ere}|us| occidentali|e| atrij magni caruisse porta caruisse. {Ideo} \{illeg}/ \Ideo mox/ populus omnis regeē jam coronatum deducendo \pergendo/ ad domum ejus \regis/ exibant per portam satellitum 2 Chron 23.20. {illeg}

^{[Editorial Note 1]} Correction of 'utius' to 'illius' following Morano, El Templo de Salomón, p. 77.

^[1] ✝ cap. 44.

^[2] Fig. 2

^{[Editorial Note 2]} Supplied text taken from Morano, El Templo de Salomón, p. 82.

^{[Editorial Note 3]} Supplied text taken from Morano, El Templo de Salomón, p. 86.

^[3] α. Hebr. Mons Dei. i.e. summus

^[4]

β. Heb. Leo {Dei} vel præsepe Dei i.e. magnus. Nam Hæbrei per nomen De{illeg}|i| exprim{unt} res transcendentes. Leonem verò dici altare volunt quia devorat sacrificia: qua ratione cavitas superior rictui Leonino comparabitur. Eodem recidit si præsepe Dei interpreteris.

β. Hebr. Prædator Dei id est mag\xi/n|m|us, ut Leo. Item locus ubi aliquid devoratur ut Præsepe. Hic significatur cavitas magna lmpq ubi sacrificia consumuntur

^[5] ✝ Apud Ioseph. cont Appion. l. 1.

^[6] Bel. Iud. l. 6. c. 14.

^[7] α. id est ducentos \cubitos/ sacros.

^[8] β. id est 266 $\frac{2}{3}$ sacros.

^[9] γ. Misn. de Sanhedrin cap. 11.

^{[Editorial Note 4]} Supplied text taken from Morano, El Templo de Salomón, p. 88.

^[10] δ Ioseph. Antiq. l. 15. c. 14

^[11] δ Ioseph. Antiq. l. 15. c. 14

^[12] ε. lib. 2 de Monarchia.

^[13] ζ. {illeg} /Ita \{illeg}/ gr.\

^[14] η. Antiq. l 8 c 2.

^[15] θ. Bel. Iud l. 6. c 14.

^[16] κ Antiq. l. 15, c. 14.

^[17] λ Bel. Iud. l. 6. c 14

^[18] μ Bel. Iud. l. 7, c. 19.

^[19] ν Ios. bel. jud. l 6. c 15

^[20] ξ {illeg}|Bell|. Iud. l 16. c 14

^[21] π Ezek 46.2, 3

^[22] ρ Ioseph Ant. l 15. c 14 & l 20. c 8.

^[23] ρ Ioseph Ant. l 15. c 14 & l 20. c 8.

^[24] σ Apud Iosephum, l. 1 Antiq. c. 8.

^[25] τ Ios. Antiq. l 15. c 14

^[26] Ioseph. Bel. Iud. l. 6. c 14

^[27] υ Ioseph l 15 Antiq. c 14

^[28] Ioseph Ioseph Bel. Iud. l. 6, c 14

^[29] φ

^[30] a Iosephi Bel. Iud. lib. {illeg}|7|. c 13

^[31] χ Ita Talm

^[32] ψ Ita Talm

^[33] ω Ezra 6.3

^[34] α Ita Talmudici{.}

^[35] β Cont. App. l. {6}

^[36] γ Consule codicem Middoth interprete Constantino L'Empereur. Item quæ Capellus et Arias Montanus ex Rabbinis in mediū produxerunt.

^[37] η Maimon. De cultu Dei Tract. 7. c. 1.

^[38] ζ Maimon. de Cultu Div. tract 1. c 5

^[39] θ cont. Appion. lib. 1.

^[40] ✝ Talm. Hierosol. in Ioma c. 6. Vide et Buxtorf. Lex. Tal. in ריס & Arian Montanum De mensuris

^[41] Ioseph. Bell. Iud. 1. 7. c. 22.

^[42] ✝ Ezek

^[43] ✝ Ezek 46.22

^[44] ✝ cont. App. lib. 1.

^[45] ✝ Maimon. de cultu divino lib. 1, tract 2. c. 8.

^[46] x Vide notas Constini {sic} L'Empereur in Middoth cap: 4, sec. 7.

^[47] ✝ Antiq. l. {9}|8| c. 2.

^[48] ✝ Antiq l

^[49] Notæ. ⓐ^[50] In Hebr. jam \vulgato/ est מנגכ ad austrum at Septuaginta et \olim/ legebant מנגד e regione.

^[50] Aquila (apud Hier)

^[51] b Vnanimis est Iudæorum traditio cubitum vulgarem constitisse ex quinqꝫ palmis sacrum ex sex Vtitur itaqꝫ Angelus calamo sex cubitorum sacrorum. Hiero <43r> Notænymus corrupto usus exemplari legebat calamum fuisse sex cubitorum et palmi eumqꝫ latini fere sequuntur. In Hebræo est calamum fuisse sex cubitorum et palmo in cubito et palmo, et ita legebat Ionathan. Ita etiam \proculdubio/ legebant septuaginta quamvis jam olim in ipsis nullo \perturbato/ sensu scribatur {illeg} παλαιστης pro παλαιστη. Sed et Ezekiel alibi expressè dicit cubitos suos constitisse ex cubito et palmo c. 43.13 & calamum fuisse sex cubitorum præcisè cap 41.8 & {cubiculos} \thalamos/ unius arundinis c 40.7 fuisse sex cubitorum præcise vers 12. ^☉^[52] ^‡^[53]

^[52] ☉ Et totam portæ latitudinem quæ ex duobus calamis duorum thalamorum et latitudine interjecta tridecim cubitorum conflatur dixit fuisse cubitorum viginti quinqꝫ & totam portæ longitudinem quæ ex tribus calamis trium thalamorum et duobus calamis duorum postium & bis quinqꝫ cubitis inter thalamos et decem cubitis vestibuli et postis ejus confit, summatim fuisse cubitorum quinquaginta.

