Miscellaneous notes and extracts on the Temple, the Fathers, prophecy, Church history, doctrinal issues, etc
Ezek 40 &c schematîs illustrata.
Cap 40.1. In vigesimo quinto anno transmigrationis nostræ, in exordio anni, decima [die] mensis [primi] anno a percussione civitatis quartodecimo, in ipsa hac die facta est super me manus domini 2 et - a[1] "adduxit me illuc" {illeg} in visionibus domini adduxit me in terram Israel. Et dimisit | posuit me super montem \valde/ excelsum {illeg} super quem erat \b {juxta} [ædificum templi cum atrijs suis apparens]/ quasi edificium c civitatis | templi {illeg} {genti} ad d[2] austrum. | e regione.
3 Et intro | adduxit me illuc, et ecce vir, cujus erat species quasi species e[3]{illeg} aeris, et funiculus lineus [erat] in manu ejus [erat] funiculus lineus & calamus mensuræ, & stabat in porta.
4 Et locutus est ad me vir. Fili hominis vide oculis tuis et auribus tuis audi & pone cor tuum in omnia quæ ego ostendam tibi quoniā ut [{illeg} omnia] ostendam | ntur tibi adductus est huc, f[4] annunciare | Annuncia | et annunciabis omnia quæ tu vides domini Israel.
5 Et ecce murus | peribolus forinsecus [undiforinsecus in circuitu domus undi \extra donum per circuitum/ & in manu viri calamus mensuræ sex g[5] cubitorum c [magnorum] [g {sanctuarij}, per cubitum \[populi]/ et palmum qui singuli constant] ex cubito \[vulgari]/ et palmo. \[magnorum] per cubitum & palmum [in singulis ] cubitis]/
{illeg} Et mensus est latitudinem ædificij | muri latitudinem [AX] calamo uno & altitudinem calamo uno.
6 /{illeg} Tunc h {illeg} est\ Et venit ad portam quæ respiciebat viam orientalem Orientem & ascendit per \h[6] [septem]/ gradus ejus, et mensus est limen portæ calamo uno in lati in latitudinem [BC] k[7]
<2r>7 Et thalamum \[Ianitoribus destinatum]/ uno calamo in longum \DE/ et uno calamo in latum \[EV]/. Et inter thalamos [a[8] porticum \vestibulū/] inter thalamos quin cubitis [EF]. b[9] Et thalamum secundū calamo uno in latum {illeg} \TF/ et calamo uno in longum Fg{illeg}, & vestibulum quin cubitis quin GH. et thalamum tertium calamo uno in longum HI et calamo uno in latum HQ] Et limen portæ juxta vestibulum portæ {KL} intrinsecus \[{illeg}]/ calamo uno [KL ] {illeg}
8. 9. mensus est vestibulum portæ {illeg}[10] cubitorum|is| [MN] et frontes | postes ejus duobus cubitis [OP] d[11] Et vestibulū portæ \[erat]/ intrinsecus [{illeg} \respectu/ fronti{illeg}]|um|]
10 Et thalami portæ {illeg} [erant] versus \ad/ orientem \[vestibuli]/, tres hinc et tres inde{illeg}et mensura una trium, et mensura una [interjacentium \duorū/]e[12] postium | vestibolorum hinc et inde.
11 Et \redeundo/ mensus est f[13] latitudinem Ostij Portæ decemcubitis [CY] & longitudinem [muri] portæ DZ tridecim cubitis DZ
12 Et marginem ante thalamos cubiti unius [hinc] et cubiti unius \marginem/ inde. Et Thalami erant \erant/ sex cubitorum erant hinc \EV/ et sex cubitorum inde [kh]
13 Et mensus est portam a tecto \thalami/ [extrinsecus] ad tectum tectum {sic} ejus [extrinsecus] latitudinem viginti quin cubitorū Vh, ostium VT contra ostium hg.
14 Et fecit {fornaces} | postesg[14] sexaginta cubitorum, \BC, KL, OP, V, T, S, &c/ et ad postem Atrij [erant] portæ {illeg} & undi per circuitum, VT, SR, Pc, ef, gh, CY Bt.
15. Et h a facie portæ introitus Bt ad us ad faciem vestibuli portæ interioris PC quinquaginta cubiti.
16 Et \[erant]/ finestræ k clausa {sic} [erant] in thalamis et in postibus eorum intra portam undi Et similiter in vestibulis etiam finestræ undi intrinsecus, & supra postes palmæ
17 Et introduxit | adduxit me ad atrium exterius et ecce cubicula et l[15] intercolumnium pavimentum \fornicatū/ factum in atrio undi triginta cubicula in pavimento 18. Et pavimentum \[erat]/ ad \[utrum]/ humerum portarum X[|Q| hinc \& d{e}/inde.] {sic} E regione longitudinis portarum [erat] pavimentum inferiùs.
19 Et mensus est latitudinem a facie portæ inferioris us ad faciem Atrij interioris extrinsecus, centum cubitos.
20. Et m[16] adduxit me ad Aquilonem et ecce porta respicens Aquilonem in Atrio exteriore. Mensus est longitudinem ejus et latitudinem ejus.
21 Et thalamo\s/ {illeg} ejus tres hinc et tres inde et arcus | postes ejus et vestibulum ejus Et fuit secundum mensuram portæ primæ. Quinquaginta cubitorum longitudo ejus & latitudo quin et viginti cubitorum. Et fenestræ ejus \erant ei/ et vestibulis ejus & Palmæ ejus secundum mensuram portæ {primæ} orientalis
22 Et in gradibus septem ascendunt in ea{illeg}m et vestibulum ejus \erat/ ante eos
23 Et [erat] porta atrij interioris contra [hanc] portam Aquilonis n[17] sicut [in portis] ad Orientem.{illeg} Et mensus est a porta ad portam centum cubitos
24 Et adduxit me ad austrum et ecce porta versus \respiciens/ Austrum et mensus est o[18] thalamos ejus et \postes ejus et/ vestibula ejus juxta mensuras {illeg} \superiores/. 25 Et Fenestræ ejus \erant ei/ et vestibulis \ejus/ in circuitu sicut fenestræ istæ. Quinquaginta cubitorum \[erat]/ longitudo [portæ] \hujus] {sic}/ Et qu latitudo quin et viginti cubitorum.
26 Et gradus septem \erant/ gradus ejus et vestibulum ejus ante eos. Et palmæ ej una hinc et una undein poste ejus.
27 Et [\e regione/ erat] porta atrij interioris respiciens austrum. Et mensus est a porta{illeg} \[atrij exterioris]/ {supr} ad portam austr [illam] australem centum cubitos.
<3r>28. Et a{illeg}dduxit me ad Atrium interius in porta austri. Et mensus est portam Austri secundum mensuras easdem. 29 et thalamos et postes ejus et vestibula {illeg} [Portae \ejus/] et latitudo viginti quinque cubitorum.
30 a[19] Et vestibula circum circa longitudinis 25 cubitorum et latitudini 5 cubitorum.
31 Et vestibulū ejus \[erant] versus/ ad atrius exterius. Et palmæ \[erant]/ in postibus | ad postes ejus. Et gradus octo \[erant]/ gradus ejus
32 Et {illeg}adduxit me ad b[20] Atrium interius \[portam interiorem/ versus Orientem, et mensus est portam \[orientalem]/ secundum mensuras easdem 33 et thalamos ejus et postes ejus et vestibul{os}\um/ ejus secundum mensuras istas et fenestræ erant ei & vestibulis ejus undi. Longitudo [ejus] quinquaginta cubitorum et latitudo quin et viginti cubitorum.
34 Et vestibulū ejus era{illeg}t versus Atrium exterius & palmæ erant in postibus {illeg} ejus hinc et inde.
35 Et adduxit me ad portam Aquilonis & mensus est [eam{illeg}] secundū mensuras \superiores/ istas, et 36 thalamos ejus et postes ejus et vestibula ejus. Et fenestræ erant ei c[21] & fenæstris vestibulis ejus undi circum circa. Longitudo [ejus] quinquaginta cubitorum & latitudo quin et viginti cubitorum Et
37 Et d[22] postes \vestibula/ ejus erant versus atrium exterius et palmæ \erant/ in postibus ejus hinc et inde. Et octo gradus erant gradus ejus. 38 Et per sungula cubicula ostium in frontibus \postibus/ portarum. Ibi abluent lavabunt holocaustum
Et 39 Et in vestibulo portæ duæ mensæ hinc inde & duæ \mensæ/ inde ut ad eas mactetur holocaustum & sacrificium pro peccato & sacrificium pro delicto.
40 Et ad latus | humerum exterius in | ad gradu [qui est] ad ostium portæ Aquilonis \erant/ duæ mensæ & ad humerum alterum vestibuli portæ, duæ mensæ. Q {sic}
41 Quatuor mensæ hinc est et quatuor mensæ inde ad humerum | latus portæ; octo mensæ super quas mactabunt [sacrificia]
42 Et quatuor mensæ ad holocaustum \erant/ de lapidibus dolatis longitudinis cubiti unius \& dimidij/ & latitudinis cubiti unius & dimidij et altitudinis cubiti unius, super quas \etiam/ ponent vasa in quibus ma{illeg}ctabunt holocaustum & {illeg} sacrificium
43 Et {illeg} [{illeg}] palmæ unius Et h[23] unci palmæ unius [latitudine] dispositi \[erant]/ intra [portam] per circuitum.
44 [24] [25] [26] Et introduxit me in {illeg} atrium interius. Et ecce duæ exedré in atrio interiore k[27] unum ad latus portæ Aquilonis et facies l ejus versus austrum, unum ad latus portæ a[28] m orientis /austri\ et facies [ejus] versus Aquilonē
45 Et locutus est \dixit/ ad me: hoc gazophy cubiculum quod respicit meridiē est sacerdotum qui excubant in custodiam Templi, 46 et cubiculum quod respicit Aquilonem sacerdotum est qui excubant in curam | custodiam Altaris. Isti sunt {illeg} filij Sadoc qui accedunt de filijs Levi ad Dominum ut ministrent ei.
<3v>Heb in loco altitudinis, id est altissimo.
Ita Buxtorfius {illeg}
Vnde latitudo superior{illeg} \quis/ thalamus superabat inferiorem latitudine cubiti unius, ita ut \parietis/ latitudines illæ calcabiles seu retractiones fuerint cubitales. His addantur ulteriores latitudines thalamorum et thalami{illeg} infimi{illeg} erit 5 latitudo tota erit 5 cubitorum, ea medij sex cubitorum ea supremi septem, omninò ut in templo Solomonis describitur
Cum ita latitudo {supremi} \infimi/ thalami ultra {illeg} \ultra alam {illeg}/ seu retractionem parietis fuerit quatuor cubitorum et ea supremi cubitorū sex, ea medij erat cubitorum quin et retractiones erant cubitales quæ additæ ulterioribus illis latitudinibus efficiunt totam latitudinem \internam/ infimi thalami quin cubitorum medij sex et supremi septem, omninò ut in templo Solomonis describitur Reg.
priori ratione \modo/ longitudines thalamorum duplæ erunt latitudinū circiter, et thalami sex ad {illeg} australe templi latus totidem ad boreale latus et tres ad occidentale, id in singulis tabulatis collocandi sunt \id in singulis tabulatis ita ut omnium numerus sit nonaginta:/; posteriori ratione /modo\ thalami quadrati erunt quam proximè. Vtra
<4r>47. Et mensus est Atrium longitudine centum cubitorum & latitudine centum cubitorum per quadratum. et altare {illeg} ante faciem templi.
48. Et adduxit me ad vestibulum templi et mensus est Postem \{utrum}/ Vestibulis {illeg} {illeg} quin cubitis hinc et quin cubitis inde
Cap 41
1. Et adduxit me ad Templum et mensus est postes,c sex cubitos latitudinis {hinc} et sex cubitos latitudinis inde, d latitudinem [parietis] tabernaculi
2 Et latitudo ostij decem cubitorum erat et latera ostij quin cubitorum hinc & quin cubitorum inde et mensus longitudinem ipsius [templi] cubitorum quadraginta et latitudinem cubitorum viginti.
3 Et introgressus intrinsecus mensus est postem ostij \Adyti/ duorum cubitorum & ostium sex cubitorum [ latitudinis {illeg} inter postes] & latitudinem ostij [lignei] ultra hinc inde ultra {faciem}\3/ internam\1/ postium\2/ {intendente}] septem cubitorum.
4 Et mensus est longitudinem ipsius [Adyti] viginti cubitorum & latitudinem ejus viginti cubitorum ante templum. Et dixit ad me, Hoc est sanctum sanctorum.
5 Et mensus est parietem Domuse sex cubitorum & \ulteriorem/ latitudinem gazophylacij lateralis quatuor cubitorum per undi per circuitum Domus.
6 Et gazophylacia lateralia {illeg}, gazophylacium supra gazophylaciū erant f tria, & [in circuitu] triginta duabus vicibus
Etg retractiones erant in pariete domus ad gazophylacia undi ut |[illa| \incumbendo]/ contineretur & \sed/ non {illeg}tenebantur in pari\e/te domus [ingrediente contignatione] {illeg} \Et/ dilatabatis{illeg} {illeg} erat et ambitus | circuitus {supra et iterum supra} superiùs et adhuc superiùs ad gazophylacia et nam circuitus ambitus domus erat supra ambitum undi \unus supra alium/ circum domum undi {illeg}propter latitudo loci superius [augebatur] {locus} superius dilatabatur \Idcirco/ latitudo loci superius [augebatur | major erat] et sic augebatur ab infimo \[gazophylacio]/ per medium
8 Et vidi {in loco præ} \\in {illeg} altitudine [summa]/ ad summitatem loci {illeg}/ undi fūdamenta gazophylaciorum lateralium calami {illeg} h mensuræ{illeg} \plen{illeg} plenæ{illeg}/ calami sex cubitorum ad us alas {illeg} [parietis {ædif}{illeg} parietis]
9 Et latitudo parietis gazophylaciorum {erat in} forinsecus erat quin cubitorum. Et \quod erat {illeg}/ {illeg} spatium relictum \erat k/ inter gazophylacia lateralia {quæ intr} quæ erant {intr} intrinsecus.
10 Et ostia gazophylaciorum erant versus spatium relictum
Et [secundum lineam quæ tendit] {l} inter gazophylacia latitudo erat vigingti cubitorum in circuitum domus undi
11 Et ostia gazophylaciorum erant versus spatium relictum ostium unum ad viam \versus/ aquilonem et ostium & ostium aliud versus Austrum. Et latitudo spatij relicti {illeg}de erat quin cubitorum {per circuitum}
<5r>
interioris {versos} in exterius, ita ut \latitudo. Atrij exterioris/ inter portas duas Orientales {illeg} latitudo Atrij exterioris sit centum cubitorum, inter duas {illeg} boreales totidem et inter duas australes etiam totidem. ( {sic} Ezek cap. 40 (vers 19, 23, 27.) Ita portarum duarum longitudines et intervallū \conjunctim/ efficiunt latitudinem distantiam duecentorum pedum undi a \undi/ inter murū utrius Atrij exterioris \externum/ et septū \Atrij/ interioris, et hæc est latitudo tota Atrij exterioris, præterquam ad occidentem ubi Templum stabat. {illeg} Ibi dempta latitudine {illeg} loci separati restat tantum latitudo centum cubitorum. Eze ut \etiam/ habet Ezekiel c 41.15. {Tēplo et portic} In loco seperato \ita/ stabat Templum ita ut
Templum Longitudines et latitudines omnes arearum {Adepti} Templi Tabernaculi {illeg} \Mosaici Oraculi/ et Atrij Tabernaculi sacerdotum Solomon et Ezekiel duplicarunt
{Structura} Similes erant \areæ/ structuram Mosis Solomonis et Ezekielis præterquam quod in Structura Mosaica deerāt \Porticus/ Atrium exterius et Porticus et exedræ. Æquales insuper sunt areæ structurarum Solomonis et Ezekielis (quantum sentio) et duplo longiores duplo latiores quam areæ Mosaicæ. Atrium ex Sacerdotum quod apud Moses duplo longior erat quam latior, Ezekiel distinxit in duo quadrata centum cubitos longa totidem lata quorum unum vocat atrium interius alterum locū separatum. Et in loco seperato templum collocat {illeg} Tabernaculi proculdubio situs optimus erat ut \quo in Atrio relinqueretur/ spatium quadratum {relinqueretur} ad in Atrio ad orientem et ad austrum occidentem et boream \ambulatorium ejusdem ubi latitudinis ad reliqua/ tria latera. Addātur igitur Porticus in quadrato illud \ad orientale intra latum intra cubiculi {illeg}/ et exedræ triginta |æquales| in circuitu reliquorum trium laterum. et {illeg} Et manebit ambulatoriū illud ejusd ubi latitudis {sic} {illeg} [ congruenter Ezekielis descriptioni qui cap 41.5, 10, 11, 14 {illeg} qui facit exedras et mensuras \omnes in/ loco Separato per illa tria latera æquales, et cap 41.5, 10, 11) & facit {illeg} \etiam/ orientalem latus {illeg} \loci separati transire per orientale latus/ non publice sed Templi transire ipsius v 13. 6 Deni Atrium exterius quadratum est lateribus \et atrio interiori concentric/ latera {illeg} singula habens 500 cubitos longa ({illeg} cap 42 20) et in medio lateris Orientalis australis et borealis et atrio interiori concentricum existens
<5v>Videmus representationem Templi
{illeg} Porrò in Templo Apocalyptico habentur etiam \Arca {illeg} Arca c 11.19/ Altare ({illeg} \c 11.1/) Phialæ aureæ, L Thuribula, {illeg} Lyræ {illeg} Buccinæ \& Lyræ/ ut |olim in Templo, et sacra perinde peragantur ad {Alt. Thun.} ( )| \Habetur etiam liber in manu sedentis supra thronū id est liber legis ad latera Arcæ ubi reponebatur in templo ( )/ |Testimonium etiam \in/ Arca suppletur per testes duos {illeg} quorum cordibus Lex Dei scripta est. Nam Tabulas testimonij typum esse testium duorum quis absurdū putet {qui} {illeg} lampades Angelorum et candelabra {ecclesiarum} typos esse consideret| in Templo {illeg} Solomonis. Habentur etiam sacra {peracte} ad Altare aureum ut et ad {Alterum} altare quemadmodum \septem/ clangores buccinarū {illeg}{illeg}{illeg} etiam {illeg}gitur Templum {illeg} Nam clangebant sacerdotes durantibus sacrificijs( ) & hic clangores fiunt in regione Templi et ex loco Habetur etiam sacrificium {illeg} \juge/ in Agno {illeg} \significatū/ qui apparet tanquam cæsus {illeg} Non {describitur} \{8} Et quoniam/ cædes Agni \Ad Altare erat/ quoniam illud impia{illeg} erat et ab empijs perpetrabatur, {illeg} \hæc omittitur et/ Ponitur {potius} \Agnus/ in medio Throni id est in Adyto C ut simul \simul/ significet summum {illeg} {sanctorum} \{nosterum}/ sacerdotem quijam {illeg} intraverat in sancta sancto Adytum cæli ipsius Heb. 9. & in Throno Patris {consedendo} Apoc. 3.21. Cæterorum sacerdotum Turmæ viginti quatuor (1 Chron 24) una cum totidem Levitarum sibi subjectorum turmis totidem (cap 25 & 26) habentur in vig corporibus mysticis Presbyterorum viginti quatuor, Et reliqu{illeg} \sedentium/ proxime circa thronum id est in Atrio Sacerdotum, et extra hos {illeg} id est reliqu id est in Atrio populi \exteriori habetur/ reliquus omnis populus per quatuor \in/ Animalibus /depictus\ juxta numerum late \oculrorū plenissimis ad {illeg} quæ stant/ ad quatuor Atrij latera /quatuor.\ {illeg} Animal{illeg} enim multitudinis typus est et maxime hic ubi {illeg} oculis plenissimū {illeg} \apparet/ \{illeg}/ ad instar \densæ hominum/ multitudinis & |hominum| de super spectatæ \ex atrio sacerdotum/ spectatæ. porta ex Atrio sacerdotum ubi stabat Ioann und spectabat Ioannes. Spectabat enim Ioannes ex Atrio sacerdotum quod superius erat Porro Presbyteros et Animalia in his atrijs esse concedendum est quia Deum per adorant et hæc Atria sunt loca \loca/ adorantium. {illeg} \atrium/ interius Presbyter \{illeg} quidem/ Sacerdotum, exterius \verò/ Populi ut notum est. Hæc atria vero \{deo}/ \Atria vero Angelus apud/ Ioannem satis depinxit |ubi jubetur mensurare Templum Dei et sacrarium | Altare et adorantes in eo, sed atrium quod est foris templum {negligere} {illeg} ejicere foras. Hoc atrium ejiciendum est exterius illud in quo populus adorabat, alterum \atriū/ includitur in voce Templi {illeg} Iudæi| ubi dixit {illeg} osticum apertum esse in cælo se jussum esse illuc asceendere {sic} (c. 4.1.) Ascendendum erat qui Templum stetit in vertice Montis \Moriæ Sion quod θυσιαϛηριον sacrarium \seu Atrium sacrificiorū/ dicitur est Atrium interius. Nam θυσιαϛηριον \quod ( {sic} verto Sacrarium vel Atriū sacrificiorum/ hic {illeg} \vugo {sic} redditur/ Altare sed Sacrarium | {illeg} /Sacrarium\ {significat} malè quia sancti {adora} {illeg} adorant in 20. Adorant autem non in altari sed in Atrio {illeg} sacrario atrio./. Et quoniam in cælum {illeg} patebat aditus per ostium sequitur etiam {illeg} cælum fuisse illud {illeg} clausum fuisse \muro/ in quo esset illud ostium. Et locus muro clausus est Atrium est. Murus Atrij exterioris dividebat inter locum sanctum et profanum Ezek. 42.20 Et locus Sanctus |typus est cæli et et cælum dicitur in hac prophetia per eandē| pro cælo accipitur in hac prophetia \Ibi ecclesia {illeg} {congreditur} Ecclesia {quae} {illeg} ob {cultum} Dei {regnū} {illeg} cælorum (Mat. 12.28 Luc 17.20/. /{illeg} per eandem {sic} figuram qua populus sanctus dicitur cælestis. Vbi Deus colitur {illeg} cælū est {illeg} in aere imminente\ Quicquid igitur {illeg} apperere {auf|t|} fieri dicitur in cælo, intellige fieri {illeg} his Atrijs, ut ubi pax in cælo est ad semihoram & ubi mulier sole amicta \et Dracus rufus/ visi {sunt} in cælo et {illeg} bellum geritur in cælo inter Michaelem et Draconē c 12 Vbi angeli septem plagarum apparent in cælo c 15 Vbi populus multus in cælo clamat Allelujah et \de cælo aperto/ exercitus {illeg} in cælo sequuntur {cumcomitante} \{illeg} \{enim}/ {ingressor} equi albi {cum}/ cap 19
<6r>Et similiter quicquid extra cælum est, aut in terra vel mari intellige esse extra sanctuarium, in terra Iudæorum, in mari adjacente mediterraneo. Omnia sic intellige ac si in Iudæa \Vis{illeg}/ esses et ibi videres hæc omnia \{illeg}/ quæ Iohannes refert. {Sic} Vt Phialam infusam in ipsū fluvium Euphratem, \in terram Iudæam/ in mare mediterraneum, in fluvios Iudæorum cælum \virgineū stare/ stantem in ipso Monte Sion [Angelum descendentem de cælo id est de sanctuario et ponentem pedem \suū/ dextrum in te supra mare mediterraneum et sinistrum supra {illeg} terram Iudææ] Draconem de cælo id est de loco sanctuarij dejici ad incolas terræ Iudææ et maris mediterranei, et mox mulierem de sanctuario exeuntem \ibi/ presequi, & mulierem \& hanc/ volare in eremum \aliquem/ Iudææ \cap {12}/ et ibi pasci a mercatoribus ut et Mercatores \esse illius regionis {illeg}/ qui pascunt {cam} \Meretricem/ (cap 18) {illeg} id est Tyrios. Hoc |Ignem Altaris (Apoc 8) in terram \Iudæam/ extra sanctuariū dejici eo quod de cælo deijciuntur. Hoc| modo servanda est scena visionem per totam Apocalypsim us ad ultimum judicium. {illeg} {etiam} \Apoc. 20.11 {Apoc. 20.11} quando {illeg} Tunc enim/ Thronus Dei mutatur {illeg} {(Apoc. 20.{illeg})} Et hæc terra in qua fuit Thronus Thronus et scena prior aufugit Apoc. {illeg} Apoc 20.11. Et {illeg} {illeg} Eous igitur servetur scena \in Iudæa/ et {illeg} idea visionem \multo/ clarior formabitur quam alias. multæ occurrent circumstantiæ ad \rectam prophetiæ plurimum/ interpretationem facientes. Vt si met|c|atores {sic} Apocalyptici sunt Tyrijs, tunc Tyrus est typus horum Mercatorum et quæ de Tyro mystice dicuntur (Isa 23.17, 18 Ezek 27 & 28) de his Mercatoribus intelligenda sunt. Rursus Rursus quia mare ad occidentem erat Iudææ et ideo judæi vulgaritur poneba |dicebant| Mare pro Occidente dicendo hoc vel illud \esse/ ad Mare esse ubi {illeg} sitū ad occidentem (ut tam in versione 70 quam in Hebræo multis in locis videre licet) {illeg} colligo Mare et terram \& terram/ {illeg} \cum/ incolis suis significare populos occidētales et orientales {illeg} Ad hæc quia mulier fugit a sanctuario in eremū
[Editorial Note 1]
Scena visionum Apocalypticarum Iudæa est, et principaliter Templum cum Atrijs ejus. Nam \Ibi enim/ consessus \est/ ille augustus cap {illeg} Dei et ecclæsiæ capite quarto descriptus {illeg}
<6v>argumento est hanc paulatim deflectere a verò cultu Dei. Porrò quia Angelus in cælo est qui dejicit ignem in terram Apoc 8. concipiendum est Angelum dejicere carbone ignem illum in terrā extra sanctuarium
And in like manner in the Apocalyps by ye Man–child of wch ye woman \in travel {sic}/ was delivered is to be understood a {sic} Christian \not a single person but a/ Kingdome {illeg} wch \brought forth/ the Church through travel{illeg} in \at her delivery from/ persecution, brought forth \& consisting of ye same persons wth ye C./ A womā & her child signify not a single p are things of ye same kind & therefore as the one signifies a body of men so by the analogy \here represents a multitude so/ should ye other And {a} But The one a body politick of a male kind ye other a body ecclesiastick of a female.
Prophetarum sermo mysticus {illeg} \in/ collatione mundi politici cum mundo naturali et partium unius cum alterius partibus analogis maxime consistit \maxime consitit/ \fundatur/. {Per} \Per/ mundus|m| \ille/ politicūs intellig regnū et vel regnorum \{illeg} dynastiarum & gentium & societatum/ congeriem quotquot considerantur congeriem. Et {illeg} \Et hujus partes/ \Hic per machinam cæli ac terræ et hujus partes/ pro diversis earum qualitatibus & significantur /circumstantijs\ per cælestia \aerea/ terrestria, marina; stellas, \{illeg}/insectarū\ agmina/ arbores, arundines; \angelos/ aves, bestias, et pisces, & quæ sunt his affinia {illeg} \quæ his affinia sunt significantur./ Et speciatim Sol.
Sol significat
Sacrificia fiunt coram Domino Exod 29. 24, 25, 42.
Incensum Altaris coram Domino Exod 30.8 Candelabrū
[Editorial Note 2]
1. A wall on ye out side \round ye Temple/ one reed broad & 1 reed high & 500 reeds long on each side Ezek 40.5 & 42.20
2. In this wall 3 Gates 1 East (c 40.6.) 1 North (v. 20.) 1 South (v 24.) Each 50 cubits thick from ye outside front at{illeg} ye wall to ye inside front (v 15, 21, 25)
3. Over against ye outward gates were three \{illeg}/ gates of ye inward court each equal & like to ye former \(v 28{illeg} 29)/ & distant from them 100 cubits ( v 19, 23, 27
4. The arches of inward court were toward ye outward (v. 31, 34, 37) & of ye outward toward toward {sic} ye inward (v ) & ye inword court was foursquare each side 100 cubits long v 47
Dupla est mensura linearis \areæ/ Templi
In {illeg} Tabernaculum fuit quasi 30 cub. longa & 10 lata. Atrium Tabernaculi 400 longa 50 lata. Templum Solomonis et Ezekielis 60 longū \præter 20 in {in} po{illeg}/ 20 latum Atrium internum Ezekielis 200 latū 200 longū
Altare (c 6 \& 14.8) {sic}/) Phialæ, Lyræ, Thuribulū aureum, {illeg} sacra peracta Lampada{illeg} Atria in quibus hæc fiunt. \sacerdotes et/ Populi. Agnus cæsus.
Per cælum igitur intelligitur locus sanctus us ad murum regio Templi et rectè nam {ne} intra murum muro clausa et per ostium cæli {illeg}per ostium in cælo ostium \in/ quo patuit Ioanni introitus in cælum illud per murū Atrij. Et recte nam cælum est ubi Deus est et adoratur a populo cælesti adoratur. Murus Atrij exterioris disterminabatur \dirimebat/ locus|m| sanctūs a loco prophfano (Ezek ) adeo cæli hujus limes est. Et In hoc muro \igitur/ fuit ostium illud per quod Ioanni patuit introitus in cælum.
Et olim Ezekiel spiritus co in Caldæa degens spiritu correptus \correptus fuit/ fuit et vidit visiones quasi in Iudæam translatus \ut/ visiones habe{illeg} {illeg} perinde ac si translatus fuit & quasi in Iudæam translatus ut {illeg} omnia videret perinde ac si {illeg}sset \fuisset/ in Iudæa \illa regione/ (cap 8, 9, 10, 11) & rursus cap 40 &c.) 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48 & deinceps {illeg} et sequentibus Ita factum est in visionibus \Apocalypticis/ Ioannes {illeg} in spiritu quasi in Iudǽā translatus fuit vidit omnia quasi in illa regioneverè constitisset, Ibi vidit templum Ibi vidit Templum et quæ in eo erant, Montem Sion et {illeg} qui ei insistebant \vicinum/ Fluvium Euphratem, Mare puta mediterraneum cætera omnia quæ in visionibus sint descripsit \us ad ultimum judicium descripsit Nam scena visionū {constans} est/. Vnde et nos si visionum clare et distincte percipere {sic} \rectam ideæam {sic} formare/ velimus, imaginari \fingere/ debemus {illeg} Iudæam a nobis videri et omnia nobis apparere perinde ac si essen \verè/ acta essent in illa regione, id stante non hac tempestate ubi omnia \Iudæ/ desolata sunt \est/ sed \olim {illeg} Tempore Ioannis vel potius/ stante Templo Solomonis. Nam Templum illud est quod \{illeg}/ Ioannes spir vidit in hac \rerum/ scena |imaginari debemus in Templo esse et \in/ Atrijs ejus. Nam|
< text from f 7v resumes >Inprimis igitur \consessum illud|m| augustum Dei Ecclesiæ capite 4to descriptū/ ut Ezekiel postquam \Angelus/ Templum et Atria ejus et in spiritu apparuissent \per spir dimensus vidisset fuisset/ Sic Ioan vidit /vidit\ Deum ingredientem in Templum et {illeg} \{illeg} audivit/ Templo \eum/ loquentem e Templo: {illeg} Fili hominis, Locus solij mei et locus vestigiorum pedum meorum ubi habito in medio filiorum Israel in æternum &c Sic etiam {illeg}Thronus ille Dei quem Ioannes vidit in Templo erat in Templo. Id constat ex verbis. Exivit –
sedebat in cathedra Mosis. Super Cath. — — Mat 23.2 Mores {illeg} \sedentiū/ improbat [quoniam tamen s loco Mosis judicabant et regebant populum] authoritatem \{illeg} Cathedræ/ a Mose derivatam agnoscit. Sed Vt \{illeg} si/ /Vt\ impijs Gentium Regibus \{obediendū erat}/ sic \{etiam} Iudicibus et/ Rectoribus populi Iudaici obediendū erat. ut ut impijs obediendū erat. En
Ponuntur {illeg} autem
Templum pro Solomonis proximè cingebat Atrium sacerdotum dein Atrium populi
Templu|i|m Solomonis duabus atrijs atria fuerunt duo, interius 1 Reg. 6.36. et {illeg} quod \etiam/ Atrium sacerdotum dicebatur, et exterius 1 Reg. 6.36. Paral. 4.9. & 2 Reg 21.5. Dimensiones et formæ {illeg} Atriorum \et situs Templi in ipsis/ (Nam de his disputatur) haud difficulter colligitur ex Mose et Ezekiel collatis. [Tabernaculum Mosaicum erat quasi quatuor decem cubitos latū et triginta longū. Templum a Solomone constructum et ab Ezekiele descriptum fuit duplo latius et duplo longius {præter} præter porticum quæ in Tabernaculo {defuit}] Nam similes erant {illeg} {illeg}, erant omnium areæ {illeg} duplicata etiam fuit \in {utris}/ longitudo {illeg} loci {illeg} sancti et \longitudo/ sancti sanctorum. Sed et Atrij \Mosa{sasaici}/ sacerdotum \a Mose extructi/ longitudinem et latitudinē Ezekiel duplicavit. Vnde et Solomonem \etiam/ duplicasse non est d colligo \Et/ Portici etiam Solomonis{illeg} longitudinem et latitudinem equavit. Quatenus Similes ergo fuerunt areæ omnium trium structurarū (præterquam quod in Mosaica deera\n/t Atrium exterius et portici) & æquales duæ posteriores \et {sic} illæ Solomonis et Ezek/ \insuper/ inter se æquales \erant/ ac \secundū linearem mensurā/ duplo majores primu quam primus si mod Mosaica. Vnde dimensiones
Iam vero Atrium \{illeg}/ Exterius apū Ezekielē descript{illeg} {illeg} cingeb quadrilater{illeg} quadratum erat et \undi/ muro cingebatur. qui {sic} cubitos alata totidem lata et quingentos cujus \in singulis/ latera|ibus| singula erant quingentos{illeg} longa cap 40.5 & 42.20. In hoc muro tres erant portæ Atrium alterum \Atrio Tabernaculi respondens/ Ezekiel distinguit in duo \æqualia/ quadrata unum unum in quo templum stat, alterum in quo Altare: \Illud prius vocat/ et {illeg} posterius \quod/ vocat interius \atrium/ interius, erat concentrium locum separatum posterius \hoc/ atrium e|i|nterius. Atrium et hoc Vtrius longitudo et latitudo erat centum cubitorum cap 40.47 & 41.13, 14. Et atrium interius idem habebat centrum cum atrio exteriori, ita ut Altare in centro utrius staret. Nam in medio cujus lateris horum {illeg} atriorum præterquam ad {borea} occidentem portæ erant, omnes inter se similes & æquale et cubitos quinquaginta longæ (cap 40.15, 21, 25, 28, 29, 33, 36) procurrente longitudine \trium portarum/ a muro Atrij exterioris interi versus Atriū interius et longitudine aliorum trium a {illeg} septo Atrij
Here ye Prophet plainly consider{ing} {illeg} {Io}{illeg} Zion as she was ye Chu{rch} first first in a single capacity of a woman in travaile & then in a double one ye church first under by ye woman plainly understands ye Church first labouring under affliction, then rejoycing after deliverance & victory over her enemies & {illeg} all yt love her, all ye sons of ye Church by her Man–Child, all \all/ those that \who then/ mourned for her & now rejoyce wth her, \all/ the sons of ye Church, the \whole/ Nation wch Zion laboured to bring forth by victory over her enemies. The woman & her manchild are one & ye same people represented by a woman as they are the church of God & by a Man–child as they are \are/ a new born kingdome new born {& founded} by victory over their enemies.
Bitter. Gall, Wormwood. fire. blood.
To aggravate ye pain sharpness of any pain affliction ye expression of bitterness is frequently put used & sometimes the bitternes is {illeg} {illeg} aggraveded by |& sometimes this bitternes is aggraved by expressions from gall or wormwood| {illeg} {illeg} [Of bitternes see
Exod 1.14 Deut 32.24. 2 King. 14.26. Isa 24.9. Amos 8.10 Lament 1.4.
Gall Exo Deut 32.32 Act 8.23 Ier 8.14 Lament 3.9.
Worm\w/ood Prov 5.4 Ier 9.15, & 23.15. Lament. 3.15, 19 Deut 29.18.
{illeg} Cry bit Cry or weep bitterly Gen 27.34 Isa 22.4 {illeg} Ier 31.15 {illeg} Ezek 27.30.
bitter of soul 1 Sam. 22.2 Prov 31.6 Iob 7.11
bitterness of death Eccles 7.26. 1 Sam 15.32.
sword will be bitterness
bitter wine or water Isa 24.9 Grapes of Gall Deut 32.32. Water of Gall Ier 8.14. / Wherefore I should therefore rather conceive yt a beast is put to signify a kingdom or body politick because ye one is a body natural ye other a body politick. For this reason any A {sic} woman is put to signify ye church, her Man-child a Christian Kingdom, the Lamb.
Coronantur Presbyteri et in thronis sedent {illeg} {illeg} quod in causis dejudicandis supremæ {illeg} sedebant in sed in causis dejudicandis sedebant in sede {Mosis}, in eorum consistorio in causis \Sacerdotes/ supremi erant causarum \omnium/ Iudices. A Iudicijs omnibus appellabatur ad ho Deut 17, etiam tempore Regum quoad causas \peccantium in/ Legem Mosaicam 2 Chron 19. Intellig{o} \ide ist in/ Consistorio \Et ad us tempora Christi/ eorum vulgo Sanedrim dicto{illeg} in quo sedebant etiam Presbyteri populi \et deinceps ad tempora Christi Act 5 \21{, 22}/ {illeg} & 6.12 & 7.58 & 24.6./ sed primum locum obtinebant Presbyteri Sacerdot{illeg} In {horum} synedria Et {ad} us tempore christi Matthew In Nam \Nam/ primum \obtinebant/ locum Obtinebant in Sinedrim cujus \supremo illo/ consistorio dicto Sinedrim cujus Et suprema erat authoritas in hoc consistorio mansit authoritas Mosis ad us tempora Christi Mat. 23.2. Super cathedram M quod teste Christo
Of Idolatry
The Israelites were Idolatrous in Egypt Ioshu 24.14 sacrificing there to Dæmons Levit 17.7
When Moses stayed in the Mount their hearts turned back again into Egypt Act 7.39. & \they/ made them a Calf & worshipped it, yet not but yet wth respect to god supposing they had worshipped him by it, for the day before they worshippe when they were to worship it Aaron made proclamation & said To morrow is a feast to the Lord. Exod. 32.5. Nor can {illeg} ma And when they said these be thy God wch brought the out of the land of Egypt, that is, wch {illeg} shewed the wonders in Egypt by playing ye divided the red sea for them to pass through & caused Pharoh to be drowned therein, & guided them in their journey by a cloud in the day & pillar of fire in the night, appearing afterward in that terrible form on Mount Sina, it is not to be imagined that they could mean that the {illeg} Calf or any other {illeg} \such image/ in Egypt like it had done these things but rather that God who a few days before had told them from ye mount that he brought them out of Egypt Exod: 20.2. And when Moses had declared to them & they beleived on Exod 4.31 & 5.21 & 14.{illeg}10, 31. &20.19 And{illeg} Note that God was angry with Aaron for this Levit 9 20 And therefore Aaron sinned grievously though he proclamed the worship to be done to the Lord.
In the Israelites committing of Idolatry at Shittim Num 25.2. they are said to have sacrificed to Dæmons Deutr 32.17. For that sacrificing to Dæ was when they grew luxurious after God had led them through ye wilderness & fed them with honey, Oyle, Butter, milk, wine &c vers 10, 12, 13, 14, 15. And therefore must be at Shittim.
The Ephod wch Gideon made \& placed in his city Ophrah/ Iudges 8.27 was doubtless intended for the worship of the true God in imitation of the hight Priests Ephod, be- {sic}cause For Gideon had lately been commanded instructed by \seen an/ an angel of God & \was/ commanded by God himself to destroy Idolatry & the worship of Baal & did accordingly, \Iudges 6./ insomuch that the Israelites turned not again to go a whoring after the Heathen Gods till after Gideons death. An Iudges 8.33. And yet of this Ephod it is said that all Israel thither (to Ophrah) a whoring after it & that it became a snare unto Gideon & to his house /Iudges 8 27\
Micah his Idolatry related Iudges 17 was in worshipping Images wth respect to the true God. For of the silver of wch the Images were made his Mother said that she had wholly dedicated it unto the Lord from her hand for her son to make a graven Image & a molten Image vers 3. And in imitation the true worship \at Shiloh/ he made him an Ephod & Teraphim & procured a Levite to be his Priest saying now I know the Lord will do me good {seeing I} have a Levite to {illeg} my Priest. vers 13. And the Danites when they \lodging in Micahs hosue/ met with the Levite & knew him to be {illeg} his Priest said ask Counsel we pray the of God cap 18 vers 5 So that doubtles the worship pf the true God was intended in these Images. And yet he was an Idolater for the Images are termed his Gods c 17 v 5, & c 18. v 24 & the story is related with this character that in those days there was no king in Israel but every man did that wch was right in his own eyes c 17, v 6.
It is not probable yt Solomon \to whom God appeared twice 1 King 11.9, & who/ was the wisest of men & {illeg} philosophically of a spake ofand spake of \understood/ the nature of all trees beasts, foules, creeping things, & fishes, \1 King 4.33./ could be so ignorant of nature \little a Philosopher/ as to think that images made of Gold or wood or stone were god deities it is much more reasonable to think But if he beleived that God had committed some power to angels for \appointed Angells to execute his will in/ ye goverment of this world as \{illeg}/ probably he right did. I see not why his {illeg} \heathen/ wives by telling stories of the powers & acts \& wonders/ of their Gods might not \in time/ perswade him to think that Dæmons or the souls of men departed \(such as was Baal or Belus &c)/ had the like power, & were delighted in having images dedicated to them & worship payed to those | their images. And thous notwithstanding his wisdome he might be {illeg} |per|vailed with\swaded/ to become an Idolater as is related of him 1 Kings 11.7, 33.
Every Spt yt confesseth yt Iesus christ is come in ye flesh {illeg} is of God 1. Iohn 4.2.
In this was manifested ye love of God towards us, becaus yt God sent his onely begotten son into ye world — to be ye propitiation for or Sins, — & the saviour of ye world. 1 Iohn 4.{9}, 10, 14.
Who is he yt overcometh ye world but he yt beleiveth yt Iesus{illeg} is ye Son of God? 1 Iohn 5.5.
This (Iesus) is ye true God as eternall life. 1 Iohn 5.20
That wch was from ye beginning wch we have heard wch we have seen wth or eyes wch we have looked upon, & or hands have handled of ye word of life (for the life was manifed {sic} & we have seen it — & shew unto you yt eternall life wch was with ye Father & was manifested unto us) that wch we have seen & heard declare we unto you. {Iohn} 1.1.
God _ hath in these last days spoken unto us by his son whom he hath appointed heir of all things, by whom also he made ye worlds, who being ye brightnes of his glory & ye express image of his person, & upholding all things by the word of his power, when he had by himself purged or sins, sat down on ye right hand of ye majesty on high. Hebr 1.1.
Once in ye end of ye world hath Christ appeared to put away sin by the sacrifice of himself. Hebr: 9.26.
\we see/ Iesus who was made a little lower then the Angels, for ye suffering of death crowned wth glory & honour. For it became him, for whome & by whome are all things – to make the captain of their salvation perfect through sufferings. Hebr 2.10.
For as much as ye children are partakers of flesh & blood, he laso took himslef {sic} likewise took part of ye same, that {through death} he might destroy him yt hath ye power of death, yt is ye devil {—} For verily he took not on him ye nature of Angels but he took {him} ye seed of Abraham. Wherefore in all things it behoved him to be made like unto his brethren that he might be a faithfull hight Priest to make {reconci}liation for ye sins of ye people. For in yt he himself hath suffered being tempted he is able to succour them yt are tempted. Hebr 2.14 {illeg}
In ye beginning was ye word, & ye word was wth God & ye wd was God, All things were made by him, & without him was not any thing made yt was made. — He was in the world & ye world was made by him, & ye world knew him not. —— And ye word was made flesh & dwell among as we beheld his glory as ye glory of ye onely begotten son of ye Father.
pag 230. 233. 237. 251, 252, 253, 254. 260 & secu. 269. 272. 298. 306. 316. 319. 324, 327. 331. 337. 339. 344, 345. 381. 383. 384.
446, 450, 483 cap 56 totū. 489 cap 66 totū
Ex Iustini Martyris Dialogo contra \cum/ Tryphonico adversus Iudæos.
Christus autem, Dixit Trypho, etiamsi genitus sit & alicubi maneat, ignotus est, nec se ipse novit, ne vim ullam habet, quoad Elias veniat eum inungat et omnibus enunciet. p 3. c 2. F
Iustinus Prophetias aliquot de adventu Christi e veteri Testamento contra Thryphonem proferens; Hæc inquit quidem, inquit, verba et talia, cum inquam, a Prophetis Tryphon commemorata sint, alia ad priorem Christi adventum pertinent in quo et inglorius et deformis et mortalis, quemadmodum prædictus erat fore extitit: alia ad posteriorem referuntur cum in majestate et in nubibus veniet, populus vester intuebitur et cognoscent eum quem pupugerunt. p 5. c 1. B.
And afterwards, having recited ye 7 first verses of ye 3d ch: of Mic{illeg}h. he adds in explication of them Doctores Iudæorum sunt rationis expertes nec intelligunt id quod omnibus verbis et sermonibus demonstratum est, duos ejus (christi) adventus prædictos esse, unum in quo patibilis sine gloria et honore esse cruci suffigeretur, alterum in quo cum gloria ext cælis exhibebitur. p 29. G
Quid ais, inquit Tryphon, in monte sancto Dei hereditario jure quicquam nostrum possessurum esse neminem? Non hoc dico, Non hoc dico, inquam (Iustinus), sed eos qui christum exgi {sic}tarunt et exagitant nec resipiscunt, nihil in monte sancto Dei esse possessuros. Gentes autem quæ ei crediderint pœnitentia se a sceleribus quæ admiserunt revocaverint, cum Patriarchis, Prophetis ac bonis omnibus qui ex Iacobo nati sunt hereditatem consequentur, etiamsi Sabbata minimè agant, nec præputia sibi præcidant, nec festos dies agant. \eæ, inquam, plane sanctam Dei hereditatem adipiscentur. To prove this he quotes Isa 62.10 to 63.6./ p 7. G.
Si verbum, ait Iustinus, et ratio cogit confiteri duos Christi adventus qui a vatibus prædicti sint fore, unum in quo et naturam ad patiendum idoneam habebat et ignominia afficiatur deformis videatur: alteram in quo clarus et judex omnium veniet quemadmodū supra multis locis demonstratū est: nonne verbum Dei prædixisse intelligemus, Eliam horribilis et magni diei, id est, alterius ejus adventus præcursorem fore & prænuncium? Cùm maximè respondisset Trypho Noster igitur Dominus, inquit Iustinus, hoc etiam ipsum in præceptis suis futurum tradidit, cum Eliam etiam venturum esse dixisset, id nos futurum tum scimus cùm in gloria et majestate ex cælis venturus est Dominus noster Iesus Christus: cujus etiam prioris adventus præco fuit Dei spiritus qui in Elia fuerat, in Ioanne propheta qui Iudæus fuit fuit, quo mortuo nemo Propheta apud vos extitit. —— Ita Christus noster tum in Terris, ijs qui Eliam ante Christum venire debere dicerent, ita respondit: Elias quidam {veniet} restituet omnia, Dico autem vobis Eliam venisse jam ne eum agnoverunt sed in eum fecerunt quæcum voluerunt: Scriptum est intellexisse tum {sic} tum discipulos hæc quæ diceret de Ioanne intelligi. Hoc loco Tryphon, Hoc etiam ambiguum mihi videris dicere, Propheticū spiritum qui in Elia fuerit in Ioanne insedisse. Ad æc Iustinus, Non videtur tibi in Iesu Navæ filio quem populo ducem post se Moses reliquit idem contigisse? Cum Mosi Deus imperavit ut manus Iesu imponeret cùm ei dixisset Deus, Ego quo de spiritu qui in te est in eum transferam. p 13. F.
Testimonium de Millenio p 23 G. vide in M. Medo p 533 translatum.
Hic enim eximius et praecipuus est|ac| præcipuus est sacerdos perpetuus Rex Christus Dei filius, cujus in adventu altero adventu nolite putare Esaiam dicere aut alios Prophetas, sacrificia cruenta vel libationes in ara offerri sed veras spiritales & laudes et gratiarum actiones. p 32. A.
Duos ejus adventus prophetæ prædixerunt, unum qui jàm evenit quasi inlgorij patibilis hominis, alterum cùm ex cælis in majestate unà cum suo angelorum exercitu ut prædictum est veniet, cùm etiam hominum corpora ex\c/itabit: tum bonorum corpora immortalitate donabit improborum verò in æterno sensu cum malis genijs in ignem æternum conjiciet. Hoc autem fere prædictum esse docebimus his Ezechielis verbis, Commissura cum commissura jungetur, & os cum osse carnes renascentur omne genu flectetur Domino, et lingua omnis eum laudabit. Apolog 2. p 49. C
Agnus ille quem assum jussu Dei esse oportebat passionis supplicij crucis quo Christus afficiendus erat, fuit significatio. Agni enim qui assus redditur carnes dum, ut ita dicam, assantur, speciem crucis præferunt. Vunum enim rectum Verum ab infimis partibus ad caput pervenit, num rursus quod per dorsum pertinet cui agni pedes conjunguntur. Hirci etiam duo qui in jejunio similes esse jussi sunt quorum unus pro peccato erat, alter immolabatur, duplicis Christi adventus erant prænuncij. —— Et vacca quæ pro ijs qui Elephantia expiarentur, immolari jussa est, figura erat et quoddam quasi simulachrum Eucha Panis Eucharistiæ — Dial p 11. E.
Erat enim pascha Christus qui post immolatus est quemadmodum Esaias exposuit {illeg} his verbis, Ipse tanquam ovis ad cædem raptus est. Hoc etiam literarum sanctarum monumentis proditum est vis cum die Paschatis comprehendisse item item eum die Paschatis cruci suffixistis. Vt autem eos qui erant in Egypto, Paschatis id est agni sanguis liberavit sic etiam Christi sanguis a Monte eos qui crediderunt liberabit. Dial. p 30. C.
As Ioshua (Iesus) overcame Amaleek through ye holding up Moses Rod in form of a Cross, so Iesus christ conquers all his enemies through the cross. pag 23 D, E.
At etiam figura et signo quod contra mordentes muniebat Israelitico populo Serpentis erectio facta videtur salutis credentium causa, quod jam tum per eum qui in crucem agendus erat mors quæ serpenti eventura erat prædicebatur salus autem ijs promittebatur qui ab illo mordebantur, et ad eum qui filium suum quem cruci suffixum dicimus in mundum misit, confugiebant. Ne enim in serpentem credere nos propheticus per Mosem docebat, cum eum etiam diris devotum esse initio a Deo demonstret, et apud Esaiam interfectum iri ut hostē magno gladio, qui Christus est, significet. p 25. F.
Si hoc [mysterium crucis] non intelligatur, dicite quamobrem æneum serpentem Moses pro signo statuit intueri eum jussit eos \qui/ morderentur, ij curabantur quos serpens mordebat, quæ cum ipse jussisset nullius omninò simulacrum fieri voluit. — Quemadmodum ergo Deus signum per æneum serpentem fieri jussit, et nulli culpæ affinis est, sic etiam in lege dovotio {sic} et detestatio constituta est in eos homines qui in crucem aguntur, nec verò jam in christum Dei constituta est detestatio per quem ijs omnibus qui devotione degna gesserunt salutem dat — &c — The hanging {illeg} on a tree was therefore in ye law {illeg} made to be most accursed because Christ was to take |upon| the curs of or sin himself the curs due to mankind for their sins. p 26. D. E
As ye changing of Abrams name to Abraham & of Sara to Sarra (Gen 17) was a type of their multiplication, so ye changing of Auses ye son of Nava his name to Iesus (Numb 13.8 & 14.6) was not without a mystery, viz: to {sic} to typify yt|e| Iesus name of ye Messiah \who/ was to turn again their captivity & lead ym into ye temporall land. And as it was not ye lawgiver Moses but his successor Iesus wch had ym into ye land so it must not be {illeg} ye works of ye laws but of ye gospel, yt {illeg} must lead us thither p 30. F, G.
Vt Iesu nomine Navæ filium et virtutes et res quasdem, quæ res qas dominus noster facturus erat prædicerent, gessisse dixi: sic nunc doceo eam quæ temporibus Iesu sacerdotis Babylone patefactio extitit prædictionem esse eorum quæ a sacerdote nostro et Deo et Christo omnium parentis filio gerenda erant. — Quemadmodum enim Iesus ille qui a propheta sacerdos dicitur sordidis vestibus amictus apparuit propterea quod ipse uxorem mericem accepisse dictus est, torris avulsus ab igne appellatus est, quod veniam peccatorum accepit, objurgato etiam ejus adversario diabolo: sic nos et ijs qui Iesu nomine ut unus homo omnes futuri sumus propter rerum omnium parentem Deum unigenij ejus filij nomine sordidis vestibus, id est peccatis exutis et detractis, illius vocationis verbo inflammati et incensi, pontificium sacerdotale verum genus sumus, ut etiam Deus ipse testis est, qui ait, In omni loco in gentibus hostias acceptas gratas immolari. Ne verò a quoquam Deus hostias accipit nisi a suis sacerdotibus. p 31 F.
Vt ille [Iesus Navæ filius] populum in terram sanctam introduxit, non Moses at ut idem hæreditario jure eam inter eos qui secum introierat {sic} divisit: sic etiam Iesus christus populi dispersionem convertet bonam terram viritim dividet, quanquam non jam eodem modo; ille enim hæreditatem quæ ad tempus duraret eis dedit, quod nec Christus Deus esset nec Dei filius. Hic autem post sanctam resurrectionem æternam nobis dabit possessionem. &c 30 G.
When ye Philistines being plagued for ye Ark sent it back in a new cart the heifers wthout being guided, went not to yt place from whence ye Ark was taken but into ye field of a certain man called Ioshua & there stayed of their own accord wch shows a providence in it to print out his name by whose virtue ye glory of Israel should be restored p 35 H
Of the thre angels that appeared to Abraham one was ye 2d person of ye Trinity viz he yt talked wth Abraham promising him a Son & communing wth him when ye other two angels went toward Sodom, & said to \leaving Abraham went to Sodom & besides ye other two Angels communed with/ Lot saying Hast tee, escape thither, for I cannot do any thing till thou be come thither Gen 19.22 & of whome it is said, yt the Lord rained upon Sodom & Gomorrah brimstone & fire from ye Lord out of heaven (i.e God ye son raigned fire from God ye father, ) And who is called ye Lord Gen 18.1, 13, 17, 20, 22, 33, & ch 19. v 16, 18, 24, 27. \& a man Gen 18.2/ p 15. C, D, E, F, G.
Scriptum est, Dixit Dominus domino meo sde ad dextram meam dum ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum, Ps: 110 | 109.1. Et, Solium tuum Deus perpetuum est, virga æquitatis, virga regni tui. Dilexisti justitiam et malitiam odisti ob eam causam unxit te Deus Deus tuus oleo lætitiæ majore copia quam socios tuos Ps 144 (145) Num igitur alium quendem deum ac dominum dici a spiritu sancto præter rerum parentem ejus Christum p. 15 G.
Soe Gen 31.11, 13, {illeg} \see ch 35.1, 8 {illeg} {&} 28.13./ The Angel of God spoke unto Iacob in a dream saying — I am ye God of Bethel where thou annointedst ye pillar & where thou voweds a vow unto me. Here ye son of God is called an angel of God. p 16 F
So Gen 32.24, 30 Of ye man that wrasteled wth Iacob, Iacob said, I have seen God face to face & my life is preserved. And so it was God wch appeared to Abraham \Moses/ in the bush. Gen chap. 2 totū. And this God is called ye Angel of ye Lord vers 1. Therefore here by the angel he signifies Administratorem Dei {cæcestis {sic}} supra euem {sic} non est alius significat. Aliud etiam vobis testimoniū qui etiam angelus vocetur, quod hominibus nunciet ea omnia quæ eis nunciari velit hujus universitatis effector, præter quem non est alius Deus. p 15. A. D.
Vobis persuadere conabor hunc qui Abrahamo Iacobo et Mosi visus esse dicitur, scriptus est Deus, diversum esse ab eo Deo qui omnia condidit: numero, dico, non consilio et dententia. Ne enim quicquam eum fecisse unquam censeo nisi quod etiam is qui mundum effecit et præter quem non est alius Deus, voluerit et facere et loqui. p 15. F.
Is ipse – Dominus est, qui a Domino qui in cælis habitat 2. E. Mundi effectore potestatem acceperat ijs supplicijs afficiendi Sodomos et Gomorra nos quæ scriptura enumerat his verbis, Dominus pluit in Vrbes Sodomorum et Gomorranorum sulphur et ignem a Domino e cælo. p 16. C
Si angelum et Deum tum Moses viderit, non parens mundi \Deus/ erit is qui se Mosi Deum Abrahami et Deum Isaaci et Deum Iacobi esse dixit, sed is quem demonstratum vobis esse dicitis Abrahamo et Iacobo apparuisse, qui voluntati Effectoris universi morem gerit, et in Sodomorum Supplicio eodemmodo ejusdem voluntati obtemperavit. Ita si ita est ut dicitis, nemo homo in quo vel particula rationis et mentis insit, ausit dicere, et mundi effectorem et parentem, relictis ijs omnibus quæ supra cælum sunt, in parva terræ particula apparuisse. p 17. B.
Quod si in tot figuris Deum illi Abrahamo Iacobo et Mosi apparuisse scimus, quonam modo dubitamus nec credimus hunc etiam hominem consilio Patris ex virgine nasci potuisse? p 21 D.