^[53] ‡ ^c Numerus septem legitur in Sept. Versione et postea vers 30 occurrit in sequentibus, {illeg} v. 22, 26.

^[54] ‡ ^c Numerus septem legitur in Sept. Versione et postea vers 30 occurrit in sequentibus, {illeg} v. 22, 26.

^[55] Notæ. ⓐ^[50] In Hebr. jam \vulgato/ est מנגכ ad austrum at Septuaginta et \olim/ legebant מנגד e regione.

^[56] e Ita sept. Et postea \vers 30/ de his vestibulis agitur, {illeg} tamquam prius memoratis Porrò vacua fuisse more porticuum illa cubiculorum intervalla EVTF, GSRH &c manifestum est tum quia Angelus in <45r> his constitit ubi mensus est latitudinem thalamorum EV, FT et latitudinem portæ Vv, tum quia sacerdotes per hæc intervalla portarum atrij interioris transeunt de exhedris suis in atrium interius redeuntqꝫ inde in exhedras & interea non eunt in atrium exterius cap 42.14 & Ezekiel per introitum in latere portæ borealis ingressus est cubicula sacerdotum cap 46.19.

^[57] e Ita sept. Et postea \vers 30/ de his vestibulis agitur, {illeg} tamquam prius memoratis Porrò vacua fuisse more porticuum illa cubiculorum intervalla EVTF, GSRH &c manifestum est tum quia Angelus in <45r> his constitit ubi mensus est latitudinem thalamorum EV, FT et latitudinem portæ Vv, tum quia sacerdotes per hæc intervalla portarum atrij interioris transeunt de exhedris suis in atrium interius redeuntqꝫ inde in exhedras & interea non eunt in atrium exterius cap 42.14 & Ezekiel per introitum in latere portæ borealis ingressus est cubicula sacerdotum cap 46.19.

^[58] f. Hic {in he} f. Hic in Hebræo scriba oscitanter bis descripsit verba, intrinsecus calamo uno et mensus est vestibulum portæ, idqꝫ totidem syllabis. In exemplaribus Hieronymi \& interpretis Syri/ legebantur semel. In versione Sept juxta editionem Romanam {illeg} per contrariam scribæ oscitantiam prorsus omittuntur sed in codice Alexandrino et versione Arabica leguntur semel. ut et in versione Syriaca

^[59] g \Hic/ describitur {illeg} situs vestibuli et thalamorum ad invicem contrarius illi qui postea vers 31 describitur in {illeg} portis atrij interioris.

^[60] h Latitudo hic olim legebatur in versione sept. teste Hieronymo. Putabat tamen ille lectionem istam minùs rectè se habere. Neqꝫ enim, ait, in uno loco latitudinem et rursum latitudinem decem et tridecim cubitorum scriptura dixisset. {illeg} Alij idem cogitantes locum temerè correxerunt ita ut jam pro longitudine latitudine posteriori legatur longitudo tam in v|V|ersione Sept. quàm in textu Hebr. Sed latitudinem legi debere res ipsa suadet siquidem latitudo interna portæ fuerit tridecim cubi <46r> torum (ut pateat subducendo thalamorum duorum latitudines de latitudine tota Vv cubitorum 25) & mensura latitudinis illius internæ non alibi exprimatur.

^[61] k Vbi jam legitur ששים sexaginta, Septuaginta legebant עשרים viginti. Et rectè. Nam Ionathan & Syrus hic intelligunt altitudinem frontium seu postium portæ. et certè altitudo illa alicubi exprimenda erat & alibi non exprimitur. Erat autem latitudo ostij decem cubitorum & altitudo portæ \{illeg}/ juxta regulas architectorum debet esse dupla latitudinis. Sic etiam portæ templi hujus cum portis templi secundi quadrabunt magnitudine.

^[62] l. Hebr. ad postem atrij porta \posito/ numero singulari pro plurali. Sic ad postem v. 16, et ad humerum v. 18, pro ad postes et ad humeros. Portæ verò hic pro portarum ostijs patentibus VT, SR, Pp &c ponuntur, perinde ut in versu sequente.

^[63] k Vbi jam legitur ששים sexaginta, Septuaginta legebant עשרים viginti. Et rectè. Nam Ionathan & Syrus hic intelligunt altitudinem frontium seu postium portæ. et certè altitudo illa alicubi exprimenda erat & alibi non exprimitur. Erat autem latitudo ostij decem cubitorum & altitudo portæ \{illeg}/ juxta regulas architectorum debet esse dupla latitudinis. Sic etiam portæ templi hujus cum portis templi secundi quadrabunt magnitudine.