Iustine quotes Isa 7. vers 15, 16. Butyrum et mel comedet antèquàm ipse sciat malum improbare et bonum eligere. Quod antequam notionem boni aut mali puer habeat, mala improbat ut bonum eligat: quia priusquam puer patrem aut matrem vocare possit vim Damasci accipiet spolia Samariæ coram rege Assyriorum; et deseretur terra quam tu detestaris a conspectu duorum regum. And vim Damasci capiet spolia Samariæ he expounds of ye Magi {illeg} offering him gifts Matth 2. p 12 {illeg} & 21, H.
Et die quo in crucem agendus erat — precabatur his verbis, Pater si fieri potest hoc poculum me prætereat. Deinde hoc precatur non ut ego volo sed ud tu, his declarans factum se \esse/ hominem verè patibilem. p 27, D.
Vnum Discipolorum suorum qui Patris ipsius enunciatione filium Dei christum ipsum esse agnovisset, cum antea Simon diceretur Petrum apellavit: filium Dei eundem scriptum in ejus Apostolorum Commentarijs habentes et filium ipsum dicentes esse ante omnia quæ condita sunt, intelleximus et ex Patre ejus potestate et concilio processe [in mundum] p 27 F.
<14v>Spiritus sancti virtutes quæin Isaiah 11.2, 3 enumeratæ sunt, non quòd ipse ejs egeret, in eum venisse sermo propheticus commemorat, sed quod in eo quietem facturæ sunt, id est finem in eo facturæ deinceps Prophetarum pristino more qui in genero vestro celebretur, id quod vobis oculis videre licet. p 24 F. Et cum ad Iordanem venisset — spiritus sanctus hominum causa {illeg} columbæ specie in eum insedit Nec quod Baptismo ei opus esset quemadmodum nec natus est nec cruci suffixus quod hæc desideret, sed generis hominum causa. p 24 H.
Quod petebat ut anima sua e gladio, ex ore leonis et ex manu canis eriperetur (Psal ) ac servaretur, hoc petebat ut nemo animam suam dominatu teneret, ut cum mors appropinquat idem a Deo petamus qui in honesta omnia avertere potest ne malus genius animam nostram rapiat. Manere autem animos vobis demonstravi ex eo etiam quod Samuelis animus ab ea quæ Pythone afflata erat, Saulis rogatu revocatus est. Videntur autem omnes etiam animi eorum qui ita justi sunt & prophetæ in potestatem venisse talium virtutum qualem fuisse in illa Pythonissa res ipsa declarat. Ita hic docet nos etiam per filium suum, omni ratione contendere nè id fiat, et in morte petere ne in tale dæmonium animi nostri incidant. Etenim cum in Cruce spiritum ederet, dixit, Pater tibi in manus commendo spiritum meum p 28 H.
Multi Christiani hoc etiam tempore curant, ejectis expulsis ex corporibus hominum Dæmonibus, i.e. A:D. 162. Iust Apolog 1. p 39 B.
Qui sibi persuadent et credunt vera esse hæc quæ a nobis dicentur ac dicuntur se ita vivere posse promittunt, ij primùm et precari et petere a Deo præteritorum superiorum peccatorum remissionem jejunantes docentur, nobis unà cum ejs et precantibus et jejunantibus. Deinde ducuntur a nobis ubi ut aqua, eo ut ita dicam regenerationis renovationis genere quo etiam nos psi renovati sumus, renascuntur. Patris enim omnium, Domini Dei, et conservatoris nostri Iesu christi, ac spiritus sancti nomine aqua abluuntur et expiantur. Iustinꝰ M. Apol 2. p 50. H – Vocatur porro lavacrum hoc Illustratio quod eorum qui æc discunt mens illustretur. Iesu enim Christi qui Pontio Pilato Prætore in crucem sublatus est, et spiritus sancti qui ea quæ ad Christum pertinent omnia per propheticas prædictiones nomine is qui illuminatur expiari solet. p 51 A. Nos autem postquam ita abluimus expiavimus eum qui credidit et assensus est, eum ad eos qui fratres dicuntur ducimus eum in locum quo convenerunt comprecandi causa contentis animis \&/ pro se et pro eo qui illustratus est omnibus alijs qui ubi sunt, ut et veritatis discipuli et reipsa bonæ sanctæ vitæ cultores et præceptorum custodes possimus inveniri, ut æternam salutem adipiscamur. Sub finem precum nos inter nos osculo salutamus: deinde ei qui præpositus est fratribus panis offertur, & poculū aqua et vino temperatum, quæ cum accepit, laudem et gloriam omnium parenti, Filij Spiritus sancti nomine tribuit, gratias diu agit quod ab eo his dignus sit habitus: Quibus rìte perfectis precibus et gratiarum actioni populus omnis qui adest benedicit dicens, Amen. Amen autem Hebraico sermoni idem quod fiat significat. Posteaquam et is qui præest gratias egit et populus omnis benedixit ij qui apud nos Diaconi dicuntur dant unicui eorum qui adsunt, percipiendum panem vinum et aquam quæ cum gratiarum actione consecrata sunt, et ad eos qui absunt præferunt. At cibus hic apud nos Eucharistia nominatur, qua nemini alij participare licet nisi ei qui et vera esse credit quæ nos dicimus et expiatus est levacro quod in remissionem peccatorum regenerationem datur et ita vivit ut christus tradidit. Ne enim hæc communem usitatum panem usitatam potionem capimus sed quemadmodum per Dei verbum homo factus Iesus Christus Conservator noster et carnem et sanguinem pro salute nostra habuit, sic etiam cibum qui per preces sermonis quem ab eo accepimus consecratus est, et quo sanguis carnes nostræ communione aluntur Iesu Christi ejus qui homo factus est et carnem et sanguinem esse accepimus. Apostoli enim in commentarijs suis, quæ Evangelia dicuntur, ita sibi christum præcepisse tradiderunt eum accepto pane cum gratias egisset, dixisse, Hoc facite in memoriam mei, hic est sanguis meus sibi Solis dedisse. – Nos autem postea deinceps hæc inter nos semper recolimus et admonemus, et qui opes habemus, egentibus omnibus subvenimus et unà semper sumus. In omnibus quibus utimur Parentem ommnium per filium suum {illeg} \Iesum christum/ spiritum sanctum laudamus. Die qui Solis dicitur omnes qui in oppidis vel agris movantur unum in locum conveniunt commentaria Apostolorum vel Prophetarum scripta leguntur quamdiu hora patitur. Deinde ubi is qui legit destitit, is qui præest admonet et hortatur ut ea quæ lecta sunt bona imitemur: tum surgimus omnes ac comprecamur conclusis nostris precibus panis jam utdixi vinum et aqua offeruntur, Tum is qui primum locum tenet eodem modo preces gratiarum actionem pro virili mittit, populus benedicit dicens Amen et ijs quæ cum gratiarum actione consecrata sunt unusquis participat. Eadem ad eos qui absunt Diaconis dantur præferenda. Quibus copiæ suppetunt ij si volunt suo quis arbitratu quod vult largitur: quod colligitur & cogitur apud eum qui preest reponitur, Is pupillis & viduis ijs quos morbus aliave causa inopes fecit, et ijs qui in vinculis sunt, & hospitibus omnino omnibus qui aliqua indigentia premuntur, subvenit. Die autem Solis omnes publicè convenimus quod is primus est dies in quo Deus tenebras et materiam cum mutasset mundum effecit: et quod eodem Die Iesus Christus Conservator noster a mortuis excitatus est. Pridiè enim Saturni eum in crucem sustulerunt, et postridiè Saturni qui Solis dies est, cùm Apostolis discipulis suis apparuisset hæc illis tradidit quæ vobis quo consideranda permittimus Iustinꝰ Martyris Apolog 2. p 51 F et sequ.
Iudæi, qui cùm in Mosis libris apertè scriptum habeant. [Et locus est Angelus Dei cum Mose in flamma ignis ex dumo et dixit ego sum Deus Abrahami, Deus Isaaci et Deus Iacobi] tamen rerum omnium Parentem effectorem hæc dixisse volunt. Ita propheticus spiritus eos reprehendit his verbis [Israel autem me non cognovit et populus me ignoravit] Et rursus Iesus ut Iam dixi cum apud eos esset Nemo inquit novit patrem nisi filius neu filium nisi pater at ij quibus patefecerit filius. Iudæi ergo qui semper omnium parentem cum Mose verba fecisse, — a prophetico spiritu et ab ipso Christo Iure reprehenduntur quod nec patrem nec filium cognoverint. Qui enim filium patrem esse censent nec Patrem scire coarguuntur nec Patri omnium filium esse cognoscere; qui cùm etiam verbum primigenjum Dei sit, Deus quo est. Iustini M. Apolog 2 p 51 D.
Orpheus qui primus multitudinem Deorum Ethnicis tradidit sic cecinit in jurib. Iurandis.
[29]Te Testor cælum magni sapientis Origo,
Te Patris verbum, primum quod protulit ore,
Cùm propria mundi machinam rationem creavit.
Munus quo e Cælo a Deo in Sanctos homines delapsum est quod spiritum sanctum Prophetæ nominant, Plato, ne Prophetarum doctrinam sequi videretur, virtutem appellat. Sic cum Menone disputans (in Disputatione quam De recordatione instituit) dicit Virtutem nec naturæ inesse nec doctrina comparari sed divino munere sive mente ad eos pervenire ad quos venit Iustinꝰ in orat. parænetica p 60 D.
Sibi|y|lla Conservatoris nostri Iesu Christi adventum apertè plané prædicat. — Valeat apud vos ad persuadendum faciendam fidem antiquissimæ Sibyllæ auctoritas cujus libri in orbe terrarum extant quæ et divino numine afflata oraculis vos docet eos non esse Deos qui dicuntur & Iesu Christi futurum adventum, omnia quæ ipse facturus est apertè planè prædixit. — Quod siquis est qui existimet se ab antiquissimis philosophis qui clarissimi apud vos habiti sunt, rationem de Deo didicisse, is Acmonem & Hermetem audiat, &c. Iust. Apolog 2. p 61 G, H.
Iustini Martyr in his Apology to ye Roman Emperor saith yt by ye holy spt wch came upon ye Virgin & caused her conception is to be understood ye word or Son of God contrary to ye tenour of ye Scripture.
<16r>ex scripturis proferam, quo docebo Deum principio ante omnes creaturas vim genuisse quandam ex se rationis participem quæ etiam domini gloria, filius, sapientia, angelus, Deus, Dominus et Verbum, & dux exercitus (ut cum humana figura Iesu Nave filio apparuit: Dominus procreavit me initio viarum suarum ad opera sua, ante æternitatem initio me fundavit &c Proverb 8.22 to 36. Here he is represented by wisdom p 17 D. E.
So Gen 1.26. Let us make man in or own image. Where note that this was a {predicti} præfigurative speech of gods incarnation, for then man was truly in his image. & Gen 3.22. Behold ye man is becom as own of us. p 17. G
Genus ejus quis exponet, quòd vita ejus a terra aufertur. Isa 53.8. In splendoribus sanctorum ex utero ante Luciferum te genui. Iuravit Dominus nec eum pœnitebit, tu es sacerdos in perpetuum ordinis Melchisedechi. Psal see also Ps 72 totum p 18 A, E.
Quod ais, inquit Tryphon, hunc Christum cùm ante secula Deus esset deinde hominem fieri voluisse, nec hominem ab homine genitum esse, non solum admirabile sed etiam stultum mihi videtur esse. Scio, inquit Iustinus, orationem meam admirabilem videri ijs qui generis vestri sunt — Sunt nonnulli vestri generis homines qui eum christum esse fatenatur, hominem tamen ab hominibus genitum esse pronuncient; quibus ego non assentior. p 13. D. E.
non deficiet princeps ex Iuda nec dux de femore ejusduce \quoad/ veniat cui repositum est: ipse gentium expectatio erit, deligans ad vitem pullum suum et ad vineam pullum asinæ suæ. Abluet in vino tunicam suam et in uvæ sanguine pallium suum. Gen 49.10. Defuisse ac desijsse unquam in genere vestro pophetam {sic} aut principem ex quo principatum accepit ad illud tempus cum hic Iesus christus et extitit et mortem perpessus est ne impudenter quidem dicere audebitis aut potestis dicere. Etenim cùm Herodem quo regnante passus est Ascalonitanum fuisse dicatis, tamen in genere vestro Pontificem fuisse dicitis. — Et cùm Babylonem populus Iudæorum abductus est tum cùm regio vastata est sacra vasa sublata et direpta sunt non desijt apud vos prophetia, qui populi vestri Dominus Dux et Princeps erat. Spiritus enim sanctus qui in prophetis inerat, et reges vobis unxit, et constituit. — Quod autem Iacobus ait [et ipse spes erit gentium] quod{illeg}am integumento duos ejus adventus significavit, gentes in eum credituras. — Illud aud|t|em [deligans ad vitem pullum suum &c] significat quod gentes quæ prius instar pullorum effranatæ fuere, accepto verbi ejus jugo dorsum supponerent ad perferenda omnia —. Ad Zach 9 et Mat etiam referre potest. p 14 E
Tum Tryphon, Rem, inquit, incredibilem {illeg} et quæ ferè fieri non potest {illeg} docere conaris, Deum voluisce nasci & hominem fieri. Si hoc inquit I{eshus} humanis rationibus aut argumentis docere conarer audire jam me non deberetis. Nunc cùm scripturas ipsas ad hoc confirmandum tam multas sæpissimè proferens vos rogem ut eas intelligatis — &c. p 19. E.
Ego autem multas scripturas eos ex illorum interpretatione amputasse quæ planè hunc ipsum qui cruci suffixus est et Deum esse et homnem et {sic} et in crucem actum esse et mortuum docent vobis velim persuadeatis — Ab interpretationibus quidem quibus Esdras legem de Paschate exposuit hæc abstulerunt, Dixit Esdras populo, Pascha hoc conservator noster est nostrum perfugium, & si cogitetis at vobis in animum veniat, fore ut eum in signo abjectum redamus: deinde in eo spem nostram collocabimus, non deseratur locus hic in omne tempus ait Dominus exercituum. Quod si{illeg} ei [non] credatis nec verba ejus docentis & prædicantis audiatis, irrisioni eritis omnibus nationibus. Ex verbis Hieremiæ hæc amputarunt, Recordatus est dominus Deus mortuorum Israelis qui in terra aggeris sepulti sunt, descendit ad eos nunciatum illis servatorem suum. Ex 95 etiam Psalmo Davidis hæc pauca verba exciderunt [a ligno.] cùm enim scriptum esset Dicite in nationibus Dominus a ligno [vel per lignum] regnavit. p 20. \F/ G.
The Angel wch god Promised should go before ye Israelites to {illeg} bring them into Canaan, commanding ym to obey him becaus his name was in him Iustin interprets to be Iesus Navæ filius or Ioshua. p 21. D.
De christo hæc loquitur Iustinus: Quod {sit} \Qui/ ex utero virgineo primigenius creaturarum omnium filius caro verè factus nascitur p 23 F. Quod sit Deus illi qui universi condid|t|oris adminsitrator{illeg} est. p. 16, Deus Dei angelus et administrator 16, F. Deus et Homo p 20 F. Vis quædam rationis particeps quam Deus ex se ante omnes creaturas genuit p 17. D. Deus Dei filius p 31 G. Verbum quod est primum quod ex Deo natum est. Apolog 2. p 44. D. Solus propriè Dei filius natus, verbum ejus et primigenius ac potestas. Apol 2. p 44 G. Propriè præter communem ortum ex Deo Dei verbum natum Apol 2 p 44 F. Dei verbum inseparabili potestate Apol 2 p 61 G. Primigenius eorum omnium quæ condita sunt. Dial p 37. B. Deus qui Patris consilio ejus ejus filius et angelus est ex eo quod ejus voluntati morem gerat et inserviat p 34. G. Dominus cujus in Cælis Dominus est, ut Pater et {causa} \Deus/ causa cur et ipse sit et potens et Dominus et Deus. p 35 A. Verbum sanctum et incomprehensibile. Epist. ad Diognetem p 2. D. Deus Abrahami Isaaci et Iacobi p 17. B. Principium ante omnia quæ a Deo effecta sunt, a Deo generatum. p 17 H
<17r>Cum ait, Pluit Dominus ignem a Domino e cælo, (Gen ) Duos numero esse propheticus sermo declarat, unum qui sit in terra qui se dixit delapsum esse it sodomorum clamorem cerneret, alterum qui in in cælis erat qui ejus etiam Domini qui in terra erat Dominus est, ut Pater et Deus causa cur et ipse sit & potens & Dominus et Deus. p 35 A.
Christus dicitur Angelus magni concilij & Vir ab Ezechiele, & quasi filius hominis a Daniele, & puer ab Esaiah, Et christus et Deus adoratione veneratione dignus, & David et Christus et Lapis a multis & Sapientia Solomone et Iosephus et Iudas et Stella a Mose, et Oriens a Zacharia, et patibilis et Iacobus et Israel rursus ab Isaiah, & virga et flos et lapis angularis p 34. C.
Cùm ascendit Deus ab Abrahamo, vel descendit Dominus ut turrim videret quam filij hominum ædificaverant, vel cum Deus Nochi arcam occlusit foris, nolite putare Deum ipsum qui origine caret descendisse aut ascendisse aliquo ex loco. Ne enim pater qui exprimi oratione non potestaratione {sic} non potest rerum omnium Dominus aliquo pervenit vel alicubi ambulat, aut dormit aut surgit: sed in quacun regione manet, acriter cernens acriter audiens, non oculis ne auribus sed vi quadam quam explicare nemo potest et intuetur omnia et omnia cognoscit nec quisquam nostrum eum latet: nec movetur, nec a loco toto mundo separari comprehendi potest. Quonam igitur pacto hic vel cum quoquam locutus est vel alieni visus vel vel {sic} in minima terræ particula apparuit, cum ne gloriam quidem ejus qui ab eo missus erat, in Monte Sina populus cernere posset, nec Moses ipse in tabernaculum quod fixerat introire potuisset nisi a Dei gloria impletus fuisset? Nec verò sacerdos ante Templum stare potuerit cum Arcam Solomon Hjerosolyma in ædem quam ipse ædificaverat portavit? Non igitur Abrahamus aut Isaacus aut Iacobus aut alius homo omnium prorsus et ipsius Christi patrem vidit sed illum Deum qui ejus consilio ejus filius et angelus est ex eo quod ejus voluntati morem gerat et inserviat, quem eundem hominem etiam fieri per virginem Mariam voluit. — Alioqui nisi ita intelligamus scripturas cogemur confiteri parentem Dominum rerum omnium non {sic} non fuisse tum in cæs cum a Mose dictum est Dominus pluit in Civitatem Sodomam ignem et Sulphur a Domino e Cælo. p 34. F.
Cùm ait, Videbo cælos, opera manuum tuarum, ( ) nisi ejus verborum vim audio non intelligenter audiam, quemadmodum doctores vestri (Iudæi) volunt qui manus pedes digitos & animum ut concretum animal rerum parentem, ingenitum Deum habere censent ijdem ob eam causam Abrahamo et Iacobo ipsum patrem apparuisse docent. p 31. A.
<17v>Quæ a vobis vestris sacerdotibus fiunt, [Deus] improbat his verbis. Sacrificia vestra e manibus vestris non accipiam: quod ab oriente Sole ad occidentem nomen meum gloria affectum est in gentibus: vos autem illud detestamini. Malach: 1. 10, 11, 12. — Decipere vosmet ipsos et vos et doctores vestros qui ita interpretamini locum quem modo protuli, ut dicatis eorum qui tum ex genere vestro dispersi essent, preces et hostias mundas gratas in omni loco fieri teste scriptura: vos inquam in eo falli & dare operam ut omni ex parte vosmetipsos captetis, agnoscite. Primum quidem ne nunc quidem ex ortu solis ad occasum genus vestrum pertinet sed nationes sunt in quibus nemo vestrum adhuc generis vestri habitavit. Ne ènim ullum est omninò genus hominum sive Barbarorum sive græcorum sive eorum qui quovis nomine appellantur aut eorum qui plaustris pro domubus {sic} utuntur, aut eorum qui donorum usum non norunt, vel in tabernaculis eorum qui pecora pascunt, habitant, apud quos non Iesu qui cruci suffixus est, nomine preces et Eucharistiæ rerum omnium parenti et effectori fiant. p 31. F, G, H.
Iacobi nuptiæ simulachra quædam rei quam Christus perfecturus erat, fuerunt. Sorores enim duas nefas erat Iacobum uxores dicere servijt autem Laban pro filiabus deceptus in minore natu rursus 7 annis in familatu fuit. Sed Lia quidem populus vester et synagoga erat Rachel autem nostra Ecclesia ac pro his et utrius ancillis ad hoc tempus servit christus. &c. p 36. C.
Illud quo ante docui, Deum non esse causam cur ij quorum peccata ante cognita sunt, sive angeli sive homines, improbi efficiantur, sed sua quis culpa tales sunt qualis quis videbitur. p 37. F.
Regnum undecimi cornu 3 tempora Iustinus exponit de futuro post ascensionem Domini. p 9. C. Et ait quod Christus Hominis specie et figura in summis altissimis nubibus videbitur quemadmodum Daniel tradidit (Dan 7.9, 10, 13, 14.) cum angelorum multitudine.
Hereticos dicit esse Marcianos, Valentinianos, Basilidianos, & Saturnelianos p 10. C.
Iustin reades Isa 53.9. Thus, Sepulchrum ejus sublatum est de medio, Dabo divites pro ejus morte p 26 H.
Hoc loco, inquit Tryphon, Doce, inquit Tryphon alium Deum præter effectorē universi a prophetico spiritu esse positum et prædicatum, ita tamen ut provideas ne Solem et Lunam proferas. — Tum Tryphon, Vobis, inquit, persuadere conabor, esse at dici Deum at Dominum alium præter universi parentem
Tertullian (AD 210) contra Iudæos saith Britannorum inaccessa Romanis loca subduntur Christo. {illeg} in Ezeck Hom 4 saith (AD 212) Terra Britanniæ consensit in religionem christi.
The Papists pray Emitte quæsumus, Sanctus Pater, spiritum sanctum Paracletum tum de cælis in hanc pinguedinem Olivæ \(i.e. Oyle)/, ad refectionem corporum et sanationem animarum. And again See more in Iewels defense of ye Apologies of ye Church of Engl. pag 24
The Canonists say Papa potest dispensare contra Ius Divinum (16.9.1. Quicum in Gloss) contra Ius Naturæ (15.9.6. Authoritate in Gloss) de omnibus præceptis veteris et Novi Testamenti (Summa Angel in dictione Papæ.) &c
That the Holy ghost is God appeares by Acts 5.3,4,9. 1 Cor. 3.16. compared with {illeg} Cor 6.19.20. Acts 2.17. 1 Cor. 12.3. Math 12.31,32. & 28.19. Iohn 14.17,26. & 15.26. & 16.7.
That the son is God.
But one God Exod 20.3. Deutr 6.4. Iohn 10.30 wch yet compare with Iohn 17.21,22.
That the father Son & holy ghost are thee {sic} distinct persons. Iohn 5. {12 to {illeg} 37}. & Iohn 6 38 Iohn 8.16,17,18,29
In the Councel of Oxford it was decried thus. Venalitatem missarum districtè inhibem{us}, Wee strictly forbid the sale of Masses. Constitution {Othonis} Legatione {illeg} 145.
The Papists pray to the Virgin Mother, to remember that she is the Mother and to command her Sonn and to use a motherly Authority over him. Iewells defense of the Apologie{illeg} pag 361.
They say there is but one mediator of Salvation, Christ, but many mediators of intercession ye Martyrs. And yet they pray to ye V. Mary Salva omnes qui {te} glorificant: & they supplicate \a blessing per/ merita et preces suæ piæ Matris. Also to Tho{mas} a Becket: Tu per Thomæ sanguinem quem pro te impendit, fac nos Christe {scandere quo} Thomas ascendit. Iewel pag 362.
{Epiphanius} {rep}orted certain words of St Paul uttered by way of Prophecy {erunt mortuis cultum} divinum præstantes, quemadmodum etiam in Israel co{luerunt} {illeg}
Cardinal Bembus in an Epistle to \ye Emperor/ Charles {illeg} calleth ye V. Mary Dominam Deam nostaram {sic}. Their great Hercules Lipomanus in a marginall note writeth Ecce quam potentissima est sancta Dei genetrix, et quamodo nullus salvus fieri possit nisi per eam
Pope Nicholas said Constat Summum Ponteficem a pio Principe Const{anti} no Deum appellatum (Dist 96. Satis evidenter). One in ye Councell of Later{an} said to ye Pope Tu es alter Deus in Terris (Christ. Marcel in Conc Latera {Sessio} In the Pope own decretals it is noted in the Margin Papa non est homo (In sexto de Electione Et Elect Fundamanenta In Gloss) And in the Gloss upon the Popes Clementines Papa est stupor Mundi (De elect fundamenta in Gloss) & again Nec Deus es nec homo quasi neuter es inter utrum (Clement in proæmio in Gloss.) and again credere dominum Deum nostrum Papam non potuisse statuere prout statuit hæreticum censetur. (Extravag Iohan 22 Cum inter Gloss Parisijs A.D. 1513.{)}s
The virgin Mary called a Goddess & Queen (Missal. Paris p 205 & p 165) & mistress of the whole world, who as Mother may command Christ (Missall Paris p. 205 & p 165 Miss de B. M. p 18) The depth & mystery of Roman Mass \p. 73/.
Pagans affirmed their wood and stones even after they had consecrated them into their Gods to be no more then seats & domicills of wood and stone where Their God did love to appear (Arnob l: 6. Porphyr. apud Euseb de præp. Evang. p 6 Edit. Steph. Celsus apud Orig l: 7. p 37. Athanas. oratio cont. Gent. p 17 edit comelin.
If there be no transubstantiation, never was Pagan Idolatry so bad as the Roman, as wven Iesuites sometimes confess. Coster. Enchirid. de Eucahr. c. 8. § Decima pag 301. Edit Colon Agripp. 1587.
Note. The papists excuse their worship of ye Vr. Mary from Idolatry only by saying she is a creature: But did not the Heathens know the souls of men departed to be creatures. And the less is their excuse for giveing that Honour wch is onely to God, to that wch they knew to be a creature
The Psalm wch David sang to God they sing to ye V. Mary.
They have also a particular Mass appointed in honour of her. Miss Paris. Missa de {illeg} Maria p. 18.
The Roman priests pretend that they are after ye order of Melkizedak. (& yet sacrifise ye mass often, whereas there is mention made of his {offer}ing but once they sacrifice their god, (wch the flesh & blood of {their} god (wch is more like Arons \order/), his sacrifice is not exprest &c) They must {illeg} Alter & yt of Stone, and that consecrated by a great variety of {illeg} by saying this is my body do these 10 miracles 1 To turn ye bread into nothing, or wch is wors into the body of christ. 2 To make the accidents subsist by themselves, [that is become substances]. 3 To contract Christs body into ye quantity of the least crumb of bread. 4 To make Christs body be in {illeg} great many \divers/ places at once [totum in toto et totum in qualibet parte] 5 To fasten christs body to the accidents And as many more in the wine Thus the bread is transubstantiat [I may ad to make christs body translated in instanti wthout passing through intermediate places or removing from its own place, or els to be new produced i.e. created.] Thus is it transubstantiated? Then ye Priest after be the priest never so bad so his intention be to have it transubstantiated at the speaking of the said words Then he offers this sacrifices liveles moveless body of christ to god the father.
Can any man beleive that this ( {sic}wch the priest says is my body i.e. the wafer is in heaven? &c
After Gregory the great sometimes whole sets of Popes as their own Authors confess (Luitprand l. 2. c 13. Baron. ad Ann 908.) were advanced to the Popedom by known whores. Sometimes being magitians they advanced themselves to it by their own art (Fascic. tempor. de Serg. fol. 71.) & oftner by murder (Card. Bemb. in vita Hildebrand) & poison. Cardinall Bembo sayth that Greg. 7, who first raised d|p|opes above kings, had an honest fellow friend Brasutus who to make him room somewhat sooner dispatch this way many of his predecessors. Ibid. And these Villains thronging in by twenties or as they call them, incarnate devills (Concil: Const: Sess: 11.) thronging in by twenties & thirties, \one upon another/ & sometimes two or thre together (i.e. collaterally) make up that succession that ye prsent Church of Rom so much stands on. Some of them out of infirmity as Marcelin and Liberius, others out of Ignorance & ill persuasions as Zepherinus, Felix, Anastasius Honorius, Iohn 20, Iohn 23 &c sided with Hereticks.
{At} The first desire of raising Rome prailed {sic} wth Sozimus Boniface & Celestin otherwise good Bishops & then wth Gr. the great.
Missa a dimittendo non communicantes.
The Pope at some day in ye yeare appeares upon ye high Altar to be seen & worshiped by all the people as a God
At first the Pope was elected by the people and clergy of Rome & confirmd {illeg} by the Emperor or his deputy the Exarch of Ravenna. Then about the {illeg} {by} the Emperor Constantine 4 granted Boniface 2 this privelege {illeg} of the people & clergy should be good without his con{illeg} 40 yeares after they grow seditions agt ye Emperoror {sic} & by anathematising him expell him wholly out of Italy. Then A.D 712 the Emperour Philip for adhering to ye opinion of the Monothelites who asserted but one will in christ, was excommunicated and at ye same time the Pope caused the Images of the father wch were \present/ in the first six generall Councells to be painted in ye Porch of St Peeter, wch the Greeks opposed contending that no Images were to be indured in christian churches. About 4 yeares after Leo Isaurus 3, caused all Images throughout the Empire to be abolished, & earnestly commanded Gregory 2 to do the same. the Pope opposes, & thereupon a sedition being raised at Ravenna, the Exarch Paulus (the Emperors deputy) together with his son was killed by the seditious multitude. Yet the Emperor proceeds & sends another Exarch to govern in Italy. And the pope {illeg}th anathematising the Emperor deprives him of both Church communion and Empire, but being to weak of himself calls, the Lombards to his assistance who streight beseig Ravenna & take it and thrust the Emperor out of all Iurisdiction in Italy. Afterward Luitprand king of the Lombards challenges (against the Popes consent) that part of Italy wch he had taken from ye Emperor, & proceeding further to take the neighbouring cities & to round about Rome & to biseige Rome it self, the Pope calls in Charles Martel \præfect of the king{'s house} in France/ who draws him from the seige & thus frees the Pope who in recompense granted him the the {sic} contries formerly taken from the Greek Emperor. Pipin succeds Charles & the Pope makes him king of France absolving the people from the faith & allegiance to their king Chilperic A.D. 753. The Lombards under their king Aistulphus yet struggling against the Pope are overthrown in a battel by A Pipin A. D. 755. And A. D. 756 Pipin again conquers ther & gives the Exarchate to the Pope.
Silvester Prierias late master of Pope Leos Palace, (contra Lutherum) saith. Indulgentiæ Authoritate Scripturæ non innotuêre nobis, sed authoritate Ecclesiæ Romanæ, Romanorum Pontificum, quæ major est. And adds A doctrina Romanæ Ecclesiæ et Romani Pontificis S. Scriptura robur et authoritatem trahit.
Pop{ish} Doctors Alphonsus de Castro (adversus Hæres li 6 de Euchar Sect ult.) & Iohn Gerson (de communione Laicorum) tell us that {the}cup in the Sacrament was taken away becaus of the danger of {illeg} the carrying from place to place: the filling of the cupps {illeg} of mens beards; the reserving for the sick; the turning of {illeg} into vinegre, the engendring of flees, the corruption or putrefaction, the lothsomeness that may happen for so many to drink of one cup the impossibility of providing one cup that may be sufficient to serve all the people; in some places wine is deare; in some places wine will be frorne | frozen.
Cardinall Cusanus (ad Bohemos Epist 2) saith. Scripturæ adaptæ sunt ad tempus et variè intelliguntur: Ita ut uno tempore secundum currentem universalem ritum exponantur: mutato ritu interum sententia mutetur.
Their Gloss upon the decrees (De Consc Dist. 1. Non oportet in Glossa) say of the old Church. Clerici euntes ad Tumulos mortuorum portabant {illeg} secum sacramenta Corporis et Sanguinis Christi, et super tumulos ea distribuebant. Et hæc consuetudo facta fuit a Gentibus.
Cardinal Bembus in Epis ad Carolū 5. Concil Trident sess. 2.) {sic} calleth ye Virgin Mary Dominam et Deam Nostram. The whole Church of Rome were once taught to pray to her, Thou art ye Queen of Heaven: Thou arte the Lady of Angells; command thy son: shew thy selfe to be ye mother.
For evincing the authority of the Emperour Charles magnus his book reporting ye decrees of ye council of Franckford concerning ye adoratiō of Images see Iewells Defense of the Apologie of ye Ch. of England. part 6 pag 773.
Testimonies that the use of Images was not in the first ages. see Epiphan Epiphanius ad Iohan Hierusolymitan. Apud Hieron. Tom 2. viz his terearing {sic} of an Image. Item Lactantius Cap. 19. Lib 2. Et Tertullian de Idololatria. Et August de fide et Symbolo ca 7. Concil. Nicen 2. Action 6 ubi Theodori Ancyræ Episcopi \verba/ citantur. Et Epiphanius alibi. Seu {sic} Defence of Apologie pag 554.
Pipin king of France yeilded ye exarch of Ravenna to ye Pope, held his hors, & stirrup & led his hors by the bridle A. D. 752. Iohn 13 made a decree yt ye Emperor should be crowned by the Pope AD 964. Iohn 14 brought under the Roman church the Kingdom of Poole AD 973 Stephen 9 obteined Millain. Vrban 2 set foot in Spain AD 1090. Vnder Innocent 2 the kingdom of Scilely {sic} was made part of St Peters Patrimony AD 1140. Eugenius 3 subdued Norway to the Papal profession {AD 1152}. Alexander 3 decreed that none should be called king of Eng{land} {unles} he were first nominated and called of the Pope AD 1180. {illeg} the Armenians submitted themselves to ye Papal Iurisdiction A D 1185. Vnder Vrban 2. Livonia came under their yoke A D 1187. Vnder Innocent 3 the kingdom of Arragon was made tributary to the Pope A D 1216. And the country of Romandiola and Bononia {under}{under} Nicholas 3 A D 1280. And Boniface 8 A D 1300 did one day shew himself in his Pontificals as Pope and another in his Imperial Robes as Emperor
Numb 14 34. Ezech 4.5, 6. Gen. &c days are put for yeares & weeks for seven \of/ yeares.
A D 1100 Paschal held a councel at Rome agt the Bp of Florence who affirmed Antichrist then to be born. Epistol. Leodiens contra Paschal 2. Ecce solutus est Satanas haben {sic} iram magnam.
The Sibil prophesied that christ name should contein 888 as doth ἰησοῦς. St Augustine speaks of verses wch wch {sic} goe under the name of Sybil, the first letters whereof do make this title both{illeg} in greek & Latin ἰησοῦς χριϛòς ὑιòς θεοῦ σωτῆρ. Iesus Christus filius Deî salvator. August. contra Iudæos & Pagan cap 16.
First A D 817 the Emperor was excluded by Stephanus 4 from the Election of the Pope but not from his consecration. Then cam Paschal 1 who deprived the Emperor of all right either in electing or consecrating the Pope.
Cardinall was a common name in St Augustines time to the eminenter offices of any sort. Thus St Augustine de baptism li: 1. ca: 6 calls the ringleading Donatists cardinales Donatistas. Dist 71. C 5 Gregory giveth license to ye Bp of Naples ad Gratianū cardinandum & dist 74. c 6.the same Gregorie licenseth ye Bp of Siracuse Constituere Presbyterum cardinalem to make one Cosmus a Presbiter Cardinal there so that Cardinals at first was in other churches then Rome
St Augustine Epist 23 Sacramenta ex similitudine ipsarum rerum homina habent, secundum quendam modum sacramentum corporis Christi corpus Christi est &c. & Comment i Psalm 3 Christus corporis sui figuram discipulis commendavit (a type). Quid paras dentem & ventrem crede et manducasti. And secundum præsentiam majestatis semper habe{illeg} christum; secundum præsentiam carnis recte dictum est discipulis, Me {illeg} habebitis. And Bernard saith Vs hodie eadem caro {illeg} sed spiritualiter non carnaliter exhibetur &c. \lib 1 de sacr. cap 47/ And again cibus {illeg} sed mentis, iste est panis angelorum qui nescit putresce{illeg} sed tendit in excelsum. Serm. in cænæ Domini
<22v>Some Christians (as the Manichees) worshipped the Sun supposing {him} it to be {illeg}ist from the metaphoricall expressions taken from it (as that that he is the Sun of righteousness. See St Augustin in Psalm 93. Præfat. &c And in Psalm 103 pag 250 K. he saith Talis est hominum dementia hominum, d{illeg} quasi adorandum aliquid dicatur, cum dicitur Sol Christum significat.
Marcellina worshipped the Image of christ —
Tiberius propounded Christ to ye Senate to be deified.
D. Augustini opera impressa Parissijs in officina {illeg} D. Hieronymi opera ibidem 1533
To find the Daily laid after any rate or rates upon the net value or value
The jurisdiction \dominion/ \jurisdiction/ of the bishop of Thessalonica was very large For ths city ( {sic}as \Theodore/ {Socrate} tells us, was the cap seated in \the provinc of/ Macedonia & was the capital of Thessaly Achaia & many other Provinces wch were under the administration of the Præfect of Illyricum It included old Epire & Dacia ripensis extending from the mediterranean sea to the Danube
The dom jurisdiction of the Pope extended also over Sicily Italy & the provinces of Italy & Sicily as may be gathered from several Decretal Epistles directed to seve the \several/ \the/ bishops of these provinces \Beneventum/ Aquileia, Ravenna, \Millain/ & other cities. And particularly Pope Innocent I in his decretal epistle to Decentius bishop of Eugubium in Italy A.C. 406 represents that none but Peter ......... not of the Nicene.
In exercising this jurisdiction |Pope Zosimus A. C. 417 cited Proculus bishop of Marseils to appeare before a Council at Rome for illegitimate ordinations & condemned him as he mentions in several of his Epistles & Pope Boniface I {sic}| Pope Boniface I A. C. 419, upon a complaint of the Clergy of Valentia against Maximus a bishop, of Gallia summoned the Bps {council} of \all/ Gallia & the seven Provinces to convence {sic} in a council against him & saith that in his epistle to them that his predecessors had done the like. And Pope Leo I upon some other occasion indicted called a general council in Spain against the {Pris} |of all the Provinces of Spain to meet in Gallæcia against the| Manichees & Priscillianists as he mentions in his decretal Epistle to Turribius a Spanish Bishop. And in his decretal epistle to the bishops of Sicily he ordeins that \because Provincial Councils were to be held twice every year/ three of those bishops should annually \for ever/ on ye 3d of the calends of October come to \meet at | in/ Rome. Quoniam adjuvante gratia dei, saith he, facitius poterit provideri, ut in ecclesijs Christi nulla scandala nulli nascantur errores: cum coram beatissimo Apostolo Petro semper in communione tractatum fuerit, ut omnia instituta canonum decreta apud Domini sacerdotes inviolata permaneant. Thus he made Sicily a part of the Province of Rome. And in his \decretal/ Epistle to Anastasius bishop of Thessalonica he ordained that he should hold two Provincial Councils every year & refer the {aff} harder causes to the sea of Rome. And \that/ if upon any extraordinary occasion a Cou it should be necessary to call a Council, he should not be troublesome to the bishops under him but \be/ content himself wth two bishops out of every Province & not detain them above 15 days. And in the same Epistle \spealing of the sub/ he thus describes the form subordination of {illeg} all the Churches to the Sea of Rome \in the form of government then set up/. De qua forma, saith he, Episcoporum quo ..... imponere.
In those Epistles the {illeg} words of Christ, Thou art Peter, & upon this rock |I| will I build my church & feed my sheep are frequently inculcated, notwithstanding that these \sayings/ were fulfilled in the person of Peter by the his preaching to the Churches of the gentiles in the conversion of Cornelius \wch was done/ by Peters means. In the same \decretal/ Epistles the bishoprie of Rome is every \where/ called the Apostolic Sea & the chair of Peter; & yet Peter was an Apostle of ye circumcision, & staid wth his Churches in Iudea till they were forced to fly into \Syria/ Asia minor & other places by the wars of the Romans upon the Iews And some of |And as the gospel came from the Churches of the circumcision so those Churches {contued} above the Churches of ye uncircumcision till after the death of Peter| The Apostles were jointly & severally bishops of {illeg} the Church {illeg} \Catholic/ & condescended made other men bishops of single cities, not condescending to the take upon them the inferior offic office of a \single/ bishop. None of them & {illeg} \became/ bishops of Ierusalem or Antioch. Iohn staid long in Asia but was not bishop of any of the seven Churches. When Peter came to Rome he found the Christians of the uncircumcion {sic} under a bishop of the uncircumcision & this bishop was not the Apostle Paul who had been preaching there before but an inferior person \when Clemens succeeded in Peters life time/, & Peter still continued his care over the Churches of the circumcision as is manifest by his epistles to those churches scattered in Asia. There were Churches of the circumcision in Asia but Peter wrote only to the churches of the circumcision {illeg} was made bishop of Rome \{illeg}/ Peters life time & {illeg} \{illeg}/ \& after {his} death the bishop of Rome/ was not head of the Churches. {illeg} \For/ the Apostle Iohn who lived in Asia minor continued {illeg} the Churches for 30 years together after the death of Peter. And the seven Churches {of} Asia are in ye Apocalyps made a type of the Chuch {sic} {illeg} \of Christ/ in opposition to ye whore of Babylon seated upon seven hills.
[Editorial Note 4]And in his {illeg} his decretal Episles {sic} to Nicetas bishop of {Aquileia} he commands him to call a Council of the bishops of that Province {against} the Pelagians, wch might ratify all the synodal decrees wch had been {ratified} by the Sea of Rome against this heresy.
To be added
All the Articles for Smiths work \iron steel & small coal/ may be allowed, deducting ꝰ pr lwt of money
In the same decretal epistles the authority of the Council if Nice is also alledged frequently alledged: but when the Pope Zosimus A. C. 417 received an appeal from a Council of the African bishops & wrote {illeg} alledged the authority of the Council of Nice for what he did: the African bishops sent fo to the bishops of Alexandria & Antioch for copies of the Acts of that Council & thereby detected the fraud & preserved their liberty for a time. But {illeg} upon a dispute between the bishops of A Arles & Viena about superiority, when Pope Leo I \in a Council at Rome/ had passed sentence against the bishop of Arles in a Council at Rome he took occasion from thence to procure the following Edict from ye Emperor Valentinian for establishing the authority of his sea ever all the Churces of the western Empire.
After th
By this Edict the new dominion of the Pope was not only confirmed in Europe but propagated also in Afric
After the publication of this Edict {illeg} Pope Leo wrote a Decretal Epistle to the {Chur} Bishops of Afric \Afric/ \Mauritania/ & when these Vandals bishops owned ye bishop of Rome to be head of all the Churches & refused to \enter into a/ dispute wth Vandals without him & the those \Churces/ in his communion. And the all the bishops of the {illeg} \provence/ of Arles in their letter to Pope Leo A. C. 450 |in petitioning the Pope for a restitution of the privileges of their Metropolitan say {sic}| say that per beatum Petrum Apostolorum principem sacrosanta Ecclesia Romana tenebat supra omnes totius mundi ecclesias principatum. And Salonius Ceretius Salonius & Veranus three bishops of Gallia in their Epistle to \the same/ Pope Leo, say, Magna præterea et ineffabili quadam nos peculiares – tui gratulatione succrescimus quod illa specialis doctrinæ vestræ pagina ita per omnium ecclesiarum conventicula celebratur, ut vere consona omnium sententia declaretur merito illic principatum sedis Apostolicæ constitutum unde adhuc Apostolici spiritus oracula reserentur.
While this Ecclesiastical dominion was rising up, the northern barbarous nations foun invaded the western Empire & founded several kingdoms therein of different religions from the Church of Rome, but wch But {illeg} these \kingdoms/ by degrees embraced the Romā Catholick faith & at their conversion \at the same time/ submitted to the Popes authority
[Editorial Note 5]
| Freight of goods from London | 20. 15. 0 |
| Books & paper | 12. 4. 11 \4. 12. 5/ |
| Land carriage of Dyes | 2. 15. 11 |
| Brushes | 1. 8. 8 |
| Small necessaries 16. 6. 10. | |
| Fees for Warrants 3. 17. 6 | |
| Freight of goods from London | 20. 15. 0 /3. 14. 11\ \16. 6/ | 25. 19. 10 |
| Books & paper | 12. 4. 11 | 12. 14. 11 |
| Brushes | 1. 8. 8 | 2. 8. 8 |
| Fees of Clerks of Council &c at ye trial of ye Pix 1707. | 0. 0 | 23. 0. 0. |
| Small necessaries | 16. 4. 4 | 16. 6. 10 |
| Fees for Warrants for making ye Dyes | 0. 0. 0 | 3. 17. 6 paid by me |
1. God in ye scriptures is never used to s \The {word} God is no where in ye scriptures/ used to signify more then one of the thre persons at once.
2. The word God \put absolutly/ without particular restriction to ye Son or Holy ghost doth always signify the Father from one end of the scriptures to ye other.
3. When ever it is said in the scriptures that there is but one God, it is meant of God ye Father
4. When, after some heretiques {were} had taken Christ for a meare man & others for the Supreme God, St Iohn in his Gospel \indeavoured{illeg}/ to state his nature so yt men might have from thence a right apprehension of him \& avoyd those hæresies/ & to that end call him ye word or λογος: by {that} we must suppose that {he inten}ded that {ter}me in ye same sence that it was understood {illeg} taken in ye world before \he used it/ when applied in like manner applied to an intelligent being. For otherwis how could he expect that men wo if the Apostles had not used words as they found them how could they expect to \have/ been rightly understood. Now the word term λογος befor St Iohn wrote, was never \{generally}/ used but in ye sense of the Platonists, {&}when applied to an intelligent being, & the{illeg} Arrians underst in that sense ye Arrians understand it in ye same sence, & therefore theirs is the true sense of St Iohn.
5. The son in several places confesseth his dependance on the will of the father.
6. The son calls him confesseth himself less yn ye father greather then him |calls him his God, &c|
7 The Son acknowl{ed}g{e}th the \original/ præscience of {all} \all/ future things to be in the breast of the father onely.
8 There is no where made mention of a humane soul in or saviour besides the word, by the mediation of wch ye word should be incarnate. But ye word it self was made flesh & took upon him ye {form} of a servant.
9. The It was ye son of God wch he sent into ye {world} & not a {illeg} humane soul yt suffered for it|us|. If {there} had been such a human soul in or Savour it would have{illeg}bee{n} a thing of too great consequence to have been wholly omitted by the Apostles.
10. It is a proper epithete of ye father to be called almighty. For by God almighty we \always/ understand ye Father. Not that we hereby \yet this is not to/ limit the power of ye Son, For he doth whatsoever he seeth ye Father {do}, but to denote \acknowledg/ yt all power is originally in ye Father & & that ye son hath no power in him but wt he derives from ye father for \he professes that/ of himself he can do nothing.
11 The son in all things submits his will to ye will of the father. Wch would be unreasonable if he were equall to ye father.
12 The union between him & the father he interprets to be like yt of ye saints one wth another. That is in agreement of will & counsil.
13
No. 31
Eusebius primus generalem Ecclesiæ Historiam conscripsit. in Præmio. \{illeg}/
Or saviours Geneaology in Matthew is natural, in Luke legal. For Matthew who descended of Solomon married Estha & begat of her \one son onely/ Iacob & died. After wch Melchi who descended of Nathan {marrieth} Estha & begets of her Heli. So yt Iacob & Heli were brothers by the mother. {illeg} Then Heli d{illeg} dying without children, his brother Iacob & takes his wife & begets of her Ioseph who was espoused to ye Virgin mary of ye same tribe. Cap 6. lub 1. Note yt between Melchi & Heli should suceed Levi & Matthat. Also that he saith or Savio{illeg}urs kinsfolks according to ye flesh {delivered} this {per} a truth. & yt Eusebius had this from ye historian {illeg} Aphricanus.
Iosephus cap | lib. 18 Antiquitꝰ. relates yt Iohn Baptist was a very good | most just man exhorting ye Iews to virtue & Iustice, & devotion & union through Baptism &c And ye people flocking to hear him Herod out of Iealousy put him into ye Prison Macherunta where he was beheaded for reproving the incestuous marriage of Herodias {illeg} Herods brother Philips wife {&} daughter to Aretas king of Arabia. For this Aretas make{s wars} wth him & in wch Herod lost his army. wch some of ye Iews interpreted as judgment for his killing Iohn Baptist. In cap 13 Iosephus writes thus of or Saviour. Fuit autem in ijsdem temporibus Iesus sapiens vir, si tamen virum eum nominare fas est. Erat enim mirabilium operum effector, doctor hominum eorum qui libenter quæ vera sunt audiunt. Et multos quid{em} Iudeorum multos etiam ex gentilibus sibi adjunxit. Christus hic erat. Hunc accusatione primorum nostræ gentis virorum, cum Pilatus in crucem agendum esse decrevisset non deserunt hi qui ab initio eum dilexerant apparuit enim eis tertio die iterum vivus secundum quod divinitus inspirati Prophetæ vel hæc vel alia de eo innumera miracula futura esse prædixerant. Sed et in hodiernum diem Christianorum, qui ab ipso nuncupati sunt et nomen perseverant et genus.
In {yt} Abgar king of Edessa being diseased & hearing of or saviours fame invites him to Edessa by a letter. Or saviour answers that he must finish what he came into ye world for & go to his Father, & then he would send one of his disciples to cure him. Then AD 43 \St Thomas sends/ Thatthæus goes to Edessa & cures him & preacheth ye Gospel tells him the Quare {I} that on the morrow he would tell him Quare Iesus missus est a Patre — et quomodo ita se humiliavit et deposita majestate parvi fecit deitatem suam ita ut in crucem ageretur et in infernum descenderet, et disrumperet sepem, quam a seculis nemo disruperat et mortuos suscitaret. Qui descendit quidem solus ascendit autem cum grandi multitudine ad Patrem suum . Eusebius adds that this relation is taken out of ye Archives of Edessa & translated faithfully out of ye Syriack tongue. lib 1. cap 15
Iesus prædicavit ferè per 4 annos lib 1. cap 13.
Iacobus Iustus frater Dni, filius Iosephi, unus Episcopus primus Hierusolomitanus erat unus e septem primi diaconis. lib 2. cap 1.
De resurrectione a mortuis Domini et salvatoris nostri Iesu christi, quæ in omnem locum fuerat pervulgata, Pilatus Tiberio Principi refert Sed et de cæteris mirabilibus ejus, et ut post mortem cùm resurrexisset aquam plurimis jam Deus esse crederetur. Tiberius quæ compererat retulit ad Senatum. Senatus autem sprevisse dicitur pro eo quod non sibi priùs hujus rei indicium fuerit delatum, sed authoritatem suam prævenerit vulgi sententia. —— Tertullianus in Apologetico suo adversum Gentes hoc modo retulit. Vetus erat decretum nequis deus ab Imperatore consecraretur nisi a Senatu probatus. —— Tiberius ergo cujus tempore nomen Christia–num in Seculum intravit, annunciata sibi ex Syria Palæstina, quæ illic veritatem istius divinitatis revelaverant, detulit ad Senatum cum prærogativa suffragij sui. Senatus quia non ipse probaverat, respuit. Cæsar in sententia mansit, comminatus periculum accusatoribus christianorum. Eus lib 2. cap 2
Philo Iudæus commended he in ye time of Claudius went to Rome to see Peter & afterwards wrote many things concerning or religion. lib 2. cap 5, 6, 16, 17.
Simon Magus lib 2 cap. 13.
Herodis Historia lib 2 cap 9, 10. Et Pilati cap 8.
qui sub Apostolis ex Israelitis credebant, Iudaìcis adhuc institutionibus et legis observationibus inhærebant: viz: tempore Philonis Iudæi {illeg} AD 71 ad aut paulo post. Euseb lib 2. cap 16.
Philo Iudæus saith of Christians in Grece, Barbary & Egyp {sic}, especially about Alexandria Est autem, inquit, in singulis locis consecrata orationi domus, quæ appellatur Σεμνεῖον vel μοναϛήριον — in quo honestæ et castæ vitæ mysteria celebrant, nihil illuc prorsus quod ad cibum potum pertinet inferentes, vel ad reliqua humani corporis ministeria, sel {sic} legis tantum libros et volumina Prophetarum, hymnos{illeg}quo in Deum et similia. And a little after Continentiam verò velut fundamentum quoddam primò in animò collocant, & ita demum reliquas super hanc pergunt ædificare virtutes. Cibum potum nullus eorum capit ante solis occasum, videlicet tempus lucis cum philosophiæ studijs curam verò corporis cum noctu sociantes —Qui in profundiore intelligentia sacrorum voluminum conversantur tanquam copiosis dapibus inhiantes expleri nequeunt, ita ut nec quarto jam nec quinto sed sexto demum die non tam desideratum quàm necessarium cibum corpori indulgeant cibum. And a little after. Seorsim quidem viri, seorsim etiam fæminæ in ijsdem locis fæminæ congregantur et vigilias [sicut apud nos \fieri/ moris est] peragunt, et maximè diebus illis cum passionis dominicæ celebratur, [cum in jejunijs pernoctare et lectionibus sanctis auditum præbere consuevimus] Et unus ex omnibus consurgens in medio Psalmum honestis modulis concinat ei præcinenti unum versiculum omnis multitudo respondet. Addit etiam quomodo sacerdotes exhibeant officia sua, vel quæ sit supra omnia Episcopalis sedes apicis sedes. Philo Iud. De vita contemplativa supplicum. Euseb cap 17 lib 2.
Hierapolites Episcopus nomine Papias dicit quod Petrus in prima Epistola sua quam de urbe Roma scripsit, meminerit Marci, in qua tropicè Romam Babylonia vocavit nominavit: cum dicit: Salutat vos ea quæ in Babylone est electa Ecclesia, et Marcus filius meus. Euseb lib 1. cap. 16.
Simeon filius Cleopæ \Post/ Martyrium Iacobi justi, Episcopi Hierusalumitani (quod descriptum et confirmatum testimonijs Clementij et Egesippi vide lib 2 cap 13) \&/ continuò secutu {sic} est eversio \excidium/ Hierusalem traditur Apostolos superstites {et} cæteros domini discipulos in unum e locis omnibus convenisse, et uno consensu Simeonem Cleopæ filium decrevisse (cujus mentio in Evangelijs facta est) ut episcopatus \Hierusolymitani/ sedem suciperet {sic}. Consobrinus is secundū carnem Salvatoris fuisse dicebatur, quia Cleopam fratrem fuisse Ioseph Egesippus contestatus est. lib. 3. c 12 Hic 120 annorum senex crucis supplicium sub Trajano Cæsare apud Atticum Consularem. lib 3 cap 32. Quo defuncto Iustus – quidem ex hisqui de circumcisione ad didem \Christi/ venerant Episcopatum suscepit. Quibus temporobus apud Asiam supereratadhuc et florebat ex Apostolorum discipulis Polycarpus Smyrnæorum Ecclesiæ Episcopus, Et Papias similiter apud Hierapolim sacerdotium gerens. lib 3 cap 36.
Ægyptius quidam fidem sibi Prophetæ magica arte conscivit & continuò ad 30000 virorum congregans & ductans eos per desertum pervenit ad montem Olivetti paratus inde irruere in Hierusolyma, ut tyrannidi suæ subjugaret. Sed Felix, congressione facta, in fugam vertit – ut refert Iosephus lib 2 Hist. Compare this with Acts 21.38. Euseb lib 2 cap 22.
Cùm Mar Petrus Romæ prædicaret, Romani Marcum discipulum ejus precibus exorant uti ea quæ verbo prædicabat – scripturæ traderet, quo domi foris in hujusmodi verbi meditationibus permanerent; Nec \primè/ ab obsecrando desistunt quàm impetrarent. Et hæc fuit causa scribendi quod secundum Marcum dicitur Evangelium. Petrus, ubi comperit, factum confirmavit et in perpetuum legendum scripturam Ecclesijs tradidit. Clemens in sexto disputationum {illeg} libro hæc ita gesta esse describit. \lib. 1 c 16 & lib 6. c 11/ Cui simile dat testimonium etiam Hierapolites Episcopus nomine Papias: qui et hoc dicit quod Petrus in prima Epistola sua, quam de urbe Roma scripsit meminerit Marci, in qua tropicè Romam Babylona nominarit cum dicit salutat vos ea quæ in Babylone est electa Ecclesia et Marcus filius meus. lib 1. c 16. Hunc Marcum tradent primùm in Ægyptum perrexisse et inibi Evangelium quod ipse scripserat prædicasse, & ipsum primùm Ecclesiam apud Alexandriam constituisse. lib 1. c 17.
\Post Marcum Annianus sacerdotium Alexandriæ, primo Neronis A.D. 54, suscepit lib 2. c 25./ Iacobi Iusti, Episcopi Hierusol: habetur illa Epistola quæ prima scribitur inter Catholicas. Sciendum tamen quod a nonnullis non recipiatur nec facilè quis antiquorum meminerit ejus; sicut ne illius quidem quæ dicitur Iudæ, quæ et ipsa est una de septem. Nos tamen scimus etiam istas cum cæteris ab omnibus penè ecclesijs recipi. lib 2. c 24.
Dionysius Corinthiorum Episcopus testatur Petrum et Paulum simul adventantes et in Ecclesia Corinthiorum docuisse, et per omnem Italiam, at in Roma docentes etiam martyrio pariter uno eodem tempore coronatos fuisse. Euseb lib 2. c 26.
Thomas sortitus est Parthos, Matthæus Æthiopiam, Bartholomæus Indiam citeriorem, Andreas Scythiam, Ioannes Asiam, unde apud Ephesum commoratus est defunctus, Petrus Pontū, Galatiam, Bithyniam, Cappadociam \(1 Pet. 1.1)/ & confines Provincias, Iudæis dumtaxat prædicans circumisse deprehenditur, tandem Romæ, capite inverso, crucifigitur. Hæc ita enarrat Origenes in 3 lib Explanationū Genesis. Eus. l. 3. c 1,2.
<27v>Ioannes tempore Domitiani (AD 90) in Pathmon relegatur l 3. c 18, et 20 mortuo redit Ephesum, {illeg} {illeg} et permansit apud eos us ad Tempora Trajani. lib 3 cap 23. Vide ibid testimonia Irenæi et Clementis.