^[64] l. Hebr. ad postem atrij porta \posito/ numero singulari pro plurali. Sic ad postem v. 16, et ad humerum v. 18, pro ad postes et ad humeros. Portæ verò hic pro portarum ostijs patentibus VT, SR, Pp &c ponuntur, perinde ut in versu sequente.

^[65] m רצף pavimentum \lapide stratum/ significat 2 Paralip 7.3 & prunas Is 6.6. 1 Reg 19.6. Et inde a specie fornacis usurpatur pro {illeg} \area/ loci quavis fornicati. Sic in Cant 3.10 describendo lectum Solomonis dicuntur columnæ ejus argenteæ, pluteus aureus, tectū perpureum {sic} et medium ריוף אחבה porticus amoris, Sic {illeg} area substrata seu intercolumnium vel porticus amoris. Sic \etiam/ in Esther 1.5, 5 ubi describitur Atrium regit|u|m columnis marmoreis ornatum, interas {illeg}urum \pavimentum columnatum/ ubi lecta convivis strata erant, dicitur רצפה. Et sic in hoc loco Ezekielis Septuaginta vertunt רצפה πηριστυλα, quod \eorum/ interpres latinus apud Hieronymum reddit intercolumnium \Hieronymus pavimentum inter columnas nos/, melius autem vertitur columnatum seu locum columnis obsitum. Et hanc interpretationem confirmat Ezekiel ipse cap 42.6. ubi de columnis atriorum loquitur verba faciens.

^[66] n. Ita legebant septuaginta. In Hebr. jam est tantum Et ad aquilonem: quæ verba Villalpandus ad præcedentem sententiam referens finxit Angelum mensurare tam la|o|\n/t|g|itudinem atrij ab austro ad {boream} aquilonem quam {long} latitudinem inter portas {ad portam} utramqꝫ 100 cubitorum <47r> et inde mirabile quid excogitavit, atrium totum in novem atriola divisum esse singula 100 cubitos longa lataqꝫ et ædificijs 50 cubitos latis ad invicem discreta. Verùm {Angelus} ex versu 23 & 27 ubi similes mensuræ repetuntur, constat Angelum solam inter portas distantiam mensurasse et verba illa et ad aquilonem ad comma sequens pertinere. Porrò dicit Propheta se quamprimum eductus est ex porta orientali in atrium exterius vidisse cubicula triginta {illeg} \supra/ pavimentum columnatum in atrio per circuitum. si per atrium exterius hic intelligis cum Villalpando atriolum {illeg} aliquod, numeranda essent septem atria exteriora, cum tamen Angelus ubiqꝫ ponat unicum tantùm. Et præterea in atrioli circuitu deberent esse 30 cubicula: quod Villalpandus ipse agnoscit impossibile esse nisi cænacula portarum adnumerentur cubiculis; contra verba expressa Prophetæ qui pavimentum cum omnibus suis triginta cubiculis ad humeros portarum et e regione longitudinis portarum collocat. Quod si igitur per atrium exterius hic non intelligamus atriolum aliquod sed atrium magnum & in ejus circuitu collocemus pavimentum columnatum cum cubiculis (sic enim collocabantur in templo secundo) amovenda erunt omnia atriolorum obstacula ut Propheta quamprimum e porta in atrium eductus fuit cubicula undiqꝫ videret et enumeraret. Sed quid disputo contra opinionem quæ non nisi in verbis et ad aquilonem durissimè expositis fundatur. Si tot fuissent atriola nonne angelus ea pluribus prosecutus fuisset? Nonne etiam verbis clarioribus? Certè verba illa cum Villalpando interpretari non possumus nisi interpolatis aliquibus sensum expleamus hoc modo, et [latitudinem atrij ab austro] ad aquilonem. Et cur non æque expleamus eadem sic, et [adduxit me] ad aquilonem? præsertim cùm Septuaginta ita olim legerint. Et quamvis verba adduxit me jam desint <48r> in Hebræo \Textu Heb./ , tamen ex locis analogis v: 24, 27, 32, 35, 48 &c suppleri et possunt et debent. Namqꝫ Angelus hic transit cum Propheta de porta ad portam et quoties fit talis transitus, dicitur, adduxit me. Quod si textui hodierno Hebraico mordicus adhæremdum esse putes is vertetur \perinde est. Nam textus ille sine verbis adduxit me/ sic {enim} vertetur {potet} Et ad aquilonem erat etiam porta quæ respiciebat viam aquilonis in atrio exteriore &c vel {etiam} sic omisso secundo ו tanquam redundante, Et ad aquilonem erat porta quæ. &c. Tantùm abest ut durissimam illam nullisqꝫ fultam rationibus expositionem Villalpandi sequamur \‡/ < insertion from f 47v > ‡ Imo verò hanc sequi non possumus nisi forte in dimensionibus atrij templum et alta{illeg}|r|é proximè cingentis recedere velimus a proportione Mosaica & longitudinem plusquam duplam latitudinis cum Villalpando constituere. < text from f 48r resumes >

^[67] o Pro ו et, Septuaginta hic legebant כ sicut.

^[68] p Ita legebant septuaginta. Et ita legitur v. 21, 24|9|, 33, 36.

^[69] q. Versus 30 deest in Sept. edit. Rom. legitur tamen in ed. edit. Aldina & cod. MS Alexandr. & versione Arabica, consentientibus textu Hebr. cū versionibus ejus Syr. et Chald.

^[70] r. Septuaginta legunt portam loco atrij, Suspicor vocem utramqꝫ initio positam fuisse, hoc modo. Et adduxit me ad atrium interius {versus} in portam versus Orientem. Est enim hæc lectio al{teriu} 28 analog idqꝫ rectiùs cùm propheta jam ante ad atrium interius adductum fuit.

^[71] 35

^[72] 36

^[73] s Ita sept. & Latinus, locis etiam analogis v. 22, 25, 29, 33 lectionem confirmantibus

^[74] 37

^[75] t In Hebræo jam legitur ואילו{illeg} & postis ejus. At Septuaginta et Hieronymus olim legebant ואילמו vestibulum ejus. Et rectè, ut ex locis analogis v. 31, & 34 nec non v. 9, 22 & 26, manifestum est.

^[76] 38

^[77] 38

^[78] 39

^[79] 40

^[80] 41

^[81] 42

^[82] 43

^[83] v. Ita Ionathan in Targo interpretatur vocem שפתים.

^[84] 44

^[85] x. x. \Ionathan in Targo legebat לשכת exhedra in numero singulari. Perinde est. Nam/ לשכה exhedra {illeg} \{illeg}/ \sæpe/ cubiculum {illeg} \{nupe} significat./ ædificium multorū cubiculorum significat {illeg} \Hic est in/ sequentibus intellige ædificium multorum cubiculorum, perinde ut Iosephus ædificium totum inter binas portas \et Ezekiel (cap 42.1) ædificium centum cubitis longum/ exhedram vocat.

^[86] y {illeg} שרים aliquando cantores sæpissimè Principes significat. Cantoribus concedendæ non sunt exhedræ \dignissimæ/ in atrio sacerdotum dignissimæ. Nos cum Syro Principes vertimus, Sic {illeg} \eo quod/ in templo Solomonis erat exhedra Principum Ier 35.4 et cubiculum \exhedra vel cubiculum/ Gemariæ Principis in atrio superiore Ier 36.10, 12. Per Principes autem hic intellige Cum Præfectos ministerijs templi et altaris tum Principes curiarum sacerdotum {illeg} \viginti quatuor/

^[87] z. {illeg}. In Hebr jam est אשר quæ. {ut hinc} s|S|eptuaginta legebant אחר una{illeg}, Et sensus lectionem illam {quæ} omminò requirit.

^[88] z. {illeg}. In Hebr jam est אשר quæ. {ut hinc} s|S|eptuaginta legebant אחר una{illeg}, Et sensus lectionem illam {quæ} omminò requirit.

^[89] 45

^[90] z. {illeg}. In Hebr jam est אשר quæ. {ut hinc} s|S|eptuaginta legebant אחר una{illeg}, Et sensus lectionem illam {quæ} omminò requirit.

^[91] 44

^[92] x In Hebr. ponuntur hic singularia pro plurabibus ut sæpe fit. Portam poni pro portis constat quia subinde de duabus portis agitur. Vnum poni non pro singulari cubiculo sed pro un{o}|is| cubicul{o}|is|{illeg} serie constat sive pro una cubiculorum serie constat quia subinde de hoc uno dicitur in plurali et facies eorum. Vnde etiam postea ubi hoc unum in Hebr. dicitur cubiculum, intelligere debemus cubicula, nec non ita vertere latinè propterea quod id {illeg} in hac lingua, idioma Hebrai <50r> cum exprimendi pluralia pro singularia non obtinet.

^[93] ^[94]y. שרים aliquando cantores, frequentius vero Principes significat. Nos cum Syro Principes vertimus, {illeg} \eo quod/ cantoribus concedendæ non sunt cubicula \exhedræ/ in atrio sacerdotum |ubi verò cubicula Principum constituta esse legimus in templo Solomonis. Ier. 35.4 & 36. 10, 12. Præfect templi et altaris et principes curiarum sacerdotum.| Principes autem hic dicuntur {illeg} sacerdotes {turmarum} viginti quatuor {partim} ob dominum in {turmas} suas partim ob supremum judicium in tribus universos ipsis cum sacerdotibus sibi subjectis commissum Ezek 44.24.

^[94] y.

^[95] z. {illeg}. In Hebr jam est אשר quæ. {ut hinc} s|S|eptuaginta legebant אחר una{illeg}, Et sensus lectionem illam {quæ} omminò requirit.

^[96] z. {illeg}. In Hebr jam est אשר quæ. {ut hinc} s|S|eptuaginta legebant אחר una{illeg}, Et sensus lectionem illam {quæ} omminò requirit.

^[97] ^[98]a In Hebr. jam legitur חקדים Orientis: verùm Septuaginta {olim} legebant חדרים austri, eademqꝫ recurrit lectio in commate sequente tam in Hebr. quam in versionibus. \sed/ et oppositio inter portas austri et aquilonis de quibus hic agitur, lectionem illam confirmat.