Irenæus scribens de computo nominis Antichristi, li. 5 adversus hæreses, ait Ne enim multum temporis est quod revelata est (Apocalypsis) sed pene nostra ætate. In fine etenim Domitiani principatus exorta est. In tantum vero per idem tempus instituta fidei nostræ instituta florebant, ut etiam nonnulli alieni a religione nostra scriptores historiarum suarum tradiderunt monumentis vel de persecutionibus illius temporis, vel etiam de martyrijs. Qui etiam diligenter explorato tempore designant, 15 anno Domitiani, cum alijs Flaviam in Pontiam relegatam /deportatam\. lib 3. cap 18. & lib 5. cap 8.
Petri Epist 1 ab omnibus veteribus recepta est, et Pauli 14 sunt Epistolæ quæ in authoritate habentur, licet sciam apud latinos de epistola quæ ad Hebræos scribitur haberi dubitationem. Et libellus Hermæ qui dicitur Pastoris, cujus Paulus in Epistolis suis meminit a plurimis non est receptus, ab alijs autem necessarius judicatus est propter eos qui primis ad fidem institutionibus imbuuntur. Vnde et in nonnullis Ecclesijs legitur, Et multi veterum scriptorum usi sunt testimonijs ejus. l: 3. c: 3.
Lucas Evangelium sibi ab autoptis traditum scripsit et actus Apostolorum quos oculis inspexerat. Tradunt autem quod Evangelium suum ex Pauli ore descripserit, et ipsum sit quod Apostolus suum Evangelium soleat nominare cum dicit: Secundū Evangelium meum. Sicut et Marcus quæ ex ore Petri fuerant pædicata {sic} conscripsit. l 3 c 4.
Matthæus primò Hebræis prædicaverat, verum cum pararet transire ad gentes, patria lingua scripturam composuit, et ea quæ prædicaverat comprehendens dereliquit his ad memoriam, a quibus proficiscebatur ut gentibus prædicaret. Post hunc Lucæ et Marci Evangelium secundum prædictas causas æditur. Iohannem verò tradunt Evangelium us ad ultimum penè vitæ suæ tempus absque ullius scripturæ indicijs evangelium prædicasse Sed cum prædictorum trium Evangeliorum etiam \notitia/ ad ipsū pervenisset, probasse quidem dicitur fidem Et veritatem doctorum \sed/ videns aliqua |probasse quidem dicitur fidem et veritatem doctorum| deesse tamen videns aliqua et ea maximè quæ primo prædicationis suæ tempore dominus gesserat, suum etiam Evangelium scripsit. lib 3. c 24.
De prima Epistola Ioannis nemo unquam dubitavit, de reliquis vero duabus, et de Revelatione, etiam nunc anceps habetursententia. Vt ergo omnem novi Testamenti canonem designemus, primo ponantur 4 Evangelia dein Actus Apostolorum, tun Pauli Epistolæ, et prima Petri at prima Iohannis. Hæc sunt de quibus nulla unquam extitit dubitatio. Sequantur de quibus a nonnullis dubitatum est Revelatio, Epist Iacobi, & Iudæ, et 2da Petri ac Ioannis (sive Theologi sive Præsbyteri) 2da, 3a. Post hæc jam scriptura est de quibus quæ dicitur Actus Pauli, & libellus Pastoris, & Revelatio Petri de quibus quàm maxime dubitatur. Fertur Etiam Barnabæ Epistola et Doctrina quæ dicitur Apostolorum, et Evangeliū secundū Hebræos. lib 3. c 25.
Libellus qui dicitur Actus Petri, & Evangelium ejus, et prædicatio vel revelatio ejus non habentur in canonicis, sed ne aliquis quidem veterum ut eorum testimonijs invenitur. lib 3. cap 3.
Clemens in Epistola ad Corinthios meminit epistolæ Pauli ad Hebræos et utitur ejus testimonijs, unde constat quod Apostolus tanquam Hebræis mittendam patrio eam sermone conscrips{illeg}|erit|; et, ut quidam tradunt, Lucam Evangelistam alij autem hunc ipsum Clementem interpretatum esse; Quod et magis verum est quia et stylus ipse Epistolæ Clementis cum hac concordat et sensus utrius similitudinem ferunt. lib 3. c 38.
Papiæ (de quo supra) feruntur quin libri qui adtitulantur verborum dominicorum explanatio. Horum facit et Irenæus mentionem per hæc verba: Hæc autem et Papias Ioannis Auditor Polycarpi vero condiscìpulus et sodalis, vir unus ex antiquis protestatur in primo libro suo: quin enim volumina conscripsit. Papias \vero/ de se ita indicat; Non pigebit autem nos tibi oia quæ quondam a præsbyteris didicimus et benè retinemus exponere. – Ne enim {illeg} his qui hominum præcepta sed qui domini mandata memorabant ab ipsa veritate suscepta. Quod si{illeg} quando advenisset aliquis ex his qui secuti sunt Apostolos, ab ipso sedulo expiscabar quid Andreas, Petrus, Philipp{us} Thomas Iacobus, Ioannes, Matthæus vel alius quis ex discipulis domini, quæve Aristion vel Ioannes Presbyter cæteri discipuli dicebant. Nec enim tantùm mihi librorum lectiones prodesse credebam quantum vivæ vocis præsentis magisterium. [Nota quod quidam Asiani scribunt duo esse apud Asiam Ephesum sepulchra et utrum Ioannis appellari.] Papias etiam frequenter nominatim in Commentarijs suis a Ioanne et Aristione traditum sibi de singulis quibus commemorat. Dicit miraculum de Iusto Barsaba et alia plurima a majoribus sibi tradita, et novas quasdam Parabolas Salvatoris, et doctrinam incognitam magis fabulosam mille annos futuros post resurrectionem quibus corporaliter regnum christi in hac terra futurum sit. — Et multis post se Ecclesiasticis viris erroris hujus præbuit causas, autoritatem dogmati tantùm ex vetustate tribuens, non etiam ex ratione dictorum, sicut Irenæo, & siquis alius eum in hac parte visus est sequi. Alia quo quamplurima supra memorati Aristionis refert tanquam ei ex verbis domini tradita, et Ioannis presbyteri, quæ siquis vult plenius noscere ipsos ejus relegat libellos. De Matthæo autem dixit Papias quod scripsit hebræo sermone. Interpretatus est autem ea quæ scripsit unusquis sicut potuit. De Marco autem sic: Narrabat Presbiter quod Marcus interpres fuerit Petri et quæcun meminerit ab eo dicta conscripeserit {sic}. Non tamen per ordinem ea quæ a domino dicta sunt vel facta digesserit quia non ipse auditor domini fuerit vel sectator, sed novissime Petro adhæsit ad usum ac ministerium prædicandi non ad conscribendos domini sermones. Ita nihil peccavit Marcus in eo quod ita quædam scripserit quasi qui sparsim audita recordarivideatur. Et hoc solum satis egit nequid ex auditis omitteret aut aliquid falsum scriberet Euseb lib 3. cap 39
De Epistola ad Hebræos Clemens ita disserit, quod manifestè Pauli sit Apostoli scripta sit autem Hebræo sermone tanquam Hebræis; a Luca vero qui erat Pauli discipulus, interpretata in Græcum, unde et stylus ejus magis similis videtur libello illi quem Lucas de Apostolorum actibus scripsit. Quod autem superscriptionem solitam inibi non habet, i.e. Paulus Apostolus, Clemens dicit esse quia præjudicatum Hebræis erat de Pauli nomine ne ejus dicta susciperent, et idcirco prudenter declinasse ne statim in principio Pauli nomine inspecto, lectio ejus repudiaretur. Fuit etiam Paulus Apostolus gentium non Hebræorum. Euseb lib 6. cap 11
Ireneus ait Matthæum Hebræis propria eorum lingua conscriptum edidisse evangelium cum Paulus et Petrus in Vrbe Roma evangelizarent at Ecclesiæ inibi fundamenta solidarent. Post quorum exitum Marcus discipulus et interpres Petri Evangelium quod ibi prædicaverat digessit in libro. Posthæc Ioannes discipulus domini qui et supra pectus ejus recubuit edidit Evangelium apud Ephesum urbem Asiæ positus. Et in 5to de Revelatione Ioannis scribens et de numero nominis Antichristi, hæc refert. Cùm igitur hæc ita se habeant et in omnibus rectis et antiquis exemplaribus iste numerus inveniatur, sed et illi hæc eadem contestentur qui Iohannem viderunt in corpore positum & verbum domini prædicantem, quia numerus Bestiæ secundum Græcorum computum et literas quæ in eodem conscribuntur — &c & {illeg} Meminit autem 1mæ Epist Ioannis et primæ Petri plurima ex illis ipsis sumit exempla. Necnon et libellus qui dicitur Pastoris amplectitur dicens Benè ergo refert scriptura quæ dicit primò omnium credendum esse quia unus est Deus qui omnia creavit at composuit. Narrat etiam historiam 72 Interpretum. Euseb lib 5. cap 8
{Dy} Dionysius Alexandrinus Apocalypsin a spiritu sancto proficisse credidit, sed a Ioanne Presbytero \et/ non {illeg} Apostolo scriptum. lib 7. c 23 At Iustinus Martyr (Euseb l 4. cap 18.) & Origenes (Euseb. l: 6. c 18) Iohanni Apostolo tribuunt. Vide etiam ibidem {Iud} {illeg} \sententiam/ Origenis de alijs libris veteris et novi Testamenti.
<29r>Theophilus Antiochiæ Episcopus testatur de Revelatione Ioannis lib 4. c 24
Melito {illeg} Episcopus Sardinensi nunc catalogum veteris Testamenti adhibuit.{illeg} Gen. Exod. Levit Numb Deutr. Ios. Iud. Ruth. Kings 4. Paralip. 2. Psal Prov. Wisdome. Ecclesiastes. Canticles. Iob. Isa, Ier. 12 Prophetæ minores. Dan, Ezek Esdras (forte Ezra).
<29v>Paulo ante obsidium Hyerosolymæ Ecclesia divinitus monetur migrare inde ad oppidum quoddam Pellam nomine trans Iordanem. lib 3. c 5. Sequitur Excidij Historia, c 6, & prodigia antecedentia c 8, Et exclamatio{illeg} hominis plebei, væ væ Hierosolymis. ibid. Iosephi historici fides \et {elegantia}/ apud Imperatores et Regem Agrippam, qui 60 Epistolis de historiæ ejus veritate testatus est. cap 9 & 10.
Interficitur Posteritas David. l 3. c 19.
Hæretici Ebionij{illeg} l 3. c 27. Cerinthij c 28, Nicolaitæ c 29. Cerinthus post resurrectionem terrenum dixit futurum esse regnum Christi in Hierusalem et et {sic} homines in carne iterum concupiscentijs et vitijs subjectam conversationem habituros. Contra fidem quo scripturarum quosdam mille annos designant in quibus et alia multa corruptionis opera et nuptiarum festivitates. dicit futuras ad eos qui libidini sunt dediti decipiendos: ut ait Gaius in disputationum suarū dialogo. Sed et Dionysius cum de Ioannis Revelatione dissereret, et quædā secundū ea quæ antiquitus Ecclesiæ tradita fuerant, disputaret, Cerinthi ait, hæresin fuisse ut affirmaret terrenum futurum esse Christi regnum: Et quia erat ventri et gulæ ac libidini deditus, ea futura decernebat quæ sibi propria libido dictabat. Euseb l 3. c 28. Et hinc veterum nonnulli qui Apocalypsin non admittebant, dixerunt a Cerintho scriptam esse lib 7. c 23.
Clemens ait Petrum et Philippum uxores habuisse et filias etiam viris nuptum dedisse. lib 3 c 30
Tempora Apostolica desinunt in Simeone circa AD 107. Et tum errores Ecclesiam invadere incipiunt. l 3. c. 32.
Ignatius apud Antiochiam post Petrum secunda successione Episcopus, \existente Evodio primo l 3. c 22)/ cum ad Martyrium per Asiam navigaret, singulas quas digrediens civitates Ecclesiæ populos — edocebat in fide persistere et observare se ab heræticorum contagijs qui tunc primum copiosius cœperant pullulare & ut tenaciùs Apostolorum traditionibus inhærerent, quas traditiones cautelæ gratia, et nequid apud posteros maneret incerti etiam scriptas se asserit reliquisse. Deni cùm Smyrnam venisset ubi Polycarpus erat scribit inde unam Epist ad Ephesios eorum pastorem, aliam Magnesiæ civitati aliam Ecclesiæ quæ est Trallis. Scripsit et ad Romanam Ecclesiam. Sed et ad Polycarpum velut Apostolicum virum datis literis Antiochenam ei Ecclesiam præcipuè commendat. Ad Smyrnæos sanè scribens utitur verbis quibusdam, unde assumptis nescimus, quibus hæc de salvatore proloquitur. Ego autem post resurrectionem quo in carne eum scio fuisse & credo. Nam et cum venisset ad Petrum cæteros, ait eis Accedite et videte quia non sum Dæmonium incorporeum. lib 3. c 36. Post Ignatium Heros rexit Ecclesiam Antiochenam. c 37. Et in hoc tempore
Regionem vestram alieni devorant Isa. 17. i.e possident Chal. Par. Gladius devorat Isa. 1.20. \Syrij devorant Isa. 9.12/ Excoquam ad purum scoriam tuam & 30 auferam omne stannū tuum Isa 1.25 i.e. defæcabo rebelles tuos ad puritatem us & auferam sceleratos tuos omnes. Vers. \Septuag &/ Syr. & Chald. Par. & Arab. / X Cedri Libani sublimes et quercus Basan Isa 2.13. i.e super {illeg} reges populorum fortes et super principes provinciarum Chal. Par. ib. Naves Tarsis Isa. 2.16. i.e Insulæ maris. Chal. Par. Ye beat my people to pieces & grind ye faces of ye poor. {illeg} Is 2.15 i.e. ye make poor my people. Chal. Par. Metals & pretious stones signify men Isa 1.25 Gates of a City for her magistrates Isa. 3.26. A garden for a grove wth {illeg} of an Idol temple Isa 1.29, 30. X A vineyard for Israel. The Vineyard of ye Lord of hosts is ye house of Israel & the men of Iudah his pleasant plant. Isa 5.7. Hell or hades is ye grave Isa. 5.14. \14.9/ Lambs are ye just. Chald Par in Isa 5.17. Deserts are put for ye possessions of ye wicked Isa. 17. X A forreign invading kingdom compared to a lyon that carrieth away the pray Isa 5.29 X Flies & bees put for people Chald Par in Isa & desolate valleys \or torrents of valleys/ for ye streets of cities Chal. Par. In Isa 7.18, 19. X A {illeg} smiting for smiting wth war Isa. 9.13 \& 14.6 & 19.22/ & alibi & there|for| a sore for a plague of war. X A bird moving the wing for a kings {sic} {m}aking war \& her nest for his seat/ Isa. 10.14. X Trees for men Isa 10.33, 34. The indignation ceases at ye return of ye captivity Isa. 12.1 X The [political] heavens shaken & earth moved & sun moon & starrs smitten al ye last day \fall of old Babylon by ye hand of ye medes./ Isa 13.9, 10, 11, 13. Babylon ye seat of Arabians & sheeperds {sic} Isa 13.20. X Ascending above ye clouds Isa & starrs Isa. 14.13, 14. X Fatness of flesh shal wax lean. i.e the riches of his glory shall pass away. Chal. Par. in Isa. 17.4. Blowing a trumpet & lifting up an ensign for proclaiming war Isa. 18.3 X Rivers for people Chal. Par. {illeg} in Is 18.7. X Driving from a station or place for driving from dignity. Is. 22.19 & Chal. Par. Fastening a nail in a sure place & removing it from thence for {illeg} establishing a Prince in a sure state \Throne/ & for{illeg} dethroning him Isa 22.23, 25 See ye 70. The Lord turneth the earth upside down & scattereth its inhabitants — the foundations of ye earth do shake — the earth is moved exceedingly Isa. 24.1, 18, 19 This is opposite to God's making ye earth so fast yt it cannot be moved Foundations of buildings are Princes Isa. 28.16 Singing wth joy in the night of ye great Feast Isa. 30.29. X Dens are uninhabited buildings Isa 32.14 God ye first & ye last Isa 41.4 & 43.10 & 44.6. \& 48.12/ Fire for war Isa 42.25 \& 50.11/ & Chal. Par. ib. Water for ye spirit ye Isa 44.3 Opening of gates for letting in to a kingdom \NB/ Two edged sword of ye mouth to stay Leviathan Isa 27.1. \& 49.2./ NB The Pallm bearing multitude out of all nations coming out of tribulation alludes to Isaiah 49.6, 8, 9, 10. Living waters from Ierusalem Isa. 2.3. Zion a stone hewn out of a rock Isa 51.1. Dan. 2. X Light is put for ye law & judgmt Isa 51.4 . Rain for ye word of god Isa 55.10, 11 X A place & a name for a dignity Isa 56.5. A \whores/ bed a type of spiritual fornication Isa 57.7, 8. Apoc. 2 Gates of a City fore Elders Isa. 60.18. Potters vessels for men Isa 64.8. — Wildernes for the desolation of gods people Isa 64.10. Apoc 11
Villalpandus though ye best \{accounte.}/ ye most eminent commentator on Ezekiels Temple: yet out in many things. For 1 he makes ye reed to be six cub common cubits & a sp{illeg} hand breadth over. But Ezekiel make ye reed six \great cubits each being a/ common cubits & {illeg} \a/ hand breadth{illeg}, So ye Hebrew & Septuagint call it a reed of six cubits {illeg} by ye cubit & an hand breadth Ezek 40.4. & a reed of six great cubits cap 41.8 & & {sic} ye little chambers in ye gate are one while said to be a reed cap 40.7 another while six cubits gap vers 12. Et ipsa ratio suadet ut mensura communis dividatur regulariter. Citat quidem Citat quidem Villalpandus authores quosdam in suam sententiam sed ipse ipse solus in hac replus omnibus illis intellexerit. Secundo Hic error in Longitudine calami turbavit omnia. |Sed dicit sex cubitos vulgares cum totidem palmis faciunt septem cubitos. Cur ita non dicitur arundinem fuisse septem cubitorum? Resp. {illeg} ob vitandas fractiones in sequentibus.|
Secundo mensuras quasdam quas in {solo} fundo accommodare non potuit {ipse} extendit \is/ in altum, ut 60 cubitos frontium in porta cap 40 14 et
quasi angelus parietes perpendiculares \{illeg}/ scanderet ad tantas altitudines, qui tamen more hominis ibat {illeg} pedibus {illeg} \& solo insistens/ nullas altitudines plusquam arundinis unius metiretur. Et hoc {intell} {illeg} {illeg} animadverso {illeg} ruunt ea omnia quæ de altitudinibus ædificiorū {commentus}{commeatus} est.
Tertio Atria illa multa quæ Villalpandus excogitavit, nullum \aliud/ habent fundamentum quod|am| versu 19 cap 40 \jam/ legitur in Hebræo et Latino quod Angelus \mensus est/ latitudinem Atrij a facie portæ externæ \extimæ/ |orientalis| ad faciem \oppositæ/ portæ interna orientalis, {illeg} centum cubitos ad orientem et ad aquilonem. Quia dicitur ad Orientem et ad Aquilonem, ille mensuras geminavit quasi Angelus primo mensurasset ditantiam {sic} \unā/ in linea orientali dinde {sic} alterā in boreali. At distantia \{illeg}/ inter portam \illam/ orientalem et {illeg} \faciem/ Atrij{illeg} interioris nullibi est ad {illeg} aquilonem. {illeg} Solam portarum duarum distantiam |Vnica {sa}{illeg}tū mensuratur distantia inter duas portas ut etiam sequentibus colligi potest vers 23 & 27 ubi similia repetuntur|. Illud et ad Aquilonem {illeg}bitur vitio librariorum, legi debet. Et pertinet ad sequentem sententiam periodum et legi debet. Et duxit me ad aquilonem Sic olim legebant Septuaginta et rectissime \lectio vera/ est quia Ezekiel jam ducitur de porta orientali interio ad portam borealem, et ubi ducitur de loco in locum solet id exprimere. Corruit igitur Atriorum multiplicitas \perplexa/ illa multiplicitas. Et necesse est ut corruat \necesse est/ quia ædificia totu plicia ab illo excogitata tollunt omnem prospectum Atrij intimi ubi sacrifica fiunt.
Quartò {in versu} Fundantur alia quædam Villalpandi excogitata in versu 30 capitis 30 Et tamen versus ille \olim/ deerat in Septuaginta et \exemplari/ interpretum Septuaginta, et nihil aliud est quam \corrupta/ repetitio ultimi commatis sententiæ præ verborum ultimorum præcedentis commatis et posito scilicet quin pro viginti quin. Consule textum Hebræum et ita esse senties.
Quinto \sexto/ quæ excogitavit Author ille de forma cubiculorum in medio parietum Templi, fundata sunt in verbis latini interpretis et erat interior domus in lateribus domus.At septua \cap 41. v. 8./ {illeg} sed vox hebræa מנח quæ hic vertitur interior significat {illeg} |spatium \aliquid/| liberum et vacuum, locum ædificijs vacuum, aream & mox versu 11 ponitur {illeg} pr ponitur ad significandam \usurpatur pro/ aream illam \significanda/ quam ostia cellarum hinc inde spectabant, quæ dicitur quin cubitos lata undi in circuitu Templi. Et quod proximè in Hebræo jam legitur בית domus septuaginta vertebant ἀναμέσον adeo legebant בין inter. Lege ergo בין cum septuaaginta {sic}, et textus sic vertetur verbatim. Et quod vacuum, \[erat]/ inter lateralia quæ juxta \ad/ domum . Id est: Q|q|uod restabat de ædificijs|orū| vacuum restabat erat platea inter cellas laterales quæ {juxta} do{illeg} {construebant} {illeg} \adjacebant domui/. Vel ut septuaginta breviter vertunt Spatium relictum erat inter lateralia domus.
Quinto. Quæ de cantoribus et janua orientali vers 44 cap 40 in Hebræo et {interpr versio} jam leguntur non occurrunt in Septuaginta, & sensum valde perturbatum reddunt. Certe cantoribus Vbi jam legitur cantore{illeg}s \et orientalis/ septuaginta legebant duo et australis. Et certè cantoribus {illeg} sedes {illeg} \non dabatur/ in Atrio interiore non dabatur in loco \uti/ nobiliore quàm {principibus} sacerdotum (demptis Altaris et Templi curatoribus duobus) conceditur. Et hic \planè/ non agitur de januis \portis/ ad Aquilonem et Orientem sed de januis \portis sibi mutuo respondentibus/ ad Aquilonem et Austrum. Porrò ubi jam est porta interior septuaginta legebant atrium interius juxta quas uti Propheta dicit duas exedras sibi oppositas ex adverso respondentes quarum hæc Notum illa Aquilonem spectet. Porrò ubi Ezekiel ubi ducitur de loco in locum, solet id exprimere. Ducitur jam in Atrium interius. Et id expressum erat in exemplari interpretum septuaginta sed jam {illeg} in nostris exemplaribus non legitur habetur. Lege ergo cum septuaginta Et eduxit me in Atrium interius |[vel per januam interiùs {illeg} ut in Hebræo jam legitur]| et ecce duæ exedræ in Atrio interiore una a tergo januæ borealis respiciens ad austrum, altera a tergo januæ australis respiciens ad boream. Hic sensus clarus et perspicuus est. Villalpandus perturbatam et minimè intelligibilem versionem latinam sequitur et in ea perplexius exposita fundat {nonnulla} inventa sua de exedrijs cantorum in ipsa fronte {illeg} Atrij interioris quibus omnis sacrificiorum prospectus impeditur ex altero Aterio {sic} prospectus impeditur intercipitur.
<33r>Sexto in Ezek 41.6. In Hebræo est Et lateralia, laterale contra laterale, errant tria, et triginta, duabus vicibus פעמים duabus vicibus. Id{illeg} est secundum altitudinem tria, \[Ezek 41.16.{illeg} 1 Reg. 6.6)/ secundum longitudinem triginta \(Ioseph Antiq. l. 8, c. 3)/ id duabus vicibus seu duplici serie \{illeg}/ nam laterale contra laterale stare dicitur \vide Ezek 41.11/. Cum Hebræo consentit versio septuaginta quæ sic se habet Et lateralia, l{atera}le contra laterale, triginta ter du τριάκοντα τρὶς δίς triginta {ter} dupliciter. Latinus Hieronymus verò habet bis triginta tria, \et locum intelligit/ quasi sexaginta sex lateralia in longum disposita erant, & Villalpandus At latinus Hieronymus verò habet bis triginta tria et locum intelligit quasi sexaginta sex lateralia in longum disposita erant. Villalpandus versionem Hieronymi seculus f{in}git \fingit/ \etiam/ sexaginta sex, in tri {illeg} in triplici serie secundum altitudinem ac duplici secundum latitudinem, ita ut in una serie sint tantū undecim lateralia.
Deni alia Villalpandi commenta fundantur in versione Vulgata cap 42.3, ubi\ubi legitur/ Porticus juncta porticui triplici. Sed in Hebræo est Porticus contra אתיק con Porticus contra porticū in triplo, ide est in serie triplici a fundo. Et congruenter Septuaginta vertunt αντιπρóσωποι σοὰι {sic} τρισσάι{illeg}. Porticus triplices \hinc inde/ ex adverso se invicem spectantes. Sunt et alij quidam Villalpandi lapsus, ut ubi fenestrarum obliquitatem interpretatus est de fenestris oblique reticulatis, quæpotius de parietum obliquitate quæ̂ fenestræ ad \pluris/ luminis {ad}\intro/missionem latiores fiunt intus: \ut/ ubi cubiculorum & \per quæ/ sacerdotes etiam quotidiè transeunt eundo de Atrio interiore in {domus} \exedras/ suas {illeg} ut vestes \ibi/ exuant antequam eant in Atrium exterius. Verum ex dictis abunde satis patet Villalpandum nil nisi somnium nobis dedisse.
Cæterùm ut veterem lectionem Hebraicam p{illeg} \mediante {illeg} potissimā/ versionem Septuaginta eruere et conarer maximè adductus sum quia \ut/ Hieronymus {illeg} com̄entarius in has visiones scribit, Omnia propè verba Hebraica et nomina quæ in textus hebraicus defectu vocalium Et similitudine \nimia/ multarum literarum similitudine magis obnoxius est corruptionibus quam græcus. Et Id satis intelligent qui \in textu Hebr./ conferent eadem nomina diversis in locis repetita ut in Ezra 2 et Nehem 7 & multo magis in Nehem 11 & 1 Chron 9 nec non in 1 Chron 6 a versu 54 & Iosh. 21 a versu 10. Fieri igitur vix potuit quin \in/ textum hebraicum a tempore septuaginta interpretum per incuriam librariorum corruptiones haud paucas irreperent, quas vix aliter per collationem textus cum versione septuaginta p corrigi possint. Quod ad alias interpretes attinet, {illeg}læ \Versiones aliæ non nisi/ post annos quingentos et amplius exemplar \factæ sunt/ ubi exemplaria \multo/ magis scatebant erroribus, ubi \antiquus/ sermo Hebraicus antiquus {exolere} \dudum {illeg} {illeg} {}exolere/ cœperat, ubi {illeg} Templū secundum p{illeg} ex cujus forma {illeg} perierat et \tam secundi quam primi cujus illud Ezekielis simile fuit,/ idea ejus \omnis/ e mente hominum exciderat, {illeg} ita ut interpretes illi ex corruptis exemplaribus per Et quomodo {illeg} rectè {illeg} et interpretes |eæ vertenda{illeg} erant non amplius| {verti} quam intellegebantur. quæ {illeg} Ipse Hieronymus agnoscit se non intellexisse quæ vertebat. Textum Hebraicum præfero quidem versionibus universis Sed versionum hic est usus ut colligamus quomodo textus ille se habebat in exemplaribus quibus singuli interpretes usi sunt. Nam si per parvas {similia later} apicū textus hodierni mutationes pervenire possimus ad textum versioni cuivis congruentem habebimus lectionem \textum exemplaris/ quom interpresille secutus \usus/ est. Et exemplar omnium antiquissimum quo septuaginta usi sunt debet esse maximæ authoritatis, præsertim ubi sensum reddit clarum et perspicuum qui in hodiernis exemplaribus turbatus est. Rem dignam faceret quisquis per totam \scripturam/ variantes lectiones hoc modo e versione 70 colligeret.
Pharamundus circa an 419 laid the foundation of ye kingdom of ye Franks wch his successors Clodius, Meroveus, Meroveus, {sic} & Hilderic, & Clodovæveus {sic} enlarged {illeg} by degrees till they were masters of all Frances &c pag 66.
Gibolphus circa AD 425 væl 449 Valentiano regnante Romanas provincias infestavit, et successores fuere Vidomarus, Hunibolphus, Adelgerus, Theudo &c quorum regnum in Vindelicia et Norico Romanis Provincijs ademptis duravit ad an 725 quando Carlomannus sub{illeg} vicit et ad du{illeg} dignitatem humiliavit. desijt ducatus anno 788 Constituto Gerholdo Boiariæ Marchione post cujus obitum anno 798 reges habuere ex genti Francorum ad ann 904 circiter et postea duces (Bavariæ) ad nostrū quasi tempus perdurarunt. pag 241. Nota Austria pertinet ad Boiariam. Bohemia reges habet ab anno 1086.
Ermericus primus suevos in Hispaniam traduxit, Galleciam occupavit postquam Vandali in Africā trajecissent. rexit annos 32 et diravut regnum us ad an 584 circiter quando quando Andeca rex ultimus a Leovigildo Visigottorū a rege capitur et Suevorū regium Gottis subjicitur {illeg}pit amisso paulatim gentis et authoritate et nomine. p 382.
Ostgotti in Italia ab Odoacro et successore Theodorico Anno 476. ad anTejam an {illeg} successerunt Longobardi ad an Forte Alaric et Attila pro prioribus regibus in hoc regno haberi possint. p 576.
Visigotti in Gallia Lugdunensi et Aquitania ab anno 417 circiter ad annū sub regibus Alarico, Aystulpho, Theoderico, Turismundo, Dictmaro, & Gundocaro qui vixit sub Theodosio juniore, et Theodoricus A.D 464 in pugna cum Attila obijt p 577.
Visigotti in Hispaniā {illeg} AD 433 sub Athaulpho cum copijs Alarici jam mortui contrudunt et expulsis Vandalis et Alanis citeriorem Hispaniā occupant, dein an 584 adjunxerunt regnum suevorum in Gallecia et ad hunc us diem Hispaniam tenuerunt.
Renosyndus paulo ante annum 676 (quo interfectus est) defecit a Bamba rege Hispanorum et Gothlandiam (corruptè Catelaniam) veterem Gothorum provinciam occupavit, duravit regnum hoc (Arragoniæ dictum) ultra annū {illeg} 1475 cum Ferdinandus jure hereditario adjunxit regnum Castiliæ et Legionis pag 587. Defecit tant{illeg}\u/m ab anno 789 ad Garciam filium Veramundi Castiliæ \& Legionis/ Principis circa An 825 Et circa an 912 primò vocantur Reges Arragoniæ (prius Gothlandiæ)
AD 1018 Sanctius Major Rex Arragoniæ moriens Ferdinando Castellæ regnum Garciæ Navarræ & Raymir{illeg} Arragoniæ dedit: unde reges Navarræ | Arragoni {sic} processerunt Ferdinandus Sanctius nupsit filiam ultimi Castellæ comitis, inde rex Castellæ factus est dein Ferdinanus {sic} {fil} per matrimonium conjunxit Regna Castellæ et Asturiæ, et conperseverarunt ad annū aut ultra. Regum autem Navarræ ad reges Franciæ per matrimonium Anno 1284 us ad 1399 dein adjicitur regno Navarræ Arragoniæ anno 1412. sed anno 1424 iter seperatum est tandem ad Reges Franciæ transijt.
Godogesitus imperante Honorio, circa an 419 gentem suam Vandalorū ex Pannonijs in Italiani inde in Hisp Galliā et in Hispaniā postremò duxit et ibi successor Modocisalus rexit ejus successor Gensericus in Africam trajecit. ubi regnum ad annum 534 tenuerunt. 613.
Athanaricus primus rex {illeg} Burgundiorum dein Gaudisolus, Gundiochus, Chilpericus, Gundobaudes, Gundomarus, Gundomarus & Sigismundus qui vixit circa annū 521. Dein hoc ad Regnum Galliæ redactū est us ad Caroli magni tempus qui creavit filium suum &{illeg} Carolotum regem Burgundiæ & us ad Ioannem regum ultimum circa AD 1136 reges proprios habuit. [Postea Duces vel comites tantum fuere] Et ejus regni vestigia per duces et comites ad nostra us tempora manere pag 615
Gepidærū Reges fuere Ardaricus sub Attila Trapestyla 541. Chorismus Thurismundus. Cunimundus sub Iustiniano. Turismundus. Vsdrilas. Aspadus Narsetem contra Gothos juvit et occidit Totilam. p 612
Kings of Portugal ab anno 1110 ad hunc us diem p 81
Duces Hungariæ ab an 744 ad an 997 deinde reges.
Longobardi ad an 774. Britanni ad an 687 \dein ab 837/. Longobardi in Pannoniam migrā an 526 inde in Italiā 56{illeg}8 Pannonia Hunnis relicta. Boij ad 725 Reges Siciliæ \et Apuliæ/ ab an 1078 circiter ad an . p 89, 100 \521/. Reges Hierusalem 1100 ad 1187. Reges Cypri pag 99. Reges Carnorum p 158. Duces Suevorum in Rhætia a Sumano Anno ad Chunradinum anno 1260. circiter. pag 383.
Styri Tauriscorū posteritas Bavarij Boiorum. Styria Carinthia Carniola a Tauriscis, Carnis, et Cranis: Provinciæ sunt et ducatus in Alpibus Celticis Italiæ vicinis. Bavaria est ducatus in Vindelicia. Boiorum duplex fuit regnum Vnum in ulteriori Austria (Bohemia) alterum in Vindelicia et Norico
De marcomannorum sedibus vid p 513 Attilæ subditi fuere tandem in Daniam et Germaniam littoralem transiere.
<35r>Vis Ostrog Visigotti in Hisp ab AD 433
Suevorum in Gallæcia ab 420 ad 584. Dein Gothlandiæ vel Arragoniæ reges 675.
Visigotti in {Gallia} Lungduniensi et Aquitania ab an 411 ad
Franci in Gal &c ab 419
Burgundiones ab an 420 vel 440 ad an 526 in Gallia Lug et Sequana.
Boiarij in vindeli{cia} et Norico Romanis Provincijs ab Anno 435 circiter ad 725.
Visigotti in Gallia Lugdunensi {illeg} Lugdunensi et Sequana ab 411 ad regnum Burgundionum quod duravit ad quod duravit ad an 526. (vide pag 577 & 615).
Vandali in Africam anno 428 ad an 534.
Ostrogotti in Pannonia et Italia
Hunni dein Ostrogotti\tum Longobardi/ in Pannonia et Italia.
1 The Brittins in England under Vortimer AD at wch time ye Saxons invading this Island parted it from ye Roman Empire. |This Kingdom ended AD 687 in Cadwallader|
2 The Saxons in Englan
{illeg} 1 The Saxons \who/ under Hengist \who/ invading this Island under Hengist separated it from ye Empire about AD 449
2 The Brittains who at ye Same {sic} time were left under thier King Vortimer to defend themslves against ye Saxons. Their Kingdom ended about AD 687 under Cadwallader. But not long after compensation was made by ye erecting of ye Kingdom of Portugal in Spain wch hath continued ever since |within a while the number was made up again by the erecting of the present German Empire or |.
3 The west-Goths in Spain who Anno 433 under their King Aistulphus wth ye forces of Alaric lately dead, pass out of Gallia Lugdunensis & {seize} upon take the {illeg} nerer part of Spain from ye {remainder} Vandals & Alans & continue in possession of those kingdoms to this day.
4. The Suevians & Alans in {Spain} who under their king Ermeric \pass into Spain/ \& there/ seized upon Gallæcia in Spain immediately after soon after the departure of ye Vandals into Afric, {illeg} & {illeg} {ere} \about ye same time that the Vandals departed into Africk/ This kingdom continued | lasted in ye successors of Ermeric till about AD 584 when {illeg} Andeca their last king was subdued by Leovigildus king of ye west–goths. But \in its stead/ not long after viz AD 675 circiter, the new kingdom of Catalonia or Arragon was erected wch contiued {sic} till Ferdinand 5th of Spain united it to his kingdoms (a.D. 1475) | hath continued almost to or time, {illeg} excepting an interregnū from an 789 ad an 825. And this {way} be {illeg}ed in
<35v>5 The Francks under Pharamund established a kingdom in laid the foundation of their kingdom in \seize upon first upon/ Gallia Belgica under Pharamund about ye yeare 419 & soon after upon Gallia Celtica, recting to themselves a kingdom which wthout inter hath continued to this day.
6 The West Goths under Alaric{illeg} {illeg} AD 411 depart out of Italy after they had sacked Rome & seat themselves for a while in Gallia Celtica & Aquitania. but after a while & then passing into spain, the Burgundians siz upon their under chilperic seize upon \succeed in/ their {illeg} {relict sea} \relict/ relict seats relinquished seats within a while \& after a few yeares/ growing into one kingdom with those Goths wch were left behind. This kingdom of ye Burgundians lasted till A 526 when it was subdued by the Francks. [but in {lieu} \stead/ there of the \was {illeg} new/ kingdom of Austria was separated From that erected out separated frō yt of ye Francks A 565, & for ye most part \wch some time/ injoyed its proper kings & afterwards the {kind} Charles the Great divided ye Kingdom of Burgundy again from] And continued under that Crown till the reign of Charlemaine|s| ye great who made his son Carolotus king thereof & from that time \for above 300 yeares together/ it enjoyed its proper kings till A 1136 when it was again united to yt kingdom of France. After wch But to make \in its/ stead there was a new kindom of Navarr \Portugal/ divided from Spain \AD 1110/ which hath continued ever since | under several changes contined {sic} almost to our age. Also during \for/ the interregnum from ann 566|20| to Carolotus there was a recompense made by ye seperating ye kingdom of Austria from yt of France wch first injoyed it kings AD for somtime injoyed its proper kings viz from A 565 (to A 678 injoyed it prop or 751) untill the reign of Pipin ye Father of Chalemaign {sic}.
7 The Huns under Attila (who began his reign anno 445) overrrun Hungary & Italy Pannonia & Italy. {af} {afte} But ye sons of Attila after his \death/ falling into dissention Odoacer King of ye Heruli AD 476 seizes upon Italy And him {492} The East–Goths succeed dispossess anno 492 & become lords of both Italy & Pannonia \the {east} Goths {illeg} Pannonia &/ the east Goths \under Theodoric/ subdue them in Pannonica & with within a while after become masters of Italy also, expelling thence \subduing/ the Heruli wch under Odoacer under Odoacer had newly seated themselves there. Afterwards \About AD 526/ ye Lombards AD 526 pass in Pannonia & within a while make themselves masters thereof & AD 568 they remove from thence into Italy leaving Pannonia to the Hunns, who have held it ever since who have ever since bein in possession thereof.
<36r>Posit. The Beast is ye Western Empire & 10 horns ye 10 After ye division of ye Empire ye Eastern part was ye Dragon continued & ye western ye ten hornd Beast.
The western Empire is ye ten hornd Beast & ye eastern a continuation of ye Dragon.
Whe shewed in Posit that the{illeg} Kingdom represented by ye Dr alone was at ye rise of ye Beast rent into ye B. & D
Zosimus \l 6/ de prima Epist. Brit. Salvian.
Of ye Vandals in Iornand. {illeg} / Idotij edit. / Iulian & Libanius de Constantio. / De Longob. \{dimiss. sent}/ De Martyropoli in diebus Mauritij. / De Angl: {in}{illeg} Zosim. Procop. Oros. Isidorus. De nece Constantij et pacto cum Gothis. / Marcellin Chron
Gildo Comes initio regni Honorij et Arcadij, simul ut defunctum Theodosium comperit, {illeg} – Africam orientalis Imperij partibus jungere molitus est Oros l 7. c 36. Dicet præterea opinione de occasione defectionis sumpta a {illeg} infantia Imperatorū. Oros {l. 7} c. 27 conjungit Alan
Stilico Alaricum cunctam Gothorum Gentem pro Pace optima et quibuscum sedibus suppliciter & simpliciter orantem occulto fœdere fovens, publicè autem et belli et pacis copia negata ad terendam terrendam republicam reservavit. Præterea gentes alias copijs viribus intolerabiles quibus nunc Galliarum Hispaniarum provinciæ premuntur hoc est Alanorum Suevorum Vandalorum ipso simul motu impulsorum Burgundionum, ultro in arma solicitans deterso semel Romani nominis metu suscitavit eas interim {metus} ripas Rheni quatere et pulsare Gallias voluit,|.| sperans miser — Ita ubi Imperatori Honorio exercitui Romano hæc tantorum scelerum scena patefacta est, commoto justissime exercitu occisus est Stilico — Oros. l. 7. c. 38.
Anno ab V.C. MD\C/LXIV irruptio Vrbis per Alaricum facta est. Interea ante biennium Romanæ irruptionis excitatæ per Stiliconem Gentes Alanorum Suevorum Vandalorum, multæ cum his aliæ, Francos proterunt Rhenum transeunt Gallias invadunt &c His per Gallias bacchantibus, apud Britannias Gratianus municeps ejusdem Insulæ tyrannus creatur & occiditur. Hujus loco Constantinus ex infima militia propter solam spem nominis sive metu vitutis {sic} eligitur qui continuò ut invasit imperium in Galliam transijt. Oros l 7. c 40.
Anno ab V.C. 1165 — Constantius{illeg} Comes in Galliam cum exercitu profectus Constantinum Imperatorem apud Arelatum civitatem clausit cœpit occidit. Oros l 7 c 42
Anno ab V.C. 1168 Constantius Comes apud Arelatum Galliæ urbem consistens – Gothos narbona expulit, at abire in Hispaniam coegit. – Gothis tunc Ataulphus rex præerat. Oros l 7. c 43.
Gothorum Reges. Alaric, Ataulphus, Segeric. Vallia Orol {sic} l 7.
Prosper ponit Constantinum occisum A.C 411, Gothos in Galliam transeuntes A.C. 412, in Hispaniam migrantes A.C. 415. Walliam regnatem A.C. 416.
Prosperi Chron. Edit: Pithoea Hæc habet. Anno Honorij a Patris obitu 10 {illeg} Sæva Italiæ barbarici motus tempestas incubuit: siquidem Rhadagaisus Rex Gothorum Italiæ limitem vastarum transgreditur. Ex hoc Arriani, qui Romano pro{cul} fuerant orbe fugati, barbararum nationum, ad quas se contulere præsidio erigi cepere.
Ann 11 Multis ante vastatis urbibus Radagaisus occubuit &c
Ann 13 Diversarum gentium rabies Gallias dilacerare exorsa
Ann 14 Stilico occiditur.
Ann 15 Hac tempestate præ [in]valitudine Romanorum vires funditus attenuatæ Britanniæ.
An 16 Roma capta An 17 Constantinus occiditur. An 18 Rursum alia Galliarum prædatio, Gothis qui Alarico duce Romam ceperant Alpes trangredientibus
An 19 Valentia nobilissima Galliarum civitas a Gothis effringitur. An 20 Aquitania Gothis tradita. An 22 Gothi cum se iterum Autaupho perempto movissent Constantij repelluntur occursu.
Isidorus dicit Walliā regnasse 3 annos, & \hortatu Honorij Wandalos Silingos/ Alanorum regnum, extincto Atace rege ipsorum delevisse, dein navigatione in Africam frustra tentata revertisse in Galliam data ei ab Imperatore ob meritum victoriæ secundâ Aquitaniâ cum quibusdā civitatibus confinium Provinciarum us ad Oceanum. {illeg} Honorij anno 25 obit Wallia.
In Burgundiorum fines assidue irruentes Hunni regionem illorum vastabant, |Ita Ita Burgundiones adeo cuipiam sese commitere statuerunt —|
Extemplo igitur ad quandam Galliæ civitatem profecti postulant ab episcopo ut Christiano|um| Baptismo|um| suscipiant. Ille cum septem dies jejunare eos jussisset ac fidei rudimentis instituisset octavo tandem die Baptismo donatos dimisit. Exinde fidenti animo adversus Hunnos progressi sunt: nec spes eos fefellit. Etenim rege Hunnorum cui nomen erat Optar (Ὄυπταρος) præ nimia ciborum ingluvie nocte quadam suffocato Burgundiones in Hunnos duce destitutos subito irruentes pauci plurimos aggressi victoriam reportarunt. Cum enim ipsi tria duntaxat \hominum/ millia essent Hunnorum 10 circiter millia interfecerunt. Ex eo tempore Burgundiorum gens Christiani religionem studiosissimè professa est. Socr l 7. c 31 Hoc erat circa Consulatum Theod 13 & Valentini 3. Sed fallitur de conversione Burg. ad Christianitatem nam Orosius cum scripsit Hist. testatus est omnes Burg. tunc ad Christianitatem conversos. Orosl. 7. c ult.
Pugna Turcorum quæ Romanos in omnia mala conjecit erat in tempore Ioannis Papæ et Bezovius in Annal. refert ad annum 1276. Dicit Melecum Azatini Sultani filium Turcarum Principem sub id tempus \per insidias/ cæsum esse & Turci cum Imperium \inde/ ad maximam perturbationem prolapsum.
— arbitratu suo viverent. Ita Britanni sumptis armis & pro salute sua periclitati, civitates suas a barbaris imminentibus liberarunt. Itidem totus ille tractus Armorichus cæteræ Gallorum Provinciæ, Britannos imitatæ consimili se modo liberarunt ejectis romanis præsidibus, & propria quadam republica ex arbitratu suo constituta. Hæc Britanniæ Celticarū gentium rebellio quo tempore Constantinus iste regnum usurpabat accidit. \cum ipsius in imperandi secondi{illeg} moti barbari hasce grassation{es} instituissent./ Zos. l 6.
Decedenti Theodosio, duo filij \duo filij/ successere Arcadius natu major qui Orientis Et Honorius qui occidentis Imperium tenuere, sic enim divisum erat dudum jam dudum a Constantino ejus filijs quo eo rem traduxit urbem ante omnes longe clarissimum constituit & ab eo nominari voluit Procop /De Bell Vand l 1. initio\
< text from f 36v resumes > <37r>Interea Alarico morbo Visigothorum exercitus duce Adaulpho Galliam petijt, & Constantinus quem Britanniæ tyrannum diximus, bello superatus una cum liberis interijt: nec eam propterea Romani liberaverunt succedentibus continuò tyrannis. Procop De Bell. Vand. lib. 1.
Stiliconem perfidum dicit etiam Iornand. Get.
Constantinus tunc quidem Gallijs occupatis invasit Imperium. Hostes ejus ejus {sic} sævientes statim filium suum Constantem ex Monacho Cæsarem ordinavit filium ejus regno privare cupientes monachum fecerunt eum. Ipse sanus a Gallia revertens, statim filium suum Constantem ex Monach {sic} Cæsarem ordinavit. Sed mox ipse apud Arelatū filius ejus apud Viennam regnum cum vita amiserunt. Iornand Get
Martyropolis in regione \qua/ Sophene dicta est, ab Amida 240 ad Boream ventum prope \Nymphium/ fluvium qui Persas a Romæis disterminat. \Proc De Bel. Pers. l 1./
Est Nymphius Fluvius prope Martyropolim, Ab Amida vero octoginta procul Stadijs. Procop De Bel. Pers. l. 1.
Idatius. Editio Sirmundi.
Indic 9 Cyro Coss: Hunni fini{b}us suis egressi — Marcellin
P.C. Belisarij I incipit Bellum Gothicum in {illeg} Italia. P.C Bellisarij II incipit obsidium Romæ & {illeg} [initio anni] & in proximo solvitur. Marcellin Chron edit Sirmondi.
Walamirus Theodemirus & Widemirus
Bellum cum Attila Iornandes \in Get/ vocat atrox multiplex immane pertinax cui simile nulla unquam narrat antiquitas. Et sanguinem rivo comparat
Stilico Alemannos Suevos Vandalos Burgundiones suscitavit &c P. Diac Historia Romana l 13.
Interea dum rex Hunnorum Attila dum cun fratre Bleda regnum intra Pannonias Daciam gereret, Macedoniam Mysiam Achaiam Thrcias {sic} devastat Paul Diac lib 15
Κωνϛαντῖνος μάχῃ ἡσσηθεὶς ξὺν τοῖς παισὶ θνήσκει. Βρετταννίαν μέν τοι ῾ρωμαῖοι ἀνασώσασθαι ὀυκέτι ἔσχον ἀλλ᾽ οὖσα ὑπὸ τυράννοις ἀπ᾽ ἀυτοῦ ἔμενε. Procop Vand l 1. Constantinus bello superatus cum liberis interijt, Britanniam tamen Romani recipere non ampliùs potuere \recipere/ sed mansit ab eo tempore sub Tyrannis Insula
Honorius liberis ad Civitates Britannicas scriptis quibus eos hortabatur ut sibi caverent — in omni degebat ocio. Zos l 6.
Superioribus annis Vandali Suevis et Alanis permisti, superatis hisce locis nationes transalpinas vastarunt, edita ingenti cæde Propo{l}|cop|. ib.
Vandali interea circa Mæotidem considentes, ubi fame pressi sunt in Germanosirruent {sic} qui nunc Franci dicuntur simul Rhenum fluvium trajecerunt in societatem Alanos Gothicum et ipsum genus, adsciscentes: inde postea duce Godegisco in Hispaniam penetravere quæ primum ex Oceano {illeg} e Romanorum ditione occurrit. Cum GodigiscoHonorius convenit ut in hac sedes — haberet. Procop. Vand. l 1.
How ye Lombards {served} and were tributary to ye Eruli & then beat 'em & drove 'em to ye side of ye Danube. And then how ye Eruli went into Italy & were afterwards dispersed see Procop de Bell. Got p 315 & sequ.
Alanorum & Gepidarum rex Resplendial. Marcomannorum Quadorū Salingorū (Suevi sunt) rex Hermaneric. Annal. Biorū. Idem ponit Goar regem Alanor{um} quando Radagaisus invadebat Italiam, Eum Romanis associatum. Capitur Vrbs Romæ Cal Apr. Hæc Chron. \Annal/ Boiorum lib 2
Vastatis urbibus hominibus interfectis, solitudinem & raritatem bestiarum quo & volatilium piscium. Testis Illyricus est, testis Thracia, testis in quo ortus sum solum: ubi præter cælum & terram & crescentes vepres & condensa sylvarum cuncta perierunt. Iram quippe Dei Opt. Max. etiam bruta sentiunt animalia. Quid multis opus verbis? Romanus corruit Orbis: Occidens in Germaniam translatus est. Hæc Hieronymus apud Chron Biorū p 127 lib 2
Suevi occupant sedes a Vandalis in Hisp relictas, & inter cætera Lustianiam
Rustici in Gallia ulteriore, Battone Duce conspirant: a Romanis desciscunt Ba{illeg}ga\u/darum sibi nomen induunt. Nos a calceamento Rustico Bundoschucham vocitamus. Ætius capto Battone cæteris p{illeg}it veniam dedit. – Eudoxius Medicus callidi ingenij vir, Bagaudæ author primarius aufugit ad Hunnos. Ita Galliæ Lugdunensis Belgica pacatæ sunt Romano juri redditæ. Hoc factum ante {regnum} regnante Valentin 3 quando Ætius modo pepulerat Francos. \Ante Carthaginem captam & / Ante bellum triennale cum Gothis Hunnis axiliantibus. Annal. Boior.
Attila primo Aquileiam caput Venetiæ invadit, solo æquavit, mœnia dirui jussit ædificia incendit. Inde oppida Histriæ, Venetiæ, Galliæ togatæ, Insubrium, Veronam, Ticinum, Mediolanum, & alia plera opida simili strage clade strage atterit. Pleri in Insulas Hadriatici sinus aufugiunt, ibi civitatem in medijs fluctibus {illeg} condunt, a regione unde migravant Venetias appellatam. – Sidonius Apollinaris qui eo tempore has calamitates sensit res Attilæ scribere cœpit sed {rerum} \victus/ magnitudine obticuit. Annal Boior. l 2.
regnate {sic} Maximo Alemanni Suitones Rhenum juxta caput invadunt. — — Miles Genserici avidus prædæ in Campaniam incursat; Capuam evertit, Neapolim expugnat, Nolam obsidet, urbes reliquas diripit — cum ingenti Captivorum numero, Africam repetit. Roma intra 46 annos ter spoliata.
— Vastatur Achivæ
Gentis, et Epirum nuper populatus inultam
Præsidet Illyrico: Iam quos obsedit amicus
Ingreditur muros. Illis responsa daturus
Quorum conjugibus potitur, natos peremit[30]
Quin et Aremoricum sperabat piratam Saxona tractus
Sperabat, cui pelle salum sulcare Britannum
Ludus et assuto glaucum mare finderelembo
Francus Germanum primum Belgam secundam
Sternebat, Rhenum ferox Alemanne bibebat
Romanis ripis, & utro superbus in agro
Vel civis vel victor eras. Sed perdita
Terrarum spatia Princeps jam Maximus —[31]
Imagines in Orientali Ecclesia circa annum 380 cœperunt adorari Sozomenus lib 5. cap 20. indicat, cùm Iulianus statuam Christi ab hæmorrhousa positam, dejecisset; et Ehtnici eam in ignominiam Christianorum confregisset, fideles nonnullos fragmenta collegisse, ac in Ecclesia posuisse, at ibi suo etiamnum tempore asservato fuisse scribit.
In Occidentali Ecclesia cœperunt templa pingi circa Annū 420 Hospitianus Vol 1. lib 2. pag 48
Gregorius Magnus superstitionum patronus Indulgentias certis temporibus templa visitantibus primus concessit. Balæo teste cent. 1. {illeg} script. Britanniæ cap 68. See Hospitianus Vol 1 lib 1 p 24.
Dicit Hospitianus, \quod / Gregorium|s| magnū|us| duarum \præcipuè/ rerum quæ horribilem inclinationem et ruinam Ecclesiæ attulerunt autorem et quasi fundatorem fuiss{e} perhibetur, Invocationis nimirum hominum mortuorum, et sacri{ficiorum} pro mortuis. Epist dedic Tom 2.
Invocationē sanctorum, quæ ante in dubio erat \a privatis tantùm in usu/ et vix religioni, {Cæn} Syricius Papa pro orthodoxa ap|m|plexus est et Cænæ dominicæ quo accomodavit (nimirùm ut in actione Cænæ {im}petrent ut sancti sua merita et preces interponant inter Deū et homines. Postea Gregorius M. hanc opinionem canone suo confirmavit. Eo tandem deventum est ut potior ratio et memoria sactorum {sic} quàm {illeg} missa \habita et/ celebrata fuit. Hospitianus Tom. 1 pag 148, 149.
Purgatorium esse Credidit Greg. Magn. {illeg} De quibusdam levibus culpis esse {ante} judicium purgatorius ignis credendus est. Hospit Tom 1. pag {157}.
Item sacrifica {sic} pro {peccatis} approbavit Greg. Magn. Nam in {illeg} narrat; Frequenter {exemplo} ostensum seu visione revelatum {est,} animabus defunctorum multum prodesse pro eis sacrificia. {illeg}
In dialogis c{illeg}ritur Gr. mag. de vastatione Italiæ et Rom{æ} Longobardos, ita ut Diem Iudicij adesse putaret. Hospit Ibid.
Vitalianus {Cantiones}, Missas, cætera omnia in templis latinè fieri decrevit circa Annos 666. Hospit. Tom 1. pag 192.
<38v>Gregorius Mag. primus est qui usum imaginum in templis {primus} \palam/ propugnavit. Nempe cum Serenus Episcopus Massiliæ circa A.D 600 Imagines quod eas a suis adorari videret et e templis ejecit; graviter tulit Greg I et acriter illum reprehendit Epist 9. lib 9 Vbi ita scribit. Pelatum {sic} ad nos fuerat quod inconsiderato Zelo succensus, sactorum {sic} Imagines, sub hac quasi excusatione, ne adorari debuissent, confregeris. Et quidem quia ea adorari vetuisses omninò laudavimus, fregisse verò reprehendimus. &c.
By ye Authority & learning of this Gregory images (wch at this time were but {illeg} little in use, though pictures were more frequent in churches) began to be set up in many places churches especially in Italy & (France). {illeg} And they|ir| estimation \estimation/ grew so much in estim that Boniface ye 4th about ye yeare 610 by leave of Phocas ye Emperor Pantheon Romæ hactenus occlusum, concessu Phocæ Imperatoris aperuit et pro Dijs Ethnicis Mariam sanctissimam Christi Matrem, et omnes sanctos et martyres, ethnico prorsus more, ibi imaginibus ac statuis coli instituit ut refert|unt| Sigebertus, Regino et Platina. Hospitianus de Orig. Imag. Tom 3 lib 1 pag 56.
Afterwards ye use of Images increased untill it begat ye famous conention betw{een}{ixt} ye Greks & Latins, about them.
The use of lights \were used/ in churches in ye day time by some superstitious people before Greg. m. But Balæus Centur. 1. Script Britan. Ait Lumine in templis Gregorium hunc primò approbasse. Refert etiam Panthaleon in Chron. Confirmavit quo hunc usum lucernarum et Lampadū in templis Sabinianus Pontifex Gregorij successor circa A.D. 605. Is decrevit ut lampades in templis continuè arderent. Platina in vita ejus. \Supplementum Chronic/ Polydorus lib 6. cap 12. Cranz lib 2. cap 1. Metrop. whereas Hospit Tom 3. lib 1. p 72
Holy water was in use long before Greg. m. viz first instituted by Alexander 1. Bishop of Rome A.D. 113. As Platina & Functius testify Hospit. Tom 3. lib 1. p 78
Greg. 1. was ye first yt would no churches to be consec reliques of martyrs to {be} always used in ye consecration of churches, & yt diligent search should be made if there were ye body of any other saint buried there Gilbertus Cognatus Narrat. Syl. lib 3.
Honorius Papa sine Permissu Heraclij Imperatoris ne tegulas quidem æneas quibus quibus {sic} S. Petri Basilicam cooperuit a Romuli templo amovere ausus fuit Blondo auctore Decad 1. lib 9. Et Boniface Pantheon a Phoca impetravit. The first considerable increas of the Popes teritories was ye Exarchate of Ravenna given by Pipin of France.
<39r>Vigilius 1. was made Pope in ye siege of Belisarius in Rome Greg mag. moritur Anno 2do Phocæ.
The Principles of ye Waldenses see described in Æneæ Sylvij (Papæ sivi {sic} Pij 2 Papæ) Historia Bohemica pag 103.
Greg. mag in lib 4 dialog. cap 58 dicit. Christi sanguinem jam non in manus infidelium sed in ora fidelium fundi. Therefore ye Sacrament was then in both kinds.
The cloystrd|erd| life of Nuns, \/ & strict interdicting their marriag \began about Constantine Magn. his time or soon after/ as also \&/ the marriage of Monks was \generally/ in use & first \publickly/ interdicted by Cyricius circa A.D. 390. & afterward by ye Council of Calcedon cap 16. Et in Matisconensi Synodo 1 AD 587 celebrata, cap 12. Conjugium Monachorum pro Stupro et fornicatione judicatur. In sexto universali Constantinopolitano Concilio, Monachus qui uxorem duxerit fornicatorum pœnis subjicitur.
Monks were made clergy men before Greg. mag. & confirmed in it by him.
Bellisarius AD 533 in Aphricam recuperandam mittitur.
Fames A.D. 539 per universam Italiam fuit.
A.D 542 Bellisarius adversus Ravennam & Vitigem duxit copias.
Iustiniani annis 6 et 7. Bellisarijs Bellum in Africa gessit
Bellisarius Romam cœpit anno 61 postquam a Gottis capta est.
Bellisarius erat consul Romæ cum Theodatus Rex Gottorum elegit Silverium Papam sine suffragijs clericorum, et postea minis \et vi/ impulit ut omnes subscriberent. \cum antea non regum sed imperatorum authoritas interveniret./ Bellum vivente Theodato ab Imperatore indictum est ob non servata fœdera.\*[32]/ Bellasarius autem capta omni Scicilia, Neopoli de Gottis recepta Romam venit
Greg. Magnus fecit ut super corpus beati Petri et beati Pauli Apostoli missæ celebrarentur. Eodem tempore dedicavit Ecclesiam Gottorum quæ fuit in Suburra, in nomine beatæ Agathæ martyris. Item Bonifacius 3us obtinuit Patheo petijt a Phocate templum quod Pantheon appellatur Pantheon. In quo fecit ecclesiam sanctæ Mariæ semper Virginis et omnium Martyrū. Anastasius de vitis Pontif. Rom.
Honorius A.D 626 built many churches & dedicated them to divers Martyrs Anastasius de vitis Pontif. Rom.
Gregꝰ. Magn. Donatistas in Africa, Arianos in Hispania repressit, Agnoitas Alexandria ejecit. Gothos Hæresin Arianam relinquere coegit. Ioannis Partriarchæ Contsantinopolitanæ {sic} audaciam fregit. Litanias, stationes, & Ecclesiasticum officium auxit Quatuor Concilijs Nicæno, Constantinopolitano, Ephesino, Chalcedonensi, tanquam quatuor Evangelijs honorem haberi voluit. Episcopos {illeg} Siciliæ, qui ex antiqua Ecclesiarū consuetudine Romam singulis triennijs conveniebant, 5 quo semel venire indulsit. Testatus est Petrus Diaconus se spiritum sanctum columbæ specie in ejus capite sæpe vidisse. — Breviarium Chronologicum.
Claves (inquit Greg. magn. ad Childebertum regem Franciæ) S. Petri, in quibus de vinculis catenarum ejus inclusum est, excellentiæ vestræ direximus, quæ collo vestro suspensæ, a malis vos omnibus tueantur. Epist 6. lib 5. For in those days it was the mode to send \for a gift/ ye filings of Peters chains included in a golden Key taken from St Peters Altar. That by hang wch by hanging it about their necks, might defend ym fm all evil. Brev. Chronolog. See Baronij |Annal pag 23|
Reccaredus K. of Spain Sent {sic} gifts to Greg. mag. wch Greg commends & returns him pia munuscula. lib 7. Epist 26. Ind 2.
The Story of {illeg} Gregory magn. the delivering ye soul of Trajan out of Purgatory \Hell/ by the prayers of Greg magn. is rejected of
De anima Trajani qua B. Gregorij precibus ab inferno liberata asseritur talis historia a nonnullis improbatur, a pleris etiam viris doctis, ut vera supponitur, ab aliquibus etiam probatur ac defenditur; quibus nos libenter subscribimus. Breviar. Chron.
Of ye Pantheon also Breviar Chronolog. speaks.
{illeg} Iustus ye Monk committing Simony, Greg. magn. after his death Commanded him to be buried in a dunghill. Afterward injoyned \Copiosus {illeg}/ another \of the devouter/ monks to say mass \dayly/ for him for 30 days together. At the end of wch time dead man appeared \to ye monk/ & told him that hee was saved thereby \till then in a bad condition, but now well becaus to day he had received the communion/. And by this example it is become a custome to celebrate 30 masses for ye dead, to Antonius deliver them out of Purgatory. Antonini Archiepiscopi Florentini Chronica. pars: 2. Tit 12 |cap 3| pag 218. Et Greg: dialog lib 4. c 55. Baron Annal A.D. 590 sect 11.
When ye Plague raged at Rome, Greg. magn. commanded a procession to be made about ye city wth latanies at Easther, & yt ye Image of the virgin Mary should be carried about before ye Procession. Concerning wch they affirm that the infection & distemper of ye air gave way to the Image, as if not able to abide its prsence, whence followed a wonderfull serenity & purity of ye Air & then {illeg} near ye Image were heard ye voyces of Angels singing. Regina Cæli lætare alleluya. &c And Gregory (who followd ye Procession, added, Ora pro nobis Deum alleluya. And he saw an Angel wipe his bloody Sword & put it into ye scabbard, whereby he knew yt ye plague was ceased. Antonini{illeg} chron. pars 2 |tit 12. sect 2 cap 3. sect 2.| pag 219. See also Theodoric de Apoldia lib 2 de vita B. Dom. cap 5 et 8. Et Sigon lib 1. De regno Ital. Et Canis. lib 5 de virg. Deip. cap 22.
<40r>About ye time of Greg. magn. Singing divine service after ye Roman mode was brought into France & soon after into England.
Some of them report that to convince an incredulous woman of Transubstantiation converted a piece of ye Bread into flesh by his prayere, & afterwards from flesh to ye form of bread again. Antoninus Chron. pag 226. pars 2. tit 12. \cap 3/ sect 8.
At another time a monck dying excommunicate Gregory {absolves} {illeg} caseth {sic} his absolution to be read over his grave, And ye night after ye Monck appeared & declared that he was freed out of | in Purgatory till his {illeg} by the absolution. Antonini Chron. pars 2 pag 226
Some affirm that he added 4 days to lent to make up 40
In Gregories time ye Pope had \got/ ye supreme power in Rome next under ye Emperor Antonini chron: pag 240, Sect pars 2. tit 12. sect 16.
Bellisarius Romam ingressus est ad 4 vel 5tū Idus Decembris Anno 11o Iustiniani A.D. 537. Baron Annal.
Agapetus Papa \cùm/ non ex omnibus suis redditibus corradere tantùm pecuniæ posset quæ sibi a Theodato Gothorum Rege ad Imperatorem Iustinianū|um|. Legatione fungenti ad iter conficiendum Constantinopolim satis esset, opus fuerit vasa sacra pignori dare ad pecuniam tunc necessariam comparandam. Baron An̄al 356. Yet at this time ye reverence & authority of ye Roman Ch Pope was very great. ibid. Note this embassy was caused by Theodatus threating to put the Senators & their wives & children to sword if they did not prevent ye Emperors designed army from coming into Italy
Of Gregor magn. his faith in ye 4 first councils see Baron Annal pag. 22. & Greg Rom 10. forte lib 1. Epist 24.
Procopius reccons ye yeare 536 to be the first of the Gothick warr.
Greg. Cælibatum Clericorum in Concil Romano Anno 13o Mauritij confirmavit {illeg} Canone in his verbis confirmavit. Siquis presbiter aut diaconus uxorem duxerit Anathema sit. Baron. Annal. p 27.
Reccaredus who began his reign about ye same time wth Greg. magn. was the first Catholick King, his predecessors being all Arrians. It seems yt ye name of Catholick hath been ever since given to ye Spaniards. For one of ye Roman religion was then in spain called a catholick.
Gregory first forbad ye Presbiters signing ye forehead in Baptism wth oyle saying they were onely to anny|o|ynt the breast & the bishops afterward to annoynt the forehead but soo according to ye ancient custome, but afterward he indulged the Presbiter to {illeg} annoynt the forehead.
Two civill warrs being concluded there breaks out a forreign war AD 366 . of thre years standing
Ammian lib 30 saith that ye Goths AD 373, transmisso Istro invasere Thracias or rather A.D. 376. Valentem vincunt A.D. 378 & Constantinopolim appropinquant But Theodosius in ye first year of his reign AD 379 overcomes them with a very great slaughter, & they intreat for peace & {illeg} themselvs | supplices in amicitiam recepit. And about ye same time Gratian {illeg} overcomes ye Alemans wch infested Galatas occidentales. And so ye {illeg} Empire is again quieted.
Note. The Goths began to attempt something on ye borders of Thrace AD 373. But {illeg} broke not out vio were \soon/ quiet again until AD 376 when broke out ye Triennial war wch was ended by Theodosius AD 379. And then they were quiet untill AD 395 (the first yeare of Arcadius & Honorius when by ye invitation of Stilico & they broke out again vehemently
Hellenism \its external worship/ was not quite destroyed before Theodosius his time
The Collyridian Heresy was of those that worshipped ye Virgin Mary as a Goddess & sacrificing offered a cheescake (placentam sive Collyriden) to her. Epiphan heres 78. Circa AD: 373. Baron Annal 373. 30
The {{illeg}roth} of Rome from AD 606 downward see Downham p 37 In AD 710 he was so high as yt ye greek emperor kist his foot.
Bonifacius 4 Pantheon – consecravit 4 Idus Maij ejectis prius gentium simulachris lustrato templo. Vnde postea virgo ad Martyres appellata est. Platina de vitis Pontif.
In ecclesiam S. Mariæ et omnium sanctorum \Martyrum/ vertit, ejectis simulachris gentium, perlustrato templo anno Christi 609 juxta Sigebertum. {illeg}
Multas reliquias in eo (templo Pantheone) collocavit (Bonif 4.) Et in ea Ecclesia Phocas Imp. multa dona dona {sic} obtulit. Onuphrius Epitome Pont Rom.
Deo eode Pantheone meminit Beda Hist Ang l 2. c 4. & de Ratione temporū l 2
Bonifacius 4 creatus 18 sept AD 607, Pantheon, nobile Romæ Delumbrum a M. Agrippa ter consule erectum, & Iovi vindici consecratum, a Phoca impetrat et in honorem Dei Genetricis Mariæ et sanctorum Martyrum, post sexcentos triginta duos annos Deo consecrat titulo Dei genetricis ad Martyres: Ex Anast. Sedit. annos 6 mens 8. Breviar Chron
Bon 4 electus 17 Ian AD 608 sedit an 6 m 4 d 9. Pantheon consecravit &c. Cameracenas
In Pantheone omnium deorum imagines effictæ erant. Petrus de natalibus lib 10. c 1. vult ideo vocatum Pantheon quod extructū fuerit in honorem Cybeles omnium deorum matris Circa annum vero 610 Bonifacius 4 a Phoca petijt et impetravit ut hoc templum sibi concederetur sicut Platina et Iacobus de Voragine in Lombardica historia narrant, Dedicavit Mariæ et om. sanctis 4 Idus Maij, statuit ut singulis annis, 4 Idus maij celebraretur festum de Martyribus omnibus (all Saints) sicut in Calendis ejusdem mensis celebrabatur festum omnium Apostolorum. Templum verò SantæMariæ ad Martyres appellavit quod hodie sancta Maria rotunda dicitur a populo. Durandi Rationale lib 7. c 34 Petrus de Natal l 4 c 159. & l 10 c 1. Polydorus l 6. c 8. Beda l 2. c 4 Ang hist. et de Rat temp l 2. Regino l 1. Balæus et Platina in vita Bonifacij. Cum antem Romam ad hoc festū quotannis maximæ hominum multitudo conflueret et propter defectum victualium huic celebritati commodè vacare non possent, ideò Greg 4 Papa circa AD 834 festum hoc ad Novembris Calendas transtulit, {illeg} ut post collectas in rerum abundantia celebraretur. — Non autem voluit Gregorius ut festum hoc in honorem solum Apostolorum et Martyrum celebraretur, sed generaliter omnium sanctorum sanctarum et Electorum, Trinitatis et angelorum, id per universum mundū Durandi Ration l 7. c 34. Petrus de nalit {sic} Et Polydorus ut supra. Cranzius in Metrop l 2. c 1. —— Hoc ipso anno quo festum hoc primò institutum est a Bonifacio Mahometes — coronatus est rex Ægypti Africæ et Syriæ Damasci, et postea Saraceni, eo tempore quo Greg hoc festū transtulit ad Calendas Novembris toti Orbi Christiano Celebrandum obtrusit, in Italiam navigantes sacra et profana omnia diripuêre. A.D. 611 die sequenti instituitur festum omnium animarum ut saltem generalia sufragia pro illis fierent, Cujusmodi festum habuere etiam Ethnici Romani. Hospitianus de Origine Fastorū. Antonini Hist tit 13. c 1.
Maria Scot in chron anno 610. Sigebert anno 609 hoc factum esse dicit. — Illata illuc esse reper 28 curribus ossa sanctorum martyrum e diversis urbis cæmeterijs effossa solemniter comportata ac decentissimè collocata. Sorani Martyrol. Roman. Celebratum fuit 13 Maij. Deinde Novemb 1.
Quomodo Tyrus post 70 annos a Nabuchadn: in statum pristinum restituta fuerit, Græcorum ac Phænicum historias prodidisse, ex B. Hieronym: asserit Hector Pintus super Isa cap 23. Annal Tornielli. An mundi 3448. 9.
Strabo ait l 16. Tyrus totam insulam f|e|sse nisi quod aggere continenti connectit{ur} quem Alexander quem Alexander {sic} construxit dum eam obsideret. Arrianus l 2 de expedit. Alex. & Curtius l 4. Diodor. Sic. l 17. describunt qua ratione fecerit hunc aggerem 4 stadiorum longum et 200 pedum latum. Tyrus, teste Hieremia \(forte c 47.4)/ his 70 annis post Obsid Nebuchadn. sicut et Sidon habuere reges.
Tyrus tempore Salmanasaris et regis ipsorum Elulæi per 5 continuos annos obsidionem {illeg}Assyriorum pertulit et contempsit, ut {ant} Iosephus ex Tyrijs Menandri Chronicis l refert l 9 ante c. ult. in fin.
Hieremias c 27|5|. v 22 cunctos reges Tyri et Sidonis numerat
Ægyptia captivitas annorum 40 accidit paulo post eversionem Tyri Ezek 29.18, 12. Et cum Ægyptis casuri Æthiopes et Lybyes auxiliarij c 30. v 4, 5.
AD 612: Cessantibus Persis Saraceni Invadunt Rom imper et vastant Syriam
Maomet post regnum 9 annorū moritur AD {illeg} 630, vel 631.
AD 827. Euphe Saraceni Siciliam invadunt sub Euphemio profugo duce Imeratoris {sic} inde statim, nacta cuncta Sicilia, Calabriam et pleras Italiæ partes invadunt et occupant et infestant. Ex Curopalata, ex quo Cedrenus Cedrenus. Eodem anno Saraceni vastant Hispaniam.
AD 843 Anno quo Greg 4 mortuus est Saraceni ingenti clade universam Campaniam et Sannites vastant, Beneventum capiunt \ac tenent an̄os fere 20/, Capuam exurunt, Et Italiam ferro et igne per annos ferè 30 devastant.
AD 846 Saraceni ex Africa instructa Classe venientes improviso agmine suburbia trans Tyberim posita drprædati {sic} sunt, et SS: Basilicas S. Petri et Pauli auro argento gemmis locupletas spoliarunt. In Africam onusti præda redeuntes, naufragio perìere.
Sedes Regni Saracenorum erat Cordubæ in Hispania
AD 851. Ludovic. Lotharij{illeg} Imp.is filius Bonaventum {sic} venit, ei saraceni omnes traditi sunt quos ad unum jugulari jussit. Leo Ostiensis L 1. Chr. Cassi{illeg} l 31.
AD 876 Saraceni crudeliter grassantur per Italiam et Papa Ioan in Epistola ad Imperatorem quæritur quod e Principibus Christianis aliqui cùm Saracenis fœdus inierunt et iterum anno sequenti scribit ad imperatorē ut eorum fœdus dissolvat. Et auxilium petit, eo quod tanta erat eorū potentia ut, Sabinis depopulatis pro{x}imus immineret urbis interitus. Et post mittit legatos. Tandem cùm se ope des{illeg}tutum viderit, Saracenos jam jam {sic} urbem invasuros annua pensitatione tributi pacat. AD 877
AD 879 Ioan Papa excommunicat Principes qui cum Saracenis fœinierant At orta in Ecclesia civili discordiâ, Saraceni universa depopulantur. Cum ijs Docibilis Dux Cajetanorum (populi Italici) Bellum init rupto fœdere quod ante cu{m} saracenis habuit. Sed cæsis multis Cajetanis, rursus fœdus ine{un}t et Garilianum ad habitandum ab eo directi sunt ubi annis ferè quadraginta innumera undi mala perpetrantes & perstiterunt. Ex Leone.
AD 884 Campaniæ pars finitima Saracenis ingentem passa est cladem
AD 915 Fœdus quod cum Saracenis Neopolitani Cajetani, ali exceptis Capuanis Imperator {illeg} \Constantinus Constantinop./ per Legationem rupit, et junctio fœderatis Saracenos \ad Garilianum/ tribus Mensibus obsedit qui fame cogente erumpentes et fugientes in proximos montes & Sylvas plæri cæsi reliqui omnes capti sunt. Leo Ostiens. in Chron. Cassin. Postea eodem anno Ioan Papa creat Berengarium imperatorem occid: mense Septembri ob auxiliū ab eo impetratum et Saracenos profligatos.
AD 921 et 922 Angli quamplurimi \religiosi/ ex more peregrinantes inter Angustias Alpium a Saracenis occisi sunt.
AD 944 Hugo Rex Itali mittit classem adversus Saracenos et eorum omnium naves exurit, quæ Saracenis Fraxineti commorantibus erant auxilio, capit Fraxinetum Saracenis elapsis in proximos montes. Et paulo post, cum ijsdem ob metum Tyranni Berengarij fœdus init. Ex quo audaces redditi religiosos itinerantes ex more plurimos neci dare perseverant.
AD 951 Saraceni meatum Alpium obsidentes a viatoribus Romam petentibus tributum accipiunt et sic eos transire permittunt.
AD 961 E Creta Insula Saraceni, postquam per annos fere 40 occupaverant, penitus ejiciuntur a Nicephoro Phoca ejus Germano Leone. Imper
AD 963 vel 964 Nicephorus primo sui anno contra Saracenos qui in Scicilia erant misit Manuelem, sed ipse cum exercitu interemptus est Saracenis animatis quod Hypolitus Episcopus Sciciliæ vaticinatus esset se non a Græcis sed Francis vincendos.
AD 964 Nicephorus Saracenis eripit Cyprum, Tarsum, et urbes plusquā centum.
AD 968 Nicephorus Legationem mittit ad Ottonem de pace ineunda spondens se Apuliam Et Calabriam {illeg} provincias quas hactenus tenuerat dediturum Ottoni. {illeg} Et Otto scribit ad suos Germanos se eadem æstate, si Græci paruerint, in Franciam dirigere per Fraxinetum ad destruendos Saracenos. Sed {compert} {compert} cum Græcus Imperator exercitum Othonis per fraudem delere conatus sit, anno sequente Græcos una cum Saracenis expellit Calabria et Apulia
AD 971 Otto, firmato fœdere cum Io. Græco Imp. recessurus ab Italia una cum conjuge Ravennam pervenit, et anno sequenti in Germaniam. Epitome Annal Baron.
<42r>About ye same time or soon after (namely in ye beginning of ye reign of Theod II) there happened \was/ another whol great army of Barbarians \in {France}/ wholly consumed not by a metaphorical but real storm of lighting & fiery whirlewinds.
And if it were \may be thought any thing/ {illeg} to or purpose to instance in an army overthrownnot by a {illeg} figurative but real storm, I might instance in that great one of Roilus
So in lib. 4 cap. 24 he describes the ye {sic} like like {sic} practises of {Greek} ye heathens permitted by Gr{illeg} Vale{.} At Antioch when he resided there for some time
Sr / The kind profer wch you were pleased formerly to make to me about omitting ye payments required by my being a member of yor Society, my state suggests to me now to embrace, For ye time draws near yt I am to part with my Fellowship, And \&/ as my incomes are contract{illeg}, {illeg} \I find/ it will be convenient that I contract my expenses. This gives me occasion Sr to trouble you wth ye /wth ye\ payment for ye last half year wch I have sent you by Iohn Stiles ye bearer hereof. The note wch you sent in yor last for Dr Castle was accordingly delivered to him, & \sometime/ afterwards I took occasion to speake wth him about {illeg} his answer, but I know not whether he ever sent one.
Yor humble Servant I. Newton
\Valentinianū etsi/ Authorem 2 tolerationis 1, \eo/ quod esset suæ religionis tam impudenter excusatis ut facile suspicor eum Valent \Cum/ accusatione hyperbolica \Valentem/ insectasse videatur \{illeg} {credatur videatur}/ /quis\ facile suspicatur \fere cred{illeg}/
And if it may be proper to mix wth {these} Armies overthrown by figurative storms {an instance of any} perishing by a real storm \others overthrown by reall ones/ I may add that great Army of Roilus wch \in ye beginning of T. jun̄/ was \wholly/consumed by lighting & fiery whirlwinds, & another of ye Persians wch suffered much \was currbed {sic} about ye same time/ by excessives rains & haile: Both wch Theoderite thus remembers. ———— But this ex abundanti.
What was ye extent of these five Provinces I cannot learn: but not to indulge too much to ye large expressions of Historians, if we suppose them but equal to Armenia & Mesopotamia, or not so much, yet ye whole {illeg} \may/ amount to {illeg} ye 4th ꝑt of ye Empire; at least if further allowance be made for ye restitution of ye limits in other places.
The end of ye Apocalyps No man ever doubted but yt ye day of Iudgment was described in ye {illeg} 20th chapter of this book, & if this Prophesy look so far downward as to ye day of Iudgment why should we think it overlooks ye intermediate ages? And {illeg} then why should not ye series of ye Seales & Trumpets wch is ye most articulate & & artificiall \& largest of/ parts of ye Prophesy \be/ extended through all ages,: especially since we have shewed it to be contemporary wth all yt rest before \precedes/ ye 20th chapter.
|for| Of all former persecutions that of Decius is accounted \much/ ye greatest, & yet that seems \the rest being neither/ {illeg} \so universall nor sharp & yet that {I}/ to have lasted scarce two years. \Some/ Other persecutions were longer but not soe universal nor violent as \that/ either \yt/ of these \And/ Decius But this lasted \almost/ 10 years in ye height of violence whereas this lasted 10.
<42v>For they that frame such interpretrations {sic} as make ym \in no age/ usefull to ye church in no age what do they but {argue} \accuse/ God of impertinence & goe about {to undermine} \(as much as in them less)/ to frustrate his counsels. / Concerning wch I cannot but note that it was accomplished by ye direst desolatations {sic}, that (I believe) ever nation felt [as if God had reserved the g] The Empire had been before very notably wasted by various {illeg} nations such as were \then/ estemed the fiercest Barbarians; but Lombards surpast ym all in ferity: as if] God had reserved|ing| his greatest \most grievous/ scourge for ye fountain of Apostacy & {grievous} /{illeg}\ \most griveous/ part of that scourge for ye last place \to try ye utmost/ before would give over an incorrigible insensible people. For all former desolations were outdone by the Gothic & those very {illeg} manifestly by ye Lombardic A little before ye Lombardic invasion there was \{came}/ a revelation {illeg} to one in these words: Finis venit universæ carnis, finis venit universæ carnis, finis venit universæ carnis. This Gregory ye great understanding of ye end of ye world made{illeg} this comment upon it, Post il Mox Post illam Prophetiam mox ———— Vpon wch place of Gregory Baronius writes thus
Further ye And lastly by ye expression that ye day shone not for a third part of it & ye night likewise we are to understand ye duration of the darkness{illeg} of ye 3d part of ye son {sic} moon & stars that is \the duration of the obscurity or Eclips/ of ye Western Empire: interpreting ye day & night of one & ye same time of obscurity called day in respect of ye Sun & night in respect of ye moon & starrs, For though in nature \where the luminaries shine & {are} ecliclipsed {sic} successively/ days & nights cannot be coincident {yet} because For here ye Sun moon & starrs shine not alternately as in nature to constitute successive days & nights, but all together, & are darkned all together. Now of ye \western/ day & night of wch ye darknes was a 3d ꝑt ye beginning must be at ye beginning of ye \western/ Empire because A. C. 395 \for/ that was its sun & moon rise, & ye end \must be/ at ye at ye end of ye darkness, not sooner becaus ye darkness is a part of it nor later because that is ye latest time of wch ye prophesy has hitherto taken a view. Further ye beginning of this western eclips dakness {sic} was in ye beginning of this Trump or \{illeg} {illeg}/ rather in ye beginning of \at/ ye siege of Rome by ye Goths \in the third year of ye war/ {illeg} wch was in December A.C 53{illeg}7 \ineunte/ |In ye first year ye war began only in Dalmatia & Sicily. In ye 2d year it {begann} in Italy but approaced {sic} not Rome till ye end of ye 2d or beginning of the 3d year| for then began ye western dignities to be {illeg} manifestly eclipsed. Mox over the end of ye darknes I put in ye year 607 when ye bishop of Rome obteind ye universall bishopric ⊛⊛ not sooner because ye Lombardie wars continued till ye year 604, & after those ceased the first stept \left Rome &/ Italy in ye lowest degree of {illeg} obscurity, nor later because then Rome surged out of this {illeg} da \by that concession of Focas/ began again to be empress of ye world & \to irradiate/ ye whole west to be irradiated by that Hermaphroditi luminary ye Pope & by those stars ye Cardinalls wth ye rest of his court, wch from that time brake forth more & more out of ye cloud till they outshone all other temporal potentates. Compute now & ye whole lenght of ye day & night from ye Sun & Moon rise \beginning/ A.C. 395 \ineunte/ to ye end of darkness A.C. 607 finiente is \ad finem purgente is currente is/ 212 fere the 3d part of wch is \almost/ 71 years / Supposing therefore ye desolation of Rome between ye fall of ye Temporall & rise of ye spirituall Empire to be the time of Darkness, the lenght thereof {illeg} will be \about/ 70 or 70 years, accordingly as you date it either for ye \compu/ beginning of this Trumpet A.C 536 {illeg} iniunte or from ye beginning of ye siege of Rome A.C. finiente \ineunte/ to the promulgation of ye Edict Edict of Phocas by ye {Conf f} for ye universal Bishopric promulgated by the Coucil {sic} at Rome A.C. 607 finiente. And this is \{illeg} is/ \about/ a third part of \Also/ ye whole day & night from ye sun & moon rise \beginning/ A.C. 395 \ineunte/ to ye end of ye darknes A.C 607 ad finē vergente is between 212 & 213 | \about/ 212 years, & ye 3d part thereof between 70 & 71 years | \almost/ of 71 years. Wherefore the time that ye 3d part of ye Sun moon & stars shone day & night shone not was about ye 3d part of ye whole whole day & night. for Till \for/ then Rome \emerged again out of/ continued in ye greatest obscurity to be once more {illeg} \Queen/ Mistres of ye world, then began ye \whole/ west to be irradiated again by that Hermaphroditic luminary ye Pope & by those stars ye Cardinals wth ye rest of his court wch as ye cloud from that time break forth more & more out of ye cloud till they \out/shone most gloriously all other eathly {sic} luminaries Kings & \earthly/ Potentates
[Editorial Note 6] <43v>Gothi rege Autolpho Gallias ingred{illeg}|iuntur|. Honor 9 & Teod 5 Coss biennio post captam Romam.
Tanta hostium et tam amplia victoria fuit cædes tam felix and incruenta victoria fuit, ut credas non bello ancipitj|i| dimicatum sed solas impiorum pœnas expetitas. Nazarius Panegyr. Constant. Vide plura apud Baroniū Ann 312 {illeg} sec 38 & sequ.
Cum Maxentius [machinis præstigiarū magis quam subjectorum benevolentia confideret &c] omnem locū & agrum & civitatem etiam quæ ipsius subjiciebatur imperio, ingenti armatorū multitudine & infinitis copijs munivisset: Imperator Constantinus \Dei auxilio nixus/ — primam secundam primam secundam {sic} et tertiam tyranni aciem adoritur & omnibus primo impetu facile subactis universam prope Italorum peragat regionem. Euseb in vit. Constant l 1. c 31.
Ecce fratres mei jam cernimus quod audiebamus: Novis quotidiè et et {sic} crebrescentibus malis mundus urgetur. Ex illa plebe innumerabili quanti remanseritis aspicitis, et tamen adhuc quotidie flagella urgent repentini casus opprimunt, novæ nos et improvisæ clades affligunt. Greg. mag. Hom in Luc 21
Roma a Gentilibus no
Finis quodammodo tunc dici potuit advenisse Romani \Occidentalis/ Imperij cum Longobardi Italiam invadentes rerum potiti sunt. Etenim post paucos Hexarchos Constant{i}nopoli ab Imperatoribus in Italiam missos, qui Ravennæ considere consuevere, ijsdem diu prævalentibus Longobardis, Occidentis Imperium penitas collapsum est, ne us ad Carolum magnum restitutum, ut tamen in Gallias fuerit ipsum translatum. Sane quidem quam durissima foret Longobardorum adventu grassatio, ejusmodi factis divinitus \a [33]/ vaticinijs præsignata potest intelligi, quibus mundi ipsius interritus fuit creditus significari. |
| Quid autem passa sit Longobardis Italia vel hoc uno collige argumento: Si teste Procopio cum ijdem amici essent Imperatoris et Laboranti Italiæ bello Gothico in auxilium Longobardi venientes longe deteriora hostibus perpetrarunt, ut opus fuerit eos dimittere: quid ab ijsdem factū potest existimari cum jam hostes redditi hostili animo Italiam invaserunt? Sane quidem adeo — immensa ubi increbuere sub ipsis mala, ut non leves quæ personæ sed ipse \b/ Gregorius Papa existimarit jam instare novissimū diem quo universi orbis conflagratio immineret\ret/. Baron Ann 567 sec 15, 16.
Locus Gregorij ad quem alludit hic est. \mox post \{eam}/ Proph{etiam} quod Finis {omnis} carnis venit {univ.} carnis/ Ista | mos illa Terribilia in cælum signa secuta sunt ut hastæ at acies igneæ ab Aquilonis parte viderentur. Mox effera Longobardorum gens de vagina suæ habitationis educta in nostram cervicem grassata est; at humanum genus quod in hac terra præ nimia multitudine quasi spissæ segetis more surrexerat succisum arruit: nam depopulatæ urbes, eversa castra, concrematæ Ecclesiæ, destructa monasteria virorum & fœminarum, desolata ab hominibus prædia at ab omni cultore destituta in sollitudine vacat terra, nullus hanc possessor inhabitat; occuparunt bestiæ loca quæ prius multitudo hominum tenebat. Et quid in alijs mundi partibus agitur ignoro. Nam in hac terra, in qua nos vivimus, finem suum jam non nunciat, sed ostendit. [Alludit ad prædictam prophetiam] Greg Dial. l 3c 38.
At ne quis putet mendax fuisse oraculū de fine universæ carnis prædictū sciat hisce verbis non seculi consummationem significatam sed gentis Italiæ cladem: sicut olim deum per \suum/ prophetam suum comminatum fuisse constat, ubi ait[34]: Hæc dicit Dominus deus terræ Israel. Finis venit: Venit finis super 4or plagas terræ: Nunc finis super te, &c. Sicut ergo finem universæ carnis minitante Propheta, non mundi est demonstratus interritus, sed imminentes tantum clades præfiguratæ fuere, ita pariter eadem, quæ prædicta sunt S. Redempto, accipienda erunt. Certe quidem finis quodammodo tunc diei potuit advenisse Romani Occ. Imp. ——
Viginti jam et septem annos ducimus quod in hac urbe inter Longobardorum gladios vivimus. Greg l 4 Epist 34.
[35] Qualiter enim et quotidianis gladijs & quantis Longobardorum incursionibus ecce jam per 35 \trig. quin/ annorum longitudinem premimur nullis explere vocibus suggestionis valemus. Greg. lib 11. Epist 45 ad Phocam Imp. Indic 6 edit. Rom.
Ecce jam de illa omnes hujus sæculi potentes ablati sunt. Ecce populi defecerunt. Vbi enim Senatus? ubi jam populus? contabuerunt ossa, consumptæ sunt carnes, omnis enim secularium dignitatum ordo extinctus est. Et tamen \ipsos/ nos paucos qui remansimus, adhuc quotidie gladdij {sic} adhuc quotidiè innumeræ tribulationes premunt. — \Vacua jam ardet Roma/ Quid autem ista de hominibus dicimus cum ruinis crebrescentibusipsa quo \destrui/ ædificia destrui videmus. Post defecerunt homines etiam parietes cadunt. Iam ecce desolata, ecce contrita, ecce gemitibus oppressa est. &c. Hæc autem quæ de Romanæ urbis contritione. videmus dicimus in cunctis facta mundi civitatibus scimus. Alia enim loca desolata sunt alia gladio consumpta, alia fame cruciata, alia terræ hiatibus absorpta. Despiciamus ergo ex toto animo, hoc præsens sæculum vel extinctum.
Et ante — Destructæ urbes, eversa \sunt/ castra, depopulati agri, in solitudinem terra redacta est, nullus in agris incola, pene nullus in urbibus habitator remansit & tamen ipsæ parvæ generis humani reliquiæ adhuc quotidie & sine cessatione feriuntur, & finem non habent flagella cælestis justitiæ {illeg} Ipsa autem quæ aliquando mundi domina esse videbatur qualis remanserit Roma conspicimus. |immensis doloribus multipliciter attrita, desolatione civium impressione hostium frequentia| ruinarum &c ——
In Epistola prima Alexandri Episcopi Alexandriæ paulo ante concil Nicæn 1. (Ex Theod. l 1. C 4) {illeg} Postquam divinitatem filij patri coessentialem \prolixè &/ strenuissimè asseruit, de spiritu sancto tantum dicit.
Ac præter istam piam de patre et filio sententiam, unum præterea spiritum sanctum, sicut nos docent sacræ literæ, confitemur: qui non modò sanctos homines veteris testamenti sed etiam divinos novi testamenti doctores innovavit. Concil Tom 2 pag 188.
In Concilio Lateranensi 4o \Decret 3./ AD 1215. Frid 2 Imp. Innocent 3 papa (Tomo 28 Concil pag 162) sic statutum est. Catholici verò qui \Crucis/ assumpto charactere {illeg} ad hæreticorum exterminium se accinxerint, illa gaudeant indulgentia, illo sancto privilegio sint muniti quod accedentibus in terræ sanctæ subsidium conceditur.
Anno (Hegyræ {illeg} qui cœpit Martij AD 1057) 449, induit Calipha Chalifa Caijmus Biamrilla Principem Togrulbecum veste imperiali, eum coronavit, et tor at armillis ornavit: scripsit ei autoritatem consignatam de præfectura aulæ suæ. Et stabilitum ei fuit Imperium at regnum: nec in utra Iraca & Chorasana quisquam fuit reliquus qui litem ei moveret.
Anno 430 (qui cœpit Octob 3 1038) cœperunt principes Salgucidæ. Et primus quidem ex ijs inauguratus fuit Muhammed Abutalib Togrulbecus cujus fratres erant David Ghacarbecus, firus et Arcelanus. At hi filij erant Michaelis f. Salghuci f. Dacaci. Qui Dacacus vir fuit Turca animosus boni consilij et regiminis et rex Turcarum cosilio {sic} ejus utebatur &c — Mortuo Michaele Turcæ plures se xxxxx Togrulbeco qui ob incarceratione patris per regem Indiæ \Chorosanæ & Mauranaha\r{æ}//, ab eo cœperunt opidum Tusum, quod primum fuit quod in potestatem Salg\h/ucidarum venit. Postea anno 432 (qui cœpit 11 Sep 1040) \victo eo rege/ universam Chorosanam occuparunt.
Anno 447 (qui cœpit 1 Apr. 1055) cœperunt Salghucidæ imperare Bagdadi. Vtpote Turca Basasaræus potens factus in Iraca cogitabat de occupanda arce imperiali, quod cum intellexisset Calipha, scripsit ad \advocavit/ Togrulbecum, qui venit Bagdadum mense Ramadano et cœpit Melecrahimum regem Saracenorum, cujus oratio cessavit in fine Ramadani (i.e. in fine Dec 1055 vel initio Ian 1056) At ita desijt imperium Bij Boijtarum quod duravit annos 127. Fuit Bagdadi stabilitum imperium Togrulbeco {sic}. Anno autem sequenti duxit Calipha sororem Togrulbeci et cum Togr. Bagadi substitisset 13 menses & 13 dies, inde abit petitum regionem Mausiliæ avehens secum balistas &c. Dein anno 449 inauguratur ut supra.
Anno 455 die veneris 23 Ramadani (i.e. AD 106{3} ) obijt Togrulbecus cum annos regnasset 25 &c
Si Togrulbecus venit Bagdadum die 25 Ramadani, Tum die 9 vel 10 {illeg} \Dulkaida/ Anno 448 (id est Decemb 21 16 Ian 19 vel 20 1057) abijt petitum regionem Mausili&
Chorasan is a country in the farthest part of Persia adjoyning upon India.
<44v>Rev. 16.12. The water of Euphrates was dried up &c is explained by this history. Turca quidam nomine Ruslanus Abulharitus Mutaffirus, dictus et Basaseræus potens factus erat in {illeg} Iraca, & prospero rerum successu usus, potitus erat regione, celebris factus terrori et timori erat Principibus Arabum & Barbarorum. Iam nomine ejus orabatur in suggestis Iraca nec quicquam restabat Melecrahimo Boijtæ {illeg} (Regi Bagdadi) præter nudum titulum. Chalifa autem Caijmus Biamrilla cum intellexisset Basaseræum cogitare de occupanda arce imperiali, scripsit ad Togrulbecum qui in tractu Rajæ erat, opem ab eo petens, eum hortans ut in Iracam veniret — Togrulbecus, ut Bagdadū venit \secum adducens 18 Elephantes / {sic}/ prehendit Melacrahimum \et domicilium fixit in arce imperiali/; at ita desijt imperium Boijtarum quod duraverat annos 127.
The whole history in short is this.
Masudus \Mahmudus/ King of (Chorasana), India (& Mauranaharæ) having {injun}{illeg} imprisoned Michael {illeg} {the father} of
{illeg}
The guard of Chorasana
Mahmud King of Chorasana India & Mauranahara upon a certain expedition leaves ye guard of Chorasana to \into Mauranahana {sic} takes him to his assistance certain/ Turkish souldiers \forces/ whose commander was Togrulbec /Michael ye father of Togrulbec\ \& after his return commits to them ye guard of Chorasana. But after a while grows/ But he having imprisoned Michael ye father of Togrulbec for denying him that assistance jealous least they should poss make themselves master of the country. And after his death his son Masudus sends an army against them & {illeg} whereby they are vanquished \overcome/ & thereupon Michael dies. & the {illeg} But his son Togrulbec again encounters them {illeg} with better success vanquishing & pursuing them to ye town Tusum wch he takes. And this was ye first town he became master of. &c.
Togrulbec a Turkish \mercenary/ Commander upon a quarrel between him
<45r>Togrulbeck a Turkish mercenary Commander, upon a quarrel {betw}{een} with \being set upon by/ Masudus king of Chorasana, India & Mauranahara, after \through/ several battells with various fortune at last makes himself master of all Chorasana about ye yeare 1041. About the same time or soon af \Which Country is the most Eastern part of Persia bordering upon India/ Not long after another Turk called Basaseræus became \grew/ powerful in Iraca, & \ye dition of Bagdad &/ making himself master of that country thereof, & grew fam became a{illeg} terrour to ye Arabian Princes so that nothing {remain Melcharimus} Melecrahimus \Boijta/ Emperour of Bagdad enjoyed nothing nothing more then a bare title. But ye Chalif Biamrilla \Whereupon Biamrill the Chalif of Bagdad/ understanding that Basareræus {sic} intended to possess himself of ye Imperial Tower, wrote to \invited/ Togrulbec \to his assistance/ {illeg} [who was in Raja] desiring his assistence & that he would come \to his assistance/ into Iraca. Togrulbec And to Togrulbec \who accordingly/ coming to Bagdad, \makes use of the occasion &/ apprehends Melacrahimus, & \so/ {illeg} puts an end to ye empire of ye Boijts wch /after it\ had lasted 127 yeares, & And in the yeare 1057 was {illeg} solemnly \{crowned}/ inaugurated & crowned according by the Calif according to ye Custome \manner/ of ye {illeg} S{illeg} Emperors of Bagdad. And so \Whereby/ the Empire in both Iracas & was established to him, there being none in either of ye Iracas or Chorasana able to disturb him \& his posterity/. [His successors werw Olbarsalanus his brothers son AD 1063. Gjelauluddanus son of Olbars. AD 1071. Barkiarucus son of Gjelaulud: AD 1094. Mahammedus brother of Bark. AD 1105. Mahmudus son of Maham. 1117 &c]
\Not long/ After the Turkish \princes \out of the east// {had} thus erected one kingdom | their empire at Bagdad advanced from the east to Bagdad & erected one a kingom {sic} there they spread their victories further westward. & west three more kin For in ye yeare 1079. \when Gjelauluddaulus reigned at Bagdad his Brother/ Tagjuddaulus {illeg} Son of {illeg} of {ye Family of Togrulbec} \took from ye Saracens/ took {sic} the kingdoms of \the k Damascus wth the countries appertain{ing} to it {illeg} wch was compre{illeg}/ Damascus from {illeg} ye Saracens \under wch ye Country of Decapolis bordering upon {illeg}/ & Sjarfuddaulas \also/ obteined a grant from Gjelauluddaulus to subdue for himself the Kingdoms of \/ Aleppo {sic} \other kingdoms of the Saracens whose metropolis was Aleppo watered by an arm of Euphr/: wch he did accordingly the same yeare. And ye yeare following viz 1080 Sedj Sedijduddaulas took from ye Romans the kingdoms of Cæsaria. And thus the turkish Empire So that there were four kingdoms of ye |Cæsaria & Cappadocia & established to himself a kingdom in the parts of Asia next Euphrates. His successor Soliman inlarged his borders to Nicæa of Bythinia but in ye {illeg} was forced to retire again to Euphrates. And thus the Empire of ye| Turks at their first advancing from the East And all their countries were adjacent to Euphrates |consisted of four Sultanies or Kingdoms all which| bordered upon the river Euphrates, that of Bagdad lying beyond it & other thre on this side.
Scilix reccons a fift kingdom of Antioch. But this \deserves not to be {remembered} amongst ye \rest// being but small (for the Egyptian Saracens dominions, as he saith, extended to Laodecea) & \{as}/ further \being remoter/ from Euphrates & not lasting above 14 yeares: whereas ye other 4 contined {sic} distinct {illeg} for many yeares. Their kings so far as they are {illeg} recorded in Elmachinus I have exprest in this Table.
The Turks were originally came from ye northern Countries neare Bosphorus whence they were invited by the Saracens to serve into {illeg} \Syria & {illeg}/ to serve under them in their wars \wch {then {illeg}}/ \wth one another/ nor had they any possessions or certain habitation {in Syria untill after them} in these parts untill Togrulbe{illeg}c one of their commanders &c \after the Saracenicall empire by intestine wars {becam} rent into 20 the/ Kingdoms of Corasana, Bagdad, Ægypt, {illeg} \{illeg}/ Damascus & Aleppo {illeg} \&c:/ Togrulbec one of the Turks Commanders upon a quarrel with
[Editorial Note 7] {sic}
Togrulbecus
Circa annum dni 987 Russæ ad christianam religionem convertuntur {Elm}achini Saracen hist. lib 3.
Mense Dulkiada Princeps Bamaludus tradidit Halebum Vicario Munstansiri Domini Ægypti. Et Hasenus id ingressus est ut Præfectus 27 die Dulkiadæ
Paulo post AD 1167 \viz AD 1168/ Saracon chief captain of Noradin king of Damasco was created Sultan of Egypt
| Saracon Saladin 1169 Meledin 1195 Saphadin alius 1195 Meledin 1209 fil Saph Mamalucks until Selimus I ye great Turk Melechsala 1 1249 Mamalukes 1250 Selimus 1517 |
The successors of Togrulbec reigned in Asia until about the yeare 1202. When by an invasian {sic} of ye Tartars from ye north of Asia they were forced to leave their seat & pass into Asia Minor (possessed till then by the successors of Cutlumusus \at least/ in some part or other thereof) under ye leading of Sultan Aladin ye Sun of Kei–Husreu (alias Cosroes) descended of ye Selzuccian family, & there beating the Christians seized upon {illeg} Cilicia wth ye neighbouring kingdom Countries & their first at Sebastia & after at Icomium erected their new kingdom. Iathatines Sultan of Icomium tempore Alexij et Theod. Imp. ut et Michael Palæol. in cujus imperio Tartari diripiunt Icomium & efficiunt Turcks tributarios dividing their king between Mesoot & Kes – cubades giving to ye first Amada Galatia &c to ye other Icomium &c these were succeded by Aladin 2 son of Kei–Cubades who again united the ye {sic} Kingdoms Hee dying wthout issue put an end to ye Zelzuccian family & ye Turks fell into many subdivisision {sic} ye head of one party being Ottoman ye founder of ye present Empire
<46r>Not long after they spread their victories further westward. For in the yeare 1079 Tagjuddaulus nephew to Togrulbec took from the saracens Damascus wth ye Countries apperteining to it amongst wch was the Country of Decapolis bordering upon Euphrates. And in the same yeare Sjarfuddaulus \also/ obteined {illeg} grant \leave/ from ye King of Bagdad to {illeg}ay himself what he could of ye conquer of ye ye kingdom of Aleppo wch he did accordingly the same yeare And in ye same yeare T|S|jarfuddaulas by permission of ye King of Bagdad, conquered for himself the Kingdom of Aleppo wch city is watered by an arm of ye same Euphrates River And ye yeare following viz 1080 Sedijduddaulas took Cæsarea of Cappadocia from ye Greeks & established to himself a kingdom in ye parts of Asia bordering upon the same Euphrates.
And thus ye Salghucians (or family of Togrulbec so called from his Grandfather Salghucus) erected at their first advancing from the East erected for themselves \upon ye confines of Euuphr/ a fourfold empire. the {illeg} countries h That of Bagdad continued in the Posterity of of {sic} Togrulbec untill about ye yeare 1202 That of Cæsarea continued in ye posteriri {sic}ty of under ye kings Cutlumusus in ye posterity of That of Bagdad \Cæsarea/ continued {illeg} ye po in Siria {illeg} successors of Togrulbec until \in the posterity of Sedijduddaulas/ untill \about/ the yeare 1202 when by that famous incursion of ye Tartars \into Syria/ from ye North of Syria they were under the conduct of Syr Zingis they \when Aladin king of Bagdad with his Turks/ were forced to quit that seat \country Persia/ {illeg} & passe over Euphrates into Asiaminor where they conquered Cæsarea \{d under} Aladin their King/ \he/ seized upon Cilicia wth ye neighbouring countries, [{illeg} {illeg} {illeg} seats themselves making |most of wch belonged to ye Greeks & made| first Sebastia & afterwards Iconium {illeg}his{illeg} imperial city [they continued \under the Salgucians/ untill ye reign of \about untill about ye yeare 1296 {illeg} dying without issue about the/ Aladin 2 who was their last king of the Zelzuccian Family {illeg} & died about the yeare 1296 {illeg} put an end to the reign of yt {illeg} Salgucian family, & Ottoman the founder of their prsent Ep|m|pire succeeded him]
And Those of Cæsarea & Aleppo & Damascus \became united under Saladine ye second Turkish Sultan of Egypt AD 1180 circiter but after his death under variety of fortune were divided again & so/ continued till about the yeare 1260 when they were conquered by the Tartar Haalon That of Cæsarea continued till about th{illeg} when {those} the yeare {illeg} 1202 when Aladin the King of Bagdad as was said seized upon {illeg} \But/ being thus forced to quit their seats \eastward/. & ress more & more upon ye Greek Emperors \territories/ they gained from him on the one hand what \as/ they lost to ye Tartars on ye other untill about the yeare 1296 when {illeg} Aladin 2 dying without issue put an end to ye \reign of the/ Salghucian {race} of King family & Ottoman the Founder of their present empire succeded him And from that {illeg} time their kingdom was elarged on all sides {illeg}till Mahomet ye second took Constantinope May 29 1453 & extinguished the Greek Empire.
Scilix reccons a 5t kingdō of ye Turks at Antioch, but &c
About a hun And those of Aleppo & Damascus continued till about ye yeare 1260 but wth various fortune. For about ye yeare Aleppo was taken from ye king thereof by the Christians & afterwards AD 1180 Both ye kingdoms of Aleppo & Damascus were united under Saladin ye Second Turkish sultan of Egypt but after his death they became divided again & continued \so/ under their proper kings till the yeare 1260 when the Tartars advancing their victories on this side Euphratus under ye conduct of subd subdued those kingdoms also. But as ye Turks were \thus/ forced to reced {frō} ye Tartars on ye one hand so they gained upon ye {illeg} Greek Emperor on ye other, presing furt dayly continually further into {illeg} Asia Minor untill the reign of the Salghucian family ended in Aladin 2 about ye yeare 1295 who died without issue about the year 1295. At that time the state | condition of ye Turks was very low, the And the Tartars had reduced them to their lower state \And then the succeeded/ For Ottoman a favorite of ye late Aladin & prince of ye |Oguzian| family |who| from that time inlarged became famous for \by/ his victories, & laid the foundation of their prsent Empire, wch was dayly inlarged on all sides under his successors untill Mahomet ye 2d tooke Constantinople May 29 1453 & extinguished ye Greek Empire of ye Greeks.
For fuller understanding ye sucesion history of this {illeg} Empire I have annexed
Pontifex inquirit sigillatim de nomine cujuslibet confirmandi sibi Patrinum vel matrinam flexis genibus præsentati & summitate pollicis dextræ manus intincta Chrismate intincta dicit: N. Signo \Or Consigno/ te signo Cru✝cis: quod dum dicit producit pollice signum Crucis in fontem illius; deinde prosequitur Et confirmo te Crismate salutis. In nomine Pa✝tris, & Filij Fi— {sic}lij, et spiritus ✝ sancti. Pontificale Rom. Clem 8 de Confirmandis.
In ordinatione Presbyteri et Episcopi Pontifex (ante verba Sacramenti) cum oleo Catechumenorum inungit unicui ambas manus simul junctas in modum Crucis, producendo cum pollice suo dextero in dictum oleum intincto duas lineas videlicet a pollice dextræ manus us ad indicem sinistræ et a pollice sinistræ ud|s| ad indicem dextræ unguendo mox totaliter Palmas, dicens dum quemlibet inungit. Consecrare et sanctificare digneris domine manus istas per istam unctionem et nostram bene✝dictionem. {illeg} Pontifex producit manu dextra signum crucis super manus illius illius {sic} quem ordinat et prosequitur &c — Hoc pro sacerdotibus
Pro Episcopo autem dum manus signat dicit Vngantur Manus istæ de oleo sanctificato et Chrismate sanctificationis sicut unxit Samuel David Regem et Prophetam ita ungantur et consecrentur. Et mox producens manus dextera ter signum crucis super manus electi dicit in nomine Dei Pa✝tris \fi✝lij et Sp. ✝ Sancti/ {illeg} facientes {illeg}imaginem sanctæ crucis &c.
Constantine in reverence of ye cross made it his standard, ordered his Souldiers arms to be marked wth it Sozom li 1 c 8. & yt his souldiers should carry it upon their shoulders Cassiodor li 3. Trip cap 4. printed it marked his money wth it & his Images Sozom l {7} c 8 Hist Trip l 1. c 9 &c And in honour of it took away the {illeg} custome of crucifying Sozom l 7. c 8 Trip l 1 c 8. And always used this sign as a defence from all hostile violence. Euseb de vit Const. l 1. c 22.
Chrysost Hom 54. Si quodcum aliud facere ubi nobis signum victoriæ assistit. Propter hoc in domo et muris et in januis et in fronte et in mente cum multo inscribimus studio Sec. also Hom 55.
Theodosius & Valentinianus vetuere crucem humi pingi — ne incedentium conculcatione victoriæ ipsis trophæum injuria afficiatur.
Tertull de Corona militis. – Quandocum nos conversatio exercet frontem crucis signaculo terimus.
S. Cyprian. l 4 epist 6 Muniatur frons ut signum Dei incolume servetur.
Origenes Homil 8 in diverso Evangelij locos. Immortale lava{crum} portemus in frontibus nostris cum viderint dæmones contremescent. Qui auta {sic} capitolia non timent {cru}cem timent. Et paulo post cricues non solum in frontibus, in animabus quo nostris habere debemus, ut cum sic fuerimus armati cacemus super Aspidem.
<47r>Sozom l 5. c 2 ait Christianos in gravibus periculis constitutos cruce si signare consuevisse
Arnob ad Psalm 144. Docuit Dominus digitos nostros ad bellum, sive visibilium sive invisibilium senserimus hostem, nos digitis armemus frontem.
Lactant lib 4. c 24 monet Christum ijs omnibus prodesse qui signum crucis in fronte conscripserint. & plenius c 27.
S Ambros. lib de Isaac & anima c 8. Signaculum \Christi/ in fronte est signaculum in corde.
S. Chrisostom orat adversus gentes. Omnes cruce se signant, inscribend in nobilissimum membrum nostrum. In fronte enim nostra quasi in columna quotidie figuratur.
S. Hieron Epist 8 ad Demetriadem cap 6. Crebro signaculo crucis munias frontem tuam Et Epist 22 ad Eustochium cap 16. Ad omnem actum et omnem incessum manus pingat crucem
S Aug serm 19 de sanctis. Hoc (scilicet crucis) signum ad coronam pervehit, hoc maleficia destruit et omnia dæmonum machinamenta ad nihilum redigit.
S. Hieron in Psalm 85 Muniar Crucis tuæ signo quod videntes potestates adversæ fugiant confusæ & discedant a me.
Syrillus Hyerosolymit Catechesi 4 Quod si aliquis id occultet, tu manifestè signa te fronte ut dæmones signum regis videntes, trementes procul fugiant. Fac hoc signum et manducans et bibens, et sedens et stans & loquens et ambulans et in omni negotio.
Athanasius lib de incarnatione verbi. Signo crucis magica omnia compescuntur, veneficia inefficacia sunt, idola universa deseruntur, omnis irrationabilis voluptas conquiescit. Item, s. Antonium frequenter crucis signo dæmones vicisse et fugasse, dicit Athanasius in vita illius.
S. Chrysost Homil 55 in Matth. Hoc signum et piscis et nostris temporibus venenorum vires extinxit, hoc feroces bestias repressit, hoc lethales serpentum morsus curavit.
S. Cyprian lib de Baptismo Christi in Cruce domini gloriamur cujus virtus omnia peragit Sacramenta, sine quo signo nihil aliud est sanctum, ne aliqua consecratio metetur effectum.
S Chrysost Hom 55 in c 16 Matth. Hoc signo crucis consecratur corpus dominicum, sanctificatur fons Baptismatis, incitiantur etiam Presbyteri et cæteri gradus Ecclesiastici, et omnia quæcum sanctificantur, hoc signo dominicæ crucis, cum invocatione Christi nominis sancti consecrantur.
S. August serm 19 de sanctis. Hoc signum præsidium est amicis, obstaculum est inimicis — Eodem mysterio fons regenerationis consecratur, ejusdem crucis signus per manus impositionem baptizati dona gratiarum accipiunt. Cum ejusdem crucis charactere Basilicæ dedicantur, altaria consecrantur, altaris sacramenta, cum interpositione dominicorum verborum conficiuntur. Sacerdotes et Levitæ per hoc idem ad sacros ordines promoventur. Et universaliter omnia Ecclesiæ sacramenta in hujus virtute perficiuntur. Item tract 8 in Evangel Ioannis Quid est quod omnes noverunt signum christi nisi crux christi. quod signum nisi adhibeatur, sive frontibus credentium, sive ipsi aquæ qua regenerantur si{ve} oleo quo Chrismate unguntur, sive sacrificio quo aluntur, nihil eorum ritè perficitur.
Note. It is their practis & rule to make ye cross wth ye right hand. Durant de ritibus Eccl. lib 2. c 45. n 10.
Also the signinig wth it is most frequently in their foreheads.
S. Cypr. de Pass. Christi circa finem. Quicun sint sacramentorum ministri, qualescun sint manus, quæ vel mergunt accedentes ad baptismum, vel ungunt qualecun pectus de quo sacra exeunt verba, operationis autoritas in figura crucis omnibus sacramentis largitur effectum.
S. Aug de Symbolo ad Catechumenos c. 1. Nondum quidem adhuc per sacrum baptisma renati estis, sed per crucis signum in utero sanctæ matris ecclesiæ jam concepti estis. Item in Psalm 30. can 5. Non sine causa signum suum Christus in fronte nobis figi voluit, tanquam sede pudoris ne Christo Opprobrio Christianus erubescat.