^[98] a

^[99] 45

^[100] x In Hebr. ponuntur hic singularia pro plurabibus ut sæpe fit. Portam poni pro portis constat quia subinde de duabus portis agitur. Vnum poni non pro singulari cubiculo sed pro un{o}|is| cubicul{o}|is|{illeg} serie constat sive pro una cubiculorum serie constat quia subinde de hoc uno dicitur in plurali et facies eorum. Vnde etiam postea ubi hoc unum in Hebr. dicitur cubiculum, intelligere debemus cubicula, nec non ita vertere latinè propterea quod id {illeg} in hac lingua, idioma Hebrai <50r> cum exprimendi pluralia pro singularia non obtinet.

^[101] 46

^[102] 47

^[103] 48

^[104] 49

^[105] ^[106]b Septuaginta legunt duodecim. < insertion from f 49v > b Heb. vulg. צשתי צשרה undecim Sept צני צשרה duodecim, proportione meliori. Sic enim latitudo vestibuli dupla erit latitudinis ostij sui, perinde ut latitudo templi dupla est ostij sui, & superabit latitudinem ostij hujus cubito uno hinc, et cubito uno inde, quo minor excessus vix tolerandus est. Porrò De situ Vestibuli disputari potest; nimirum, Vtrum longitudo ejus collocanda sit secundum latitudinem templi, ut in 1 Reg 6.3, affirmari primo intuitu videatur? Verùm frontib|es|us ædificiorū vestibula \latiores esse {semper} debent quam vestibula/ {angustiora} {esse debent} {illeg} esse debent, et minus ostium vestibuli quam templi arguit angustiorem murum anticum vestibuli quam templi, ac deniqꝫ vestibulum \item/ situ a nobis descripto melius respondet \figuris/ portis|ar|ū tribus|um| in reliquis tribus lateribus atrij interioris, et \una cum columnis æneis/ complet longitudinem templi centum cubitorum ut oportet. < text from f 50r resumes >

^[106] b

^[107] ^[108]{illeg}|Vulg.| אשר {illeg} \quibus/ Sept. olim legebant עשר decem, ut {illeg} \conspirante/ sensus {requirat}. \Theodotio ✝/ < insertion from f 49v > ✝ Theodotio et Aquila \juxta/ secundaā æditionem ({illeg} \{illeg}/ Hi referente Hieronymo) legebant צשת צשר{illeg} undecim. < text from f 50r resumes >

^[108] c

^[109] Cap. 41.1

^[110] ^[111]{illeg}|Vulg.| חאהל tentorium {illeg} s|S|eptuaginta legebant האיל postem, {illeg}|e|t \{illeg}/ sensus {illeg} \id/ postulat.

^[111] d

^[112] 2

^[113] 3

^[114] ^[115]e {illeg}|Vulg.| ורחב |&| latitudinem. {illeg} Septug|a|ginta autem olim legebant וכתפ, \& {illeg}runt/ sensu meliore & cum analog{illeg}|i|s mensuris in v. 2 conspirante.

^[115] e.

^[116] ^[117]f Ita olim legebant Septuaginta, conspirante sensu.

^[117] f.

^[118] 4

^[119] 5

^[120] 6

^[121] g In Hebr. erant tria et <51r> {illeg}triginta פעמ ים (sic enim vox punctanda est) duabus vicibus. Et perinde septuaginta \vertunt/ τριάκοντα τρὶς δίς, vel ut triginta ter dupliciter. id est triginta secundum longitudinem, ter secundum altitudinem dupliciter secundum latitudinem. ^☉ < insertion from f 50v > ☉ < insertion from f 52v > ☉ Sic et < text from f 50v resumes > sed verborum ordinem malè \tamen/ ei verterunt, nam τρὶς vel (ut aliqua exemplaria habent) {τείς} τρία pertinet ad præcedentia verba gazophylacium supra gazophylacium, {illeg} triplexqꝫ tabulatum significat ut etiam manifestum est ex sequentibus v. 16. < text from f 51r resumes >

^[122] h Hebr. venientia, id est quæ de muro prominendo propiùs et \adhuc/ pr{illeg}|o|piùs accedunt. {illeg} /Expressione\ contraria sed Latini \eodem sensu/ Latini recedentia vocant retractiones seu recessus murorū vocant retractiones.

^[123] 7

^[124] 8.

^[125] k Hebr. in loco altitudinis id est altissimo

^[126] l In Hebr. jam deest ו Et: sed legebant septuaginta, Latinus, & Ionathā.

^[127] 9

^[128] m. \V{ocem}/ בית {hæc} in loco et in {illeg} Septuaginta vertunt {interio} ἀναμέσον inter, adeoqꝫ legebant {illeg} ביז ut {illeg} \etiam/ ex subsequente vocis hujus repetitione \plenius/ constet {illeg} ἀναμέσον {inquium}, των πληυρων του ὄικου καὶ {illeg} ἀναμέσον των ἐξεδρων, inter latera \juxta domum/ et inter exhedras id est inter latera et exhedras. Exprimunt enim Hebræi \idem/ per duplex inter quod nos per simplex. Porrò notanda est hic distinctio inter cubicula sita ad utramqꝫ partem spatij relicti. Hæc <52r> dicuntur צלעוח latera seu cubicula lateralia, illa לשכוח exhedra seu cubicula simpliciter: hæc juxta domum esse dicuntur, illa non item: id adeò ut clare intelligas templum duplici ordine gazophylaciorum in singulis tabulatis cingi, uno proximo, altero remotiore in quorum medio est ambulacrum seu paradromis hic dicta spatium relictū. Diversa nomina diversiqꝫ situs diversos cubiculorum ordines {illeg} planè demonstrant.