Baptizatus ante Baptismum inungitur in pectore et scapulis oleo catechumenorum, et post Baptisma inungitur sacro chrisma a presbyter in vertice capitis in forma crucis. Dy|i|onys de Ecclesiast. Hier. Tertul lib 1 adversus Marcionē. Et de Baptism. cap 7. Item signo crucis in fronte signatur. Dionys de Eccl Hier
It was once a custom to receive the sacrament wth hands {illeg}cross. Damascen lib 4. c 14
In extrema unctione omne membrum sanandum inungitur ut oculi propter visum aures propter auditum, nares propter olfactū, manus propter tactum, os propter gustum, pedes propter gressum renes propter concupiscentiam. Et hæc unctio tam curat morbos quam remittit peccata. Durantus cap 20.
Moneant Presbyteri sub pœna excommunicationis omnes illos qui crucem habuer{illeg}unt et votum suum non sunt prosecuti quod crucem suam et propanant resumere, Et portent. Odonis episcopi Parisiensis, {con}stitutionem præceptum synodale 44.
Confrequentant obsecrantes
Voce, votis, munere
Exteri necnon et orbis
Huc colonus advenit.
Fama nam terras in omnes
Præ\cu/currit proditrix
Hic patronos esse mundi
Quos precantes ambiant.
Nemo puras hic rogando
Frustra congessit preces,
Lætus hinc tersis revertit
Supplicator fletibus
Omne quod justum poposcit
Impetratum sentiens:
Tanta pro nostris periculi
Cura suffragantium est.
Prudentius Hymno in S. Martyres Hemiterium & Cheledonium Calagurritanorum.
Ejusdem Hymnus in B. Laurentium mart.
Vix fama nota est, abditis
Quam plena sanctis Roma sit,
Quam dives urbanum solum
Sacris sepulchris floreat.
Et paulo post de Laurentio.
Quæ sit potestas credita
Et muneris quantum datum
Probant Quiritum gaudia,
Quibus rogatus annuis.
Quod quis supplex postulat
Fert impretratum prosperè
Poscunt, litantur, indicant,
Et tristis haud ullus redit.
Ceu præstò semper adsies
Tuos alumnos urbicos
Lactante complexus sinu
Paterno amore nutrias.
{Hos inter,} o Christi decus
{Audi et Poetam rusti}cum
{Cordis faten}tem crimina
{Et facta} prodentem sua.
{Indignus} agnosco et scio
{quem} Christus ipse exaudiat,
Sed per p{a}tronos martyres
Potest medela{m} consequi
Audi benignus supplicem
Christi reum Prudentium
Et servientem corpori
Ablue vinclis seculi.
Ejusdem Hymnus in Eulaliam Virginem
Hic ubi marmore perspicuo
Atria luminat alma nitor
Et {pe}regrinus et indigena
Reliquias, cineres sacros
Servat humus veneranda sinu.
Tecta cor{illeg}usca superrutilant
De laquearibus aureolis
Saxa cæso solum variant
Floribus ut rol|s|ulenta putes
Prata rubescere multimodis.
Ejusdem Hymnus in octodecim martyres Cæsaraugustanos
Quum Deus dextram quatiens corusci
Nube subnixus veniet rubente,
Gentibus justam positurus æquo
Pondere libram.
Orbe de magno caput excitata
Obviam Christo properanter ibit
Civitas omnis pretiosa portans
Dona canistris.
Afra Carthago tua promet ossa
Ore facundo Cypriane doctor:
Corduba Ascisclum dabit, & Zoellum
Tres coronas.
Tu tribus gemmis diadema pulchrum
Offeres Christo genetrix piorum
Tarraco, intex{illeg}it cui Fructuosus
Sutile vinclum.
Nomen hoc gemmæ strophio illigatum est,
Emicant juxta lapides gemelli,
Ardet et splendor parilis duorum
Igne corusco.
{illeg}Parva Felicis decus exhibebit
Artibus sanctis locuples Gerunda,
Nostra præstabit Calagurris ambos
Quos veneramur.
*[36]Barchinon claro Cucufate freta
Surget et Paulo speciosa Narbo
Te præpollens Arelas habebit
Sancte Genesi.
Lusitanorum caput oppidorum
Vrbs adoratæ cineres puellæ
Obviam Christo rapiens ad aram
Porriget ipsam
Sanguinem justi cui pastor hæret
Ferculum duplex, geminum donum
Ferre Complutum gremio juvabit.
Membra duorum.
Ingeret Tingis sua Cassianum
Festa Massylum monumenta regum
Qui cinis gentes domitas coegit
Ad juga Christi.
Singulis paucæ tribus aut duobus
Forsan & quinis aliquæ placebunt,
Testibus Christi prius hostiarum
Pignore functæ.
{Tu} decem sanctos revehes, & octo
Cæsaraugusta stud{ios}a Christi
Verticem flavis oleis revincta
Pacis honore
Sola in occursum numerosiores
Martyrum turbas domino parasti
Sola prædives pietate multa
Luce frueris
Vix parens orbis populosa Pœni,
Ipsa vix Roma in solio locata,
Te decus nostrum superare in isto
Munere digna est.
Omnibus portis sacer immolatus
Sanguis exclusit genus invidorum
Dæmonum et nigras pepulit tenebras
Vrbe piata
Nullus Vmbrarum latet intus horror:
Pulsa nam pestis populum refugit,
Christus in totis habitat plateis
Christus ubi est.
Et sub finem
Hæc sub Altari sita sempiterno
Lapsibus nostris veniam precatur
Turba ——
Sterne te totam generosa sanctis
Civitas mecum tumulis, deinde
Mox resurgentes animas & artus
Tota sequeris.
Ejusdem Hymnus in Vincentium mart.
Adesto nunc et percipe
Voces precantum supplices
Nostri reatus efficax
Orator ad thronum patris.
Per te, per illum carcerem
Honoris augmentum tui,
Per vincla, flammas, ungulas,
Per carceralem stipitem
Per fragmen illud testeum
Quo parta crevit gloria
Per quem trementes posteri
Exosculamur lectulum:
Miserere nostrarum precum,
Placatus ut Christus suis
Inclinet aurem prosperam
Noxas nec omnes imputet.
Si rite solennem {sic} diem
Veneramur ore et pectore
Si sub tuorum gaudio
Vestigiorum sternimur:
Paulisper huc tu inlabere
Christi favorem deferens
Sensu gravati ut sentiant
Levamen indulgentiæ.
Ejusdem Hymnus in Fructuosum, Augurium et Eulogium Martyres Tarraconenses.
O {illeg} triplex honor o triforme Culmen
Quo nostræ caput excitatur urbis
Cunctis urbibus e{illeg}minens Hiberis
Exultare tribus libet Patronis
Quorum præsidio foventur omnes
Terrarum populi Pyrenearum
Circumstet chorus ex utro sexu
Hæres virgo puer senex anicla
Vestrum psallite rite Fructuosum.
Laudens Augurium resultet Hymnus
Mistis Eulogium modis coaquans
Reddamus paribus pares camœnas
Hinc aurata sonent in arce tecta
Blandum littoris extet inde murmur,
Et carmen freta feriata pangant.
Olim tempus erit ruente mundo
Quum te Tarraco Fructuosus acri
Solvet supplicio, tegens ab igni.
Ejusdem carmen Heroicum in Cassianum martyre
Suggere siquod habes justum vel amabile votum,
Spes siqua tibi est, siquid intus æstuas.
Audit crede preces martyr prosperrimus omnes,
Ratas reddit, quas videt probabiles.
Pareo, complector tumulum, lachrymas quo fundo;
Altar tepescit ore, saxum pectore. ——
Audior, urbem adeo, dextris successibus utor:
Domus revertor, Cassianum prædico.
Passio Hippolyti martyris ad Velerianū Episcopum, per eundem
Innumeros cineres sanctorum Romula in urbe
Vidimus, ô Christi Valeriane sacer.
Incisos tumulis titulos, et singula quæris,
Nomina difficile est ut replicare queam
Tantos justorum populos furor impius hausit,
Quem coleret patrios Troia Roma Deos
Plurima literulis signata sepulchra loquuntur
Martyris aut nomen, aut epigramma aliquod
Sunt et muta tamen tacitas claudentia tumbas,
Marmora, quæ solum sinificant {medium}
Quanta virum jaceant congestis corpora {acervis}
Nosse licet, quorum nomina nulla {legas.}
Sexaginta illic defossa mole sub una
Reliquias memini me didicisse hominum.
Quorum solus habet comperta vocabula Christus
Vtpote quos propriè junxit amicitiæ. &c
Paulo post inducit Hippolytum sic alloquentem populos
—— Fugite o miseri execranda Novati
Schismata, catholicis reddite vos populis.
Vna fides vigeat, prisco quæ condita templo est,
Quam Paulus retinet quam cathedra Petri
Et post aliqua.
Talibus Hippolyti corpus mandatur opertis
Propter ubi apposita est ara dicata deo
Illa sacramenti donatrix mensa, eadem
Custos fida sui martyris apposita,
Servat ad æterni spem Iudicis ossa sepulchro
Pascit item sanctis Tybricolas dapibus
Mira loci pietas & prompta precantibus ara
Spes hominum placida prosperitate juvat
Hic corruptelis animi & corporis æger
Oravi quoties stratus opem merui
Quod lætor reditu, quod te venerande Sacerdos
Complecti licitum est, scribo quod hæc eadem,
Hippolyto scio ne debere, Deus cui Christus
Posse dedit, quod quis postulet annuere.
Ipsa illas animæ exuvias, quæ continet intus
Ædicula argento fulgurat ex solido.
Præfixit tabulas dives manus æquore levi,
Candentes recavum quale nidet {sic} speculum
Nec Parijs contenta aditus obducere saxis,
Addidit ornando clara talenta operi
Mane salutatum concurritur omnis adorat
Pubis. Eunt redeunt solis ad us obitum.
Conglobat in cuneum Latios simul {illeg} ac peregrinos
Permistim populos, relligionis amor.
Oscula perspicuo figunt impressa metallo
Balsama diffundunt, fletibus ora rigant
Iam cum se renovat decursis mensibus annus,
Natalem diem passio festa refert:
Quanta putas studijs certantibus agmina cogi,
Quæve celebrando vota coire Deo?
Vrbs Augusta suos vomit, effundit Quirites,
Vna et Patricios ambitione pari
Confundit plebeia phalanx umbonibus æquis
Discrimen procerum præcipitante fide
Nec minus Albanis acies se candida portis
Explicat, & longis ducitur ordinibus.
Exultant fremitus variarum hinc inde viarum
{Indigena} & Picens, plebs et Etrusca venit
Concurrit Samnitis atrox habitator & altæ
Campanus Capuæ, jam Nolanus adest
Quis et sua lætus cum conjuge, dulcibus & cum
Pignoribus, rapidum carpere gestit iter
Vix capiunt patuli populorum gaudia campi
Hæret et in magnis densa cohors spatijs
Angustum tantis illud specus esse catervis
Haud dubium est ampla fauce licet pateat
Stat sed juxta aliud quod tanta frequentia templum
Tunc adeat cultu nobile regifico,
Parietibus celsum sublimibus, at superba
Majestate potens, muneribus opulens.
Ordo columnarum geminus laquearia tecti
Sustinet auratis suppositis {sic} trabibus
Et sub finem
Sic te pro populo, cujus tibi credita vita est
Orantem Christus audiat omnipotens.
Passio Apostolorum Petri et Pauli, per eundem
Dextra Petrum regio tectis tenet aureis receptū
& paulo post
Parte alia titulum Pauli via servat Ostiensis
Qua stringit annis cespitem sinistrum
Regia pompa loci est Princeps bonus has sacravit arces
Lusit magnis ambitum talentis
Bactreolas trabibus sublevit, ut omnis aurulenta
Lux esset intus, ceu jubar sub ortu.
Subdidit et Parias fulvis laquearibus columnas
Distinguit illic quas quaternus ordo.
Tum camyros hyalo insigni variè cucurrit arcus
Sic prata vernis floribus renident.
Idem in Cyprianum martyrem.
Deni doctor humi est, idem quo, martyr in supernis,
Instruit hic homines, illic pia dona dat patronus.
in ✝[37] ipso condita turrium
Servat salutem virgo Quiritium:
Nec non et ipsos protegit advenas,
Puro ac fideli pectore supplices.
{E}phræm Syrus in tratatu {sic} adversus vitiose viventes, \p 92/ sic incipit Serm.
Angor Fratres mei, & horreo ac contremesco, dolore conficior dum illud Prophetæ animo revolvo: Videte contemptores & admiramini et disperdimini. Ac primum quidem maxime ob meam imprudentiam at ignorantiam: cùm omnem iniquitatis viam sim ingressus, omni genere peccati singula membra mea constricta teneat inimicus. Debuissem sanè meipsum affligere at deplangere, propter turpitudinem in qua versor, ac deinde aliorum satagere. Debuissem prius trabem ex proprijs oculis evellere & sic aliorum festucas cernere. Cæterum qui nunc dominatur contemptus vehementi dolore me obruit at demergit. Aspicio enim præsentis disciplinæ negligentiam et ferre nequeo, at cum Propheta doleo, qui ait: Vidi prævaricantes & tabescebam. Quæ enim nobis arma non intentavit inimicus, quibus fraudibus ac dolis nos vincere & occupare non est conatus? Hei mihi; quis impudentia nobis mala non deploret? Verum ijs quæ dicuntur, attendite obsecro, qui hanc vitæ rationem delegistis et pertimescite. Cum enim angelicum feramus habitum una cum diabolo militiam gerimus, habitus quidem est angelicus et vita mundana. Numquid inter angelos in cælis contentiones vigent & æmulationes, sicut nunc inter monachos videmus? Radices quippe egit inter eos æmulatio et invidia at obtrectatio. Diversimode sua singulis nobis miscuit venena hostis callidus, arte ac dolo unumquem nostrum supplantare studet: Hic quidem, inquit, jejunium recte observat, verum zelo et invidia vincitur. Alius rursum a fœda at absurda se continentia concupiscentia continet, sed vana constrictus est gloria. Alius diligenter vigilias colit, sed detractionis malo irretitus est. Alius ab hoc vitio alienus est, verum inobedientia {et} ac contradictione plenus. Alius a cibis temperat, verum inani jactantia & arrogantia demersus est. Alius in oratione potens patiens est ac potens. Sed indignatione at iracundia superatur. Alius rursum paululum in recte agendo proficit sed adversus negligentiores extollitur Alios alio modo malitia ligatos tenet et non est qui intelligat. Propterea rixæ at dissentiones sunt inter monachos. Hei mihi, quis non suspiret? quis non lugeat? Quo pacto angelicum hoc institutum ac ordinem confundimus? Reliquimus mundum; & quæ mundi sunt sapimus. Possessiones rejecimus & a contentionibus non cessamus. Reliquimus domos, et earum cura at solicitudine quotidie absumimur. Non adsunt opes, sed non abest superbia. Nuptias sprevimus & ab inani cupiditate non recedimus. Exterius humilitatem simulamus & animo honores appetimus. Videmur quidem paupertatis amatores & habendi cupiditate detinemur at absorbemur. Ore quidem ac verbo paupertatem colimus: mente autem avaritiæ morbo laboramus. Quis igitur nostram conditionem at institutum non doleat? Multis deinde prosequitur Syrus \turpissimos/ mores juniorum monachorum: ac tandem sic pergit: Vnde liquidò constat nos ne ad exiguum quidem tempus externo vitæ instituto, dico sæculari renunciasse. Specie quidem et apparentia mundo renunciavimus: revera autem quæ mundi sunt curamus nec habemus quo nos excusemus. Habitu monachi sumus, sed moribus crudeles quidem et inhumani. Habitu humiles, et moribus pestiferi ac scelerati. Habitu religiosi et moribus exitiosi. habitu amici et moribus inimici. habitu gratiosi, moribus odiosi. habitu exercitatores seduli, moribus ignavi athletæ. habitu sobrij, moribus prædones. habitu pudici, animo autem adulteri. habitu modesti, moribus et pectore vagabundi. habitu mites, moribus arrogantes. habitu consolatores moribus arrogantes. habitu consolatores, moribus contumeliosi. habitu consiliarij, moribus obtrectatores. habitu simplices moribus difficiles & perniciosi. Habitu ab invidia alieni, moribus invidi et homicidæ. habitu defensores ac susceptores moribus autem proditores. Et unde quæso accidit nos tales esse? nisi inde quod mutuam inter nos dilectionem perfectam non habeamus? nisi quia pura inter nos non sit concordia? nisi quia vera in nobis humilitas non est? nisi quod præ oculis timorem Dei non constituamus? Quod salutaria Dei præcepta despiciamus ac pro nostro {ea} arbitrio detorqueamus & pro nugis existimus? Hæc et alia multa Syrus, quæ omnia adducere longum \nimium/ esset. Adjiciamus tamen dictum sequens Tandem addit: Non putetis in cingulo ac veste longa consistere perfectionem monachi — aut quod capite incedas abraso, comamve nutrias. — Si molestiam sentiatis ex dictis meis; me tamen vos commonuisse non pœnitet. Malo enim cauterijs vos in curando corpore uti quam ut illud totum computrescat. Neque vero putandum quia morbos vestros occultatis iccirco eos deum latere Dico enim vobis quæ a vobis occultè fiunt, mihi describere turpe esse. Nam si ea describere voluero, non persistetis sed aufugietis.
Hujusmodi plura vide \forte/ apud Basil. M. in Constitutione Monach c 10, 11, 25. Nazianzenum in Apologetica Orat. 1. Orat 20 & 21 & 27 & 28 & 32. Chrysostom Hom 43 ad populum Antiochenū Tom. 5. & serm de inanis gloriæ cupiditate: inter didact & p\a/rænet eod. Tom. 5 D. August. l 3, 4, 5 de Civ Dei. Ambros super Luc lib 3 &c
Dabit hoc Suum signum scelestus ille, non quidem promiscue pro quolibet corporis membro ne hoc grave sit at molestum ipsis, sed in dexteram manum & frontem insculpturus est homini characterem hunc suum impium: ne scilicet facultas sit homini dextera se signandi signo Christi Salvatoris nostri ne rursus in fronte ulla tenus tremendum sanctum domini nomen imprimere queat ne {etiam} {glo}riosam at formidabilem Salvatoris crucem insculpere. Novit quippe infælix ille per impressionem crucis domini potestatem sibi omnem ademptam iri. Quamobrem signat hominis dexteram quod ea scilicet cuncta nostra membra signemus. Similiter frontem quod illa candelabri in modum lucernam lucis hoc est signaculum Salvatoris nostri in altum præferat —— Draco signaculū suum loco signi crucis Salvatoris nostri modis omnibus machinabitur imprimere. Syrus de Antichris. p 221 Edit. Vossij. A.C 1616.
Chrysostomus Hom 45 De S. Meletio, dicens Christianus nomen Meletij in domum suam introduxisset veluti quendam thesaurum bonorum innumerabilium per describens quomodo Antiocheni Nomen Meletij imponebant, liberis addit; Ipsum enim nomen & ornamentum cognationis ϗ ὀικείας ἀσφάλειαν & ædium tutelam & ita vocatis \nominatis/ salutem at amoris solatium esse existimabant —— illud in domum suam, veluti quendam thesaurum bonorum innumerabilium introducentes. {illeg} {illeg} Habebant enim \uti/ hoc nomen tanquam {arma} quædam φυγαδευτήριον instrumentum quoddam quo fugabatur quævis a ratione aliena affectio et cogitatio. Fuit id adeo frequens ut ubi in bivijs in foro in agris & in vijs hoc nomen undi circumsonaret. Non ad nomen autem solum adeo fuistis affecti, sed ad ipsam etiam figuram corporis. Quomodo enim fecistis in nominibus hoc etiam fecistis in illius imagine: etenim in palis annulorum & in poculis et in phialis, & thalamorum parietibus, & ubi sacram illam multi expresserunt imaginem.
Cum Imperator Iulianus didicisset Cæsareæ Philippi: urbs est Phænices, quam Paneadem nominant, insignem esse statuam Christi quam mulier sanguinis profluvio, quo jam dudum liberata laborabat, liberata, ibi dedicavit: ea subversa imaginem suam ejus loco posuit – Et |hanc| Christi statuam pagani trahentes per urbem confregerunt. Postea vero Christiani collectam in Ecclesia reposuerunt, ubi, etiamnum {illeg}servatur. Sozom. l 5 c 21 Niceph l 10 c 30.
Eusebius l 7 c 18 hist Ecl. dicens se vidisse \hanc æneam/ imaginem Christi: addit. Nec verò mirandum est Gentiles a servatore nostro benefici{is} affectos hæc præstitisse; cum et Apostolorum Petri ac Pauli Christi ipsius pictas imaginem ad nostram us memoriam servatas {in tabu}lis viderimus. Quippe prisci illi abs ullo discrimine cunctos de sebene meritos Gentili quadam consuetudine tanquam colere hujusmodi honoribus consueverant.
De picturis \sanctorum/ in Ecclesijs vide Nazianz. Epist 49 ad Olympiū Basil Orat in S. Barlaam in fine. Nyssen: Orat: in Theodorum initio. Evodium lib 2 de mirac. S. Stephani. Prudentium in hymno de S. Cassiano. Item ut et in eo de S. Hippolyto. Paulinum Epist 12 ad Severum & natal 10 S. Felicis. Augustinum l 1 de consensu Evangelistarum cap 10. & l 22 cap 73.
<51r>ἐυχαριϛίαν προσφέρετε ἔντε ταῖς ἐκκλησίαις ὑμῶν ϗ ἐν τοῖς κοιμητηρίοις
Valentinianus junior admonitus supplicatione Sixti 3 Po{ntificis} Romani [post an 431] obtulit imaginem auream cum duodecim portis & Apostolos duodecim et Salvatorem in gemmis pretiosissimis ornatam super confessionem \[i.e. super Altarem]/ Beati Petri Apostoli. |Anastas. Platina & alij in vit. Sixti| — Fecit et Sixtus ipse Absidam super cancellos cum statua beati Laurentij Martyris argentea pensantem libras ducentas. Anastas. in vita Sixti. Vide et Platinam et alios ib.
Valentinianus junior supplicatione Sixti Papæ posuit in Ecclesia B. Petri super Confessionem ejus i.e. super Altare, imaginem auream {illeg} salvatoris gemmis pretiosissimis ornatam & imag duodecim Apostorum {sic} Imagines \in p{illeg}/ itidem aureas Platin Anastas. in vita Sixti, Platina alij
Vestina femina illustris ultimo testamento ordinavit ut Basilica sanctorum martyrum Gervasij et Protasij ex ornamentis & margaritis, venditis justis æstimationibus construeretur. Eam perfectam ad perfectum constructam Innocentius papa dedicavit & multis insuper donarijs argenteis ornavit. Anastas in vit Innocentij.
Tertullianus de pudicitia {illeg} ante medium his meminit {imagin} Servatoris \agnum ad Ovile ferentis/ in calice depictæ ab orthodoxis contra quos disputabat.
Titus (Episcopus Bostrensis) libellum ad Iulianum Imp. misit: testatus est Christianos plebem gentilium numero adæquare quiescere tamen illos &c. Sozom. l 5. c 15
Sine legalibus observationibus convenite in cæmeterijs ad legendum sacros libros & canendum psalmos pro mortuis martyribus & sanctis omnibus qui fuerunt a sæculo \fuerunt/, ac pro fratribus {illeg}\ve/stris qui in domino mortui sunt. Et antitypum regalis corporis Christi, acceptabilem Eucharistiam offerte in Ecclesijs vestris et in cæmiterijs. Clem const. l 6. c 30
Inter supplicationes quæ in Celebratione Eucharistiæ fiebant, Auctor Constitutionum hanc inserit: Adhuc offerimus tibi pro omnibus sanctis qui a sæculo tibi placuerunt, patriarchis, prophetis, Iustis, Apostolis, martyribus, confessoribus, Episcopis, Presbyteris, Diaconis, {illeg} Subdiaconis, Lectoribus, cantoribus, virginibus, viduis, laicis, & pro omnibus quorum tu nosti nomina. Clem. Constitut. l. 8 c. 12.
In Suida consule Ουάλης (Valens). Hetius. Gratianus. Gregorius. (Greg. Naz. obit anno 13 Theodosij. Suidas in Gregorio). Demophilus. Diodorus monachus tempore Iuliani et Valentij Episcopus Tarsi Ciliciæ (Suid in Diodoro). Eunomius. Eusebius. T Θεοδ. Theodosius socors & luxuriosus (Suid. in Theod. Theudericus rex Gothorum verbo Tyrannus revera rex {a nullis} precedentium inferior. Leontius {illeg} Tripo{lis} Lydiæ Episcopus animo fuit ingenuo adversus omnes & libero Eusebiam Constantij uxorem & Constantium ipsum reprehendit Suid. ex Philostorg. Leontius alter Antiochenus se castravit Leontius alter Antiochenus se castravit. Leontius et alius Antiochenus qui de Homousio{illeg} disputavit cum Flaviano. Origenes Arij præcursor (Suid. in Crig.) Paphnutius, oratio ejus contra legem ut Clerici cum uxoribus rem non haberent in Concil. Nicæn. Severus, inquit Suidas in Severo, omnes senatûs Principes, & singularum Provinciarum nobilissimos et ditissimos quos interfecit. Auri enim avidissimus fuit, ut fortitudinem vinceret avaritia. Σωτάδης Sotades Cretensis, Maronita a Dæmonio vexatus, iambographus scripsit * Phlyacas sive Cinædos lingua Ionica. Vsus est hoc genere etiam Alexander Aetolus, & Pyrrhus Mylesius & Theodoras & Timocharidas & Xenrchus. Sunt autem ejus genera plurima: veluti ad Inferos descensus, Priapus ad Belestichem, Amazon & alia: & Inclusæ et Redemptus, ut Athenæus ait in Dipnosophicis. Fuit et Sotades Atheniensis philosophus, qui scripsit de Mysterijs lib 1 (Suid in Sotade). Σταυροὶ, Crux apud Hieroglyphicæ peritos Ægyptiarum peritos, significabat vitam futuram (Suid. in Σταυρ Σύνδικοι Advocati. Fortasse magistratus quispiam fuit post populi e Piræso reditu{m} in urbem constitutus ad quem publica bona referrentur. Iste ver fortis est: actiones apud sex viros instituit: apud Syndicos bona describit (Suid in Syndici) [est et συναγορος et παράκλητος advocatus \causæ defensor/ sed παρακλητος etiam denotat deprecatorem, interecessorem, consolatorem, procuratorem. Advocatus fisci i.e. procurator, Thesaurarius. Ὑπόϛασις: Suidas \fuse/ interpretatur Hypostasin & Vsiam, ut individuum \vel substantia/ & species, vel natura. Vide et Suidam in ὀυσία. Et generaliter quicun \alicui/ in auxilium \quodvis/ advocatur, advocatus dici potest. Lege jam Irenǽi{illeg} \contextum/ et dic sodes in quo sensu ille vocem advocati \hanc/ accepit.
Traditionem de Trinitatis fide Petavius in Præfat Tom 2 probare conatur his argumentis.
1 Quod Patres qui Paulum Samosatenum damnarunt, testantur se fidem suam {illeg} per traditionem ab Apostolis accepisse viz: esse unum Deum ingenitum &c. Et Filium genitum, unigenitum, Sapientiam, & Verbum ac virtutem Dei, ante sæcula non præcognitione sed substantia & Hypostasi. Deum &c
2 Quod Athanasius et Basilius \{sæpius} dicant/ {illeg} se fidem suā a majoribus accepisse sæpius admoneat ut fidem a majoribus traditam \ab Ario vexatam/ retineant, quam patres Nicæni scribendo repetierunt. Quod hanc fidem dicit a Domino datam, ab Apostolis prædicatam a patribus custoditam.
3 Quod Basilius scribat: Plera mystica sine scripto internos habentur: inter quæ illud etiam de spiritu sancto recipi debet. Apostolicum vero, inquit, esse duco non scriptis quo traditionibus inhærere.
4 Hanc \Quod/ fidem \hanc/ quam Basilius dicit Apostolos sine scripto tradidisse, contendit a Patres conservarint, ita ut in scriptis eorum elucescat. Vt hoc probet, producit percurrit singulorum scripta, testimonia quæ \ex singulis/ adducens quæ huc spectant. Quæ quidem omnia ad hæc capita reduci possint
Quod Hermas dicens filium Dei non p{illeg} in {illeg} unum esse Deum qui omnia crea{illeg}vit, & consummavit et fecit ex eo quod non erat ut essent omnia, de patre solo \et filio vel patre solo/ hæc scribens; postea lib. 3 in Similitudine quinta dum interrogasset Hermas quare Filius Dei \in ista similitudine/ in servili loco ponitur? respondet Pastor In servili conditione non poni filium sed in magna potestate et imperio. Et in similitudine nona: Filius quidem Dei, inquit, omnis creatura antiquior est ita ut in consilio Patri suo adfuerit ad condendam creaturam.
Clemens Romanus Vocat Iesum sceptrum majestatis, τὸν κύριον cum articulo, splendorem majestatis, tres personas describit dicens An {illeg} non unum Deum habemus & unum Christum & unum sporotum sanctum gratiæ effusum in nos?
Ignatius (cujus epistulas partim truncatas, partim interpolatas, aut aliter mutatas ut esse docet Petavius, ut tuto citari nequeant) ut a Theodoreto \citatur/ vocat Christum ἐν ἀνθρώπω θεὸν & υἱὸν θεοῦ κατὰ θεότητα ϗ δύναμιν, Deum in homine & & filium Dei secum divinitatem et potentiam
<52v>Aristides Athenienis, in Martyrologio Romano, memoratur Imperatore Hadriano \præsente/ Christum Iesum solum esse Deum, perorasse
Polycarpus tres personas simul nominat, dicens, Te glorifico per sempiternum Pontificem Iesum Christum dilectum filium tuum: per quem tibi cum ipso in spiritu sancto gloria nunc et sæcula futura sæcula seculorum. Amen.
IrenIustinus Martyr \scribit/ Filium Dei proprie dictum, scribit ac solum nominari filium & Verbum ante res omnes conditas a Patre genitum: Filium Dei et Deum in scripturis nominari & Dominum virtutum: Abrahamo Mosi et Patriarchis apparuisse, ab eis tanquam Deum adoratum, eo nomine et quidem tetragrammato illic honestatum: Filium Dei agnitum esse – a Petro & in Apostolorum scriptis prædicari, qui creaturas omnes antecessit: et Tryphone –, quocum disputabat, negante minimè ferente Iesum vocari Deum tanquam alius esset Deus a rerum omnium conditore {Iu} quam qui unus a Iudæis colitur rerum omnium colitur: copiose probat esse alterum in sacris libris, qui nominatur Deus & Dominus præter universorum opificem: & omnia illius nomina ijsdem e Scripturis colligit, inter quæ est θεὸς προσκυνητὸς Deus adorandus. Deni confutata eorum opinione qui filium negabant \non/ substantiam esse sed vim tantum internam et efficentiam Patris docebant ut lux est solis: statuit, Deum a Propheta \& Angelum/ nuncupari non ita ut Solis lux Solo vocabulo numeratur: sed numero alterum quiddam esse: non tamen recisione tanquam Patris οὐσία substantia secetur uti cætera omnia divisa, at secta, non sunt eadem at erant ante sectionem. Quod etiam exemplo declarat ignis sed quo \ut ab igne, verbi gra{tia,}/ multi alij accenduntur ignes, \eo a quo/ sine ulla ejus imminutione, a quo plures accensi sunt. \nihil iminuto {sic},/ sed eodem {illeg} permanente
Irenæus lib 2 c 55, Cognoscent filius \enim/ {illeg} eum hi, quibus revelavit filius. Semper autem existens filius patri, olim & ab initio semper revelat Patrem & Angelis et Archangelis & Potestatibus & Virtutibus. Item lib. 4, c. 8. Et bene, inquit, qui dixit ipsum immensum Patrem in filio mensuratum. Mensura enim Patris Filius quoniam \&/ capit eum.
Athenagoras Deum unum esse persuadet primùm; dein de verò huic esse filium & Verbum per quod omnia procreavit ac disposuit. Est, inquit, Filius Dei Verbum Patris in Idea et operatione. Ab ipso enim et per ipsum omnia facta sunt cum sit unum Pater et Filius, & sit in Patre filius & Pater in filio, unitate et virtute spiritus.
Theophilus Antiochensis lib 2 ad Autolicum, præter summū Deum. λόγον & σοφίαν enumerat.
Hy|i|ppolytus Martyr Christum vocat κύριον αναμάρτητον Dominum impeccabilem et apud Theodoretum \(Dialog. 1)/ hæc illius verba leguntur. Verbum erat Dei primogenitum e cælo ad Mariam delapsum & homo primogenitus in utero formatus; ut primogenitum verbum Dei primogenito conjunctum homini monstretur. Quæ Petavius e Collectionibus Anastatij apponit de Hippolyto citat non appono, quod non videntur esse Hy|i|ppolyti.
Origenes, Basilio referente, adorandæ Trinitatis Deitatem \alicubi/ nominat: et \ali{bi} etiam/ scribit quod Sacræ virtutes \capaces/ sunt unigeniti et sancti spiritus Deitatis.
Dionysium Papam Romanū citat Athanasius quo in eos invehentem qui Monarchiam in tres quas virtutes partiunt \dividunt/ ac divisas \discretas/ hypostases, ac deitates tres: ex diametro pugnantes cum Sabellij placitis, qui filium esse Patrē et Patrem filium dixit
Quæ de Dionysijs duobus et Theognosto ex Athanasio producit Petavius, mitto: siquidem a sola Athanasij auctoritate pendeant, de qua alibi dicetur.
Mitto etiam {Symbol}{illeg} commentitiam fidei confessionem quam Gregorius Nyssenus tanquam Gregorij Neocæsariensis describit, affirmans quod eandem, Ioann jubente B. Virgine Maria Ioannes illum Evangelista docuit.
Methodius Christum docuit esse Dominum et Filium {illeg} Dei, ὁς ούχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἶσα θεῷ.
Tertullian Hactenus de Scriptoribus Græcis
E Latinis Tertullianus, antequam \non tantum/ in Montani Hæresin incidit sed de suo {illeg} vir multipliciter hæreticus, in scriptis suis describit Deum \esse spiritum/ extensum esse et corporeum, \hujus corporis quod Pater est/ filium partem \corporis esse/ esse ac derivationem totius non tamen a Patre divisum, hunc \non {illeg}/ potentia fuisse in patre ab æterno \ut mens interna/, tandem \Patrem/ cum \{illeg}/ mundum hunc fabricare statueret, Sermonem primò protulisse vel condidisse ad cogitatum id est ad Ideas \et {rationes}/ rerum {illeg} creandarum in mente sua formandas. de hinc ubi dixit fiat Lux, sermonem illum generasse ad effectū hoc ad ideas istas in actum seu existentiam externam deducendas & species rerum \{eorum}/ formandas ut sermo internus seu facultas cogitandi. Tande{m} Pater ubi ea qua sermone{illeg} seu mente \sua/ in se conceperat, & in species {disp} in substantias edere vellet et mundum creare, sermonem primo emittit & condit habentem in se rationes rerum condendarum, deinde hoc dicto Fiat Lux gen{er} ut res coram quo in suis speciebus & substantijs constituerentur, sermo ad effectum genitus \ulterius/ ad effectum |ulterius| generatus est, sumen speciem & ornatum sumens, sonum & vocem cùm dixit Deus Fiat Lux: Ex quo dicitur Filius Dei. Patrem præterea & Filium et Spiritum sanctum constituit esse corpora seu Spiritus corporeos, & patrem quidem totam esse substantiam filium vero {illeg} derivationem totius & portionem, at adeo ex substantia patris genitum esse i{illeg} tamen divisum esse a Paterna substantia genitum tamen abs divisione sub seu separatione substantiarum. Deni Patrem Filium et spiritum sanctum gradibus, specie et forma ab invicem differre, statu vero, substantia et potestate congruere hoc est et {illeg} unum esse, hoc est ejusdem unius sunt monarchiæ ejusdem substantiæ conspirantis potestatis. Patrem præterea et filium et spiritum ss. statuit Statu Substantia et potestate unum esse id est non {eodem} \numero/ nec æquales sed conformes et conspirantes eosdem enim ponit gradibus specie et forma nempe ejusdem {illeg} \sive unius/ Monarchiæ, congeneris substantiæ, conspirantis potestatis: eosdem enim ponit \{ipso}/ gradu specie et forma ab invicem differre, eorum substantiam corpus esse {definies} seu \seu/ spiritum {illeg} corporeum, corpus spirituale definies, statuit patrem quidem totam esse substantiam filium verò derivationem totius et portionem: sicut ipse profitetur: Quia Pater major me est: H{illeg} Hinc filium ex patris substantia genitum asserit, {illeg} \genitum/ tamen abs divisione [vel sepa {sic}ratione Substantiarum ab invicem. [In hos igitur alios Montanistarum errores incidens, ab Antiquis pro viro Ecclesiastico non est habitus.] {illeg} Pater non amplius maneat {illeg} Tertullianus in libro contra Praxeam tota \Divinitatis/ substantia quæ hoc est abs tali divisione quæ efficiat ut Subst{an}tiæ divinæ pars illa quæ filius est non Nam per patrem intelligit totam \utrius/ substantiam, tam illam portionem quæ filio Et Patri communis est quam reliquam omnem quæ patri propria \solius/ est patris. Et hinc intelligi potest quo sensu hæc et similia fatus est. Filium et Patrem numerari sine divisione \duos esse sed indivisos/ Filium de substantia esse Patris. Trinitatem per consertos gradus & connexos gradus decurrere a patre Trinitatem esse unius divinitatis patrem filium et spiritum sanctum æconomiæ sacramentum custodiendum esse quæ unitatem in trinitatem disponit, tres dirigens, Patrem & Filium et Spiritū sanctum: tres autem non statu sed gradu, nec substantia, sed forma, nec potestate sed specie: unius autem substantiæ unius status & unius potestatis; quia unus Deus ex quo et gradus isti et formæ et species in nomine Patris et Filij et spiritus sancti deputantur.
Cyprianus Chistum sæpe nominat Deum, q|d|icit quod Christus is Gentes baptizari jussit in plena et adunata Trinitate, ei Isaiæ verba illa tribuit: Quoniam in te Deus est et non est Deus alius præter te. Et in tractatu de Idolorum vanitate dicit. Vnus omnium dominus est Deus. Ne enim illa sublimitas potest habere consortem, cùm sola omnem teneat potestatem. & paulo post Quod vero {illeg} Christus sit & quomodo per ipsum {nobus} pr præter hunc Deum et Christum esse docens, hæc addit Hic est virtus Dei, hic ratio hic sapientia ejus & gloria, {illeg} hic in virgimem {sic} illabitur, Deus cum homine carnem spiritu sancto cooperante, induitur; Deus cum homine miscetur, hic Deus noster hic Christus est.
<55r>Zosimus having occasion to mention \a sedition/ ye Monks in relating the History of Chrysostom [A.C 400 circiter] gives them this description Hi legitimis nuptijs abstinent & tam in urbibus, quàm vicis, populosa collegia complent hominibus innuptis, nec ad bellum nec {illeg} alium reipublicæ necessarium usum idoneis, nisi quod via quadam progressi ab eo tempore in hunc us diem, magnam terræ partem ad se transtulerint; & sub prætextu quasi cum pauperibus omnia communicarent, omnes prope dixerim ad inopiam redigerint. Zos l 5.
Temporibus Valeriani et Gallieni, Crocus ille Alamannorum rex commoto exercitu Gallias pervagavit —— universas Gallias pervagatur, cunctas|| ædes quæ antiquitus fabricatæ fuerant a fundamentis subvertit (Greg. Tur. l 1 c 30) — tandem apud Arelatensem Galliarum urbem comprehensus, diversis affectus supplicijs, gladio verberatus interijt. c 32.
Consule Zosimum de Bellis sigilli 4 de peste.
Origenes in Levit c 8 ait secundum Ecclesiæ observantiam etiam parvulis p|b|aptismum dari. Et alibi: Pro hoc et Ecclesia ab Apostolis traditionem suscepit etiam parvulis baptismum dare. Baron Thesaur Antiqu. Tom 1. c 41 Basilius. Greg: Naz. Greg Nyss. Orationes contra morem differendi Baptismum. Consil: Carthag: de baptizandis infant: sanctiones edidit. / Ex Ecclesiæ antiqua traditione ratum fuisse baptismum in nomine \tantum/ Christi collatum scripsisse Stephanum Romanum Pontif. Cyprianus in Epist ad Iubaianum, licet ab eo dissenserit appertè testatur. Cyp: ad Iub: \Ep/ 73.
Cum negligenter imperium Gallus administraret primum quidem scythæ nationibus sibi vicinis terrorem incutiebant deinde paulatim progressi ad ipsum us mare sitas regiones populabantur: adeò quidem ut nulla gens Romanæ ditionis relinqueretur: sed omnia prope dixerim oppida non munita mænibus, & munitorum magna pars, caperentur. Nec minus bello ab omnibus partibus ingruente lues etiam pestilens in opidis at vicis subsecuta, quicquid erathumani generis reliquum, absumpsit; quæ sanè nunquam superioribus sæculis tantam hominum stragem dederat. Rebus in hunc m{illeg}odum comparatis, cum Imperatores {remp.} defendere non possent, & omnia extra Romam posita negligerent, rursus Gothi & Borani et Vrugundi & Carpi civitates in Europa diripiebant, quicquid eis superabat \er {sic}/ sibi auferentes: Persæ vero Asiam invadebant, Mesopotamiam occupantes, & in ipsam progressi Syriam ad urbem Antiochenam us, donec et illam totius Orientis metropolim caperent & incolis ejus partim cæsis partim in captivitatem abductis infinita cum præda domum discederent, omnibus tam privatis quam publicis civitatis ædificijs, nullo penitus resistente dirutis. — Scythis autem, quotquot erant in Europa, securè degentibus & jam in Asiam quo transgressis, omnia ad Cappadociam & Pesinuntem & Ephesum us depopulatis: [|(|ordinum Panonicorum dux militibus suis \qui parum habebant animi ad resistendum prosperæ barbarorum fortunæ/ quanto poterat opere confirmatis) – improvisus Barbaros in ijs locis repertos aggressus est Cum magnam eorum partem occidisset, milites in barbaricum transduxisset inopinato quicquid occurreret obtruncasset; præter omnem deni spem magnam eorum partem {cecidisset} imperio Romano subjectos illorum furore liberasset a militibus suis imperator dictus est. —— [Valeriani \Æmiliano mox occiso/ Initio regni Valeriani] Scythis {illeg} suis ex sedibus egressis & præter hos Marcoman̄is quo per irruptiones Romano Imperio loca populantibus ad extremum periculum Thessalonica redacta fuit: cujus obsidione vix magno labore soluta, fortiter hosti resistentibus ijs qui in urbe erant. tota Græcia perturbationibus vexabatur. — Valerianus animadverso periculo quod imperio Romano cunctis ex partibus immineret, Gallienū filium imperij consortem facit, & rebus undi urgentibus ipse versus Orientem movet ut Persis resisteret, Europæos exercitus filio tradit, cohortatus eum cum ijs copijs irruentes undi barbaros oppugnaret. Gallienus Videns Germanicas gentes cæteris infestiores esse, quæ adcolas Rheni Gallica nationes acrius vexarent hanc partem sibi propugnandā ab hostibus sumebat; alijs qui per Italiam Illyricum Græciam prædi agendis intenti essent, duces cum eorum locorum exercitibus bellum facere jussit. — Sed quod ingenti cum multitudine, perexiguas ipse copias habens, bellum gereret in angustum jam coactæ res ipsius erant. — Borani vero & Gotthi et Carpi & Vrugundi (nationum hæc nomina propter Istrum sedes habentium) nullam nec Italiæ nec Illyrici partem a continuis vexationibus immunem relinquebant omnia nemine resistente diripientes. Et quidem Borani in Asiam quo \semel at iterum/ trajiciebant — et præter inter alia damna, Trapezuntem \obsident {illeg}/ urbem amplam et populosam, quæ præter consuetos milites alios decies mille receperant ea {illeg} \ea expugnata/ ineffabilem barbari opum captivorum copiam adepti sunt nam finitimi omnes in eam veluti locum munitum confluxerant. — \Dein/ Horum exci \prospero/ successu excitati Scythæetiam \in/ Asiam trajicunt & similia patrantur \Nicomediam et Nicæam incedentes/ — Valerianus intellectis Bityniæ calamitatibus relicta Antiochia cum pestis invasset {sic} exercitus Valeriani \Romanos in Oriente/ Eorum majorem partem sustulisset Sapores orientem aggressus in ditionem omnia redigebat.
And in another Epistle written about ye same time: Vastatis urbibus —— translatus est. ⭗[38] as an eye witnes concerning ye desolations about Trev{irs} {illeg} Exisa ye Chief City of Gallia. Exisa {illeg} inquit, ter —— perferebant.
in wth like desolations wch Isidorus {gives us} thus touches upon
At ye same time ye Franks \also/ brake into Gallia Lugdunensis — Britain. And while this torrent \overwhelmd/ the whole west, Alaric wth his Goths A.C. 408.
redimere sufficisset.
And as ye mortality of ye citizens was wonderfully great \in ye City/, so was ye calamity of those that {illeg} \survived/ whether Citizens or other Italians. Great multitudes {illeg} them being |as may be learned by the great multitudes dispersion of them {illeg} over ye world| Besides what perished in ye siege, great multitudes \both/ of {illeg} Citizens & other Italians were exiled & dispersed all over ye world Which Ierom then residing in a Monastery in Palæstine thus hints.
Ex M. Camillo de Antichristo
Abbas Ioachimus in Ier 51, ante annos trecentos dicebat Viros Evangelicos suscitandos ad mysteria a finibus seculorum abscondita populis fidelibus Christianis in toto orbe dispersis revelanda. Camill l 1. c 1.
Vt Ἀντιβασιλεὺς Prorex seu Vicarius Regis. Ἀντιϛράτηγος. Vicarius Imperatoris, Ἀνθύπατος Proconsul qui ad gubernandam Provinciam vice Consulis mittebatur. Ἄνταν{illeg}δρος succedaneus in alius viri locū substitutus, Ἀντιδιάκονος viceminister, Αντάδελφος vice fratris: sic Ἀντιχριϛος Prochristus. Et ut Ἀντάξιος æstimatione par, Ἀντεραϛὴς rivalis, ἀ\ν/τίθεος divinus: {illeg} Ἀντίχριϛος Rivalis Christi. Est igitur AntiChristus Christi Vicarius, suppar \Rivalis/, adversarius. Ne vox ἆντι sic ambigùe accipitur sed sensum habet ex omnibus compositum: haud secus ac si quis Ἀντιβάσιλεα {illeg} diceret {insidiantem} Regem \perfidiose regnantem/ sub Prætextu Proregis, rege ipso nihil præter nomen retinente. Esti igitur Antichristus \in sensu latissimo seu potius strictissimo/ Adversarius & Rivalis Christi sub specie Vicarij. Nam sicut Αντιβασιλευς esse nequit qui regium sibi arrogat, sic nequit esse αντιχριϛος qui nihil Christo proprium sibi arrogat. Certè hoc modo ex {utro} \unoquo/ et oppositionis & similitudinis & arrogationis sensu Antichristum definit 2 Thes 2 Hinc est quod Pseudoprophetæ dicantur Antichristi. Rev 16.13 & 19.20. 1 Iohn. 4.1 {illeg} 2 Peter. 2.1.
Tertullianus dixit Hæreticos alium fecisse Iesum alium Christum (Lib de Carne Christi.) & Idem ad Praxeanos: Viderint Antichristi qui negant Patrem & filium Negant enim Patrem dum eundem filium dicunt & negant filium dum eundem patrem credunt, dando illis quæ non sunt auferendo quæ sunt.
Tantum qui nunc tenet, teneat; donec de medio fit. Quis? nisi Romanus status cujus abscessio in decem reges dispersa Antichristum superinducet. Tetullian {sic}. lib. de Resur. Carnis. Est et alia major necessitas nobis orandi pro Imperatoribus, etiam pro omni statu Imperij rebus Romanis, quod vim maximam universo orbi imminentem ipsam clausulam seculi acerbitates horrendas comminantem, Romani Imperij commeatu scimus retardari. Tertull. Apolog c 32. Veniet \{prædictum}/ Antichristus cùm impleta fuerint tempora imperij Romani Cyrillus Catechesi 15. Non prius veniet Christus quàm regni Romani defectio fiat & appareat Antichristus. Ambrosius super loc 2 Thes 2. Re ipsa declarat lapsum ruinam brevi fore nisi quod incolumi {illeg} urbe Roma nihil istiusmodi videtur esse metuendum. At verò cum caput illud orbis occiderit & ῾ρύμη esse caperit, quod Sibyllæ fore aiunt quis dubitet jam venisse jam finem rebus humanis orbi terrarum ? Illa est etenim civitas quæ adhuc sustentat omnia precandus nobis et adorandus est deus cæli si tamen statuta et placita ejus differri possunt ne citiùs quàm putemus Tyrannus ille abominandus veniat qui tantum facinus moliatur ac lumen illud effodiat, cujus interritu mundus ipse {illeg} est lapsurus est. Lactantius l 7. c 30. Romanum Imperium quod nunc universas gentes tenet recedet & de medio fiet & tunc veniet Antichristus {illeg} fons iniquitatis. Hieron. ad Abgas q 11. Quando de medio sublatum fuerit Romanum Imperium, tunc veniet Antichristus. I Chry\s/ostom super 5 l. Idem Augustinus, Theophylactus Oecumenius, Optatus, Milevitanus & alij docent.
P. Diaconus Imperiū Romanū post depositionem Augustuli Anno urbis cond. 1229 finem esse assectum narrat. [39] Irruentibus in Italiam Hunnis Vandalis ac Gothis, tum maxime Imperium cladibus multis affectum est, at deletum Paulus Crinitus l 16. c 5. Nihil dicam amplius de Imperij Romani ruina & interritu id enim humi prostratum jacet \Machiavel. Histor. Flor. l. 1./ Lipsius reliquias tantùm Imperij in Germania & Austriaca domo vivere concedit ipsum Imperium olim sub Imperatoribus scissum divulsum & caput alterum in Franciam aut Græciam translatum. Constantinus id fecit quod non ignoras & causam dedit Ruinæ. Quinimò novelli Catholici \hoc argumento pressi/ concedunt Romanū Imperium corruisse negant tamen Antichristum venisse.
ὁ Κατέχων 2 Thess 2. qui tenet, {illeg} hoc est Antichristum cohibendo vel potius orbem Imperando, Nihil aliud|s| Κατέχων quàm Imperans | Imperator | Imperium. Isocratis ista sunt Κατέχειν τὰς ἀρχὰς imperia possidere occupare, Κατέχειν τὴν θάλασσαν maris imperium tenere, Κατέχειν τὴν Ἡλλάδα Græciam occupare.
τὸ λεγόμενον θεὸν ἢ σέβασμα omnem potestatem terrestrem. Alludit enim ad Nomen Imperatorum quod in Actis toties Σεβαϛὸς Augustus legitur. Act 25, 21, 25.
[40] Cyrillus & Chrysostomus statuunt, Antichristi fore proprium ἁρπάζειν ἑαυτῷ τῆς ῾ρωμάιων βασιλείας ἐξουσίαν rapere sibi romani Imperij potestatem. Aquinatis est Imperium Romanum in Potestatem Pontificum de civili & tempo{illeg}rali commutatum esse. Idem sensit Leo Papa, Dominicus a Scoto, Blasius, Viegas, alij. Bernardus scribit in Curia Romana malos non proficere sed bonos deficere & Papam non Petro sed Constantino succedere.
Sic et Babylon etiam apud Iohannem nostrum Romanæ urbis est. Tertullian. Lib 3 cont. Marcion.
Pontifices a (novis Imperatoribus) Galliarū regibus, Ravenna urbe, toto Exarchatu, agro Vrbiensi \&/ Marchia Anctonitana donabantur. Præter hæc Dei in mundo Vicarij a Carolo M. dicti et constituti neve ullius judicio in posterum essent subjecti cavebatur. Vide Machiavel Florent. Hist l 1.
Montanus apud Epiphaniū (Har 48) de se: Ego dominus Deus Omnipotens, conversans in homine. Item: ne Angelus ne legatus sed ego Dominus Deus veni Pater veni. Et Dositheus apud Origenem (c. Celsum l 1) conabatur persuadere se Christum esse.
De Simonianis Ignatius ad Trallianos: {illeg} Fallacijs circumferentes nomen Christi et cauponantes sermonem Christi. / Solent [Hæretici] dicere: non omnia Apostolos scisse: eadem agitati dementia qua rursus convertunt, omnia quidem Apostolos scisse, sed non omnia tradidisse. Tertul de præscr. adv. Hæret. / Item: Veritas non potest inveniri ab his qui nesciunt Traditionem. Non enim per literas traditam illam sed per vivam vocem Irenæus l 3. c 2.
Omnes quotquot sunt hæreses Deum quidem unum dicunt sed per sententiam malam immutant. Iren. l 1. c 19. Simon magus dixit semetipsum esse super omnia Deum Iren l 2. c 9. Et se in Iudæa nomine filij apparuisse in Samaria nomine Patris descendisse, alibi nomine spiritus Sancti se visendum præbuisse. Iren l 1 c 20. Basilides dixit se hominem ementitum non ἀληθῶς sed δοξαϛικῶς seu opinione vel putativè in Iudæa passū Iren l 1 c 23. Basilidiani unam esse personam Patris & Filij et sp. sti commentiti sunt. Baron: Ad A.C. 120 sect 8. Hos Ignatius ad Trallianos sine dubio perstringit, quibus pater filius et Sptus Stus erant idem ταυτὸν δὲ εἶναι πατέρα ϗ ὑιὸν ϗ πνεῦμα ἅγιον. Ad Philippenses, Deum ab Hæreticis ἕνα τριώνομον {sic} dictum scribit. / Montanus multis post annis idem docebat auctore Tertulliano Epiphanio & Hieronymo. / Primùm in fidei regula discrepamus. Nos patrem et fil. & sp. stū in sua unumquem persona ponimus licet substantia copulemus. Illi Sabellij dogma sectantes Trinitatem in unius personæ angustias cogunt. Hieronym Epist 54. Idem docuit Praxeas, Victorinus, Æschines, Noetus, Sabellius, Hermogenes, Priscilianus, P. Samosatenus, Monarchiani, Massaliani, Patropassiani, Severitæ, Theodosiani, Angelitæ, Damianistæ, alij deum tribus nominibus distinctum fingebant. / Arius ratus erat Alexandrum Sabellij dogma introducere, Inde atrox schisma. Socr l 1. c 5. / Ex his hæreticis desumpsisse videtur Lucianus in Philopatride quæ de christian{is} narrat. Rogante {Etherico} Christianum at dicente: Quemnam igitur tibi jurabo tibi Tryphon respondit: Deum alte regnantem, magnum æthereum at at {sic} æternum: filium Patris & spiritum Sanctum: Vnum ex tribus & ex uno tria. Græcὲ ἕν ἐκ τριῶν ϗ ἐξ ἑνὸς τρία. Paulò inferius ἓν τρία, τρία ἓν. Non τρεῖς sed τρία, inquit, nomina tantum intelligens non personas, quod verborum vi{illeg} ipsa declarat. Viderant hoc Baronius, quod \Et/ ut transferret{illeg} ad confirmationem doctrina ὁμυυ|ο|υίου, mutat|vit| vocem in margine quasi Lucianus non τρία sed τρεῖς scripsisset, ut oporteret si de personis loqueretur locutus fuisset.
Quantum persolverent
Quanti facerent Homousiani hujusmodi testimonium apud Patres Ecclesiæ, quale legitur apud Platonem in Pæmandro, ὁ τοῦ Θεοῦ λόγος ἡνώθη τῷ δημιουργῷ Νῷ ὁμοούσιος γὰρ ἦν{illeg} Dei verbum unitum est cum Mente fabricatrice Mundi. Erat enim coessentialis \seu consubstantialis/. Et tamen Plato nihil minùs quàm cum illis sentiebat.
Tres sunt qui testantur in cælo Pater, Sermo, & S S, & hi tres sunt unum. Non legitur in Syro. Non ab Ignatio, Iustino, Irænæo, Tertull. Origene, Athanas. Nazienzeno Didymo Chrysosto, Hilario, Augustino, Beda, alijs. Primus forte legit Hieronymus.
Hæretici confundebant Patris et filij substantiam, unum dicentes esse Patrem & filium, {illeg} suspicione sola & nominibus solis dividentes eos quos existimant unum. Origen in Math tract 19.
Multa Origeni periculosa ab Epiphanio, Hieronymo, Theophilo Suida & Apollinario impinguntur uti duos fuisse Christos, Christum purum esse & animatum hominem, perparvum esse cum patre collatum, putative mortuum &c. De spiritu pejus est locutus.
Ignatius ad Trallenses omnes Hæreses ad has 4 classes contraxit. Alij dicunt Iesum opinione natum opinione crucifixum. Alij vero quod non sit filius Architecti Alij quod ipse sit super omnia dues. Alij vero quod nudus homo. / Qui opinione passum dicunt ut Marcion statuentes alij innumeri Deum esse statuunt Secundi generis fuere Cerdon & Marcion Statuentes opificem Mundi esse alium a summo Deo. Tertij \Quarti/ generis Ebiontæ.
Pater tota substantia est, filius verò derivatio totius & portio, pater alius a filio dum filio major. Tertul Adv. Prax.
Quicquid Simon se esse dixerat hoc se Menander esse dicebat. Tertul de Præser ad Hære. c 46. Celitus se missum mentitus Simonis exemplo. Erat Menander Magus Simonis primogenitus. Saturnus, Basilides, Valentinus, Cerdo, Marcion, Apelles alij Christū opinione natum Christi carne e Syderibus aptatâ, in terris versatum opinione passum & mortuum docebant. Cerinthus etsi Christum a Iesu dividit, illum tamen, (auctore Irenæo l 1 c 25) post baptisma in Iesum descendisse ab ea principalitate quæ est super omnia, figura Columbæ & tunc annunciasse incognitum patrem & virtutes perfecisse. |NB. Hoc est \plane/ negare Iesum esse Christum. Iohn 2.22|
Iesus populari appellatione erat Christus. Matt Ioseph. Antiq. lib 18. c 6. Matt 27.22. Christum Deum summum de cælo descendisse docent Cerinthus, Basilidiani, Valentiniani, Marcionitæ, Praxeani, Montanistæ, Massaliani, Sabelliani M Noetani Noëtiani Priscilianistæ &c.
<58r>Meretrix Apocalyptica est Ecclesia Apostatica quia omnis meretrix prius virgo.
Luciferum Calaritanum, (tradit Baronius ad An 336. sect 13) asseverasse Constantinum ideo Athanasium in Gallias amandasse quod transisset ad Arianam hæresin id in eum declamare non destitisse. Idem Constantium filium palam professum esse: Nisi pater meus bene fecisset conferre se ad Arianos, non ejus filij regnaremus. / \Desinit Camillus/ Osium ad Arianos defecisse omnes tradunt & Baronius virum multum laudanssic deflet lapsum ejus: Casu Osij plane miserabili Catholicus Orbis contremuit, concussæ sunt solidissimæ petræ. Bar. ad A.C. 357 sec 17, 18. Ma\r/cellus etiam a Catholicis {illeg} est defecit etsi non ad Arianos. Et sic tres præcipui viri Consilij Nicenæ sententiam mutarunt.
In \com/ 2 Thes. 2. Si alius venerit in nomine suo &c Ambrosius applicat ad Antichristum. Ambros in 2 Thes 2. Qui nunc tenet tenebit donec de medio fiat, — et tunc revelabitur ille iniquus &c. Post defectum regni Romani appariturum Antichristum dicit. Ambros ib.
Of the wars in other places wch Greg here touches upon /those made by the Huns invading\ were, next after ye Lombradie, ye|| most grievous in Illyricum occidentale & Orientale & Thrace (regions to ye north east of Ro{me} /as ye seat of ye Lombardie wars was \inclined/ to ye north west) were next after\ the Lombardie the most grievous & lasting. But to return to ye It lasted from ye yeare to ye year & after a while brake forth again. But to retun to Rome
Zosimus adds further.
Of ye Persians also Orosius \in ye next words/ writes: In ijsdem —— whence it appears yt after ye war wth Valens \ye Empire was quiet frō/ Persians During the reign of Theodosius, & for a long time after / These & what other wars there were at this time in ye world \waged/ against ye Greeks | Romans may \in gen{eral}/ be recconed referred to this Tr but the Lombardie \are here chiefly {posited} at/ as being ye direst & bring wth them ye utter extinction of ye western empire. as they were the direst so they are here {illeg} {p}ointed at by / but ye first place must be allowed to ye Lombardic as being ye direst & those that bei by wch the effects of this Tr were accomplished, that is the extinction of the western Empire, was accomplished
Those effects were ye extinction of ye western empire
that was ye time it began to be illuminated by its T of its sun & moon rise For For this Empire (as we shall explain hereafter) was ye \ten horned/ beast, & that year ye time of his ascention out of ye bottomless pit.
The succeeding depopulation of ye west by ye same Alaric is thus hinted by Socrates Alaricus — —— {illeg} ferro vastarunt. But of this more in other places. Nor were these regions depopulated by Alaric only but by other barbarians before him & that so sorely that \as is to be collected out of/ Claudians in his poem de bello Gildoniano written A.C. 398, gave Illyricum over for lost
Nam qua jam regio —— damnis. Where note that yt Illyricum is to be taken non a strict sense for Liburnia & Dalmatia, but exteded {sic} also to Pannonia & perhaps to Noricū too; for so \large was/ ye word was then used (as is manifest out of \vide/ Notitiā Imp. Rom.) & its most likely yt ye Barbarians made {move} their way to Dalmatia through Pannonia. And Ierome informs us yt Pannonia suffered as well as Dalmatia, &
not to mention ye many other Tyrants that took occasion from this shipwrack of ye Empire to distract it. But this is so plain a similitude yt men Historians & men in common talk are wont to allude to it in describing \much/ less desolation then these.
<59v>Ex Itinerario Antonini. A Zeugmate ad Edessam 45 mp. A Samosata ad Edessā 12 mp Ab Antiochia Emessam 134 mp. [Zeugma 72 mp a Samosatis. Plin] A Carrhis Hierapolim 83 mp. A Cyrrho (Carrhis) Emesam 151 mp. Ab Emesa Damascum 152 mp aliter 138 A Melitene ad Samosatam 90 mp. A Cæsana (per Artaxatam Cordu{illeg}zalabam Comanam Siricim &c) Melitenem 242 mp. A Cæsarea (eadem per Artaxatam & Coduzalabā). Anazarbum 212 mp [vel \forte/ 178]
Iovius {Prf} Poet. Alaric ex regione Barbar. juxta Dalmatian et Pan̄oniā degebat. Sozon l 9 c 4 / narravimus nonnullæ etiam hic volente deo dicentur) Europ A Con{illeg} Ad Alpes Iulias Ammian.
The Poet a little after thus briefly hints —— So Synesius in Epist
Iugunthi = Alemanni Ammian l 28. Gothi ripas Istri Zos l 4. Alaricus Illyricū populatur Socr l 7. c 10. & Claud de bell. Gild. Roma{illeg} usta. Socr: & Marcel. Franci et Aleman. in {illeg} Aquitani. Eunapius supplied. Stephanus. The region of Gildo's wars. Itinerariū Antonini, Burdugalense, {Buntinginianū}, Provinciæ transtigr. / Chelatum /a\, Helat /a\ &c Miyaph. Ameda = Hemit = Constantia = Carahemit. Mosul. / Gothi se dedunt biennio post pacem. Pax ista pas {cum} Gothis an 427. / Intilene, Sophene, Arsanice | Arzacene, Kardonene, Zabdicene {pax} {illeg} {C}ædes Romæ. Alanorū regni {finis} 8 annis ante 27. Sidonius. Isidorus. \Cassiodorus. Chron. Al{ex}/ Scriptores Byzantini Iulian. Consules post Attilam. Hist. {Roibi} & Persarū. Number of Attilas Arms, number of the slain bellum Gothicum 18 an. Edessa in Syria. Constantinus templa dejecit. Decij persecutio.
Sub id tempus, cum Alemanni crebri incursionibus Gallias infestarent Gratianus ad occiduas paterni Impij partes reversus est quas ipse sibi ac fratri regendas retinuerat cum Illyricum & Orientis partes Theodosio tradidisset. Et ipse quid{em} ex animi sui sententia rem gessit adversus Alemannos: Theodosius verò bellum cum Barbaris Istrū accolentibus non minùs feliciter confecit. Sozom l 7. c 4
Iijsdem temporibus barbari gentes divina quadam providentia barbaræ Gentes sub illius [Theodosij] ditionem redactæ sunt. \Et/ Inter qu{illeg} et alios et Athanaricus Gothorū rex cum universo populo sese ei dedidit. Socr: l 5. cap 10.
Ammianus in fine lib 31 dicit: Milites ac palatinos valentis, qui apud Hadrianopolim obsessi fuerant a Gothis saluta tandem obsidione digressos, alios in Daciam \Philippopolim exinde Serdicam aliam Macedoniæ urbem/ alios in Macedoniam properass {sic}, Valentem eo se recepisse existimantes. Yet Aurelius Victor & Zonaras affirm yt Gratian delivered only ye East & Thra{ce} to Theodosius. And in ye times of Valens Mamertius the Præf. Prætorio governed Italy Afric & Illyricū teste Ammiano l 26.
Alaricus, Varano Cos: urbem Romam invasit partem ejus cremavit incendio sexto die quam ingressus fuerat, deprædata urbe egressus est. Marcellin
Radagaisus occiditur Arcadio et Probo Coss. Marcellin
Constat vix tertiam evasisse exercitus \[Valentis]/ partem. Nec ulla annalibus præter Cannensem pugnam, ita ad internecionem res legitur gesta. Amm l 31.
Eunomij Symbolum \Theodosio traditum A. C. 380. Merobande 2 & Saturn. Coss. mense Iunio/ Vide in \Valesij/ Annotat: in lib 5 Hist. Socr cap 10.
Alaricus rex Gothorum Romam ingressus cùm intra et extra urbem cædes agerent omnibus indultum est qui ad sanctorum limina confugerunt. Idacius in Chron.
Valens Idolatriam permisit Theodorit l 4. c 24.
Gratianus [Theodosum Imperatorem renunciavit &] Imperij partem quam valens rexerat eidem attribuit. Theodorit l 5 c 6.
Historiam Roili Theodoritus narrat l 5. c 37. & similem de Persis \ibidem/ narrat. Vtrum tamen refert ad unum initium Theodosij II.
De divisione Imperij inter Constantini filios vide Orat. Iuliani 1, p 58 & seq. & p 64 orat 3. Eunapius Ædesio p 40. Zosim l 2 p 691. Cedrenus p
<60r>Gratiano Aug & Theodosio Coss. Theodosius postquam de Scythicis gentibus triumphavit, expulsis continuo ab orthodoxorum Ecclesia arrianis qui eam per 40 fermè annos sub Arrianis Imp temerant nostris Catholicis Orthodoxis restituit. Marcellin chron.
Constantinus Gentilium templa nequaquam destruxerat sed occludi tantum præceperat Ejus quo filij paternis institerunt vestigijs. At Iulianus impietatem renovavit. Iovinus denuo prohibuit. Valentinianus deinde major, ijsdem usus legibus Europam gubernavit. Valens verò, alijs quidem omnibus permisit colere ut vellent ijsque quos colerent observantiam exhibere: solis orthodoxis bellum inferens. Ita quamdiu ille Imperium tenuit & in aris incendebantur thura: & libamenta ac sacrificia simulachris suis offerebant Pagani, & publicas epulas in foro celebrabant. Et Bacchi sacris in initiati {illeg} cum caprinis pellibus cursitabant, canes discerpentes, furentes & bacchantes & alia peragentes quibus Magistri ipsorum festus dies indicatur. Quæ omnia cum fieri reperissit {sic} fidelissimus Imperator Theodosius, funditus sustulit & perpetua oblivione texit. Theoderitus l 5. c 21. Pergit dein dein {sic} describere quomodo, post cultu cohibito, imagines et Templa etiam dejicere cœpit Cynegius cum esset Præf. Præt. Quod primùm contigit Anno 381
Nota quod eodem capite fugatio dæmonis per aquam signo crucis sacratam habetur.
Cùm Roilus Scytharum hac illac vagantium Regulus, Istrum cum innumerabili exercitu transgressus Thraciam vastaret, ipsam urbem regiam obsessurum & funditus eversurum \esse/ minitaretur, fulminibus & igneis turbinibus cælitus immissis Deus illum exussit & universas ejus copias delevit. Nec absimile quiddam bello etiam Persico præstitit. Cum enim Persæ Romanos alibi occupatos cernentes rupto pacis fœdere in vicinas sibi provincias cum exercitu erupisset nec ullus adesset qui auxilium felrret {sic}: pacis enim fœdere confisus Imperator & duces & milites ad alia bella miserat: Deus misso imbre vehementissimo & ingenti grandine ulterius eos progredi vetuit & equorum cursum inhibuit — donec tandem Duces advenerunt. Theoderit l 5. c 37.
Stilicone & Aureliano Coss Gothi Alarico Radag. regibus ingrediuntur Italiam. Cassiodor. Chron.
Arcad 5 & Honor 5 Stiliconem Pollentiæ vincunt Gothi. Ibid.
Arc 6 & P.rbo {sic} Coss Vand. & Alan. Gallias intrant. Honor 8 & Theodos 3 ingrediuntur Hispan. Ibid.
Varano & Tertullo Coss Roma capitur. Honorio 9 & Theodos 5 Gothi rege Autaulpho Gallias intrant.
Fælice & Tauro Coss. Ætius multis Francis cæsis, quam occupaverant propinquam R\h/eno partem recipit Galliarum. Rustico et Olybrio Coss. Rex Alanorum Beorgor apud Bergomum a Patricio Ricimere peremptus est. Chron. Cassiod.
Patricio et Hypatio Coss Rex Theodoricus Romam cunctorum votis expetitus advenit & Senatum suum mira affibilitate {sic} tractans, Romanæ plebi donavit annonas at admirandis mœnibus, deputata per annos singulos maxima pecuniæ quantitate subvenit: sub cujus felici Imperio plurimæ renovantur urbes, munitissima castella conduntur, consurgunt admiranda Palatia, magnis ejus operibus antiqua miracula superantur. Chron. Cassiodori.
Thoedoricus in Italiam mittitur a Zenone Imp. Iorn. Regn. Success.
<59v>Constans Illyricum, Italiam & Africam; Delmatiam Thraciam Macedoniam & Achaiam. Constantius a freto Propontidis Asiam at orientem rexit Sext. Aurel. Victoris Hist. Epitome.
Constantini pars tantam cædem [militū Licinij] edidit ut de {illeg} centum et triginta millium numero vix triginta millia evaderunt. Zos l 2.
Constantinus natu maximus cum minimo natu Constante, omnia trans Alpes sita & Italiam & Illyricum sortitus est. præterea Ponto Euxino finitima & Africæ quicquid ad Carthaginem pertinet. Constantio datum est quicquid esset in Asia & Oriente et Ægypto. Eant et Imperij quodammodo participes, Dalmatius a Constantino cæsar{illeg} dictus & Constantius ejus frater & Anaballianus – [ quos tres \mox/ sustulit Constantius. Zosim l 2.
Ante adventū Ataulphi in Gallias, Franci et Burgundiones Gallias crudeliter infestabant. Iorn. Get.
Wallia regnavit tribus annis tantum. Isidorus in Chron.
Per Theudericum dignitas urbis Romæ non parva est restituta muros enim ejus iste redintegravit ob quam causam a senatu instauratam statuam meruit. |Isidorus in Chron|
Ataulphus 5to anno regni sui Ex {sic}Italia transijt in Galliam. Isi{illeg}dorus
Alaricus obit ann 1mo Thoedosij 11 mox post captam urbem.
Quorundam delubrorum vestibula ejus mandato in qua civitate nudata, portæ dirutæ. Aliorum tectum cum laquearibus, tegulis ablatis deturbatum. Aliorū insignia monumenta ex ære fabricata in foro Constantinopoleos omnibus palam proposita, ut intuentium o{illeg}culis pro turpi spectaculo subjicerentur. Hic Pythius, illic Sminthius, in ipso circo tripodes Delphici, Heliconides Musæ in palatio Quinetiam eadem ipsa civitas Imperatoris nomine appellata, tota simulachris, quæ erant apud quas gentes dijs consecrata, & ex ære artificiose elaborata, passim referta fuit. \l 3. c 52/ / Pergit dein Author (Vitæ sc. Constantini) describere eversionem \duorum/ præcipuorum quorundam delubrorum suorum & statuarum ubi vastitatem reipsa intuerentur: alij ad salutare Dei verbum se totos conferre, alij licet non illud ipsum agerent patriam tamen et avitam inscitiam improbare & quos olim deos existimaverant risu et ludibrio insectari cœperunt. lib 3. c 55
[In Oratione \Euseb/ de Laudibus Constantini additur \habitur eadem/ eversio Delubri Veneris in monte Libano.] De cæteris dein templis addit: Omninò omnibus Imperio subjectis gentibus & Legionibus, Idolatriæ fores clausæ erant, repressum quodvis Idolis sacrificandi genus. lib 4. c 23. (De eversione prædictorū 2orū Templorū vide Socr. Hist l 1 c 14
Sozom lib 2 c 5. Eadem fere cum {illeg} Eusebio de delubris loqitur.
Decijs persecutio annum et 3 menses duravit tantū Baron An 253 sec 48
Ex Ignatij Epistolis
< insertion from the bottom of f 61r >✝ Novi quosdam ministrorum Satanæ voluisse vos turbare, quorum alij asserunt Iesum opinione tantum et phantasia natum & opinione crucifixum; alij verò dicunt eum non esse filium Creatoris omnium; nonnulli verò quòd ipse est super omnia Deus; aliqui quod merus homo; alij veròquòd eadem caro non resurgit, & quod voluptuaria vita amplectenda est. Ad Tarcenses
Qui crucifixus est primogenitus est omnis creaturæ. Dicit enim Apostolus: Vnus Deus pater ex quo omnia unus Dominus Iesus Christus per quem omnia (1 Cor 8 ). Et; Vnum enim Deus, et unus Mediator Dei et hominum homo Iesus Christus {illeg} (1 Tim 2 ) Et per ipsum creata sunt omnia et in ipso omnia constant, (Coloss 1) ). Quod autem ipse sit super omnia Deus, et Pater et filius ipsius, dicit: Ascendo ad Patrem meum et Patrem vestrum, Deum meum et Deum vestrum, (Iohn 20 ) ): et: Cum subjecta fuerint illi omnia tunc et ipse filius subjicietur ei qui sibi subjecit omnia: \1 Cor 15/ Existens omnia in omnibus: Et alius profecto est qui subjicit illi omnia, & alius cui hæc subjecta sun{t} qui etiam cum omnibus subjcitur. Sed ne homo merus est per quem et in quo facta sunt omnia. Omnia enim per ipsum facta sunt. Quando faciebat cælos, unà ipsi aderam: Proverb: 8.27. Citat etiam Prov 8.{illeg},22 Dominus creavit me initiū viarum suarum, in opera sua, ante secula me fundavit. Ibid.
Presbyteri subjecti estote Episcopo, Diaconi Presbyteris, populus Presbyteris et Diaconis. Ibid.
< text from f 61r resumes >✝ Mihi autem in mentem venit ut dicam verum fuisse sermonem quem de te audieram cùm Romæ apud beatum Anacletum (alias Cletum) Papam esses. cui nunc successit beatissimus Clemens Petri et Pauli auditor. Ad Mariā Cassobo/litam\
Hortatur ne contemnant adolescentiam Episcopi, et Samuelem, Danielem, et et {sic} Timotheum (1 Tim 4) juvenes in exempla proponit. – Siquis Episcopum contradicit non ad hominem sed ad Deum redit contumelia. – Siqui Episcopum appellant appellant, et sine eo omnia faciunt, hujusmodi dicet ipse qui verus et primus Episcopus est: Quid me vocatis Domine, Domine, & non facitis quæ dico —— Hortor ut hoc sit omnibus studium, in Dei concordantia omnia agere, Episcopo præsidente Dei loco, presbyteris loco senatus Apostolorum | i, Diaconis mihi suavissimis ut ijs quibus commissum est Iesu Christi ministerium, qui ante secula genitus fuit apud Patrem Deus verbum. \& in consum̄atione seculorū idem permanet/ —— Quemadmodum ita Dominussine Patre nihil facit, Nec enim possum, inquit, facere a me ipso quicquam (Iohn 5.19) Sic et vos sine Episcopo, nec presbyter nec diaconus nec laicus. — Omnes velut unu Ad Magnesianos.
Omnes velut unus quispiam in templum Dei concurrite velut ad unum altare, ad unum Iesum Christum summum sacerdotem Dei ingeniti. Ibid
{divinissi} — Vnus Deus est omnipotens qui seipsum manifestavit per Iesum Christum filium suum, qui est ipsius Verbum, non pronunciatum sed substantiale. Nec enim est articulati sermonis vox sed divinæ efficaciæ genita essentia qui omnia grata et placita reddidit ei qui se miserat. Ibid
Non Sabbatizemus Iudaico more velut otio gaudentes; Qui enim non laborat non edat; Sed unisquis nostrum sabbatizet spiritualiter, meditatione legis gaudens — opificium Dei amans —. At post Sabbatum omnis Christi amator dominicum celebret diem resurrectioni consecratum dominicæ, reginam et principem omnium dierum. Ibid.
Christus unum verum Deum , Patrem suum, annunciavit. Ibid.
<61v>Osores Dei et vos odisse oportet et super inimicos illius tabescere non autem percutere aut persequi illos ut faciunt gentes quæ ignorant Deum et Dominum, sed pro hostibus habere tales et ab ijs segregari. Commonefacere autem eos et ad pœnitentiam cohortari, si fortè audiant. Epist: ad Philadelphienses.
Vnus Calix qui pro omnibus nobis distributus est, unus panis qui omnibus fractus est, unum Altare omni Ecclesiæ, & unus Epis{c}opus cum Presbyterorum collegio & diaconis conservis meis. Quandoquidem et unus est ingenitus Deus et Pater, & unus unigenitus filius Deus Verbum et homo, unus Paracletus spiritus veritatis, & una prædicatio, & fides una et unum Baptisma & una Ecclesia. Ibid.
\Porrò/ Siquis hæc confiteatur (i.e. Christum esse filium Dei verè incarnatum) [Et quod Deus in humano corpore habitat verbum existens in illo sicut anima in corpore, & propter inhabitans verbum christum esse Deum sed non fuisse in christo animam humanam,] et dicat illegitimos concubitus bonum quoddam esse et finem beatitudinis constituat voluptatem ut is qui falso nominè Nicolaita dicitur, hic nec Dei nec Christi amator esse potest. Ibid Note yt ye words within ye parenthesis [ ] are incohærent & seem to be foisted in, as \a little before/ are ye words [& Pauli] et aliorum apostolorum qui nuptijs operam dederunt, & a little after {illeg} \clerus/ una cum populo universo [militibus principibus et Cæsare] ipsi Episcopo pareant. For it appears not by any history that there were then any hæreticks yt held Christ to be ye Son of God incarnate without a humane soul (for Apollinaris Laodicenus was ye first yt \taught it &/ was condemned for it, Euseb lib 11 c 20. Histor trip lib 9 cap 3.) & it is not likely that Ignatius would condemn \reprove/ a hæresy wch none professed. Compare also this passage wth \others in/ Epist ad
Verè passus est, , et non ut quidam increduli, quos pudet incarnationis et crucis dicentes dicunt quod non verè ex Virgine corpus assumpsit & quod sola opinione passusus {sic} sit, obliti illius Evangelici dicti; Verbum caro factum est (Iohan 1.14) Et solvite templum hoc & triduo resuscitabo illud (Ioan 2.19) et si exaltatus fuero a terra omnia traham ad meipsum (Ioan 12.32) Annon ita verbum in carne habitavit Sapientia \enim/ edificavit sibi domum (Prov 9 {1)} Verbum suum ipse templum quod solutum erat a Iudæis Christum oppugnantibus excitavit tertia die, Et verbum omnia ad se traxit ad obtinendam salutem æternam postquam caro ipsius exaltata est ad similitudinem ænei illius serpentis in eremo. Ego vero non mdo in carne venisse ipsum (verbū) cognosco ex nativitate et crucifixione ejus, sed et post resurrectionem scio eum in carne fuisse, et credo etiam nunc esse. Etenim — post resurrectionem ostendit seipsum illis quod verè et non per Phantasiam resurrexerat, et cum illis comedit et bibit quadraginta perpetuos dies, et ita cum carne videntibus illis assumptus est ad illum qui miserat eum, cum ipsa carne venturus iterum cum gloria et potestate. —— Si verò sine corpore dicunt eum venturum in consummatione sæculi, quomodò ipsum videbunt qui pupugerunt illum ———. Si {enim} opinione sola in corpore fuit dominus, et phantasia crucifixus est, et ego opinione solùm vinctus sum. ———— Quid mihi prodest siquis me laudet et dominum meum blasphemet, non confitens ipsum Deum esse carne vestitum. Qui vero id non dicit, prorsus ipsum negavit cadaver circumferens ———. Nemo erret; Nisi crediderit Iesum Christum in Carne conversatum, et crucem illius confessus fuerit, et passionem et sanguinem quem affudit pro mundi salute, non assequetur vitam æternam. —— Qui capit capiat, qui audit audiat. Ad Smyrnenses. &
Nefandas hæreses et eos qui schismata faciunt fugite ut fontem malorum. Omnes Episcopum sequimini ut Christus patrem, et Presbyterorum collegium ut Apostolos. Diaconos revereamini ut ex Dei præcepto ministrantes. Sine Episcopo nemo quicquam eorum faciat quæ ad Ecclesiam spectant. Rata Eucharistia habeatur illa quæ sub Episcopo fuerit vel cui ipse concesserit. Vbi comparuerit Episcopus ibi et multitudo sit. — Non licet sine Episcopo baptizare, ne offerre, ne sacrificium immolare, ne Dochem celebrare (Epuli quoddam genus. Videtur id convivium idem fuisse cum eo quod Tertullianus in Apologetico suo, Agapen suo seculo appellatum scribit. See also Iude ver 12) —— Honora Episcopum ut principem sacerdotum imaginem De referentem, Dei quidem propter principatum, Christi \verò/ propter sacerdotium. Honorare oportet et regem; nec enim rege quisquam præstantior; nec episcopo, qui Deo consecratus est pro totius mundi salute, quicquam majus in Ecclesia. — Qui honorat Episcopum a Deo honorabitur sicut qui ignominia afficit illum a Deo punietur. Si enim jure censebutur pœna dignus qui adversus Regem insurgit — quanto putetis graviori subjacebit qui sine Episcopo quid volet agere, concordiam rumpens, et decentem rerum ordinem confundens? Sacerdotum enim est omnium bonorum quæ in hominibus sunt, Apex. Qui adversus illum fuerit, non hominem ignominia afficit sed Deum, & Christum Iesum primogenitum qui natura solus est summus sacerdos Patris. Omnia igitur vestra decenti ordine perficiantur in Christo. Laici Diaconis subjiciantur; Diaconi Presbyteris; Presbyteri Episcopo; Episcopus Christo, ut ipse Patri. Ibid.
Ad Polycarpum.
Vnitatis curam habe, qua nihil melius, precibus vaca sine intermissione, postula intellectum ampliorem quam habes; vigilia insomnem spiritum habens. – Bonos si amas discipulos nulla tibi est gratia; pestilentiores autem mansuetudine subige. – Prudens in omnibus esto ut serpens & simplex perpetuò ut columba. Propter hoc ut ex anima et corpore constitutus es ideo corporalis et spiritualis es, ut ea quæ palam oculis subjiciuntur corrigas; quæ autem non videntur, postula ut ea tibi manifestentur, ne quicquam tibi desit et omnigratia abundes —. Expecta Christum filium Dei in tempore qui omni tempore caret, palpabilem omnem contactum refugientem utpote incorporeum, propter nos vero tangibilem in corpore tangibilem et palpabilem; omnibus passionibus carentem \ut Deum/, propter nos verò passionibus obnoxium factum ut hominem, quas omnibus modis propter nos toleravit. — Crebriùs celebrentur conventus synodi. Siquis potest in castitate permanere ad honorem carnis dominicæ, vitet jactantiam; si gloriatus fuerit perijt, & si id ipsum statuatur sine Episcopo, corruptum est. —— Decet, Beatissime Polycarpe, concilium cogere sanctum, et eligere siquem vehementer dilectum habetis et impigrum, ut possit divinus appellari cursor et hujusmodi creare ut in Syriam profectus laudibus celebret impigram charitatem vestram ad gloriam Dei.
Ad Antiochenos.
Abjicite omnem gentilem et Iudaicum errorem ut nec multitudinem introducatis Deorum, nec prætextu unius Dei negetus {sic} Christū Moses enim Dei famulus fidelis dicens: Dominus Deus tuus Deus unus est ({illeg} Deutr. 6.4) & unum et solum prædicans Deum, continuò confessus est et Dominum nostrum, dicens; Dominus pluit super Sodomam & Gomorram a Domino ignem et Sulphur (Gen 19 ) Et rursus Dixit Deus; Faciamus hominem ad imaginem nostram. (Gen 1 ). Et: Fecit Deus hominem ad imaginem Dei fecit illum. Et deinde, Ad imaginem Dei fecit hominem. Et quod fieret homo, inquit: Prophetam vobis s{illeg}uscitabit Dominus e fratribus vestris sicut me (Deut. 18.15, 18 \& Acts 3.22./). / Prophetæ autem dicentes ex persona Dei: Ego Deus primus et ego post hæc; & præter me non est Deus (Isa 44.6) de Patre universorum dicunt. Et de domino nostro Iesu christo; Filius, inquiunt, datus est nobis cujus imperium super humerum ejus desuper, et vocabitur nomen ejus magni consilij angelus, admirabilis consiliarius, Deus fortis potestate præditus (Isa 9.6). Et de illius incarnatione: ecce virgo in utero concipiet et pariet filium Et vocabunt nomen ejus Emanuel (Isa 7 Mat 1 ) Et de passione tanquam ovis ad occisionem ductus est, et quasi agnus coram tondente ipsum obmutuit. (Isa 53.7. Acts 5) ). Et: ego quasi agnus innocens ad|qui| ad Victimam ducitur (Ier 11 19.). §. Et Evangelistæ dicentes unum patrem solum verum Deum non reliquerunt ea quæ propria sunt Domino nostro sed scripserunt: In principio erat Verbum et Verbum apud Deum et Deus erat Verbum. Hoc erat in principio apud Deum, omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil quod factum est (Iohn 1.1.) Et de incarn\ation/e ejus: Verbum, inquit, caro factum est, & habitavit in nobis (Ioan 1.8) — Apostoli verò dicentes quòd unus Deus est, ijdem dixerunt quod unus est Mediator Dei et hominum (1 Tim 2 ). Nec de incarnatione nec de passione ejus erubuerunt. Quid enim inquiunt? Homo Iesus christus qui dedit semetipsum pro mundi vita et salute. Ita qui annunciat unum et solum Deum ut tollat Christi Divinitatem, is est Diabolus, & hostis omnis justitiæ. Et qui confitetur christum non esse Filium ejus qui mundum fecit, sed alterius cujusdam ignoti præter eum quem lex annunciavit et Prophetæ, instrumentum est ipsius Diaboli: et qui{illeg} incarnationem rejicit et quem crucis pudet, propter quam vinctus sum, hic est Antichristus. Et qui Christum dicit nudum hominem maledictus est juxta Prophetam, cùm non id Deo confidat sed in homine. Ier 17.5.
Mulieres honorent viros suos ut propriam carnem nec ex nomine eos appellare audeant. [i.e. quia compellare{illeg} quempiam proprio nomine præ se contemptum ferre videbatur. Vult ita Ignatius ut appellent Dominos vel maritos.]
Cæsari subjecti estote in ijs in quibus subijci nullum animæ periculum est Principes nolite irritare ut exacerbentur, ne ansam detis eis qui illam contra nos quærunt.
Saluto sanctum Presbyterorum collegium, saluto sacros Diaconos — saluto Hypodiaconos, Lectores, Cantores, Ianitores, Laborantes, Exorcistas, Confessores, Saluto custodes sacrorum vestibolorum in christo Diaconissas. Saluto &c. [Olim Diaconissæ corpora fæminarum ad Baptisma venientium honestè nudabant, & eadem investiebant nequid inverecundius sacerdotum oculis ingrederetur, & vestibula januas intra quas fæminæ orabant reclusæ, tempore sacrificij observabant; ut ex hoc loco patet. Vide et constitutiones Apostolicas per Clementem conscriptas. Hujusmodi fortè fuit Phœbe per quam missa est Epistola ad Corinthios. Sed hodie nullus est Diaconissarum /usus.\
Ad Heronem Diaconum Antiochiæ.
Concordiæ{illeg} erga cunctos curam habe: imbeciliores gesta, ut impleas legem Christi. Ieju{illeg}nijs et precibus vaca, at cave nè immodicè id agas ne ipse te dejicias: Vino et carnibus ne prorsus te abstineas —— sed moderate usurpa, velut Deo suppeditante. – Lectioni attende ut non modo ipse leges noveris sed et alijs easdem interpreteris. —— Quicun dixerit quippiam præter ea quæ constituta sunt: tametsi fide dignus sit, quamvis jejunet, quamvis in virginitate degat, quamvis signa edat, quamvis prophetet, pro lupo illum habeas, qui sub ovina pelle exitium pestem affert ovibus. Siquis crucem neget, quem crucis pudeat, sit tibi ut ipse adversarius, tametsi omnia distribuat pauperibus, tametsi tradat corpus suum incendi sit tibi detestandus. – Siquis Christum dicat solum hominem, Iudæus est Christi interfector. — Nihil sine Episcopis facito. Sacerdotes enim sunt tu verò sacerdotum minister: baptizant, sacrificant, eligunt, manus imponunt tu verò illis ministras. – Synaxes ne negligas, omnes nominatim inquire. Longanimis esto ut prudentia in te cumuletur. — Ne omnibus credas, ne omnibus confidas, ne siquis blandiatur tibi. Multi enim sunt ministri Satanæ, et qui citò credit levis est corde. Memento Dei et non peccabis. Ne sis duplici animo in precatione tua; Beatus enim qui non ambigit. Credo enim —— quod ostendet mihi Deus Heronem super Thronum meum. Præcipio tibi coram Deo universorum & coram Christo præsente, & sancto spiritu & ministratorijs Angelorum ordinibus custodi depositum meum quod ego et Christus tibi commendavimus. Nec indignum te judica ijs quæ de te ostensa sunt a Deo. — Salutant te Episcopi, Onesimus, Bitus Demas, Polybius, Et omnes qui sunt in Philippis in christo, unde et hæc \vobis/ scripsi.
Pax ab omnipotente Deo, & Christo Iesu Domino nostro unigenito ejus filio, qui tradidit semet ipsum pro peccatis nostris.
Ad Ephesios.
Verbum enim caro factum est, incorporeus in corpore, impassibilis in corpore passibili, immortalis in corpore mortali, vita in corruptione &c
Sanctus spiritus non sua sed Christi loquitur, nec a seipso sed a Domino, quemadmodum et Dominus ea quæ a Patre accepit annunciavit nobis. Sermo enim inquit quem audistis non est meus sed qui misit me Patris. Et de spiritu sancto: Non loquitur, inquit, a seipso sed quæcun audierit a me (Iohn 16 ) Et de seipso loquitur ad Patrem: Glorificavi te super terram opus quod dedisti mihi consummavi, manifestavi nomen tuum hominibus (Iohn 17.4,6 Et de spiritu sancto; Ille me clarificabit quia de me accipiet.
Date operam ut crebrius congregemini ad Eucharistiam et gloriam Dei. Quando enim sæpius in idem loci convenitis labefactantur vires Satanæ, & ignita illius ad peccatum jacula irrita resiliunt. Vestra enim concordia et consensus fidei exitiumillius et satellitum ejus supplicium est.
Christi doctrinam siquis in Qui discernendi vim a Deo accepit supplicio subijcietur si imperitum sequatur pastorem, falsam opinionem amplectatur pro vera.
Filius Dei ante secula genitus ubi juxta Patris voluntatem et arbitrium omnia condidisset, in utero gestatus est, ex Maria natus ex semine David, conceptus de spiritu sancto, — Principem hujus mundi latuit Mariæ virginitas & partus ipsius similiter et Mors Domini —— tyrannicus principatus destructus est, cùm Deus ut homo apparuit, & homo ut Deus operabatur.
Ad Romanos.
Exoptat Ignatius Martyrium et deprecatur ne Romani impediant. Obsecro inquit vos, ne intempestiva benevolentia me complectamini. Sinite me ferarum escā fieri, per quas licebit Deum adipisci. Frumentum sum Dei, &c — Amore captus sum moriendi propter Christum. —
Ad Trallianos.
Polybius, qui Smynæ {sic} adfuit, per voluntatem Dei Patris et Domini Iesu Christi filij ejus, et cooperante spiritu.
Ego–etiam cælestia intelligere possum, angelicos ordines, Archangelorū, militarium cælestium discrimina, virtutum dominationum differentias, thronorum potestatum diversitates, principatum magnificentias, Cherubim Seraphim excellentias, Spiritus sublimitatem, & Domini excellentiam \Regnum/ & incomparabilem Dei Patris omnipotentis divinitatem Hæc cum noverim non prorsus continuò perfectus prorsus sum aut discipulos qualis Paulus aut Petrus; multa enim desunt ne a Deo delinquar.
Christum { alienante a{illeg} Patre & legem a christo | a Deo Patre alienum esse docent, et legem nihil cum christo habere communem. Partum Virginis calumninatur, et cùm pudeat illos crucis passionem negant, nec resurrectionem credunt sed ignotum Deum introducunt. Christum ingenitum esse censent, Spiritum verò santum nec esse confidentur Quidam verò eorum filium purum hominem esse dicunt, & idem | eundem esse patrem filium et spiritum sanctum et omnia creata a Deo, non per christū sed per alienam potestatem quandam. ——— Obturate igitur aures vestras cum vobis quispiam loquitur excludens Iesum christum filium Dei, qui natus est ex David, qui ex Maria, qui verè genitus est ex Deo et ex Virgine{illeg} verùm non simili modo. Nec enim idem est Deus et homo. Vere assumpsit corpus: Verbum enim caro factum est, et vixit inter homines sine peccato. Vere edit et bibit crucifixus et mortuus est sub Pontio Pilato Verè, inquam, non homnum {sic} opinione crucifixus et mortuus est: videntibus cœlestibus, terrenis, et ijs quæ sub terra detinebantur: cælestibus quidem inspicientibus, nimirum incorporeijs naturis; terrenis verò ut Iudæis et Romanis, & cæteris qui tunc temporis crucifixo Domino aderant; subterraneis autem, ijs videlicet qui plurimi cum Domino resurrexerunt. Multa enim corpora sanctorum qui dormierunt, cum Domino resurrexerunt, monumentis apertis. Descendit ad infernum solus, regressus autem est cum multitudine, & septum illud æternum rupit et medium parietem illius destruxit, et inter triduum resurrexit, exitante illum Patre, & 40 dies conversatus est cum Apostolis, assumptus est ad Patrem, & resedit a dextris ipsius expectans donec inimici ejus subjiciantur pedibus ejus. —— Verè genuit igitur Maria corpus habens in se Deum habitantem et revera natus est Deus verbum ex virgine, vestitus corpore obnoxio ijsdem passionibus nobiscum; verè natus ex vulva qui omnes homines in vulva fingit, et corpus sibi fabricavit ex sanguinibus virginis hoc solo excepto quod nulla viri consuetudo intercesserit, — expletis tribus annorum decadibus verèbaptizatus est a Ioanne — et ubi triennium prædicavit Evangelium. signa et prodigia patravit, a falsis Iudæis et Præside Pilato Iudex judicatus est, flagellatus est, & alapis cæsus, & consputus est, spineam coronam et purpureum vestimentum portavit, verè condemnatus et crucifixus est, non opinione non phantasia, non impostura \vere/ mortuus et sepultus et resurrexit ex mortuis, sicut quodam loco orat dicens: Tu autem d|D|omine resuscita me et retribuam illis. (Psal 41,10). Et qui semper exaudit eum Pater, respondens, inquit, Exurge Deus, judica terram, quoniam tu hæreditabis in omnibus gentibus. Psal 82.8. —— Fugite impias hæreses, sunt enim Diaboli inventa; — Fugite autem et illius propaginem Simonem primogenitum filium ejus, & Menandrum et Basildem, \&/ totam illam ipsius malitiæ colluviem, hominum cultores — Fugite quo impuros Nicolaitas falsum sibi nomen sumentes voluptatum amatores et sycophantas. Fugite quo maligni illius nepotes Theodorum Cleobulum. —— Cùm crucem negent et illos passionis pudeat tegunt Iudæorum scelus qui Deum oppugnaverunt et Dominum occiderunt, nam parùm est Prophetarum interfectores appellare eos. Vos autem Christus invitat per ad incorruptionē per passionem et resurrectionem suam cùm sitis membra ipsius.
Neare ye beginning: Videmini mihi non secundum hominem, sed secundum Iesum Christum vivere, qui propter nos mortuus est, ut credentes in mortem ejus per baptismum consortes sitis resurrectionis ejus.
In hâc Epistola etiam plurima de Episcopis, Presbyteris et Diaconis habentur
Epistolam ad Philippenses spuriosa est. In ea habentur hæc verba. Cur iniquum appellas legislatores (filium Dei scilicet) qui animam habet humanam. Verbum caro factum est, et perfectus homo quod in homine habitavit.
Anno 303 Persecutio decennalis inita
306 Constantinus creatur Augustus
311 Galerij edicto sistitur Persecutio
312 Constantinus ad fidem Christianam convertitur.
32|31|. Eo anno Constantinus, Hieronymo et Cedreno testibus, eoletis {sic} Gentilium sacris exexpiabile bellum indixit. Nam templa et Simulachra eorum Constantinopolim et deturbari Constantinopoli at in toto Oriente præcepit — Cum autem Sopator Syrus singularis eruditionis at eloquentiæ vir fana deorum toto orbe celebratissima jussu Constantini videret everti, rem iniquo animo passus, ad aulam Imperatoris, auctore Eunapio, venit, ut ipsum a proposita ratione deduceret; verū nihil profecit.
365 Valentinianus fide stetit a Nicæno Concilio statuta, Valens verò perfidiæ se dedidit Arrianæ
In Occidente Alemanni jampridem a Iuliano pacati rursus ad arma se contulerunt — Alemanni vero, trajecto Rheno cum proxima quæ loca diripuissent domum impunè petierunt.
366 In Gallia Alemanni post Kal Ian rursus Gallico limite superato proxima quæ effussime {sic} populati sunt.
368 Damasus – Ariminensem illam quæ in Ecclesia occidentali adhuc insederat tollere labem constituit, at Episcopos ex Italia et Gallia Romam ad Consilium advocavit. Nonaginta convenêre. Ex eorum authoritate Nicæna de consubstantiali sententia confirmata, Ariminense consilium ut teterrimum abrogatum, qui ei assentirent, ab Ecclesiæ communione semoti. nominatem {sic} vero Auxentius Episcopus Mediolanensis damnatus — — Valentinianus etiam concilium haberi ab Illyricis Episcopis jussit — Et Valentem rogavit ut saniora de fide consilia siqui ut Catholicis in Oriente vexandis parere vellet.
376 Gotti primo Istrum et Danubium trajecere.
377 Invadunt Romanos et prœlio vincunt
378 Vincitur Valens et occiditur vix tertia pa\r/te exercitus elapsa
379. 18 Kal. Feb. Ausonio et Olyb. coss. Gratianus cum adhuc Sirmij esset Theodosium creat Augustum, ei tradit orientem.
At his actis, cum Alemannos per absentiam suam superato limite in Galliam incurrisse audiret relicto syrmij Theodosio per Ven{eti}am et Rhætiam in Galliam eximia celeritate se retulit. Dein
{illeg} Prosper Marcellinus et Victor Alanos Hunnos Gothos et Scythas magnis multis prælijs hoc anno victos fuisse produnt
<65v>380 Gratiano 5to et Theodos. Coss. Theodosius Thessalonicæ morbo gravissimo conflictatus est. Ita cum ipse sibi diffideret (quod nondum fecerat) sacro se tingi lavacro voluit — Ab illo die hæresis Arrianæ oppugnatorem, Nicenæ verò fidei defensorem acerrimum præstit{illeg}it. Ita cum Constantinopolin una cum Oriente turpi maculatam errore æquo ferre animo non posset, 3 Kal. Martias edictum ad populum Constantinopolitanum misit in hæc verba: Cunctos populos quos elementiæ nostræ regit temperamentum in tali volumus religione versari —— ut secundum apostolicam disciplinam evangelicam doctrinam patris & filij & spiritus sancti unam deitatem sub parili majestate et sub ipsa trinitate credamus. Barbari postquam Theodosium morbo periculoso implicitum rei militari vacare non posse senserunt continuo ex Mœsia Thraciæ progressi, sese populabundi in proximas provincias Pannoniam et Macedoniam effuderunt. Quibus de rebus Gratianus certior factus, Baudonem et Arbogastem homines genere Francos sed rei militaris peritissimos ac mox vitalianum cum exercitu misit. Ex quibus Baudo et Arbogastes Gottos in Macedonia Thessaria populantis invaserunt, ac relicta præda in Thraciam se recipere compulerunt. Vitalianus verò Fritigernum ex Achaia et Epiro, Alatheum et Saphracem ex Pannonia deturbavit ac fœdus cum ej|i|s Gratiani nomine icit. His gestis, Theodosius e morbo tandem emersit. Vbi verò, quæ acta cum barbaris erant, cognovit rata omnia habu\i/t ac demum Constantinopolim quo jam pridem vocabatur processit et magno civitatis occursu exceptus 8 Kal Decembris Vrbem de Gottis Scythis triumphans inivit. Versis inde ad ordinandam civitatem consilijs, nihil potius habuit quam ut labem Arrianam elueret. Ita post biduum Demophilum qui{illeg} Arrianorum Ecclesiam \ob/tenebat — urbe exire cum omnibus Arrianis præcepit, at ecclesias eorum Catholicis tradidit anno quadragessimo postquam ab eis fuerant occupatæ. Legem etiam, teste D. Augustino tulit ut Episcopus clericusve in hæresi peprehensus denis libris auri multaretur. —— Et ut omnes ex oriente hæreses exterminaret Consilium Constantinopolim in sequentem annum indixit. — Convenere ex Catholicis Episcopi centum quinquaginta ex Macedonianis triginta sex Mense Maio. — Præcipua cum fuit ut Macedoniani ad Catholicorum partes redirent. Nam post edictum Gratiani quo liberam religionis fecerat potestatem, iterum ab eis defecerant. Verum inanis omnis conatus cecidit. Cum se facturos negassent, ut consubstantiale sentirent, urbe exire jussi sunt — Nicæni inde Concilij fides confirmata, ne filium Arriani repulsi. – Macedonianorum hæresis condemnata, qui spiritum sanctū creaturam esse dicebant, non aliter at Arriani filium. Damnati etiam Sabelliani sunt qui unam tantum Trinitatis personā faciebant, et Apollinaristæ, qui verbum in homine ratione carente habitasse, & loco mentis verbum ipsi animæ affuisse dicebant
Hæc in hunc modum ab episcopis decreta ubi Theodosius comperit, Heracleæ 3 {illeg} Kalend. Augusti sic edixit: Episcopis tradi omnes Ecclesias mox jubemus qui unius majestatis at virtutis patrem & f. et Sp. S. confitentur — omnes autem qui ab eorum fidei communione dissentiunt, ut manifestos hæreticos ab ecclesijs expelli —
Idem fecit Gratianus in Occidente, convocans concilium Aquileiæ &c.
388 Dum Maximus Aquileiæ obsidebatur, Franci Genobaldo, Marcomere et Sunone ducibus superato Rheni limite in Germaniam inferiorem invasêre, ac plurimus cæsis, fertiles pagos depopulati Agrippinæ etiam coloniæ terrorem incussêre. Quod ubi Nannienus & Quintinus militiæ Magistri – audiere, statim cum exercitu Aprippinam {sic} accurrere; & cum Francos graves præda Rhenum trajecisse, plurimus suorum in Romano solo, qui populationem redintegrarent relictis invenissent, collatis apud Carbonariam signis, pleros delevere. Consilijs inde num transeundum esset in Franciam initis, Nannienus ea re improbata Magunciacum redijt. Quintinus verò cum exercitu circa Nivisium Castellum Rhenum transgressus — [Sed omnis pene exercitus ejus deletur.] —— Maximo inde – interempto, Valentinianus Arbogastum — in Galliam adversus Victorem Augustū Maximi filium misit, at in locum Nannieni et Quintini Cariettonem & Syrum suffecit — Primo adventu Victor prœlio superatus est. Gallia universa in fidem recepta, Carieto et Syrus cis Rhenum adversus Francorum exercitum constiterunt.
389 Cum Franci novas ex Gallia prædas egissent Arbogastes non patiendi ratus Valentinianum monuit pœnas a Francis expetendas — nisi omnia quæ in superiori anno cæsis legionibus diripuissent subito restituerent — ac post paucos dies ad eos accessit et cum Marcomere et Sunone Francorum regalibus collocutus imperatis de more obsidibus Treviros in hiberna recessit.
<66v>395. Barbari, qui prioribus annis in fines Romanorum accepti, at honoribus militaribus exclusis \veteribus/ Romanis, ordinati, eo insolentiæ venerant, ut jam non servire, sed dominari, ne jussa Imperatorum expectare sed eorum temporibus inhiare viderentur. —— Stilicho cum utrius principis at Imperij a Theodosio sibi commissam esse assereret, Ruffinum munere suo exuere omni ratione contendit — Interim Stilicho in Rhætiam profectus, primo adventu Francos reges, et Suevos Alemannos ita perter\r/uit ut pacem postularent. Ex quibus Marcomeres Rex Francorum in exilium actus: Sumo autem frater ejus, cum se germani vindicem ferret a suis est interfectus, ita fœdus cum Francis percussit. Mox de Alarici irruptione in Illyricum facta edoctus, Italiam – repetit.
487 Decimo Odoacris Imperio, Onulphus frater Odoacris {illeg} Rugos omnes jussit ad Italiam commigrare. Quo facto Longobardi vacuam Rugiam nacti regeo eorum Gudeocho ducente novis eam locatis sedibus occuparunt.
526. Eodem anno Longobardi Gottis aliquando in Italia successuri ex Rugia in Pannoniam, Andoino rege ducente, pulsis Ostrogottis transierunt.
538 Vitiges veritus ne Belisarius ineunte vere Ravennam invaderent Bacchem Longobardorū regem pecunia oblata ad socianda arma sollicitavit – Sed frustra.
548 Longobardi nonnullis castellis ab eo in Norico Pannonia donati sedibus suis exciti supra Istrum et prope Gepidas consederunt.
551 Bellum Longobardorum cum Gepidis.
552 Magna manus Longobardorum cum Hunnis et Herulis in Italiam contra Totilam transeunt.
333 Zosimus scribit Constantinum M. primo omnium Barbaros Romanæ militiæ adscripsisse eam rem magnorum quæ subsecuta sunt malorum initium attulisse.
330 Anno Constantini 25o. Constantinus advocatis Orientis Episcopis ante diem 5 Idus Maias – urbem novam Deo ac Virgini Dei Matri consecravit eam novum Romam et Constantinopolim nominavit. – \331/ Eo anno Constantinus Hieronymo et Cedreno testibus, exoletis Gentilium sacris —
332 Constantia Constantini soror obit & Arrianum presbyterum \quendā/ fratri commendat.
332 Eusebius – et socij ejus in concilio Nicæno Damnati cum aliquam diu in exilio fuissent, tandem sive vera sive falsa pœnitentia ducti ac libello fidei suæ Episcopis præbito absoluti ecclesias suas ijs qui invaserant deturbatis, receperant; Ario solo communione Ecclesiæ Alexandrinæ excluso ab Athanasio.
411. Imperio Britannica juventus quæ cum Constantino ex insula excesserrat {sic}, varijs casibus afflictata domum non redijt. Imperium Romanorum posthac in Britannia nullum fuit.
Eodem anno (sc. 411) Hunni ex Scythia in Asiam erupere at inde pleni præda sese in Thraciam retulere. Quam cladem idem [D. Hieronymus in Epitaphio Fabiolæ sic expressit: ecce subito post Romam a Gothis captam discurrentibus nuncijs Oriens totus intremuit. Ab ultima Mæotide inter glacialem Tanaim et Massagetarum immanes populos — erupere Hunnorum examina, quæ pernicibus equis huc illuc volitantia cædis ac terroris cuncta complerunt. — consonus inter omnes rumor petere eos Hierosolymani. Probabile autem conjectura est eosdem cum ex Asia se in Thraciam recepissent mox sese in Pannoniam effudisse Etenim, quod constat Gothis ex Illirico profectis Hunni successerunt, at imprimis Pannoniam tenuerunt.
428 Eo anno ut scribit Socrates, Burgundiones qui in Germania remanserunt quotidianus impressionibus ab Hunnis exagitati — \cum Optarum regem eorum cibo nimio sumpto se dirupisse, at Hunnos sine duce esse comperissent/ facto impetu tanta felicitate pugnarunt ut Hunnorum decem millia a tribus sint Burgundiorum millibus occidione occisa. — \{illeg}/ Optaro Hunnorum rege vita defuncto, regnum ad filios Mundzucci fratris Attilam Bledam delatum est.
441. – Hi vero (Attila et Bleda) trans Istrum in Scythia [i.e. in ubi pulsis Visigottis Alanis et Vandalis, regnum constituerunt] divisis inter se locis ac populis considentes, cognito utrum Imperatorem bello Vandalico impeditum, transmisso Istro immensas Hunnorum reliquorum ex ipsa Barbaria populorum copias in fines ac Provincias Imperij traduxerunt – Attila in Mœsiam Bleda in Thaciam {sic} – penetrarunt, ac passim populari ac vastare agros institerunt.
442. Omnia oppida Thraciæ præter Hadrianopolim Heracleam vastar{unt} & in Macedoniam Græciam transgressi utram provinciam plusquam barbara immanitate dilacerarunt.
443 Donis a Imperatore pacati, ad proprias sedes revertuntur.
444 Attila fratrem interficit et solus imperio potitur.
446 Attila violato fœdere bellum novum Theodosio \bellum/ indixit — et adeo intollerabilis remansit hostis, ut totam (sic enim inquit Beda) pene Europam, excisis civitatibus at castellis arroderet.
448 Eocharicus Alemannorum rex
450 Imperator Theodoricum regem Visigothorū Gundicarium Burgundionum, Sangibanum Alanorum, et Merovæum Francorū in bellum associavit. Contra Attila non solum vim innumerabilem Hunnorum coegit sed et magnum etiam numerum Ostrogottorum qui adhuc in Scythia erant ei parebant, excivit; quos tres ex Amalorum familia fratres – Valamirus Theodemirus et Vindemirus ducebant. Quin etiam Ardaricus rex Gepidarum — ac bellicosissimi qui ex Scithia populi – tota Germania ad hujus expeditionis societatem arrecta
451 Attila Galliam invadit. Pugnatum est. Feruntur fuisse 70000 ex utra parte. Occisa sunt 162000, præter 90000 Gepidarum et Francorum qui præcedente nocte ceciderunt.
Imp. Aurelianus recuperavit Daciam ripensem
297 Galerius recuperat Mesopotamiam et 5 Provincias ultra Tigrim
Constans (Imperator Athanasiusus {sic}) a most corrupt & vitious Prince given up to pleasures & weomen, & at lenght forsaken of all was slain by Magnentius. Mox in oriente pelluntur Athanasius et Paulus 350
Hoc tempore (i.e. circ sub initio imperij Valentis) velut per universum orbem Romanum bellicum canentibus buccinis, excitæ gentes sævissime limites sibi proximos persultabant. Gallias Rhætias simul Alamanni pupulabantur: Sarmatæ Pannonias & Quadi: Picti Saxones et Scoti et Atta Cotti Attacotti Brittannos ærumnis vexavere continuis: Austoriani Mauricæ aliæ gentes Africam solito acrius incursabant: Thracias dirib|p|iebant prædatorij globi Gottorum: Persarū rex manus Armenijs injectabat. Ammiani Marcellini lib 26. p 315
Dum aguntur hæc in externis, (i.e. Legatio Gottorum ad Valentem ut in Thracias reciperentur) novos majores solitis casus versare gentes Arctoas, rumores terribiles diffuderunt: per omne quicquid ad Pontum a Marcomannis prætenditur & Quadis, multitudinem barbaram abdicatarum nationum vi subita sedibus pulsam, circa flumen Istrum vagari cum carritatibus suis disseminantes. Ammiani Marcel. l. 31. p 441.
— Peragi ea ritè (i.e. sacra Ethnica Valentinuanus) permisit — permisi ita tamen ut omnia secundum patrias consuetudines quales ab initio fuissent perficerentur. Zosimus l 4 [Nota prius prohibuera Valens & Valentinianus before forbad nequis deinceps nocturnis temporibus aut nefarias preces aut magicos apparatus aut sacrificia funesta celebrare conetur. l 7, de Malef. C. Theod. / Baron annal. 364. 19
De Valentiniano Ammianus (in lib 30) dixit: Postremo hoc moderamine principatus inclaruit quod inter inter religionum diversitates medius stetit: nec quenquam inquietavit, ne ut hoc coleretur imperavit, aut illud: ne interdictis minacibus subjectorum cervicem ad id quod ipse voluit inclinabat sed intemeratas reliquit has partes ut reperit. Annal 376. 4
Erant in oratorio reliquiæ Pantalemonis et martini Martyrum. Quod quidem oratorium Concordia nominatur quoniam illic centum quinquaginta Episcopi, Theodosio Magno Imperatore regnante in eandem sententiam convenêre. Ioan. Ioan {sic} Damascen de Imag. lib. 3. (Apud Baron Annal. 381. 55. Hence it appears {yt} there were none in ye Council but Athanasians, since ye place where they sate was from their consent called concordia.
Siquis se vetitis sacrificijs diuturnis nocturnis velut vesanus et sacrilegus incertorum consultorum immerserit fanum sibi aut templum ad hujuscemodi sceleris excusationem assumendum crediderit, vel putaverit adeundum; proscriptioni se noverit subjugandum; eum nos justa institutione moneamus castis Deum precibus excolendum, non diris carminibus profanandum. Dat 12 Kal. Ian. Constantinopoli Eucherio et Syagrio Coss. \De Pagan l 16. Cod Theod./ Baron. Ann. 381. 116.
An Valens Idololatria permisit? vide Tripart. Hist Theodoreti lib 8. c 3. & Sozom l 6. c 35 apud Annal Baronij 370. 93, 94. & Zos li. 4. & l 7 de Malef. C. Theod.
Valens obijt Gratianus perijt 8 Kal sept. Merobande & Saturnino coss. (Marcellini chron) Is primus noluit vocari appellari Pontifex maximus. Zosim l 4. Id quod in hunc annum refert Baronius ann 383. 5. Ibidem dicit Etiam {illeg} Gratianum urbis præfecto de rebus ad Gentilitiā superstitionem pertinentibus (quod Pontificū erat autoritatem tribuisse judicandi. Et hoc anno Gracchus prætorij Præfecturam gessit ( {sic}l 3 de quæst. Cod. Theod. l 10 l. de dign. l 12. licet S. Hieron scribens ad Lætam dicat Præfecturam Vrbanam gessisse (Epist 7.): Ante annos paucos \(ait)/ propinquus vester Gracchus – cum præfecturam gereret Vrbanam, nonne specum Mithræ & omnia portentosa simulachra, quib — subvertit, fregit exussit. — Solitudinem patitur et in Vrbe Gentilitas dij quondam nationū cum bubonibus et noctuis in solis culminibus remanserunt. Vide et Symmac l 5. c 11. Eodem etiam anno aut forte ante, adimuntur sumptus sacrificiorum \Gentilium/ ac stipendia sacerdotum. Et sic mirè ced|c|iderunt res Gentiles Romæ hoc anno. Baron Annal. 383 5
Vide edictū Theodosij in Baron Annal 385. 37. Contra Gentil.