^[129] n Vocem Et legebant hic Septuaginta secundum MS Alexandrinum et versionem Arabicam. Porrò latitudo viginti cubitorum non erat latitudo spatij relicti spatijvé inter cubicula (ut aliqui somniarunt) nam spatium istud postea dicitur latum quinqꝫ cubitos. Sed neqꝫ latitudo erat loci separati interce{illeg}dentis ædificiū \{illeg} laterale/ templu {ingentia} et cubicula sacerdotum ubi sacrificia comeduntur. Nam de cubiculis istis nondum agitur; incipit eorum descriptio postea cap 42. et <53r> præterea si de 100 cubitis latitudinis atrij inter cubicula ista detrahantur 70 cubiti latitudinis templi & ædificij lateralis conjunctim (Ezek 41.12, 14, 15) relinquentur 30 cubiti, quindecim hinc et quindecim illinc latitudo loci separati quæ igitur non est viginti cubitorum. Sed quo{illeg} tandem spectent illi viginti cubiti? Dicam. Scribit Propheta cubicula \illa/ sacerdotum {stetis cubitus} stetisse contra viginti cubitos atrij interioris et contra pavimentum columnatum atrij exterioris, cap. 42.2, 3, adeoqꝫ ut pavimentum columnatum ex una parte designat porticum atrij exterioris e regione sic viginti cubiti ex altera parte designant ædificium atrij interioris. e regione, suntqꝫ propterea illius mensura \pura /pura\/ secundum latitudinem. Id quod constat etiam ex computo. Nam si de tota latitudine præfata cubitorum septuaginta subducatur latitudo templi viginti cubitorum et latitudo parietis ejus {illeg} hinc inde quinqꝫ cubitorum hinc et quinqꝫ cubitorum inde, usqꝫ ad primam retractionem, restabunt quadraginta cubiti, viginti hinc et viginti inde latitudo ædificij lateralis extra templū templo adjacentis in circuitu. Vel sic: l|L|atitudo cubiculi lateralis est quinqꝫ cubitorum {Ezek 4} ut supra. Ea spatij relicti est quinqꝫ cubitorum (Ezek 41.11) Ea cubiculi exterioris quanta interioris, et ea muri externi qu etiam quinqꝫ cubitorum (Ezek 41.9, 12) hoc est totum viginti cubitorum ut supra. Quæ omnia fusius explicui ut versionum quarundam erroribus occurrerem quibús recitandis non inmoror. ^# < insertion from f 52v > # Deniqꝫ nomine viginti cubitorum \{illeg} /{alti}\/ designabatur hoc idem ædificium {illeg} \stante/ templo Solomonis. Ædificavit Solomon viginti cubitos [id est ædificium viginti cubitorum] ad latera domus costis cedrinis a pavimento usqꝫ ad tectum 1 Reg 6.16. < text from f 53r resumes >

^[130] 10

^[131] {illeg} \m/ בית צלעות אשר לכית ובין חלשכוח. Vel ut septuaginta \Loco בית lege בין cum septuaginta qui verba hæc {illeg} sic/ vertunt αναμησον των πλε\υ/ρων του ὄικου καὶ ἀναμέσον των ἐξεδρων inter latera |qu{æ}| et inter exhedra juxta domum et inter exhedras id est inter latera et exhedras \{illeg}/. Hebræi enim id exprimunt per duplex inter quod nos per simplex.

^[132] n Vocem Et legebant hic Septuaginta secundum MS Alexandrinum et versionem Arabicam. Porrò latitudo viginti cubitorum non erat latitudo spatij relicti spatijvé inter cubicula (ut aliqui somniarunt) nam spatium istud postea dicitur latum quinqꝫ cubitos. Sed neqꝫ latitudo erat loci separati interce{illeg}dentis ædificiū \{illeg} laterale/ templu {ingentia} et cubicula sacerdotum ubi sacrificia comeduntur. Nam de cubiculis istis nondum agitur; incipit eorum descriptio postea cap 42. et <53r> præterea si de 100 cubitis latitudinis atrij inter cubicula ista detrahantur 70 cubiti latitudinis templi & ædificij lateralis conjunctim (Ezek 41.12, 14, 15) relinquentur 30 cubiti, quindecim hinc et quindecim illinc latitudo loci separati quæ igitur non est viginti cubitorum. Sed quo{illeg} tandem spectent illi viginti cubiti? Dicam. Scribit Propheta cubicula \illa/ sacerdotum {stetis cubitus} stetisse contra viginti cubitos atrij interioris et contra pavimentum columnatum atrij exterioris, cap. 42.2, 3, adeoqꝫ ut pavimentum columnatum ex una parte designat porticum atrij exterioris e regione sic viginti cubiti ex altera parte designant ædificium atrij interioris. e regione, suntqꝫ propterea illius mensura \pura /pura\/ secundum latitudinem. Id quod constat etiam ex computo. Nam si de tota latitudine præfata cubitorum septuaginta subducatur latitudo templi viginti cubitorum et latitudo parietis ejus {illeg} hinc inde quinqꝫ cubitorum hinc et quinqꝫ cubitorum inde, usqꝫ ad primam retractionem, restabunt quadraginta cubiti, viginti hinc et viginti inde latitudo ædificij lateralis extra templū templo adjacentis in circuitu. Vel sic: l|L|atitudo cubiculi lateralis est quinqꝫ cubitorum {Ezek 4} ut supra. Ea spatij relicti est quinqꝫ cubitorum (Ezek 41.11) Ea cubiculi exterioris quanta interioris, et ea muri externi qu etiam quinqꝫ cubitorum (Ezek 41.9, 12) hoc est totum viginti cubitorum ut supra. Quæ omnia fusius explicui ut versionum quarundam erroribus occurrerem quibús recitandis non inmoror. ^# < insertion from f 52v > # Deniqꝫ nomine viginti cubitorum \{illeg} /{alti}\/ designabatur hoc idem ædificium {illeg} \stante/ templo Solomonis. Ædificavit Solomon viginti cubitos [id est ædificium viginti cubitorum] ad latera domus costis cedrinis a pavimento usqꝫ ad tectum 1 Reg 6.16. < text from f 53r resumes >