Sub hoc tempore Gratianus Alemannis Galatas (Gallos scilicet) occidentales adhuc infestantibus, ad paternam imperij sortem reversus est; quam ipsi fratri ipsius gubernandam reliquerat, cum prius Illyricos et Orientis Imperium Theodosio commisisset. Res autem illi ex voto contra Alemannos ut et Theodosio contra Istrum accolentes Barbaros confecta est. Illos quidem bello subegit, hos in amicitiam populi Romani {suscepit} supplices recepit: a quibus acceptis obsidibus firmata pace Thessalonicam venit. Sozomenus l 7. c 4.
Ammianus (ethnicus) lib 31 Gratianū comparat Commodo. vide et lib 28 & 29 de de {sic} Valente.
Contra Persas profectus nullo sibi occurrente Mesopotamiam Carus cœpit et Ctesiphontem us pervenit Vopiscus in vita Cari.
Alexander Mammææ annis quatuordecim citra sanguinem gessit imperium ne uno quidem occiso. Licet enim permulti maximis criminibus impegerint, semper tamen ab illorum cæde \semper/ abstinuit. Herodian l 6.
Theodosios Hunnos et Gothos qui remp. sub Valente defatigassent diversis prælijs vicit. Sexti. Aurel. Victoris Epitome in vita Theod.
Sub Gallieno (vel fortè ciriùs) Dacia quæ a Trajano ultra Danubiū fuerat adjecta amissa est. Entrop l 9.
Galerius totam Assyriam expugnata Ctesiphonte cœpit & quin Provicias transtigritanas, quæ statim redeunte ad nos Trajano defecerant, subegit, & imperio adjunxit — Et ictum est fœdus ut Persæ ab Armenijs Mesopotamia, Assyria & quin novis Provincijs abstine\re/at. Pomponius Lætus in Vita Diocles. Claudius Gothos jam per 15 annos Illyricum Macedoniam vastantes bello adortos, incredibili strage delevit. Iornandes l 1 de Regn. success.
Gratianum filium suum Valentinianus Ambianis Imperatorem constituit — et contra Saxones et Burgundiones, qui plus octoginta millia armatorum primum Rheni in limbo castramentasset, movit procinctū; sed apoplexia subito et sanguinis eruptione Brigione defunctus est Iornand l 1. de Regn succes.
Olybrio et Probrino Coss. Theodosius Eugenium tyrannū vincit et perimit — & Mediolani moritur. Cassiodori Chron.
Stilicho et Aurel coss. Gothi Alarico et Radagaiso Reg ingrediuntur Italiam. Cassiod
Arcad. 5 et Honor. 5 Coss. Polentiæ Stiliconem vincunt. Cassiod Chron.
Arcad 6 & Probo Coss Vandali et Alani trajecto Rheno Gallias intraverunt. Cas chr
Valentini 4 & Valens 4 Coss. Burgundionum 80 fere millia quot nunquam ante de Rhenū descenderunt. Ibid.
Gratiano 4 et Merobaude Coss Alemannorum circiter 30 millia apud Argentariā oppidum Galliarū cæsa ab exercitu Gratiani cæsa. Gotti diffunduntur in Thracias. \Ibid./
Expugnata jam Palætyro regnatum est in Insula ab Ithobalo ad Azelmicum Regem; sub quo Tyrus ab Alexandro continenti adjecta est. Arrianꝰ \in Epedit {sic} Alexandri/ l. 2, p 42, 49. [donec consummatio &c Dan 9.27
Darius Medus (alias Astyages avus Cyri) expugnvit Susam, et Danielem Prophetam assumptum secum duxit in Mediam (Ioseph. l 2|1|0. c 12. p 352) Susa autem erat urbs persiæ inter eam et Babyloniam posita. Nam Persæ et Cyrus, Medis superatis in ea collocarunt regiam. Post mortem Darij Daniel Babylonem repetijt vixit ibi sub Baltasaro rege ( {sic}Dan 5.11 {illeg} 12, 13 & 8.1, 2 Capta Susa an Nabon 161 (conjectura est). Post Darium medū regnavit Cyarar, dein Cyrus. Cyararis filius fuit Astyages quartus Medorum rex Ecbatanis regnans Regnavit autem annos 35 deinde a Cyro victus ann Nabon 189. Ann Nabon 204 Cyrus Medis Lydis imperabat. Vltra Tigrim fluviū Medo–Persarum rex erat Gyaxares Cyri avunculus \jam anno ejus 17/; cis Tigrim Nabonnadij Regis Babylonij agebatur annus 12, et Amasis in Ægypto regnaverat an 24. Anno 210 Nobon. Cyrus cœpit Babyloniam (anno 17 Nabonnedij.) inde regnavit per totam asiam. Berosus apud Iosephū c. Appion p 1045.
Hæc ex Chronico Canone I. Marshami, Eq. Aur. et {Bar}.
Sub Medis imperium obtinentibus pleræ nationes quo imperitabant, sed quibus omnibus prærant Medi
Ἐπὶ δὲ Μήδων ἀρχόντων ϗ ἦρχε τὰ ἔθνεα ἀλλήλων, συναπάντων μὲν Μῆδοι, ϗ τῶν ἄγχιϛα ὀικεόντων σφίσι . οὗτοι δε ϗ τῶν ὁμούρων . ὁι δὲ μάλα τῶν ἐχομενῶν. Κατὰ τὸν αὐτὸν δὲ λόγον ϗ ὁι Πέρσαι τιμῶσι. Ad Medos imperantes etiam Gentes sibi mutuo imperant,|bant| {sic}, omnibus quidem Medi sibi proximè habitantibus; illi deinde sibi proximis et illi omnium remotissimis remotioribus\remotioribus. Eodem modo et Persæ imperant/. Herodot. lib 1. p 36.
Historia Dynastiarum Gregorij Abul – Pharai{illeg}jii ex Arabico in Latinum versa a Eduardo Pocockio Professore Oxoniensi.
Ahashuerus secundus (Artaxerxes) regnavit duos menses, & Sogdianus septem & Darius Nothus annos 19. pag 57.
Mahammed natus natus Anno Alexandri 892. Post completor annos 40 Prophetiæ munus sibi arrogavit, obijt \Ann Heg 11mo/ d{illeg} die lunæ, mensis Sephar 28 \die/, annos natus 63, quorū 40 transacti sunt antequam munus propheticum sibi vendicaret, 13 alij dum mechæ subsisteret & 10 demum post Hegiram quibus Meinæ substitit. 103.
Anno 145 Vrbem Bagdad extruere cœpit Almansor. p. 141.
324 impulit necessitas Al Radium ut Abubeerum Mohammedem filium Rayeki imperatorem exercitus crearet — at ab eo tempore initum factum est Vizieri munus. Ratek (Rayek) siquidem & ejus Scriba omnium rerum curam gerebant — & Chalifæ nihil aliud quàm quod ipsis visum relinquebant. p 199.
Togro'l Begus. Olub–Arslan (Assan, Accian). Malecshahus. Barkiaruc Muhammed. 511 Mahmud. 525 David. 530 Mas'ud. 547 Malecshahus & statim Mohammed \eben Mahmud eben Mohammed eben {Melecshah}/. 554 mense Dul–hajia Soliman sha filius.
Anno 490 Barkiaruc fratri suo Senjaro Corosanam tradit. p 242.
Anno 497 Barkiaruc possedit Bagdad & Persiam, & frater ejus Muhammed Diarbecrum, Mesopotamiam, Mauselam & Syriam, & alius frater Sexiarus Corasanam. p 243.
Ann 499 Iagarmish Dominus Mausilæ submisit se Sultano Mohammed
Ann 4|5|00 Zengius fil Iagarmishi fit Mausilæ dominus.
Ann 502 Maudud Mausilæ dominus
Ann 513 Gorjani irruunt in Muslimos. Fruit tunc Ilgazi Eben {illeg} filius Ortoki dominus Maredini. Huic succedit fil. Hasamo'ddin Tamartash anno 516. Anno 520 ipsi succedit filius ejus
An 515 {illeg} Oksenkar \fit/ Mauselæ Mesopotamiæ & Senjari dominus
An 520 Obit Oksenkar Mausilæ Dnus succedit filius ejus Ezzo'ddinus Mas'ud. |Eo mortuo succedit succedit fil. Omadoddin Zengius 521. qui proximo anno occupa\t/ Halebum|
An 515 Sultanus Bagdadi dat Miyapharekinum Ilgazio Mausilæ domino & Ilgazi præficit Halebo Solymannem fratris sui Abdoljabbari eben Ortoki filium quem dixit Badroddaulam. Mortuo Ilgazi succedit
A 517 Balac Solymanno eripit Halebum. proximo anno Balac mortuo Ocksenkar dominus Mausilæ occupat Halebum, qua{illeg} etiam potitus est Omadodd{in} Zengi{illeg}.
Ann 474 Obijt Dobais dnus Hellæ & Nili succedit Mansur, dein Sadaka anno 479. Dein fil Dobais, qui interficitur an 529
<69v>506|7| Fuit Togtacinus Damasci Dominus. 532 Shehab{illeg}oddinus rex Damasci.
539 Nojmoddinus Maredini Dominus.
540 Rabie posterioris 5to interfectus est Zengius Mausilæ & Syriæ Dominus & filius Nuro'ddin Halebum \& Hamam/ Occupat & Saifoddin Gazi Atabec alter filius Mauselæm. 544 Gazi Mortuo succedit in post eum Kotbo'ddin Maudud Mauselæ & Mesopotamiæ præfuit.
547 Obit Tamartash Maredini et Miyapharekini dnus & succedit Nojmo'ddinus Alebbius.
549 mense Sapharo Nuroddin eben Sengi eben Oksenkar Damascum Domino ejus Majiroddius Ateko (Abeco) Eben Mohammed eben Buri (Buzi) eben Togtacin Atabec ereptam occupavit.
565 mense shawalo Kotboddino succedit Saifoddinus Gazi in Mausila Proximo anno Noraddinus eripit Senjaram (urbem Mesopotamiæ a Saifoddino & tradit Omadoddino fratri Saifoddini, sed anno 569 Saifoddinus regiones recuperat.
569. 14 Shawali obijt Saifoddin Gazi Dominus Mausiliæ & succedit \fr./ Ezzodin cum fratribus nepotibus.
577 mense Rejebo Malec–salah moriens dat Halebam ezzoddino quam acceptam tradi fratri suo \Omadoddin Zengi/ pro ea accepta urbe Sanjaro
580 Obit Kotboddin Eben Il Gazi eben Nojmoddin Alebbi eben Tarmurtash eben Il gazi eben Ortge Maredini \& Al Bareiæ Sauri (pag. 272)/ dominus cui successit filius ejus Hasamoddin Yuluc Arslan. /& {illeg} {illeg}\
589 Obit Saladin. 589 mense Shabano finiente obit Ezzoddin Ebn Maudud ebn Zengi ebn Oksenkar Mausilæ dnus succedente filio Nuraddino Arslan S\h/aho
579 Saladin occupat A{illeg}edam eam tradit Nuroddino Al Hesni Domino & Omadoddino pro Halebo dat Senjaram Nisibin Chaburum Rakkam & Sarujum
580 Shah Armenꝰ Chelati in Armenia Dnus. Obit 581 & succedit Bactamerus
582 obit Al Pahlawan Eben Ildegur regionum Iabal{illeg} (i.e. Montanarum) Raiæ Aspahani, Adarbijani & Arrani Dnus succedente fratre Ot\h/man.
588 obit (\medio/ mense Shabani) obit Soltan Kelij Arslan Eben Masud, Ebn Kelij Arslan Ebn Soliman, Ebn Kotlumish Ebn Saljuk in urbe Koniæ (Iconio). & successerunt filij pag 276.
599 Obit Omadoddin.
607 fine mensis Rajebi obit Nuraddin dnus Mauselæ & succedit \fil/ Ezzoddin Masudus
613 mens Iomadæ post eo obit obit {sic} Al Malec Al Daher Gazi fil Saladini Dnus Halebi & succedit fil Almalec Al Aziz Mohammed
Arbelæ dominus p 263, 287 311. 312
Al Akri dominus p 287
Cha\e/lati dominus p \218. 277/ 288 277 306. 271. 283. 300. 306, 307. 311. Dicitur et Echlat.
616 obit Ezzoddin Caicawus ebn Kai Chosroe ebn Keli Arslan Natoliæ dominus & succedit frater Aladdin Kaicobadus.
<70r>Domino Hamæ, Hemesæ, \&/ Somaisati: & Mardini p 294
624 Obit Al Malec Al Moaddham \Al Adel/ Damasci dnus finiente mense Dulkiada & succ {sic}cedit fil Al Malec Al Naser
Dominus {illeg} Maredini p 280, 304, 279, 294
|596| Al Adel dominus Ægypti cepit.
589 Mortus Saladino succedunt filij Al Aphdal in Egypt Damasco. Almalec \Al Aziz/ in Ægypto. Almalec Al Daher Gazi in Halebo. Mohammed Hamæ qui Aldahero paruit.
592 Al Aziz rex Ægypti Damascum cœpit. & 596 Al Adel qui et Damasco potitur p 280
Al Ashraf fuit fil Al Adel.
634 Obit Aladin Caicobad & succedit in Natolia \filius/ Giyathoddinus Caichosrawus.
634 obit Al Malec Al Aziz Al Daker Halebi Dominus cui succedit filius Almalec Al Naser regum Iyubidarum ultimus quem interfecit Hulacu an 658
Dominus Malatiæ p 315
642 Giyatoddin obit & succedit Ezzoddin \in/ Natolia
648 Al Malea Al Naser Halebi Dnus Damascum ab incolis sibi deditam occupat
Ann. Heg. 1252 | 650. fuit Ann Alexandr 1563 p 328. & An. Heg. \599 | (1203)/ = 1514 Aex & 1257 | 655 = 1568. [diff 311] An 13 \(634 or 635)/ = 746. 666 | 46 = 987. 70 | 689 = 1000. 98 = 1027 \3/. 600 = 1515.
Dominus Miyapharekin{illeg} p 333, 345, 348, 249. 249. {sic} 257. 288. |( {sic}Martyropolis urbs Armeniæ majoris in confinio Mesopotamiæ|
Bagdadus capitur 4 mensis Safari Anno Heg. 656. A.C 1258 Feb 10
Dominus Senjari p 352 X
555 aut non multo post cessarunt Imp. Bagdadi.
Post obitum Melecksahi 1092 Imperium Turcarum bellis civilibus distractum.
599 \( {sic}1203/ Cœpit Imperium Tatarorum sub auspicijs {illeg} Zingiz Chani.
624 Obit Iingis Can & succedit Ogtai
630 Aladin Sultanus \Natoliæ/ Chelatum & Sarmar{illeg}iam abstulit Ashrafo deinde cepit etiam Ro\h/am \Harran Rakkam & Biram./ an 632.
640 Tatari vincunt Aladinum & Natoliā diripiunt
Damascus ab Al Camel Sulano {sic} Ægypti autem annum 630 capitur
648 Incipiunt Mamaluci & Malec {illeg}Nasar eripit ipsis Damascum.
630 Al Camel d. Egypti & partis Syriæ epit Amedam. deinde et Rohan anno 632
634 Malac Naser Halebi Dominus loca interamnia Roham & Harranum cætera concedit assignat Corosamijs.
Bagdad expugnari cœpit 22 Noharrain (& capitur 4 Safari (i.e. intra 13 dies, anno 656. (i.e 1258 a Ian 29 ad Feb 11.
Eodem anno (viz 656) Al Ashraph Dnus Miyapharekini ad Naserum dnū Halebi proficiscitur auxilium ab eo petens quo Mogulenses ne{illeg}in Syriam ingrederentur impediret, sed nihil proficiens iratus redit Miyapharekinum, Mogulensium præfectos ejicit, & Sacerdotem quendam qui Cani jussu ad ipsum cum mandatis & Edictis {venerat} patibulo affixit. Interea Mogulenses urbem cingunt & intra diei et noctis
<70v>spatium muris cingunt & fossa profunda cingunt. Deinde admod|t|is bellicis machinis acriter decertatum est. sed videntes se urbem vi capere non posse \abstinuerunt a pugna &/ obsessam tenuerunt ut nemo egredi vel ingredi posset.
Anno 658 \(1260)/ Hulacu Syriam ingressus cum 400000ties quadringenties millium exercitu Harranum & Roham deditione accepit dein trajecto Euphrate Moarram \diripiunt/ Hamam & Hemesam & Damascum &c deditione ceperunt, & Halebum intra paucos dies expugnant, plures ibi interfecti sunt quam Bagdadi fuerant
Eodem anno \658/ non multo post capitur urbs Miyapharekin & quotquot in ea fuerant interfecti sunt cum pauci admodum in ea superstites fuissent reliquis fame enectis; secus enim haud ei \capiendæ/ fuissent Mogulenses. Et Hulacu occiso Alashrafo ejus domino, Abdallam, unū e d|p|rincipibus Al Ashraphi urbi præfecit.
6{60}|59| mense sub finem æstatis (1261) Mogulensis Maselam obsident expugnant & per octiduum captivos faciunt, diripiunt & occidunt, adeo ut in ea interficerentur magna hominum multitudo quorum numerus deo soli notus. occiso etiam Principe Domino Sultano Malec – Saleh.
Miepherkin, Magarkin, Martyropolis urbs Armeniæ majoris ad ostia fluvij M Nymphij in Tigrin defluentis, sub Archiep. Amidensi inde 80 stadijs in {Br}.
Amida, Ammæa, Caramit, \Carahamit,/ Hemit, Constantia, urbs Mesopotamiæ apud Tygrn fl. ab Aziri urbe Armeniæ \minoris/ ad Euphratem 130 mil pass dist in ortum. Aziris autem a Sebastopoli urbe Cappadociæ 100 mil. pas. in ort. distat.
Anno Heraclei quarto regnare cœperunt Arabes est is annus Alexandri 935 (A D 622.
Annus primus Imperij Dioclesiani (qui incipit Aug 29 A.C 284 & a quo ducitur æra Dioclesiani seu martyrum a qua supputant Cophthitæ) est Alexandri quingentesimus nonagesimus quintus.
Ann 566 eripit Nuroddin e \Saifoddino/ Sultano Mausilæ Rakkam Chaburrum Nisbin & Senjarum tradit Omadoddino sed anno 569 Saifoddin regiones recuperat.
Ann 577 Saheh moriens dat Halebū Ezzodino Mauselæ Dn̄o, is autem tradit Omadoddino mutuò occipiens Senjarum.
Ann 578 Saladin trajecto Euphrate Roham Harram Rakkam Karkesian Macessinum Arbanum & Nisibin occupavit & Senjanū occupavit anno sequenti Amedam quando et Halebum accepit, mutuo tradens Omadoddino Senjar Nisibim Chaburum, Rakkam, & Sarujum.
An 59{4} obit Omod{illeg}addin Senjari Neisibis Chaburi & Rakkæ Dnus succedente fil {Cosbodedino}. Nuroddinus autem \nuper/ Damasci Sultanus occupavit Senjarū Nisibin & Adel dnus Damasci obsidet Maredinum
Ann 597 {Rucuedd} Iconij Sultanus occupat Malatiam quæ penes fratrem suum Moezoddinū fuerat, nec non Arzanrumam
<71r>An 598 fuit Al Aphdal Dnus Somaisat, Castelli Nojm, Saruj, Ras Ain, & Iamlin (or Hamlin)
An 599 Adel Dnus Damasci Maredinū obsedit.
An 604 Nojmoddin Iyub Adeli filius (Myapharekini considens) urbem Chelatum occupavit
An 606 Adel Chaburam & Nisibin occupavit, frustra obsedit Senjarū.
Ashraf Adeli fil. Dominus Chelati Rohæ Harrain Rakkæ
An 630 Aladinus Rumææ Dnus Chelatū et Sarmarajam Ashrafo abstulit. Et Ashraf urbem Hesnol Mansur hostiliter invasit. Et Al Camel Sultanus Ægypti urbe Ameda occupata, domino ejus vicissim oppida quædam in Syria dedit.
An 632 Aladinus occupat Rohan Harram Raccam & Biram [Basiram]. Sed Camel mox Roham eripit Rumæis.
An 655 Miepharekini dnus Amidæ regionem tenuit p 333.
Rumæorū dnus Malatiam tenuit p 332, 333, 314, 317, 321 & Chartabertam p 317, 332, 333.
Ante an 626 Moaddham Sultanus erat Damasci p 317
Reineras ordinis Prædicatorum contra Waldenses Bibl. Patrū Tom 13.
Sectæ hæreticorum fuerunt plures quam 70, quæ omnes per Dei gratiam deletæ sunt præter sectas Manichæorum, Arianorum, Runcariorum et Leonistarum. Inter omnes has sectas quæ adhuc sunt vel fuerunt non est pernitiosior ecclesiæ quam Leonistarum \(i.e. Waldensium)/ — 1 quia est diuturnior. Aliqui enim dicunt quod duraverit a tempore Silvestri aliqui a tempore Apostolorum. 2 quia est generalior. Ferè enim nulla est terra ub qua hac secta non sit. 3 Quia, cùm omnes aliæ sectæ immanitate blasphemiarum in Deum audientibus horrorem inducant, hæc magnam habet speciem pietatis eo quod coram hominibus justè vivant, et benè omnia de Deo credant & omnes articulos qui in Symbolo continentur. Solum modo Romanam Ecclesiam blasphemant et clerum, cui multitudo laicorum facilis est ad credendum. Cap 4. p 299
{illeg} Albanenses (sive Albigenses) divisi sunt in duas partes. Prima pars tenet opiniones antiquiores quas omnes Cathari (i.e. mundi sive puritani {illeg} viz: Albigenses Waldenses &c) antiquiores habebant in annis Dni currentibus 1230. Ita opiniones istorum sunt {illeg} quod Trinitas sc: Pater & filius & sp: sanctus non est unus Deus, sed quod Pater major est filio & spiritu sancto. &c — Dein addit quod prædictas opiniones tenebant omnes Al Altera pars (cujus caput est Ioannes de Lugduno, et quæ priori major est) Trinitatem et unitatem juxta fidem Catholicam in Deo penitus inesse negat. Cap 6. p 304, 305.
Hæretici cognoscuntur per mores et verba. Sunt enim in moribus compositi et modesti. Superbiam in vestibus non habent, quia nec pretiosis nec multum abjcetis utuntur. Negotiones non habent propter mendacia et juramenta & fraudes vitanda, sed tantùm vivunt de labore ut opifices Doctores etiam ipsorum sunt sutores. Divitias non multiplicant sed necessarijs sunt contenti. Casti etiam sunt, Maximè Leonistæ. Temperati etiam sunt in cibo et potu. Ad tabernas non eunt, nec ad choreas, nec ad alias vanitates. Ab ira se cohibent semper operantur discunt vel docent, & ideò parùm orant. — Cognoscuntur etiam in verbis præcisis & modestis. Cavent etiam a scurrilitate & detractione, & verborum levitate & mendacio et juramento. Nec dicunt verè vel certè & similia, quia hæc reputant juramenta. Sed dicunt est est vel non non. Item ad quæstiones rad|r|o directè respondent. Vt si quæratur ab ab ipsis: Scis tu Evangelium vel epistolas? Respondet quis docuisset me ista? vel; eos scire debere qui sunt profundi intellectus vel ad hoc otiosi & idonei. {Item} {illeg} Et dicunt hoc – sibi licere quia Christus dixit solvite templum hoc; Iudais intelligentibus de Templo Solomonis. — Item ad Ecclesias fictè vadunt offerunt et confitentur & communicant, & intersunt prædicationibus, sed ut prædicantem copiant in sermone. Cap 7. p 307.
See also ye following chapter \{he}/ where shows how ye hereticks propagate their doctrine. And comparing themselves wth ye Romanists they say {illeg} other things Rarus est doctor inter eos qui tria capitula continuata novi testamenti literaliter sciat corde, apus nos {illeg} vero rarus est vir vel femina qui textum non sciat vulgariter recitare.
About the articles of their faith this Author is for ye most part so impudent{illeg} a fourger yt I dare beleive nothing but what he saith well of them. The Articles of ye Waldenses faith see Pilicdo\r/ffius ibid: a pag 312 ad pag 340.
311. 571. 611. Ann Alexandr incipit 1563, 1514, 1568, 882, 922, \313/, incipit \Octobr/ anno Dni 1251, 1202, 1256, 570,610, 1
Dum familiares Principes de vastatis Consta {illeg} [Constantinopolios] ædificijs instaurandis cogitabant: allatus est Aulicis nuncius magnam Isaurorum multitudinem, quæ supra Pamphyliam Ciliciam posita semper in asperrimis & inaccessis Tauri montibus degit in latronum manipulos divisam, regionem subjectam invadere. Ac opida quidem munita tentare non potevant, vicos autem mœnibus destitutos & obvia quævis irruendo vexabant: quos incursus id ipsia faciliores reddebat quod isthæc regio paulo ante fuisset ab hostibus capta, Tribigildo cum barbaris suis rebellionem molito. His nunciatis Arbazacius dux mittitur qui laborantibus Pamphythiæ rebus succurreret. Is ubi — latrones fuga dilapsos intra montes pesecut{o}s {sic} fuisset, complures eorum villas cœpit, & virorum magnam multitudinem \non exiguam/ occidit, adeo — incolis opidorum securitatem solidam parasset nisi delicijs & fœdis voluptatibus deditus fuisset. — Quapropter revocatus est, & — Igitur Et molitiones Isaurorum intra clandestina se latrocina continebant, nondum illis appertè gentes proximas aggressis Zosimus l 5. tenuit : ne
Senatus præter alia multa decrevit ut Triumphos quotquot vellet ageret Trajanus. —— Trajanus metuens ne Parthi \etiam/ aliquid molirentur (deficerent) rebellarent — Ctesiphontem venit, ijs Regem Parthamaspatem designat ei diadema imponit. Inde profectus in Arabiam adoritur Agarenos qui et ipsi defecerant. Iohannis Ziphilini Epitome Dionis in vita Trajani. Hic ejus actiones fusè describuntur.
Pelasgi, sicut Varro memorat, cum sedibus suis pulsi diversas terras petissent confluxerunt pleri Dodonam — accepta sorte, — Latium post errores plurimos appulere. Macrobius. Notæ in l. 1. Dionys. Halicarn.
Dioclesiani temporibus pace victis prima congressione Romanis, secundo autem conflictu superato rege Narseo, Vxore ejus & filiabus captis, — pace facta Mesopotamia est restituta. & supra ripam Tigridis limes est refirmatus ita ut quin gentium trans Tigridem constitutarum ditionem assequeremurquæ conditio fœderis in tempus Divi Constantij conservata duravit. Sex. Rufi Breviarium.
[Editorial Note 12]in patritas consuetudines quales.
Ponticæ: Galatia, Bithinia, Honorias, Cappadocia prima, Cappadocia prima, Cappa \secunda/ Pontus Ptolem{aicus}\{illeg}/oniacus, Hellenopontus, Armenia prima, Armenia seda Gallatia salutaris. Provinciæ Thraciæ: Europa, Thracia, Hæmi montis Rhodope, Mœsia seda, Scythia. Provinciæ Macedoniæ; Achaia, Macedonia, Creta, Thessalia, Epirus vetus, Epirus nova & pars Macedoniæ salutaris. Provinciæ Daciæ: Dacia mediterranea, Dacia ripensis, Mœsia prima, Dardania, Prævalitana, & pars Macedoniæ Salutaris. Hæ autem Macedoniæ & Daciæ Provinciæ Illyricum orientale constituunt. Hæ sunt Orientis Provinciæ
In Occidente Provinciæ Italiæ 17. Prov. Illyrici sex: Pannoniæ secundæ Suaviæ Dalmatiarum, Pannoniæ primæ, Norici mediterranei, Norici ripensis. Provinciæ Africæ 7 Byzacium, Numidia, Mauritania Sitifensis, Mauritania Cæsariensis, Tripolis, Præfectus annonæ Præfectus annonæ Africæ, Præfectus fundorum Patrimonialium. Provinciæ Hispaniarum 7 Bœtica, Lusitania, Callecia, Tarraconensis, Carthaginensis, Tingitanea, Baleares. Provinciæ Galliarū 10: Viennensis, Lugdunensis prima, \secunda et tertia/ Germania prima, Germania secunda, Belgica prima, Belgica secunda, Alpes Maritimæ, Alpes Penninæ & Graiæ Maxima Sequanorum, Aquitania prima & secunda, Noviem populi, Narbonensis prima et secunda, Lugdunensis senonia. Provinciæ Britanniæ quin: {illeg} Notitia Imp. Rom.
Totius urbis ambitum Plinius suo tempore 13mill pass & 200 (13200) Aurelianus Imp, ait Vopiscus muros urbis sic ampliavit ut 50 prope millia eorum ambitus tenere{illeg}t. Vide ambitus sig|n|gularū regionū in Notitia Imperij
Ex Eutychij Patriarchæ Alexandrini annalibus.
Anno Heraclij undecimo die 2 Rabie prioris anno Hegiræ 11mo Abu becer inauguratus est, obijt die 29 Iomadæ poster. ann Hegiræ 13 regnavit ann 2 mens 3 di 22. Eodem die incipit Omar anno 13 Heracli Post \Imperator audito/ Dama{illeg}scum captum \esse/ Heraclius Imp. Constantinopolin \Constantinopolin/ us profectus est id anno Califatus Omeri tertio. Capta est autem Damascus mense Regjebo juxta Elmacinum qui fuit sub initio anni sedi Omaris.
Hieronymus epist 85 seu ad Evagrium, ubi in Apostolorum ævo eosdem fuisse Presbyteros & Episcopos probare satagens, verba sacra illuc spectantia collegerat, ad insequentia dein tempora hæc subjicit. Quod autem postea unus electus est qui cæteris præponeretur, in Schismatis remedium factum est ne unusquis ad se trahens Christi Ecclesiam rumperet. Nam et Aex {sic}andriæ a Marco Evangelista us ad Heracl{illeg}am et Dionysium Episcopos Presbyteri semper unum ex se electum in excelsiori gradu collocatum Episcopum nominabant. Quo modo si exercitus Imperatorem faciat aut Diaconum eligant de se quem industrium noverint et Archidiaconū vocent. Eadem narrat Eutichius patriarcha Alexandrinus in Annalibus, ubi et multa insignia habentur. Consule ut et Annales Vsseri et Historiam Philostorgij.
Ante annos paucos propinquus vester Gracchus nobilitatem patriciam sonans nomine, cùm præfecturam geret urbanam, nonne specum Mithræ & omnia portentosa simulachra, quibus Corax, Niphus, Miles Leo, Perses, Helios, Bromius pater initia\n/tur, subvertit fregit excussis, & his quasi obsidibus ante præmissis, impetravit baptismum Christi: Solitudinem patitur et in Vrbe Gentilitas: Dij quondam nationum cum bubonibus & noctuis in solis culminibus remanserunt: vexilla militum Crucis insignia sunt. Hieron. ep. 7.
Iam quid Plebicolas percurram nomine Gracchos
Iure potestatis fultos, & in arce Senatus
Præcipuos, simulachra Deûm jussisse revelli;
Cum suis pariter lictoribus omnipotenti
Suppliciter Christo se consecrasse regendos?[41]
Gildo ex Gente Maurica, filius Nubeles Regis Maurici, frater Firmi (Ammianus lib 29) a Theodosio comes creatus et in Africa constitutus Magister utrius Militiæ tempore belli Eugeniani descivisse a Romano Imperio cœpit ut testatur Claudianus his versibus de Gldone {sic} loquens
— Alter præcepta vocantis
Respuit; auxilijs ad proxima bella negatis,
Abjurata palam Libyæ possederat arva.[42]
Interea Gildo Comes qui initio regni eorum (Imp. Arc. & Hon.) Africæ Præerat Simul ut defunctum Theodosium comperit, sive ut quidam ferunt —— Africam excerptam a societate Reipublicæ usurpare ausus est {illeg} —— Mascezil cum parva manu, hoc est cum quin millibus (ut atunt) militum contra 70 millia hostium castra metatus &c Oros. l 7. c 36.
Redditus rituum Gent. per Edictū Imp. ablati. [Sub initio Gratiam] Symmachus. Baron. An 392
Stilico cùm Alarico Gothorum Duci dignitatem Magistri militum ab Honorio impetravisset, eum adversus Illyrios direxit. Præmisso Iovio qui præfectus Prætorij creatus fuerat, pollicitus est se \quo/ cum Romanis militibus adventurum, ut eam Provinciam Honorij ditioni adjungeret. Igitur Alaricus assumptis quibus præerat Gothis, ex Barbarorum regione ubi degebat, quæ est juxta Dalmatiam & Pannoniam, in Epirum venit. Vbi cum diu moratus fuisset in Italiam reversus est. Nam cum ex compacto iter facturus esset in Illyricū Honorij literis est retentus. Stilico autem in expeditionem jam paratus, interficitur. Sozom lib c
Ambrosius Epist 27. Ad Valentinianum A. 385 circiter. Tu (Maxime) flagitabas quod Barbarorum stipatus agminibus Italiæ te infunderes. Valentinianus Hunnos at Alanos appropinquantes Galliæ per Alemanniæ terras reflexit. Quid habet invidiæ si Bauto Barbaros cum Barbaris fecit decernere? Quoniam dum tu militem Romanum occupas, dum is adversum se utrim prætendit, in medio Romani Imperij sinu Iugunthi populabantur Rhætios. Et ideo adversus Iugunthum Hunnus accitus est. Idem tamen quia de finitimo proterebat Alemanniam & jam vicinia mali urgebat Gallias, coactus est triumphos suos deserere ne tu timeres. Confer utrius factum. Tu fecisti incursari Rhetias, Valentinianus suo tibi auro pacem redemit.
Anno 382. Iugunthi & Alemanni Rhætijs hac tempestate infesti vide Ambr de Legatione sua ad Maximū. Prosperū. Idaciū. Sidoniū carm 7.
Iuxta Zosimum \lib 4/ pactio Stiliconis & Alarici in Epiro degentis præcessit Expeditionem Radagaisi. Postea Stilico in expeditionem Illyricanam paratus impeditur fama Constantini Tyrannidem arripientis. Anno sequente Basso et Philippo Coss. Alaricus ex Epiro in Noricum transit & ob moram in Epiro pecuniam a Senatu poscit & Stilicone ob pacem conservandam suadente, obtinet quatuor librarum millia Non multo post interficitur Stilico & Alaricus Italiam invadit. Zosim lib 4.
Theodosius tantum sepulturæ [Regis Gottici Athanarici] magnificentiam adhibebat ut |—| Scythæ non amplius Romanos infestarent, bonitatem Principis admirati: quotquot autem cum Rege vita defuncto venerant custodiendæ ripæ fluminis intenti, diu quò minus Romani vexarentur incursionibus, impedirent. Zosim lib 4.
— Et *[43] Cujus solum amissas post sæcula multa
Pannonias revocavit iter, jam credere promptum est
Quid faciet bellis.[44]
Scilicet Avitus dum Arelati consideret, evectus ad Imperium Romam (ut indicat Idacius) evocatus iter ut putat Sirmondus (in Comment in {Sidoniū} hunc locum Sidonij) flexit per Treviros: ubi ea contigerunt quæ de Lucij Senatoris conjuge narrat Aimonius l 1. c 3. Inde in Germaniam & Noricum (ut putat Sirmondus {illeg} ibid.) transgressus Pannonias a Barbaris sine armis recepit.
Vaticinij quod Roma duraret 1200 annos, memores {illeg} Romani Alarico in Italiam irruente ut Claudianus de bello Getico scribit urbis ruinam metuebant. De eodem Sidonius etiam loquitur his verbis.
Iam prope fata tui bis senas vulturis alas
Complebant (scis nam tuos scis Roma labores.)[45]
Initium Heraclij est A.C. 610 mense Octobri \die 3o feria 7/ Indic 14 ut Chron Alexandr. Theophanes Cedrenus \Maximus Martyr/ alij demonstrant. \Petavius/ [De Doctr. Temp. l 11. c 49. et] in notis ad Nicephori Breviarium. Et Ratonar. Temp \lib 4/ cap 15.
Alaricus sumpto exercitu per Pannonias Stilicone & Aureliano coss: & per Firmium — intravit Italiam. — Concessa dein ad habitandū Gallia, Stilico Gothos inopinatò adoritur ad Pollentiam in itinere Iornand Get. conjungit hoc cum obsidio Romæ dicit Stiliconem victum.
Constantinus \ex Anglia tyrannus/ filium suum Constantem ex Monacho fecerat Cæsarem: ille Arelati occiditur, filius Viennæ. Iorn. Get.
Paulus Diac. De Gestis Longobardorū dicit Bonif 3 suprematū obtinuisse & aliū Bonifaciū Pantheon
Constantinus unà cum Iuliano filio in Italiam missus antequam eo pervenisset in itinere occisus est. Nec multo post Iovinus et Maximus Tyranni quorū supra mentionem fecimus interfecti sunt: Sarus item & alij {illeg} præterea complures qui Honorij Imperio fuerant insidiati. Sozom. {illeg} l 9 c 15
Per id tempus (i.e. quo Constantinus in consoritium {sic} | societatem Imperij ab Honorio ascitus fuit A.C. 421) Orientis Imperium hostibus penitus vacuum erat & præter omnium expectationem summo cum decore respublica illic gerebatur. Sozomen l 9. c 16
Atharicus – Constantinopoli discedens ad occentis p|o|ccidentis partes transgressus est cum in Illyricum pervenisset latè cuncta vastare cœpit. Porro transeunti obstiterunt Thessali circa ostia Penei fluminis — Commissa pugna tria circiter millia ex ejus exercitu perimerunt. Posthæc Barbari qui cum illo erant quicquid obviam fuisset igni ferro vastantes ad extremum Romam quo ipsam occuparunt, maximam partem admirandorum illic operum incendio consumpserunt. Socrat l 7. c 10 [cap 10]
Constantius ante Constantinum patrem Brittanicū tyrannū occiditur Sozom l 9. c 13. \& Olympiodor/
Illyricum Orientale Macedoniam continebat & Daciam ut docet notitia Imperij Romani. & Annotat. in l 5 c 11 Hist. Eccles. \Socrat/ Zo
Zosimus scribit Valentinianum juniorem divisio cum fratre Imperio Italiam Africani & Illyricum habuisse. Vide Annotat prædict in Socrat.
Alaricus moritur eodem anno quo Romam cœpit viz 15o Honorij. Iatius Chron
Debacchantibus per Hispanias Barbaris, et sæviente pestilentiæ malo, fames dira grassatur adeo ut humanæ carnes ab humano genere fuerint devoratæ: matres qu{o} necatis vel coctis per se natorum suorum sint pastæ corporibus. Bestiæ occisorum gladio fame pestilentia cadaveribus as|d|suetæ, quos hominum fortiores interrimerunt {sic} eorum carnibus pastæ passim in humani generis efferantur interritum. Et ita quatuor plagis ferri famis pestilentiæ & bestiarum ubi in toto orbe sævientibus, prædictæ a Dno ꝑ prophetas suos adnuntiationes implentur. Idat Chron
Anno 17 Honorij (bienno post Romā captam) subversis memorata plagarum grassatione \Hispaniæ/ provintijs barbari \ad pacem ineundam conversi/ – sorte ad habitandū sibi provinciarū dividunt regiones Gallæciam Vandali occupant & Suevi, sitam {illeg} in extremitatem \maris/ Oceani maris. Alani Lusitaniam & Carthaginensem Provincias & Vandali cognomine Silingi Bæticam sortiuntur. Hispani per civitates et castella residui a plagis, barbarorum per Provincias dominantium se subjiciunt servituti. Constantinus post triennium invasæ tyrannidis ab Honorij duce Constantio intra Gallias occiditur.
Gratianus Theodosio præter Prientem & Thracias etiam Illyricos commisit Sozom l 7. /c 4\
The Iugunthians a sort of ye Alemans. Ammian l 26
Claudian in Ruffinū scripsit Anno 395 finiente vel 396 ineunte, ut probabile est. in Eutropium anno 399 quo consul fuit Eutrop. de bello Gildonico ann 398 circiter. de bello Getico 403 in laudes Stiliconis an 400.
Li|y|bi | ya superior ac inferior est sub PF. P. Orientis in Notitia, Africa Verò cujus septem provinciæ sub PF. P. Italiæ, differunt enim enim Libya & Africa.
— jam solis habenæ Bissenas torquent hiemes, cervicibus ex quo Hæret triste jugum. Nostris jam luctibus ille Consenuit, regnum sibi tot vindicat annis. Claud. de bello Gild.
Nam quæ jam regio restat si dedita Mauris
Regibus, Illyricis accesserit Africa damnis? [46]
Ius Latiū quod non Meroe rubro Solebat Oceano
Oceano cingi, Tyrrhena clauditur unda. Et cui non Nilus, non intulit India metas, Romani jam finis erit Trinacria regni? Ite recepturi
|Et paulo post| Hinc hominū pecudum lues; hinc pestifer aer Sævit, & exclusis regnant Aquilonibus Austri. Ibid.
24419 25350 31300 28767 44100 23500 176436 4
Ex notitia {dignit} Imperij Orientis. Provinciæ Orientis Palæstina. Phænice, Syria, Cyprus, Cilicia, Cyprus, Arabia, Isauria, Palestina salutaris, Palestina secunda, Phænice Libani, Eufratensis, Syria Salutaris, Osrohena, Mesopotamia, Cilicia secunda. Provinciæ Ægypti, Lybia Superior, Lybia inferior, Thebais, Ægyptus, Arcadi/dia {sic},\ Augustanica. Provinciæ Asianæ: Pamphylia, Hellespontus, Lydia, Pisidia, Lycaonia Phrygia Palatiana, Phrygia salutaris, Lycia, Caria, Insulæ. Provinciæ
Anno Philippi regis Galliæ Henrici filij {illeg} 41 o Solymannus rex Turcuus a nostris debellatus et occisus, & triennio post Bohemondus Antiochiæ designatus Princeps a Turcis capitur. Christoph. Richer de reb Turc. l 1
Allap rex Turca anno christi 1143 Edessam Syriæ urbem cepit et in Christianos inaniter desævijt Ibid.
Ex Isagoge Chronologica Harvillæi
Artaxerxes Longimanus (juxta Diodorum; Tertullianum lib contra Iudæos c 8. Euseb in Chron. Hieron in 4 Ezeck &c: Quibus etiam assentiuntur reliqui fere omnes moderni) regnavit annos 40. Sed Functius ex Thucydide conatur probare eum regnasse annos 44. Vt ut {sic} res est Thucydides lib 4 scribit Artaxerxem mortuum esse anno septimo belli Peloponesiaci prope finito.
Xerxes 2 juxta quosdam apud Diodorum & juxta Eusebium \&c/ regnavit mens 2. Iuxta Diodorum autem an 1.
Sogdianus juxta Ctesiam regnavit 6 mens & dies 15, juxta Diodorum \Eusebium/ & alios 7 menses.
Darius Nothus juxta Thucididem regnavit ab anno 7 belli pelopon & juxta Xenophontem mortuus anno ejusdem belli 26. Secundum Addonem in Chronico regnavit annos 18. Secundum vero quod alij colligunt partim ex Xenophonte & Thucidide, sed expressius juxta Diodorum Eusebium, \{&}/ Clementem Alexandr. & Bedam regnavit annos 19. sed forte non impletos.
Artaxerxes Mnemon
Conradinus Damasci Sultanus moritur. A D 1227 relicto puero filio Melec{illeg}el Naser \puero annorum 12 sub tutela Esedinebec./ Marinus Sanutus l 3. pars 11. c 10
A 1228 Melec Equemel Sultanus Babyloniæ, Ejus frater Melec Essaraph
A 1228|9| Equemel obsidet Damascum & Damasceni se subijunt anunculo pueri {Naris} Naseris anunculo sultano Ægypti.
A 1239 Salah Damasci et Ægypti simul Sultanus. Item alius Salah domin (Sultanus (Ægypti) {et} Damasci) & dominus Mahubeth & filius Saphadini Saladini fratris.
Prior Salah de orientalibus partibus veniens Damascum abstulerat Ioheth nepoti Saladini, Guemel mortuo occupanti. Indeque cum procederet contra fratrem juniorem Edel qui Egyptū sibi usurpaverat a Nasar filio Coradini (hæredi Damasci capitur. / Vel potius erat secundus Salah Sultanus Babyloniæ, & {illeg} Damasci & hunc cœpit Nasar sperans sic recuperare regnum Damasci sed interea alius Salah de Oriente veniens occupat Damascum (l 3 p 11. c 15) Deinde Egyptij trandunt in Manus Salah \alterius (quem {illeg} Nasar cœperat)/ fratrem \ejus/ Edel sultanum babyloniæ qui incarceratus post non apparuit. Ita Salah ex oriente jam erat Sultanus Ægypti & {alter} Salah Damasci: id ad us an 1244 (l 3 p 12. c 1.)
<77r> [Editorial Note 15]Ann 1246 Sultanus Damasci a Sultano Alapiæ superatur. Proximo anno sultanus Ægypti Alapiensi eripit Damasum, Calamelam et Mahubeth
Anno 1250 Sultanus Alapiæ ab Ægyptijs ingenti strage superatur
Anno 1253 Venit ante Ptolimaidem Soltanus Damasci facta concordia cum sultano Ægypti, capiunt Sydonem & interfectis 800, quidringenti Damascum abducuntur captivi.
A 1258 Tartari occupant terram Arsasidarum & Persidam universam, &
1273 Aiton rex Armeniæ moritur cui succedit Leo filius.
Hæc ex Marini Sanuti Secretis fidelium crucis.
Circa AD 1097 Balduc in propinqua civitate Sarmes dominus Afflixit Rages, id quod etiam fecit Sero Balac dux civitatis Seroge
Belphet dedit Alapiam {illeg} servo suo Assangur qui fuit pater Sanguini avus Noradini. Ib: l 3. p 5. c 4.
Ann 1145 Sanguinus capit Edessam, deinde ad Columbar civitatem sitam supra Eufratem expugnandam accessit sed dolo interficitur & succedit filius natu major Cotebedinus in Mussula, & Noradinus natu minor in Alapia l 3. p 6. c 19
Sultanus Baldac dictus {Degrisotorilfa} misit Artoch contra Romanos qui civitatem Roays primo dein totam Mesopotamiam suo subdidit imperio. l 3. p 13. c 7.
Expeditionem Haolonis eodem fere modo narrat Sanutus ac Haythonus. nisi quod addit Turcos Asiaticos etiam tunc devictos fuisse.
Artemidorus. {illeg} Apomasar.
De arboribus c 261
Si arbores diuturnitate temporis vitiatæ et putrefactæ corrue{illeg}\runt/ naturali morte proceres morientur. c 151
Si quis edere carnem bubulam visus sibi fuerit ab amplissimo viro divitias consequetur c 239
Si rex imperasse visus sibi fuerit ut boves aratores mactarentur principibus ejus ab ipso rege periculū imminebit: sin boves immorigeros et indomitos occidi jusserit, ad extraneos et alienigenas ea calamitas spectat c 238
Draco regis \[hostilis]/ ad personam refertur, serpentes ad personas maximorū et parvorum hostium pro ipsorum magnitudine c 283 — Si quis Draconem fulgetris peti visus sibi fuerit, bellum et ruinam alteri regi qui hostis est ei regioni, portendi sciat. \c 283/ — Si regi per quietem visus sit apparere draco, alterius fama terrebitur &c c 283
De equo et cauda c 152, 153
Flumina \pro ratione magnitudinis/ ad magnates et divites, Mare ad regem spectat.
Flumina pro ratione magnitudinis ad personas tam humilium quàm magnorum hominū referuntur ex Ind. c 175. Mare cum profunditate sua magni regis ad personam refertur: ut amnes universi in mare fluunt se exonerant sic ad regem opes universæ confluunt. Ex Ind Pers Æg c 178
Si carne leonina vescitur a rege divitias consequetur c 269
Locusta generaliter ad hostiū multitudinem refertur — c 300 ex In Pers et Æg.
Naves ad diversas personas interpretando referuntur c 179 Ind. Siquis visus sibi fuerit ædificare navem mercatoriam arcanæ rei causa quosdam homines convocabit. Ibid. Navis in qua rex sedet ad Augustæ personam refertur \{illeg}/ c 181. Pers. Æg. [Si novam classem multarum navium condidisse visus sibi fuerit validas adversus hostes suos copias rusus coget Ibid: c 181 Pers Æg.] Si videre visus fuerit naves ignem emittentes ad incendendum naves alias vel terras: quantum sanè virium et efficacitatis ignis ipse habuit, tantundem victoriarum de hostibus reportabunt. Si naves suas accensas videre visus fuerit, interritus eis imminet. Si novam classe{m} multarum navium condidisse visus sibi fuerit, pro earum numero validas adversus hostes suos copias rursus coget. Cap 181 Pers et Æg. Note yt this is of Land forces.
Siquis videre visus fuerit in mare delapsa sidera hominum a Rege profectam internecionem per hoc visum intelligat. Si rex tale somnium somnium {sic} habuerit cladem populi sui morientis maximam videbit ex Ind c 170
Pluvia de impletione voti ac precationis de misericordia intelligitur c 171 ex Indoꝝ disciplina.
Sol proculdubio ad regis personā interpretando refertur et ad principis a rege secundi luna. Venus ad personam angustæ. Itidem alia maxima sidera ad viros apud reges applissimos {sic}. Stellæ reliquæ ad mundum universum. c 167 Ind Pers Æg.
Si quis visus sibi fuerit quasi flamma solis cum \in itinere/ calefecerit opes a rege consequetur pro modo caloris. Si visus sibi fuerit a sole plurimum adustus, pœnam pro modo adustionis inveniet. Ibid.
Grando c 191 Nubes c 164.
Si quis per quietem visus sibi fuerit sublatus a vehementi vento, de loco in locum transferri: longam expeditionem instituet & prout ipse venti motus levis expeditus fuerit, potestatem adipiscetur c 165 Ind. Si rex in itinere visus \sibi/ fuerit a vento impediri: nuncium è longè dissito principatu accipiet quo perturbabitur. Pers & Æg c 166.
Si rex videre sisus {sic} fuerit quassatam terræ motu ipsius urbem aut regionem — hoc ad bellum a nationibus imminens \& formidinem ipsius vel ad insidias ei structas et inimicorū ejus detectionem/ refertur c 144 In Pers Æg.
Si carnem ursinam /274\ aut Pardi /272\, aut Leporis /278\ aut canis /279\, aut Leonis /269\ aut caput hominis vel ovis c 39 & 40
<79r>Os pro hominis domo interpretari solemus qua ejus domestici continentur: Quippe dentes sunt personæ domesticæ. Ind c 41.
Vox et oratio viri nihil aliud est quam ejus apud populum fama et prædicatio. Siquis in somnijs canere sibi videatur et eleganti voce præditus esse gaudium at commendationem apud populum inveniet. — Siquis autem in somnis videre sibi videatur et audire vocem suam tenuem factam et imbecillem: vitam plenam doloris & afflictionem inveniet. Ind 50. Siquis sibi cithara canere videatur aut cithara canentem audire: si rex est, adversus hostes consilia struet, ac superabitur [forte superabit] Per & Æg c 51.
Omnes hominis dentes ad omnes ipsius cognatos referuntur. Ind. Pers. Æg c 60
Brachium — ad fratrem vel primum ex servis — refertur Pers Æg 71.
Carnem universam ad omnes divitias et aurum interpretando referrimus. Siquis carnem suam magis auctam videre visus fuerit aurum et opes pro modo carnis ipsius nequiret Ind c 87.
Sanguinem et hulcera de auro et et facultatibus interpretamur Ind c \102/
Caput ad eum qui rebus summa cum potestate præest refertur. Cervix ad illum cui somnium offertur; Dentes ad omnes cognatos: Humerorum claviculæ ad concubinas: Brachia ad fratrem vel propinquum, qui alicui in delicijs et amoribus est: scopulæ ad uxorem: Manus ad auctoritatis primæ servum. Femora ad cognatos: Crura et pedes siquis pauper est ad vitam ipsius: si rex, ad primæ auctoritatis et arcanorum conscium servum. Pers Æg. c: 106 & Ind Pers & Æg c 113.
Si quis vino sibi visus fuerit inebriatus magnam auri copiam acquiret: sin abs vino{illeg} fuerit inebriatus acrem morbum inveniet. Pers Æg c 112.
Siquis visus sibi fuerit defectum aliquem rerum ad sepulturam pertinentium — is defectus ad spem refertur Ind c 130
Siquis in somnis visus sibi fuerit recens dominio terræ nemorialis, saltuosæ, opacæ et irriguæ potitus: si rex est regiones & & homines et familias & opes eorum in potestatem rediget. Ac regionibus quidem hominibus potietur propter propter {sic} arbores, familijs propter nemorum denistatem; opibus propter aquam. Pers Æg. 142.
Si \rex/ videre visus fuerit inextincto montes suos igne combustos cum vento vehementem: hostili bello populus ipsius segetis instar exinditur {sic}. Sin abs vento cædes minor erit. At hoc ipsum quo regi Prs Æg c 142.
Terræ motum de edicto regis montem de magnate interpretantur In Per Æg c 144
Siquis integra munitus armatura visus sibi fuerit in equo exijsse si populi princeps est hostem suum maxima clade afficiet, famosam gloriam armis belli reperiet &c Pers Ind Æg c 156. Siquis videre visus fuerit populum armatum sibi cognitum ad bellum paratum et instructum, ejus loci homines et lætitiam maximam & victorias invenient. Si populus incognitus fuerit — ab hostibus erit afflictio. Ibid
Siquis videre visus fuerit aliquem locum vel prædium vel domum per ignem flammæ conflagrantem penitus: earum ædium dominus & locorum incolæ vel bello vel acuto morbo peribunt In c 159
Si rex videre visus fuerit templi vel palatij sui columnas inflammatas: ea res imperium portendit alterius & interitū procerū quos ille prior constituit. Si rex videre visus fuerit capillos suos incensos: opes suas pro modo flammæ in prælio populi sui jacturam faciet alius quidam hostis ejus pro more pilorum. Si rex videre visus clabulam sive currum suum exustum regnum ejus deprimetur Pers Æg c 160
Siquis in cælo quasi sedere visus sibi fuerit ——— si de necessariorum regis numero fuerit celebris et amplissimus evadet Ind Pers Æg c 161
Si rex ad cælum quasi volasse visus sibi fuerit ubi sidera essent supra reges cæteros et eminentia potietur et fama. Si rex visus sibi fuerit sursum profectus in cælo consedisse regionem ea majorem quam possidet in potestatem rediget. Si palatium ibidem habuisse visus sibi fuerit in ditionem rediget ac possidebit ampliorem terram alienam & domicilium in ea constituet. Si visus sibi fuerit in ascendendo præcipitasse, ac cecidisse. regnum suum amittet ac morietur. Ind Pers & Æg c 162
Si rex mare vehementer a vento quodam noto turbatum videre visus fuerit, a natione versus illum ventum habitante turbas accipiet.
Si tranquillum mare videre visus fuerit ex regno suo delectationem capiet Ind Pers Æg. c. 178
Nix grando gelu ærumnas sollicitudines & tormenta portendunt Si in populum nix decidit ingens hostium multitudo pro amplitudine loci homines illos torquebit. Siquis videre visus fuerit grandinem alicubi delapsam, hostilem impressionem subitam expectet. Si videre visus fuerit grandinem quæ frumenti hordei culmos læserit: in eo loco prout culmi fracti fuerint etiam bellicæ cædes evenient Ind Pers Æg c 191.
Ex Athenagoræ Athen. Christ. Philos. pro christiani Legatione sive Apol{illeg}ogia, circa A.D. 178. Imperatoribus M. Aurelio Antonino, et Aurelio Commodo
Negare nos divinam naturam calumnia est. Diagoras quidem — Deum esse negabat, Nos verò qui Deum a materia separamus et aliud quippiam esse materiam, & aliud \vero/ Deum docemus; alia insuper quamplurima in medio partem materiæ partim Deo propiora: Nempe Deum increatum | ingenitum æternum asserentes, materiam genitam et corruptibilem, nonne inique impietatis accusant? — Quoniam omnis sermo noster Deum unum celebrat conditorem illum universitatis, qui {illeg} increatus | ingenitus ipse (ne enim creari | generari potest quod est sed quod non est,) omnia verbo suo crearit: tum verbis quod incusamur tum re quod infestamur ac profligamur, injuria nobis fit. p 130. B.C.
Porro Deum esse unum universitatis opificem, ut professionis nostræ etiam rationes percipiatis, hoc modo considerate. Si duo aut plures ab initio dij fuerunt, vel conjuncti illi pariter {illeg} in una eadem natura vel separati fuere singuli. At conjuncti simul esse non poterant, utpote dissimiles. Nam ut divinitate similes sunt, eo tamen erunt dissimiles, quod alij ingeniti (unus nempe verus et summus Deus ingenitus est,) alij verò geniti sunt. Genitum autem exemplari suo simile est: ingenitum non item, cùm ne ad aliquid ne de aliquo factum sit. Quod siquis ita plures Deos in unum conjunctos existimet ut partes quædam totius &c. p 131. B.
Satis jam mihi demonstratum est non negare nos numen, qui unum illum ingenitum, æternum invisibilem, impassibilem; qui nec loco includi potest, nec aliter quàm sola mente et ratione comprehendi, qui luce pulchritudine, spiritu et potentia ineffabili continetur: a quo facta sunt omnia per Verbum ipsius, per quod et digesta sunt et stabiliuntur hunc inquam unum prædicamus Deum. Quin et Dei filium mente complectimur. Nec est quod aliquis ridiculum putet Deo filium a me attribui. Non enim ut Poetæ fabulantur qui nihilo meliores hominibus suos Deos faciunt, vel de Deo et Patre vel de filio sentimus. Sed filius Dei est Verbum Patris in Idea et efficacia. Ab ipso enim et per ipsum facta sunt omnia, quem pater et filius unum sint ita ut filius sit in patre & pater in filio per unionem et potentiam spiritus; siquidem Mens et Verbum Dei et filius Dei est. Iam si vobis qui intellectus subtilitate excellitis, altius repetendum videtur quidnam sibi velit hic filius Dei; paucis dicam. Primigenia hic est Patris progenies, quæ non ut facta (a principio enim Deus, qui est mens æterna, ipse in seipso logon λόγον hoc est verbum aut rationem, habet, quum rationalis ipse æternum sit) sed ut rerum cunctarum Idea et perfectio foret, progressa est. Hac enim indigebat materia informis illa natura et terra cætera elementa quæ omnia quum materiæ duntaxat rationem obtineant & subjecti quod se formandum præbet: confusa inter se adhuc, necdum discretis crassioribus ab ijs quæ leviora sunt, divinitus digeri perfici opus erat. Orationi nostræ Propheticus etiam spiritus assentitur Dominus enim, inquit, creavit me initium progressionis ejus ad opera sua (Prov 8). Quanquam et ipsum spiritum sanctum, agentem illis qui propheticos sermones fundunt ita a Deo emanare ad ipsum reflecti dicimus, ut emissi a sole radij reciprocant. Quis igitur non miretur nos qui Deum Patrem prædicamus, & Deum filium & spiritum sanctum ita ut et unionis eorum vim et ordinis distinctionem exponamus impios et sine Deo homines vocari? Ne tamen intra hunc finem nostra de divinis essentijs professio continetur sed etiam magnum numerum angelo{illeg}rum et ministrorum Dei esse fatemur, quos opifex et architectus mundi Verbo suo tanquam in classes ordinavit centuriavit ut elementa cælos mundum et quæ in mundo sunt vices et ordinem omnium moderarent. p 131. F.G.