^[133] 11 {illeg}

^[134] 12

^[135] ✝ Ante, id est anterior, {seu orientalior hoc seu} \orientalior seu/ ad latus orientale loci separati {occidentalior}

^[136] X Latitudo 70 cub. computatur sic. {illeg} \Thalamorum/ Paries extimus thalamorum 5 cub. thalamus \exterior/ 5 cub. Deambulatio {illeg} \intermedia/ 5 cub. t|T|halamus interior {illeg} \una cum/ r|R|etractione {illeg} infima 5 ^cub. Paries templi supra retractionem illam 5 cub. Inde ad medium templi 10 cub. Summa 35 cubitorum duplicatum qua duplicanda est.

^[137] 14|3|

^[138] * Longitudo templi {illeg} ita se habet. Basis columna æneæ 6 cub. Vestibuli paries extimus 5 cub. Reliqua \Vestibuli/ longitudo 15 ^cub. Templi paries anterior 6 cub. Locus sanctus 40 cub. Velum 2 cub. Adytum 20 cub. \Adyti/ Paries occidentalis {illeg} 6 cub. Summa 100 ^cub.

^[139] 14

^[140] 15

^[141] ✝ Ante, id est anterior, {seu orientalior hoc seu} \orientalior seu/ ad latus orientale loci separati {occidentalior}

^[142] o אתיק ambulacrum ædificio avulsum et adjunctum significat, & hic dicitur de ambulacro in circuitu templi \cubiti 15 lato/ quod alias locus separatus appellatur, et versu sequente de ambulac{o}|c|ris inter cubicula in tribus constructa t{illeg}|a|bulatis <54r> in circuitu templi, et cap. 42.3, 5 de ambulacris in retractionibus parietum ad singula tabulata cubiculorum sacerdotum.

^[143] 16

^[144] p. Ita Septuaginta.

^[145] 17

^[146] 18

^[147] 19

^[148] 20

^[149] q. Textum hic corruptum esse suspicor, neqꝫ quomodo restituatur satis animadverto. In exemplari Hieronymi legebatur בקיר in pariete et חחיכל templum semel tantum occurrebat. fforte sensus est quod Cherubim et palmæ celatæ erant in pariete templi et in postibus quadratis.

^[150] 21

^[151] {22}

^[152] 22

^[153] r Hebr: ארכו longitudo ejus. Sept: ארנו basis seu stylobates ejus: conspirante sensu.

^[154] 23

^[155] s. Talia erant ostia etiam in templo secundo ut describunt Talmudici.

^[156] 24

^[157] 25

^[158] t Tales etiam Trabes \etiam/ erant in vestibulo templi secundi \sed ob {illeg} \defectum columnatum/ aliter dispositæ/ quarum descriptionem vide apud Talmudicos.

^[159] 26

^[160] Cap 42.1. /{illeg}\

^[161] v. x. Ita Septuagignta secundum MS Alexandrinum et versionem Arabicam x. Hebr. דרך {אכם} אחח viæ cubiti unius. Sept. {illeg} \Quod si cum Heb. vulg. legas חלשכה exhedram, per {illeg} exhedram/ totum cubiculorum ædificium centum cubitis longum intellige.

^[162] 2

^[163] v. x. Ita Septuagignta secundum MS Alexandrinum et versionem Arabicam x. Hebr. דרך {אכם} אחח viæ cubiti unius. Sept. {illeg} \Quod si cum Heb. vulg. legas חלשכה exhedram, per {illeg} exhedram/ totum cubiculorum ædificium centum cubitis longum intellige.

^[164] 3

^[165] 4

^[166] {illeg}|y|. {illeg}|Vulg.|. דרך אמה אחת viæ cubiti unius. Sept. ארך מאח אמח longitudinis cubito {illeg} centum cubitorum.

^[167] 5

^[168] 6

^[169] 7

^[170] 8

^[171] 9

^[172] 10

^[173] {illeg} z {illeg}|Vulg|. חחצר atrij. Sept מהלך deambulatorij.

^[174] a Ita Sept.

^[175] 11

^[176] b \Vulg/ כן רחכך sic latitudo eorum. Sept. וכרחכן et secundū latitudinem eorum.

^[177] c {illeg}|Vulg|. וכל, et omnes. Sept. וככל et secundum omnes.

^[178] 12

^[179] d Vulg. וכפחחי et sic ostia. Hieronymus & Syrus כפחחי sic ostia Sept. Deest.

^[180] 13

^[181] 14

^[182] 15

^[183] e \In Heb. deest aliquid/ Sept. \habent/ ὑπόδηιγμα του ὄικου exemplar vel figura domus.

^[184] 16

^[185] f Vulg. חמש אמוח קנים quinqꝫ cubitos calamorum, sensu perturbato. Sept חמש מאות quingentos, & juxta versionem Arabicam חמש מאות אמות quingentos cubitos, optimè. Porrò, verba præcedentia [in calamo mensuræ] quæ in Hebr{illeg}. leguntur, redundant et non leguntur in Sept.

^[186] 17

^[187] g Heb calamos. Sept. cubitos. Quod autem cubiti juxta septuaginta, non calami legi debent, fusè docet ^✝^[188] L. Capellus disputando contra somnium <56r> quoddam Villalpandi apud Waltonum in \Prolog./ Bibl Polygl. \et cubiti illi sic per ‡/ < insertion from f 55v > ‡ Et cubiti illi sic per partes computantur. Longitudo portæ exterioris ad aquilonem sitæ centum \quinquanta {sic}/ cubiti, inde ad portam interiorem cubiti centum, {inde} longitudo portæ interiorem|is| cubiti quinquaginta, Cubiti quinquaginta latitudo atrij interioris cubiti centum, longitudo portæ interioris australis cubiti quinquaginta, lati inde ad portam australem exteriorem cubiti centum longitudo illius portæ cubiti quinquaginta:|.| s|S|umma cubiti quingenti. Hæc igitur est atrij latitudo inter extimas facies extimarum portarum, adeoqꝫ muri extimi cujus altitudo et latitudo erant calami unius longitudo per singula latera \extrinsecus/ est cubitorum quingentorum. Hujus itaqꝫ muri perimeter est quam angelus metitur. Adde quinquaginta cubitos in suburbarum undiqꝫ et singula, quadrati latera erunt sexcentorum cubitorum < text from f 56r resumes >

^[188] ✝ Apud Waltonum in Prolegō. Bibl. Polygl.

^[189] 18

^[190] {2}|1|9

^[191]

h. Commatum ordo in Heb. Vulg. \Vulg./ inversus est. Angelus enim non transibat per saltum a latere aquilonis ad latus austri, ut ibi habetur, sed circumeundo mensurabat ordine latera quatuor, ut in textu {illeg} \olim/ legebant septuaginta.

Atqꝫ hactenus veterem lectionem Hebraicam ex versione Septuaginta restituere conati sumus, non omnia notantes, sed {illeg} quæ magis ne ad intelligentiam prophetiæ magis necessaria videbantur. Nam quantum sentio, Septuaginta exemplari longe correctiore usi sunt quam quod jam extat. Cujus rei rationē esse puto \partim/ quod etiamsi libri Noseos semper describebantur quàm accuratissimè et ideo usqꝫ nunc accurate satis congruunt

^{[Editorial Note 5]} Placement of this note following the suggestion of Morano, El Templo de Salomón, p. 123, n. 23.

^[192] 20

^[193] g Heb calamos. Sept. cubitos. Quod autem cubiti juxta septuaginta, non calami legi debent, fusè docet ^✝^[188] L. Capellus disputando contra somnium <56r> quoddam Villalpandi apud Waltonum in \Prolog./ Bibl Polygl. \et cubiti illi sic per ‡/ < insertion from f 55v > ‡ Et cubiti illi sic per partes computantur. Longitudo portæ exterioris ad aquilonem sitæ centum \quinquanta {sic}/ cubiti, inde ad portam interiorem cubiti centum, {inde} longitudo portæ interiorem|is| cubiti quinquaginta, Cubiti quinquaginta latitudo atrij interioris cubiti centum, longitudo portæ interioris australis cubiti quinquaginta, lati inde ad portam australem exteriorem cubiti centum longitudo illius portæ cubiti quinquaginta:|.| s|S|umma cubiti quingenti. Hæc igitur est atrij latitudo inter extimas facies extimarum portarum, adeoqꝫ muri extimi cujus altitudo et latitudo erant calami unius longitudo per singula latera \extrinsecus/ est cubitorum quingentorum. Hujus itaqꝫ muri perimeter est quam angelus metitur. Adde quinquaginta cubitos in suburbarum undiqꝫ et singula, quadrati latera erunt sexcentorum cubitorum < text from f 56r resumes >

^[194] Cap 43.1

^[195] 2

^[196] 3

^[197] 4

^[198] 5

^[199] 6

^[200] 7

^[201] Cap. 46.19

^[202] 20

^[203] 21

^[204] 22

^{[Editorial Note 6]} Placement of inserted passage following the suggestion of Morano, El Templo de Salomón, p. 124, n. 24.

^[205] 23

^[206] 24

^[207] ✝ De apparatu templi cap. 5. sect. 19

^{[Editorial Note 7]} Omitted word 'quæ' supplied following Morano, El Templo de Salomón, p. 134, n. 27.