Note that he interprets (a little before, p 131 E) of God ye Father these prophetick expressions. Dominus est Deus noster non comparabitur alius ad ipsum. Et: Ego sum Deus primus, et præter me non est Deus. Similis ante me non fuit Deus alius et ante \post/ me non erit. Ego sum Deus et non est præter me. Is: 66.
Deum cum Verbo suo cognoscere optamus ut quænam filij ad patrem sit unio intelligamus, quid Pater cum filio communicet, quid sit spiritus; quæ unitas trium, quæ unitorum Spiritus scilicet filij et Patris. p 132. C.
Vni Deo et filio ejus \hoc est verbo inseparabili/ subjecta sunt omnia. p 133 F.
Vt Deum asserimus et filium ipsius Verbum et spiritum sanctum: [tria quidem secundum potentiam patrem filium et spiritum, actu verò et essentia unum. Filius enim Patris mens verbum et sapientia est, et ab eodem spiritus ut lumen ab igne profluit:] sic et alias quasdam potestates esse cognoscimus, quæ vel circa materiam vel intra eam versantur. p 136 C.
Quantum igitur in me fuit, etsi non dignitate rei, nequaquam nos esse a deo alienos, qui universitatis hujus opificem, simul ejus Verbum ceu verum Deum, veneramur, demonstratum est. p 138 E.
Theophilus Patriarcha Antiochenus contra Christianæ religionis Calumniatores. Ad Antolycum Lib 1. A.D: 178. Vixit tempore {illeg} M. Aurelij Imp. et obijt sub Commodo.
Disputans de Deo Christianorum contra Atheos Ethnicos qui Christianos dicebant esse Atheos: Et interroganti quid esset christianorum Deus; respondit; Lumen si eum dixero, principatum ejus dico, — {illeg} spiritum si dixero respirationem ejus demonstro; Sapientiam si dixero, filium ejus sentio — Principio caret est enim ingenitus, {illeg}(p 157 A B) — \Hic ille deus solus est qui ex tenebris creavit lucem —/ spiritum subministrat liberalissimè qui orbem vegetat, quem si apud se retineat, deficiet hoc universū. — per sermonem et sapientiam suam condidit universa. Nam sermone ejus firmati sunt cæli & spiritu ejus. (p {illeg}157 F, G. —— Cùm igitur tu mihi {imperaris}{illeg} ut tibi ostenderem, o amice, quis sit Deus meus, puto me meo officio perfuncturum cum tibi significarim quis meus sit Deus. (p 159 B.)
Ad Autolicum lib 2.
Cæterùm Dei altissimi qui omnia regit re vera existit, hoc quasi proprium est, ut non solum ubi, verum omnia præsens inspiciat et audiat. Præterea nec loco capitur alioqui locus qui ipsum capit eo major inveniretur. (p 159 F.)
Prophætæ consensu magno nos docuerunt Deum ex nihilo omnia creasse. Nihil enim {illeg} cum Deo Floruit aut vixit sed ipse sibi locus erat, nullius indigens ante sæcula subsistens —— Deus igitur habens suum sermonem in suis visceribus creavit | genuit hominem cùm eum produceret cum sua sapientia ante hæc universa. Hoc sermone usus est in mundi creatione et omnia quæ condidit per ipsum fecit. Hic principium dicitur (Gen 1.1.) quia omnium est principium dominator omnium quæ per ipsum facta sunt. Hic igitur spiritus Dei principium et sapientia, altissimi potentia, descendit in Prophetas per quos, ceu organa, de mundi creatione, nec non de reliquis locutus est. Non enim erant Prophetæ cum mundus crearetur: sed sapientia Dei quæ in ìpso est, sermo ejus sanctus semper præsto erat. Quapropter per Solomonem Prophetam sic fatur. Cum ipse præpararet cælos aderam; & cum firmaret terræ fundamenta, aderam: simul cum eo disponens et ordinans. — ut constaret Deum sermone suo creasse cælum et terram; scriptum est: In Principio creavit Deus cælum et Terram. p 161 D. E.
Tres dies, qui præcessere creationem duorum luminarium, Trinitatis mysterium sacrosanctum representant, videlicet Deum, sermonem, sapientiā. Quare dies typus est hominis qui lumine indiget, nempe ut sit Deus sermo, sapientia, homo. At hæc est causa quare quarto die luminaria sunt condita. p 163 A.
Cùm cætera omnia sermone nudo constitueret Deus, et ea quasi obiter nulla peculiari adhibita diligentia, hominem existimavit solum esse opus sempiternum, suis manibus dignum. Præterea dum hæc loquitur videtur ea proferre quasi auxilio aliquo egeat: Faciamus hominem ad imaginem nostram. At hæc verba ad neminem alium quam ad suum sermonem sapientiam dixerit p 163 E.
Objicias mihi: supra tradidisti Deum loco non comprehendi, nunc verò ais eum in Paradiso ambulare? Audi responsum. Deus quidem universorum Pater loco nec includitur ne loco invenitur. Non enim est locus in quo ipse quiescat. Cæterum sermo ejus per quem omnia creavit, existens potentia et sapientia Patris assumpsit personam Patris et domini universorum, is venit in Paradisum sub persona Dei et colloquebatur cum Adamo. Siquidem scriptura sacra diserte ponit Adamus dixisse, vocem tuam audivi. At vocem quid aliud dixeris quàm sermonem Dei qui ejus filius est? Nec arbitreris ut poetæ & fabularum scriptores perhibent Dei filios ex concubitu natos esse: sed intellige hoc loco enarrari sermonem perpetuò existentem & insitum in corde Patris Dei. Antequam enim quicquam eorum quæ facta sunt, fieret, hunc consiliarum habuit ut qui meus et prudentia ejus foret. Cùm verò jam condere quæ deliberaverat, instituisset, hunc sermonem genuit prolatum, primogenitum universæ creaturæ, nec interim Deus exinanitus est sermone sermonem gignens & sermone alloquens quæ volebat semper. Hæc nos docent sacræ literæ et omnes sancto spiritu afflati quorum de numero est Ioannes ad hunc modum disserens: In principio erat sermo et sermo erat apud Deum, et sermo significans solum fuiss significans in principio solum fuisse Deum et in eo sermonem postea infert. Deus erat ille sermo. Omnia per ipsum facta sunt, & sine eo factum est nihil. Deus ita existens sermo, & ex Deo progenitus, quando vult Pater mittit universorum, mittit eum sermonem ad aliquem locum. Qui adveniens auditur et in loco reperitur. p 164. C. D.
Tatiani Assyrij contra {illeg} Græcos Oratio. Fuit primò discipulus Iustini Martyris, post cujus martyrium evasit hæreticus. Vide Euseb lib 4. cap 29. scripsisse videtur circa AD 156
Deus noster non consistit intra tempus, solus sine principio cum ipse sit principium rerum omnium quæ inceperunt. Deus est spiritus non insinuans se materiæ sed spirituum materialium et formarum in materia opifex, invisibilis intactibilis, omnium autem pater quæ vel sensu percipiuntur vel visum fugiunt. —— Deus erat in principio, principium autem Verbi potentiam esse accepimus. Quippe dominus mundi cum ipse sit universorum substantia, nondum condito mundo solus erat; si verò respicias potentiam ejus in qua visibilia et invisibilia cuncta consistuunt, omnia cum ipso erant. In \ipso/ enim per potentiam verbi tum ipse tum verbum quod in eo erat, existit. Cùm voluit autem ipse, Verbum ex ejus simplicitate prosilijt. Et verbum non inaniter prolatum, primogenitum opus fit ipsisu spiritus. Hoc scimus esse principium mundi. Natum est autem per divisionem, non avulsionem. Quod enim avellitur, a primo separatur: quod verò dividitur, id functione donatum propria nihil imminuit illum a quo vim suum sumpsit. Quemadmodum enim ab una face aliæ multæ accenduntur nec tamen primæ facis lux minuitur propter plures inde succensas. Sic etiam Verbum e patris potentia progressum non relinquit genitorem verbi expertem. Nam et ego si loquar, et vos audiatis non tamen propter transitum sermonis ego qui vobiscum loquor sermone vacuus fio sed vocem meam proferens incultam in vobis materiam exolere mihi propono. Et quemadmodum Verbum in principio genitum, mundum et nos vicissim genuit cum sibimet materiam produxisset, – {illeg} sic ego &c
Dyonysius Alexandrinus Episcopus adversus Paulum Samosatenum. A.D. 270 /or {sic} 2{illeg}\ Epistola
Satis vero refelli posse quæ tibi visum et temerè ac præcipitanter enunciare cùm dicis duas hypostases esse et duas personas unius \& solius/ Christi, & duos Christos ac duos filios, unum natura filium Dei qui fuit ante secula et unum homonymè Christum & filium David qui non fuit ante, & fuit in tempore & secundum beneplacitum Dei accepit nomen filij, sicut civitas accipit nomen Domini et Domus nomen ejus qui eam ædificat. Volens ignoras, ô amice, {illeg} unum et unigenitum filium Dei prædicatum esse, ut scripturæ divinitus afflatæ de eo testantur, et christum Iesum vocatum Dominum gloriæ, sicut de eo dictum est, qui propria passione salvos facit credentes in eum, secundum divinitatem, non inquam, salvos facit, & non secundum humanitatem. p 69. C.
Deus est natura qui in omnibus dominatur: et excitatus a mortuis at agnitus ex vulneribus vere Deus esse qui fuerat crucifixus et surrexerat. |Et| & {sic} æquali honore Deus dominus a Thoma prædicatus. Dominus enim et Deus habens in manibus cicatrices surrexit qui fuerat propter nos vulneratus —— Propter nos enim volui nasci ex muliere, unde et passionem pro nobis suscepit, qui se exinanivit & humiliavit us ad mortem, mortem autem crucis, cum esset alioqui æqualis Deo. {sicut veri} — Vnus est Christus qui est in Patre, coæternum verbum, una ejus persona, Deus invisibilis et visibilis factus. Deus enim apparuit in carne natus ex muliere, qui erat ex Deo Patre genitus ex utero ante Luciferum, tanquam ex corde verbum ex Patre editum; et simplex at expers partium Verbum caro factum est, secundum scripturas, non divisum in carnem et verbum quasi in homine habitet Verbum. —— Cùm ergo autem hæc ita dicta sunt, eversa sunt omnia quæ a te pronunciata sunt cum ais alium virum esse Christum præter Deum Verbum ab alterius Christi substantia et dignitate differentem, & unum christum inhabitantem et opera divinæ justitiæ operantem. — Vides in quantum absurdi the præcipitas cum dicis virum sumptum a Deo Verbo?ut ne homo possit esse cum ejus liberam voluntatem confundis, nec esse suæ potestatis, hoc enim est hominum tantùm et angelorum. Salvatorem autem Christum dicis fuisse desertum, non illi parcens quod in cruce dixerit; Deus Deus meus, ut quid me dereliquisti? Desertum dicis eum qui erat natura dominus et Verbum patris per quem omnia pater fecit et quem sancti patres homousion Patri vocaverunt. [consubstantialis Deo filius dicitur in Tertulliano Appollogia ]. Et Athanasius in Epist. de sententia Dionisij Alexandrini contra Arianos, testatur vocem illam ὁμοούσιον non fuisse primum adinventam a patribus consilij Nicæni sed acceptam ab antiquoribus et nominatim a Dionysio Alexandrino qui Dionysius in hac epist. ait, Quem sancti patres homousion Patri vocave{illeg}verunt.] p 69 H. & 70 A, B
Objectiones Pauli Samosateni et Responsiones Dionysij.
1 Obj: Videmus Christum ire ad Passionem et dicere nunc anima mea turbata est.
Resp: In Osea 11.8. Idem dominus dicit: Conturbata est pœnetentia {sic} mea. Quare nec in Passione vox prophetæ sancti est illud; Turbata est anima mea &c.
2 Obj: Dixit etiam tristis est anima mea us ad mortem.
Resp: Scribit Paulus nolite contristari Spiritum Sanctum (Ephes 4) Non est igitur homo qui dixit Tristis est anima mea us ad mortem: alioqui & spiritum intelliget Samosatenus patibilem esse Scribit enim Paulus: Nolite contristari Spiritū sanctum (Eph 4). Quare ne spiritus sanctus ut homo tristatur, sicut nec{illeg} uni {sic}genitus iterus ad passionem: sed sicut qui prave agunt, tristitia afficiunt spiritum sanctum, similiter unigenitus tristatur.
Note yt in ye 3d A{illeg} Objection Paulus Samosatenꝰ hath these words: Vnam autem Hypostasin dicis crucifixi et unam personam quam dicis Verbum et sapientiam Patris et Deum coæternum patri. Vide supra. Whence it appears that Dionysius held noe sol|u|l hypostatically united to verbum to ye person of christ to be ye logos alone & not ye logos & {illeg} a human soul \together/ hypostatically united. for ym he would have reproved Dyonysius for calling such a person ye Logos {sinly}, & Deus coæternus patri.
In ye 4th objection he saith. Chistus {sic} est Patris Verbū et filius, noster vero Deus et Dominus –ejusdem cum patre formæ coæternum verbum — ex æternitate una cum generante — Christus æqualis patri, nulla dissimilitudine substantiæ coæternum Domino spiritui, cui quia An{illeg}anias et Saphira mentiti sunt, non homini sed Deo expiaverunt. Paraclytus enim Deus est, sicut et Pater christi coæternus christo.
And in ye sixt Objection. Vnus et impartibilis Christus, coæternus Patri, simul cum Patre non factus, & concreator —— & Spiritus sanctus movit quomodo Deus \Pater/ est in patre \filio/ et quomodo filius in Patre.
Paulus Samos: urging that Christ took upon him the form of a Servant (Philip 2.7) & yt as ye form of a person is the \God/ is a \divine/ person viz ye word or Son of God, so ye form of a servant must be a human person, that is a man & therefore Christ took upon him a man that is inhabited or dwelt in a man. Dionysius answers — Manifestum esse sophisma quod formā hominis hominem appellat, et formam ac habitum servi servum: quia forma Dei est Deus. (In epist: p 69. H). Paulus again returns (in Object 7) Quia in scriptura Divina non reperi quod forma et sapientia sine Hypostasi sunt partes hominis, vellem scrire {sic} ex vobis quod scriptum est in Apostol{illeg}o cum ait quod in forma Dei cum esset Christus, exinanivit seipsum formam servi accipiens. Si accepit formam servi sine Hypostasi quomodo potest dici quod formam et habitum accepit? &c. And so becaus the form of a servant cannot subsist without ye person of a servant he would infer that Christ took upon him the person of a servant together with ye form. But Dionysius answers: Si Christus formam servi quæ per se esset accepit ita ut esset servus qui acceptus est (hic enim est actus tuæ fabulæ) oportebat, sicut tu ais, ut diceret Apostolus: Exinanivit se servum hominem accipiens. Sed cujus servum? quanti \a quo eum/ emit? & quanti? &c. —— Christus coram Apostolis transfiguratus est in monte sancto – et alia species ejus visa — Responde jam: dicisne formam qua transfiguratus est esse per se, an non per se? Quod si non potes dare Hypostasin transfigurationi, ne formæ dare poteris, ne vestimentis: et ipsa enim facta alba sunt sicut nix. —— Christus cùm accepisset formam servi, cæna mystica facta, surgit a cæna Deus Apostolum Iesus et ponit vestimenta sua, et cùm accepisset linteum, præcinxit se: Hæc est forma servi, et habitu inventus est ut homo — Et postquam lavit pedes Apostolorum ponit linteum, formam et habitum servi, – inquiens – Exemplum dedi vobis — Quomodo igitur quod est exemplum, vocetur servus qui per se sit? — Si enim exemplum quod dedit est servus per se subsistens, requirat Samosatensis ab Apostolis ut acceperint formam quam dicit per se subsistentem. By all wch it appears yt according to Dionysius {illeg} the form of a servant wch ye word in his incarnation took upon him was not a {illeg} man or person {illeg} but forma sine persona, that is the fascion, \or likenes or condition/ or condition habitud of a man, the word being made flesh as ye soule of a man is made flesh when it is invested with a body. For this is ye form or fashion of a man that his soul by being incarnate sees, heares, \&/ feels, by the organs of ye body &{illeg} {illeg}{for} ye word by being thus incarnate take upon him the form of a man; but not ye Hypostasis of a man no more then or Saviour took upon him a new Hypostasis when he was transfigured, or girded himself with a napkin |Note:| To take upon him ye form of a servant is to be made in expounded in ye next words to be made in ye likeness of men & how can ye word be made in ye form or likenes of men by being onely Hypostatically united to a man. If the word neither sees wth corporall eyes as a man sees nor hears as a man hears nor is subject to {illeg} ye senses passions & infirmities wch a {man} is subject to it cannot be said to be like ye in ye form or likenes of men. Tis one thing to be united to a man & another thing to be {illeg} in the likenes of a man |formed like a man, so as to become a man|.
In quest 9 Paule objects yt Christ was hungry, & wch god cannot be, An Dionys answers, Dixit deus: Si esuriam non dicam tibi (Psal 49). Reperimus autem eundem esse Deum Iesum christum qui cum esurisset non dixit, esurio; sed accedentes Angeli post tentationem ministrabant. —— Verbum caro factū esurivit, qui dat cibum omni carni Iesus Christus. And therefore the word it self was made subject to or infirmities by virtue of its incarnation.
Ipse factus est mihi in Deum & Dominum & Christum, qui est unus Verbum, una ejus Hypostasis, una persona. pag 76. G. So yt Dionys acknowlegeth no other person in or Saviour yn ye word alone.
Ex Epistola missa Paulo Samosatensis ab orthodoxis Episcopis Synodi Antiochenǽ priusqam deponeretur.
Decrevimus fidem scripto edere et exponere quam a principio accepimus & habemus traditam et servatam in catholica et sancta Ecclesia us in hodiernum diem a beatis Apostolis —— Esse unum Deum ingenitum, invisib sine principio, \invisibilem/ immutabilem — Hujus autem filium genitum — virtutem Dei ante secula, non præcognitione sed substantia et Hypostasi Deum, Dei filium cum in veteri et novo testamento cognoverimus, confitemur et prædicamus. Qui autem contra dicit filium Dei non esse Deum ante constitutionem mundi, dicit credere et confiteri duos prædicari Deos si filius Dei prædicetur Deus; hunc alienum esse ab Ecclesiastica regula arbitramur; et Omnes Ecclesiæ catholicæ nobiscum consentiunt. Afterwards they produce in short ye places when or Savior appeared to ye Patriarchs &c And then add Et Apostolus in alio loco: Regi autem seculorum immortali invisibili, soli sapienti Deo. Filium verò qui est apud Patrem Deum quidem et Dominum omnium creaturam dicit a Patre autem missum de cælis et carne assumpta [non homine assumpto] factum \esse/ hominem. Quamobrem corpus ejus ex virgine sumptum [non homo integer] in quo omnis plenitudo divinitatis corporaliter habitavit, divinitati [non animæ humanæ] immutabiliter unitum & deificatum est. — Signa {illeg} et prodigia quæ in Evangelijs descripta sunt. Deus operabatur, participatione verò carnis et sanguinis tentatus est per omnia pro similitudine [nostri] abs peccato. pag 77 See ye whole epistle wch {illeg} /is a most\ excellent one.
Testimonies of ye Millennium &c
Papias Eusebius relating several things out of ye Books of Papias saith Dicit autem (Papias) et alia plurima a majoribus sibi tradita miracula, et novas quasdam parabolas Salvatoris & doctrinam incognitam magis fabulosam, Mille annos futuros post resurrectionem quibus corporaliter regnum Christi in hac terra futurum sit. —— Multis post se ecclesiasticis viris erroris hujus præbuit causas, authoritatem dogmati tantùm ex vetustate tribuens, non etiam ex ratione, sicut Irenæo, & siquis alius eum in hac parte visus est sequi. **[47] Hist lib 3 cap 39. Who this Papias was Eusebius describes in the same chapter. Papiæ quo feruntur quin libri qui adtitulantur: Verborū Domini explanatio. Horum facit et Irenæus mentionem per hæc verba. Hæc autem et Papias Ioannis auditor, Polycarpi verò condiscipulus et sodalis, vir unus ex antiquis, protestatur in primo libro suo, quin enim volumina conscripsit. And a little after; Papias frequenter nominatim in commentarijs suis a Ioanne & Aristone traditum sibi de singulis quibus commemorat. And after Ipse vero de se ita indicat. Ne enim multa dicentibus Non pigebit autem nos tibi omnia quæ quondam a presbyteris didicimus \See there also the testimony that Papias gives of himselfe. 🅇[48] /
Out of Tertullian in M. Mede p 572. 602. 815. 1st Nicene Council p 813. St Hierom \898/ 899 contra. ibidem \898 899/ defendunt Tertullianꝰ, Lactantius, Victorinus, Severus Irenæus Apollinarius. / Dyonysiꝰ Alex: Eusebius. contradicunt p 900, 898.
In urbe Roma sub Novato & Sabellio & Valentino hæreticis factum concilium ab Orientalibus confirmatum est: & iterum, in oriente sub Paulo Samosateno quod statutum est ab omnibus est signatum. Hoc Orientales ut suaderent consensum occidentalium Epist. Cathol. Concil. Sard. Apud. Baron 347. 92.
Gregorius Ep. Alexandr. perit post annum circiter a Concil Sardic. (Athan ad Solitar.) occisus scil ab Alexandrinis pertæsis longas Athanasij moras. (Baron 349.1, ex Theod l 2 c 12.) dein Constantius impulsus a fratre minitante Bellum accersit Athanasium. sedi restituit. Constans mox post Consil. scribebat at Constantium sed Constantius moras trahebat, donec frater minitabatur bellum
In reditu versus Alexandriam populus Antiochenus incipit in hymnis dicere gloriam patri et fil. & SS. Quo audito Leontius ep. manum capiti canescenti admovens dicebat hac nive liquefactâ multum erit licti. Sozom l 3 c 19. Bar 349. 15.
Athanasius (in Apologia ad Constantium) vocat fratrem ejus Constantem martyrē & Episcopi homusiani Imperatorem ab obitu suo dignum omni memoria ({illeg} /apud\ Athan. de synod.) Et tamen ab Ethnicis describitur turpissimus.
Anno 350, Valens{illeg} & Vrsarius {illeg} fatentur crimina Athanasij ficta sed non subscribunt verbo homoüsio Athan Apol 2. Sozom l 3. c 22. Baron 350. 21
|☞| Ægyptij ad singulos motus excandescentes, controversi et reposcones acerrimi. Erubescit apud eos siquis non inficiando tributa, plurimas in corpore vibices ostendat: & nulla tormentorum vis inveniri ad huc potuit quæ obduratum ullius pectus latrocinij invitum elicere potuit, ut nomen proprium dicat. Ammianus Marcelin. l 22 in fin. Baron 350. 38.
Macedonius primo Arianus epist. Constant contra Paulum primo Arrianus dein turbarum & cædium author, tandem et hæreticus. Baron 351. 45 & c.
Constantius victo{illeg} Magnentio, statim aggreditur frangere fastum & factionem & fastum Occidentalium Episcoporum. Et omnibus proponit subscriptionem damnation Athanasij Statim consentiunt Episcopi Saturnus Arelati & Fortunatianus Aquileiæ & post se haud pauces plures alios trahunt. {illeg} Liberius \In Consil Tyri habitæ: nulla tamen vi adhibita sed suasione et demonstratione Act. Tyr. ( l c )/ [Statim consentiunt Saturnius Arelati, {illeg} fortunatianus Aquileiæ, Herminus Thessalonicæ \{illeg}/ &c & post se plures alios trahunt Baron 353. 17, 18.] {illeg} Liberius Quo animadverso Liberius per Legatos postulat consilium convocandum, & promittit se Orientalium sententijs in hâc re succumbere velle{illeg}, dummodo \ijdem/ Arij hæresin condemnarent. (Baron 353. 17 ex epist Liberij quæ extat apud Lucif Calarit. in fin.) Sed Imperator [vide you see ye occidendals {sic} by ye Popes confession{illeg} were guilty of ye crime wch they accused ye orientales of viz: not regarding Athanasius his guilt or innocence but ye homousian cause.] Sed Imperator \recusat & {illeg} Liberio/ nolens ecclesiam Orientalem in judicium vocari coram Occidentalibus & satis esse putans quod Athanasij facin\or/a semel coram toto mundo Orientali ex \ubi acta erant judicata/ & condemnata fuerant, quod ex Papæ confessione, non erat non simpliciter recusabant agnoscere æquitatem cosilij {sic} Tyri (seu condemationē Athan) sed more politico tantum exigebant {illeg}conditiones vicissim concedendas, recusat {illeg} Interea Vincentius episcopus Capuæ & primarius Legatus Papæ, Saturninus Arelati, Herminus Thessalonicæ \Fortunatianus Aquileiæ/ ali incipiunt subscribere. Baron 353. 17, 18. Non multo post {mittit} \{auditur} \quod/ Imperator{illeg} sibi ira{illeg} mittit/ et aliam legationem et Imp in qua pergit {illeg} postulare cōsilium, et nititur purgare se de accusatione quod cælaverat orientalium literas ne crimina Athanasij apud omnes paterent. Sic enim e (Epist. \{prædest}/ Liberij ad Constantium in appendice ad Lucif op. Baron 354 3.) Id enim ex colloquio Orientalium cum occidentalibus qui Concil. Sardic. interf{uerant} pa{illeg}tefactum \occidentalibus hac ratione se excusantibus/ & ideo, ut opinor, Imperator ei succensuit. Non tamen omninò celasse \{puto}/, sed vel mutilasse vel ita prodidisse puto ut Orientales /Occidentales\ non intelligerent qualis fuerit Orientalium evidentia {illeg} contra Athanasium de criminibus Athanasij cù græcè scriptæ fuerint epistolæ. Et idem fortè factum in cocilio {sic} Sardicensi.
Quomodo Athanasius ad Imperatorem accersitus reccusat acced{illeg}ere & se excusat vide Sozon l 4. c 8. Soc Athanas: Apol. ad Constantiā. Barō 354. 17, 20. & 351. 33. Sed quære an excusat se de hac vel priori citatione.
Postquam Legati Athanasij Alexandria solvissent, recepit Imperatorum literas quæ eum ad aulam vocabant — Attamen Athanasius mansit Alexandriæ, & qui literas attulerat re infecta revertitur. Sequenti autem æstate alter Imperatoris mandato cum magistratibus ejusdem gentis accedens ad Athanasium, coegit eum ex urbe exire, clerum illius ecclesiæ graviter exagitavit. At cum primum populum, Ecclesiæ causa, magnos sumere spiritus & ad bellum se instruere videret, iste quo labore frustra suscepto inde recessit. Sozom l 4. c 8. Confer cum Athan Apol ad Constantiū.
Vbi Imperator modò cœperat comparare subscriptiones Franci invadunt Gallias A.C. 344. Quo bello Imperator distrahitur a curâ rerum ecclesiasticarum. Sed eo finito, mox convocat Concilium \Episcopos/ ad Mediolanum. non ut de religione consulant, vel de novo judicent de in judicium vocent orientales Episcopos, sed \in judicium revocent quæ priùs judicata sunt/ sed ut {illeg} cognoscant justas fuisse \Marcelli [Photini] &/ Athanasij condemnationes eis subscribant. {illeg}
Concilio igitur impulsu Imperatoris Constantij Mediolani convocato, ex Oriente pauci Episcopi illo adventarunt: at episcopi Occidentis ibi congregati fuere trecenti et amplius. Sozom l 4. c 8. Conveniunt A.C. 355. \{Albetione & Lolliano} Coss/ (Sever. l. 2.)
Eusebius Vercellensis qui consilium ingressus, ut in Athanasium subscriberet ait, de sacerdotali fide prius opportere constare: compertos sibi quosdam ex ijs qui adessent hæretica labe pollutos. {illeg} Nicænam fidem posuit in Medio: spondens omnia quæ postularent esse facturum, si pro fidei professione scripsissent. Dionysius Mediolanensis Episc. chartam primus accepit ubi profiteri cœpit scribendo cœpit: Valens calamum et chartam e manibus ejus violenter extorsit (Hilar: ad Constant.) Res ad Imperatorem per Valentem Vrsacium alios defertur. Imperator (penes quem est jus limitandi argumentum | Subjectum discutiendum æque ac convocandi \consil/ ad aliquod subjectū discutient|d|um) jubet mitti \omnes/ controversias præter causas damnatorum. Explicantur ita acta Tyria et gradatim o{illeg} subscribunt præter Eusebium Vercellensem Dionysiū Mediolanensē, Liberium. Lucif hac scilicet illaqueati confessione quod lubenter vellent subscribere dummodo Orientales vicissim subscriberent fidei Nicænæ: quod perinde est ac si dixissent se justam esse judicium Concilij Tyrij sed {illeg} respuere \vereri/ tantum ne ab Arianis latum fuerit, & sic fides Nicæna detrimentum capiat excidio {tanti} \summi/ propugnatoris. Quasi verò re Quinetiam \Liberius &/ Eusebius Verc. cæteri qui non subscripseruntperin perinde fecerunt hac sua confessione. / Dyonysius autem propriâ manu subscripsit sed Eusebius per fraudem et medacium {sic} effecit nomen ejus expungi, dixit enim se etiam \assentiri &/ velle subscribere, sed non infra filium S {sic}uum Dionysium. Quare Dionysij{illeg} Chirographum deleverunt, priorem locum subscribendi Eusebio deferentes. Quos ille {illeg} irridens \{recusavit} subscribere/ {illeg} persuasit, Dionysio{illeg} ne iterum subscriberet. Vnde dicit Ambrosius \Maximus Taurinensis (in sermone in natalibus ejus habito)/ quod hæreticis hæreticum se esse mentitus est ut de hæresi filium liberaret (\Apud/ Ambros: serm 69)
Hunc Dionysium subscripsisse damnationi Athanasij testantur, Sever l 2 Lucifer pro Athan l 2. Ea lege Dionysius subscripsit in Athanas{illeg}ij{illeg} damnationem ut tamen in detestationem Arrianæ hæresis inter Sacerdotes de vera fide exquireretur. Sever l 2. Dionysium qui jam \tibi/ falsa asse\re/nti {illeg} credens damnaverat Athanasium, quod Arianus esse noluerit miseris in exilium. Lucif pro Athan Apol 2. ad Constantiū. Baron 355. 21
Plures fecere confessores: ex quorum numero clarissimæ sunt confessionis Paulinus Ep Trevirens. Lucifer Sardiniæ, Eusebius Verc. & Dionysius Mediolani. Athan Epist. ad Solitar. Hi exularunt ante Liberium.
Vbi cæteri Episc. subscripserant, Imperator accersit Liberium & quia noluit subscribere mittit in exilium \relegat/ in Thraciam. Mox et Osium accersit & post annum exulat in Eusebius exulabat in Palæstinum. A.C. 355.
Anno 356 Hilarius Pictaviensis & Rhodamius Tolosanus exulant.
Anno 353. Convocatur Consiliu|a|m\bulum/ Arelati in quo deponuntur Paulinus Trevirensis, Rodanius, & Lucius Moguntinus, & exulant Baron 353. 22. In hoc concilio episcopi incipiunt subscribere sed interventu belli Francici res ad annum 355 quando consilium Mediolanense convocatur.
Pæna capitis subjugari præcipimus eos, quo operam sacrificijs dare, vel colere simulachra constiterit. Dat 11 Kal. Mart. Mediolani Constantio 8 & Iuliano coss. l 6 de Pagan. C. Theod.
Constantius contra Magnentium profecturus miltes {sic} \solos/ omnes Christianos baptizari {illeg} eos baptizatos adhibuit, cæteros omnes qui baptizari noluere cingulo militari exuens domum reverti jubens. Theod l 3. c 3 unde \hi inde tandem omnes/ Ethnici dicebantur pagani hoc non milites. Baron 351. 16.
Illucescente 5to Kal Feb. \vigilantibus nobis in Dominico & precibus vacantibus eo quod Synaxis Parasceves die celebranda esset/. Dux Syrianus cum multis legionibus militum supervenit, januas fregit, &c. Episcopus per id tempus sedebat in Throno, omnes ad preces cohortans. — Is autem hinc inde rapitur, & cum in gravi deliquio animi pro mortuo jacuerit & jam nusquam compareat, nescimus quid de eo factum sit — nec pro levi argumento illius hostilis incursionis arma illa haberi debent quæ in Dominico {a}b illis qui irruperant relicta fuere, quæ etiamnum in ecclesia pendent, adeo ut {scelera} sua inficiari nequeunt. Sæpe autem ille misit ordinum militarium carnificem una cum duce ut ea tolleret, rerum id illi hactenus a nobis, ut res ut res {sic} omnibus innotesceret, negatum fuit. Quod si edictum Principis est ut persecutio in nos fieret, parati sumus omnes ad martyrium subendū sin minùs – obsecramus ne illis liberum fiat alium episcopum introducere Quod nè fieret, us ad mortem restitimus Athanasium reverendissimum desiderantes. Illustrissimis Consulibus post Consulatum Arbetionis & Lolliani designatis, septimo die Mensis Mechir quæ est prid. Kal. Feb. Hæ erat litera Populi Alexandrini ad Ecclesiam Alexandrinam catholicam quæ est sub Athanasio, datæ tertia die post illatam cladem: Quibus scilicet {illeg}cierent omnes ad rebellandum. Apud Athanos. post ep. ad solitar. & Baron: 356. 3.
Nox erat {illeg}multi ex populo ad proximam synaxim in orationibus pervigilabant cum Dux \exercitus/ Syrianus ingessit se pluribus quam quin millibus, & Ecclesiam militibus {illeg} ne quisquam elaberetur cinxit. Ego autem cum in tanta tribulatione populos desere {sic} absurdum putarem, manebam sedens in Cathedra mea, Diacono jusso ut Psalmum recitaret \& post recitationem quis domum abiret/. Vbi cùm dux in templum irrupisset, relicta Cathedra obsecrabam ut populus abitum maturarent. Digressis ita pleris, cæteris eos subsequentibus Monachi mei & nonnulli ex clericis inter inter abeundum me secum abstraxerunt. At ita per milites \(testor veritatem)/ inofense transivimus, – populo prius sine noxâ dimisso. Athanas. in Apologia d{illeg} de fuga suâ.
Visa in ecclesiam impressione, primum admonui populum ut discederet: quibus digressis cum demum abitionem inde molitus sum, ac jam inde in solitudine versor. Athan Apol ad Constantium.
|☞| To ye infamy of ye homousian faith, ye homousians thought ye justificatiō of yt {sic} their faith to depend upon ye justification of a person (Athanasius in these consils) whom they were ready to acknowledge justly condemned [for murder sacriclege {sic} & other, crimes,] so soon as their faith could be secured wthout him.
Adveniente Georgio, videre erat, post septimanam Paschæ [Athanasio jam pulso A.C. 356] virgines in Carcerem detrudi, Episcopos vinctos a Militibus duci pupillarum viduarum ædes populari (nam et in domos irruptiones factæ sunt) noctu Christianos raptari, ædes obsignari, & fratres clericorum pro fratribus in periculum devocari. Gravia sunt quidem ista, sed graviora tamen quæ postmodum commissa sunt, [nempe tempore Pentecostes] Athan: Apol: de fugâ sua.
Hæc cum mihi in oculis essent, nihil mihi mali conscius, ad pietatem tuam cum hac defensione properabam. — Iam mihi iter ingredienti, relicta {sic} eremo fama derepente advolat Liberium Romæ Episcopum, Osium Hispaniarum, Paulinū Galliarum, Dionysium et Eusebium Italiæ, Luciferum Sardiniæ Episcopos, alios plures una cum Presbyteris & diaconis in exilium exterminatos esse eo quod contra nos scribere recusassent: Vinc{illeg}entium autem Capuæ, Fortunatianum Aquileiæ & Herminus | Irenæum Thessalonicæ cæteros in occidente Episcopos vim non vulgarem graves contumelias passos esse donec promitterent sese a nostra communione abstinere. Deinde alia ferox fama de Ægypto et Lybia nobis ad aures allabitur: Episcopis prope nonaginta pulsis, Ecclesijs professoribus Arij traditis, sexdecim in Exilium actis, cæteris deinde aut fugatis aut ad simulationem hæreseos coactis, summam fuisse persecutionem. — At ita Episcopi Monachi et devotarij ab Alexandria profligati sunt. Athan Apol ad Constant.
Pleri in hac urbe [Alexandrina sc.] cæcutiebant rerum potiebatur homo ab infimis barathris emersus, qui quasi in tenebras cupidos veritatis ad mendacia abducens non frugi sermonibus sed præstigijs animos corrumpebat. Assentatores igitur clamare, applaudere, alios admiratione percellere, quos ad huc intra dente mussitare, verisimile est: simpliciores verò ad istorum hominum dictata vivere res publica quasi æstu rapi; omnibus tanquam si diluvium {illeg} {illeg} inundasset contemptis. is vir multitudini præerat, qui (ut verissimè dicam) nihil a cerdonibus differebat; cui ea de causa unica contentio cum civitate fuit, quod eam in barathrum dejicere non posset. Atqui præclarus ille et egregius vir se sistere ad causam dicendam minimè ausus, quasi judicio condemnatus ultro in exilium abijt: quem etiam ex re barbarorum est e medio tolli; ne etiam illos dum ut quis ei primum obvius est, quasi in scena lamentans impietatem condoceat ———— absistant ab Athanasij studio neve recordentur superfluæ illius garrulitatis: alioqui serò sentient se summis periculis obnoxios teneri; ex quibus hand scio an quisquam eloquentium seditiosos illos eripere possit siquidem absurdum esset perditissimum Athanasium & de turpissimis sceleribus convictum quibus nanquam par supplicium luerit, etiamsi decies occidatur, solum ex solo vertentem in alias perpetuò sedes depelli; & ejus assentatores & ministros, homines præstigiatores {sic}, tales quos nefas sit nominare, sincere hic turbas facere; de quibus jam d{illeg}d{illeg} jampridem judicibus mandatum \preceptum/ est ut eos occidant: qui fortasse ne sic quidem perituri sunt si mature a prioribus delictis resiliant, & tandem ab ijs transfugiant quibus sceleratissimus Athanasius se ducem præbuit, qui Reipublicæ nocuit, & sanctissimis hominibus impias & nefarias manus intulit. Epist. Constantij ad Alexandrinos apud Athanas: Apol: 1
In epist contra Frumentium Constantius de Athanasio ait quod: cùm ex omnibus criminibus jure ipsi objectis nihil prorsus diluere posset, excidit statim a sua Cathedra, & ut in vitâ ita in locis omnibus errabundus &c. Apud Ath. Apol 1 ad Constantī.
Athanasius recitatis his literis sic pergit: His ego auditis in eremum me retuli.
Populis in magnam Ecclesiam convenientibus (erat enim quarta Sabbati ante Pentecostem) postridie Heraclius Comes, adjuncto sibi Ægypti Præfecto Cataphronio & Faustino Catholico, Iuvenes forenses et Idolorum adoratores concitant ut ex præcepto Imperatoris invaderent Ecclesias et populos lapidarent. &c Ath. ad Solit. Baron 356. 32.
Acti in fugam \ex Ægypto & Africa/ plusquam triginta Episcopi: Athan: Apol. de fuga sua. Baron. 356. 47.
<88v>Episcopi pulsi ex Ægypto et Africa fiere \Eulogius Adelphius Alexander, Arpocration Isidor. Isaac. Anubio, Pitimus, Euphration, Aa{ron}./ Ammonius, Muis, Agatho, Anaganphon Caius, Philo, Herme, Plinius, Psenosyris, Marcus, Ammonius, Marcus alter, Dracontius, Adelphius, Athenodorus \&c/. Presbyteri Hierax et Dioscorus. Baron 356. 47, 54
Ex Ægypto et Libya Episcopi Presbyteri et Monachi ferro vincti, plagis us ad mortem cæ alio at alio transmittuntur, omnia in singulis locis tu multibus agitantur. Athan. ad Solitar. Bar 356. 50
In tantum rabiem per milites extendere ausi sunt ut non solum civitas clericos effugarent sed etiam \ad/ Eremitas exirent & funestas suas manus adversus {illeg} μονάζω|ο|ντας immiterent. Inde factum est ut ego me longius abducerem, ne etiam qui nos susceperunt negotium ab eisdem paterentur. Athanas Epist ad Lucif. Baron 356 76.
Post exilia Paulini, Eusebij, Luciferi, Dionysij, quinto abhinc anno a Saturnini Vrsacij et Valentis communione me cum Gallicanis Episcopis separavi, inquit Hilarius contra Constantiū. \Baron 356. 106./ Hoc factū credo paulo ante exiliū Liberij.
{illeg} Finito Consilio Medialanensi {sic} Imperator accersit \Liberium/ Osium alios ad se ut subscriberent. Ex dialogo inter Liberium et Imp. constat omnes fere tunc subscripsisse.
Sed ne putes populum solummodo propter has turbas in culpa fuisse & Athanasium innocentem, {illeg} Non potuit, obsecro, A{illeg}thanasius audito Imperatoris edicto dixisse Amicis {illeg} se debere et velle obtemperare Imp. & {illeg} ipsis persuasisse ut quia \& quiete decedere/ & Christianā religionē este ut nemo \per violenter/ resistat Athoritati {sic}. Certe Certa tanta fuit Athanasij apud suos authoritas ut ipse per ministros suos facilè posset sedasse populum. facile potuisset persuasisse populo nisi maluisset per ministros concitasse. {Imò} si non provisi fuissent Athanasij mores cur milites ex alijs regionibus adducti, \Imò/ cur militibus accedentibus fores templi clausæ repertæ sunt, cur clausæ detinentur us dum fregerunt milites Athanasio, hoc omni tempore in thono {sic} suo in medio populi inclusi populi sedente {illeg}si non hoc factum animo resistendi et animandi populum. Cur deni cum de his {illeg} turbis loquit suos pro his turbis laudavit. Nam seditionis authores qui propter hæc facinora in judicium vocati sunt & pro meritis eorum ad {va}ria supplicia mortem flagellas vel alia supplicia cōdamnati, omnes summis laudibus prosequitur & pro martyribus celebrat, ut et eos qui in tumultu cecidêre Athanasius ita dum hæc flagitia probat, collaudat, & premio vitæ æternæ ad suos commendat & prædicat, fit ipse omnium reus et demonstrat se non rebellionis {tubam} veræ religionis \prædicatorem/ sed rebellionis Apostolum, & rebellium \facilè principem/ {ducem} & propugnatorem acerrimum. Vidimus ergo quales sunt Athanasij Martyres, & qualis persecutor Constantius.
Triduo post ejectionem Athanasij principes rebellionis {illeg} nomine populi Alexandrinis mittunt prædictam Epistolam ad omnem \catholicam/ Ecclesiam sub Athanasio positam, ut in auxilium \seditionem/ {secum} cierent reperent. Quod et effectum est.
<89r>Anno 357 (vide Baron 357. 1, 2.) {illeg} pro \contra {novam}/ hæresin Photini Episcopi Sirmiensis, celebratur Cocilium {sic} Sirmiense. Hæresis ejus erat quod dicebat Christum esse nudū hominem & non ante virginem extitisse.
Photinus non tantum Pauli Samosatenio sed Cerinthis & Ebionis damnatas hæreses de Christo quod non fuerit ante Mariam restituere conatus est. Sozom l 4. c 5. De divinis personis idem sensisse quod Paulus Samosatenus ac Sabellius ait Theodoretus (Theod. hær. fab. lib. 2.) unam tantùm operationem Patris filij & sp. sancti esse docuisse. Et Christum esse cœpisse cum Sp. Sanctus visus est super illum Epiphan. hæres. 71.
Lucifer ({illeg} in lib. de non parcend. Deum delinquent) alloquens Constantium, dicit nihil interesse inter illum & Photinum vel Paulum Samosatenum, nisi quod ille ante omnia dicit illi vero post{illeg} omnia; nam om\n/es creaturam & nudum hominem constituere. Baron 357. 5.
In hoc Consilio tria proponuntur Symbola a diversis Episcopis a approbantur. Primum Symbolum \grece scriptum fuit a Marco \episc/ Arethusio (Sacr l 2. c 25) &/ extat apud Athanas. de Synod. & Hilar. de Synod. \Socr. l 2. c 25./ Cujus hic est finis: Eos porrò qui dicunt ex non ente aut ex alia substantia, & non ex Deo filium extitisse, aut quod tempus aut ætas fuit quando ille non erat, alienos a se censet sancta & Catholica ecclesia. Huci Hilarius assentitur ut et Antiocheno et Sardicensi, & exponit ipsa.
Secundum Symbolum postea scriptum latine, postea proponitur, in qua vox ουσίαι & ομοουσίου rejicitur ut {illeg} \quia non in sacris literis reperitur./ {extat} apud Hilariū. Athanas. Socrat & hǽc dicitur {illeg} \Blasphemia ab/ Osio & Potamio conscripta (|(apud| Hilar de Synod). Hunc Osiū Imperator per annum apud se detinuerat ut conferendo cum suis Episcopos convinceretur, tandem veritati succubuit, ejus exemplum alij plures mox secuti sunt. Fuerat enim Fuerat enim Princeps Episcoporum in Concilio{illeg} Nicæno et Sardicensi, & symbolum Nicænum ipse erat qui composuit, & præ cæteris omnibus in admiratione \apud omnes/ habebatur, ita ut eo superato cæteri rem seriò perpendentes facilìus se dedêre. Erat jam admodum senex.
In hac secunda \formula/, qua dicebatur filius Patri essentiâ dissimilis quod \omnibus/ Orientalibus displicuit, & propterea recedebant a Concilio, & in Asiam commigrarunt. Et Ancyræ in Galatia convenientes \convocatis {illeg} Episcopis Orientis, omnes/, fidem suam duodecim propositionibus definiunt in quibus affirmant filium non esse creaturam sed {illeg} substantiam substantiam \essentiam/ a natura patris indivisam \indiscretam/, perfectam Imaginem patris, ei similem essentiâ, & neutiquam posteriorem tempore. (Hilar. de Synod. \Vigilius contra Eutych. l 5. tom 5. Bibl S./ Epiphan Hæres 73. [vide Hilarium | Epiphan.]) \Dicit Vigilius quod universi Orientales Episcopi conveniebant Ancyræ/ Et has propositiones miserunt /per legatos\ as Consilium Sirmiense, quibus inter Occidentales, & Orientales ad Sirmium demo reversos, disputatis, conveniunt tandem \Orientales et Occidentales/ ut messa voce ουσίας propterea quod in s: scriptura non reperiatur & & {sic} populo rudiori offendiculum pariat, filius prædicaretur per omnia similis Patri. At ita {illeg} conveniunt in \componunt/ hoc symbolū quod primò latine concsriptum {sic} est. Credo in &c |Baron 357. 20, 21, 22 23, 24.|
{Vide} ita {quod} Cum autem Valens in subscriptione suâ posuisset tantum similes patri, Imperator pius {illeg} adegit ipsum \post habitam us ad noctem \cum episcopis/ disputationē/ addere per omnia. Epiphan hæres 73. \Germinius in Epist. Bar 357 29/
Vides ita quomodo quantum distant Orientales ab Arij doctrina, qui Arium {illeg}tem in {Eccles}iam recepere qui facinora Athanasij damanrunt. Et quā sincero pectore & firma fide f{ili}um honorantes & {illeg} extra numerum creaturarum Deum super omnia collocantes, Occidentalibus de extremo ad extrumum {sic} vergentibus restiterunt & in viam reduxerunt.
Adversus sacrilegam impiæ professionis unitatem quæ per Osium Valentem Vrsarium, Germinium, cæteros similis pravitatis apud Syrmium fuerat conscripta, Vniversi Orientales Episcopi convenientes, alias, id est duodecim sententiarum definitiones ediderunt, quæ Nicæno concilio non continentur. Vigilius contra Eutychium l. 5. Tom 5 Bibl. S.
Hilarius recitata Sirmiano Symbolo ab Osio & Patamio (ut ait) conscripta, mox subdit: His ita tot & tantis impietatis professoribus editis; has rursum e contrario Orientales Episcopi in unum congregati sententiarum definitiones condiderunt. [Recenset deinde et interpretatur, dein addit] Hæc conscientiæ suæ & adeptæ jampridem doctrinæ suæ instituta decernunt & eos qui hanc apud Sirmium hæresin conscripserunt, vel conscriptam susceperunt ignorantiam confitentes ad subscriptionem decretorum talium cogerunt: ubi filius imago Patris perfecta est: &c Deinde ad Orientales ut de pietate in tanto naufragio benemerentes, hæc habet Hilarius. |O studiosi tandem Apostolicæ et Evangelicæ doctrinæ viri quos fidei calor in tantis tenebris hereticæ noctis accendit! Quantam spem revocandæ \veræ/ fidei attulistis —| — D{illeg}omino gratias, quod ignorationem per vos admonitus Imperator, ignorantiam et errorem non suum, sed astantium per has fidei vestræ sententias recognovit, & se invidia apud Deum et homines impiæ voluntatis exemit: cum legationem vestram honorificè habens falsitatem eorum, quorum auctoritate in invidiam ducebatur, coacta a vobis {sic} ignorantiæ suæ professione cognovit. Hilar de Synod. Vides ita quod Imperator nihil egit tyrannicè sed hoc tantum curavit, ut sensus majoris cederet Vtinam Constantinus Pater in Concilio Niceno sic fecisset. Nam siquam habet authoritatem Ecclesia in definienda fide, certè hæc a majori parte Episcoporum non qui in Concilium aliquod congregantur, sed qui sunt in toto orbe, pendere debet. Qua ratione sola Arianorū, quos vocant, concilia admittenda erunt.
NB. Concilium hocce Ancyranum (ex Hilar) misit tantum legatos \Episcopos/ ad consil Sir. sed forte nonnulli ex Orienta
Vide Epistolam Germinij apud Hilar fragm l 1. pag 41, 42, 43. Baron 357, 27.
Confessionis fidei formulam a Liberi abduxerunt, quæ illis qui filium Patri non substantia et cæteris rebus similem aseverarent, interdixit Ecclesia. Sozol l 4. c 14. Hoc est tertiam Sirmianam non primam ut vult Baronius. Nota quod hoc factum post reditum Imperatoris a Roma Sirmium Sozom. Ib. hoc est in scdo Sirmiensi Consilio \(vel continuatione prioris)/ adeo postquam rejectis duabus formulis propter nomen ουσίας & dissimilis ουσίας, consenserant in tertiam ab omnibus subscribendam, quod factū erat in priori consil. Sirm (i.e antiquam Imperator Romam petijt.) Adeo Liberius in hanc (i.e in Ariminense subscripsit.
Ego Athanasium non defendo, sed quia susceperat illum bonæ memoriæ Iulius Episcopus decessor meus, verebar ne forte ab aliquo praevaricator judicarer. At ubi cognovi quando deus placuit juste vos illum condemnasse, mox consensum meum commodavi sententiis vestris &c Liberius ad Orientales. Baron 357. 43.
[Editorial Note 16]{Nice}phorus ex Philostorgio. Suidas ex Thalassio hominibus {Aria}nis multa desumpsit. Thala (Baron 354. 15) Thalassius erat Constantij delator (Ammian: l: 14.) {illeg}ejus est mentio apud Athanas. in Ep ad Solitarios. erat Theophilo Indo conjunctissimus Baron. ib
p 51 C.D. & 44 A, B, D {illeg} Verbum Patris mens propria. 95 A, B, C D, 96 A. 167 A. 263 C. 276, A, B. 295 A. 296 D. 297 D 298 C D. 299 A B. 311 A. 315 A D. 317 D. 321 B. 323, C. |x| Verbum primogenitus omnis creaturæ p 45. D. 241 D, 242 A. 276 C. 345 D A 33 A B D
Verbum non incarnatum pro solito more naturæ p 54 A
Cultus Angelorum Dei per imagines damnatur Tom 1. p 21. D.
Verbum pro omnibus passum p 60, A. 72, B. 73, C. 91, C. 159 D. 164, C, D. 165, A. Sed non ut Verbū 262 C.
|x| Corpus \Christi/ a verbo movebatur 69 C. 95 D.
Edere bibere nasci &c dicitur de Verbo Dei, ut verum fuisse corpus ejus constaret, licet ea pertineant a Vers Corpus solum 70. D.
Christus ejus templum & corporeum organum morti offerens \obtulit/ ἀντίψυχον ὑπὲρ τῶν πολλῶν λ πάντων loco animæ pro multis. 61 D.
Athanasius in Orat. de incarnatione Verbi nullibi meminit animæ Servatoris a λόγῳ diversæ sed Verbum ubi dicit corpus assumpsisse quod nunc corpus nunc σωμα \vocat/ nunc σῶμα ἀνθρώπινον nunc ὄργανον Verbi, nunc ἀνθρώπου σῶμα, nunc {ναόν} verbi \nunc ὄργανον ανθρωπνον quo{illeg} Verbum utitur./ rarissime ἄνθρωπον & ubi ἄνθρωπον vocat, statim \ibidem/ se per {homi}nem intelligere corpus humanum interpretur \mox/ vocando id ἀνθρώ{πινον} σῶμα vel quod prius vocaverant ἄνθρωπον, & dicendo mentem {per} universum \totum/ hominem se porrigere, & ex minima parte corporis, lingu{a} nempe, manifesta{illeg}ri 96 D. In hac profusa oratione nulla est {men}tio Arrianorum.
Athanasius in illud Omnia mihi tradita sunt a Patre \sæpius ab Eusebianis objectū/: dicit filium omnia possedisse ab initio ut creatorem, postea vero vero {sic} ea tradita{illeg} esse ips{a} a patre ut redemptori, eo ut creata restitueret. Et Orationem concludit cum documento Te Trinitate personarum in una essentia ex eo quod Animantia Act 4 clamant triplicem glorificationem proferunt: Sanctus, Sanctus, Sanctus.
|Cert.| Athanasius in Epistola ad Adelphium, \respondent/ Arianis obijcientibus quod homousiani adorando Christum ut Deum summum adorant etiam carnem corpus Christi quod caro est. In tota hac Epistola (quæ imperante Constantio scripta est) loquitur \de verbo/ ut in corpore solo, ne ullo modo reprehendit Arianos negantes animam ch a Verbo diversam. Nulla igitur de hac re jam erat controversia. Imo p 159 D & p 160 A plenissime tradit Chris ipsum Verbum ex mente, Petri 4 & Tit 2 in carne traditum et passum.
Ad Maximum Philosophū Epistola ejus\dem/modi est. \Persuadet Crucifixū adorandū &/ Sub finem accusat Arianos quasi impios \etiam/ in Sp. sanctū. Vbi loquitur de Verbo ut corpore induto non homine toto. Vide p 164, C, D & 165 A de passione Verbi & infirmitatibꝰ ex parte corporis.
|x| Explicatur vox consubstantialis specificè 167 D. 169 C, D. 170, \A/ B, C 241 A. 272, B, C. 573 A B. 45 A B C D \& seq./ (script. suppos) 160 A B. 168 C. 175. 442 B. 611.1, A B CTō 1: 928 B C
<91r>Christus Verbum quædam fecit ut Deus quædam ut homo 171 D. 172 A, B, C, D. 300 A B.
Ariani Christo quamquam creaturæ religionis cultu cæremonijs inservientes ab Ethnicis non differunt. 296 B.
|x| |x| Exponitur deus creavit me initio viarum 172, B, C, D. 173 A. 242 C. 140 D 261 A B C D 262 A B. [Exponit aliter 276 C. ] 299 D. 449 D
|x| Exponitur De die ille et hora ne filius quidem novit. 172 C, D. 173 A, B.
Epistola ad Serapionem contra eos qui Spiritū S. non esse creaturam scripta videtur sub finem Imp. Constantij. Nondum enim admisisse videtur animā humanam in Christo, Arianos tamen culpat ob Sp. Stū. Forte tamen scriptum Imp Valente.
In Epistola Liberij et responso Athanasij dicitur Patris et filij μιὰν ὑπόϛασιν. 343 C 245 A, B. Item Orat 5 contr Arian 520 A. Vide tamen 539 B
Historica de Concil Nicæn 251 A. B. 253 C. 267 B C. 268 B. 269 A. 290. 291 B. 302 C.
De concilio Serdicensi 576 C. 580 D. 676 A B
De temporibus post Constantium 576, 577, 8, 9, 10, 11. 582 40 D. 41 A.
Filius manus patris 255 C D. 265 A B C. 441 D. 442 B 545 A. 610 B
Arriani dicunt filium dici ex eo quod Pater filium solum solus condidit cætera per filum 255 A B.
Trinitas ab Athanasio mox post Concil. nicænū prædicata 276 D. vide 324 A: C 325 A. 467 D. 468 B.
Athanasius citat Origenē 277 A, B Theognostum 274 A, B. Dionysios 274 C D provocat Arianos de auctoritate Patrum asserens nullos ab eis citatos. 277 D.
|cert.| Athanasij Epistola de Syn. Nicen. contra Arian. decretis scripta videtur mox popaulo post synodum ubi Eusebiani Concilium istud convellere primū aggressi sunt: tum quod scopus ejus erat ut acta Synodi declararet, tum q{illeg} Eusebianos memorat subscriptiones suas \tunc/ revocasse p 251 & 253 tum deni quod Origem citans pro dicit adversarios ne unū quidem ex prudentibus & doctis citare posse. Quod occasionem dedisse videtur Eusebio scribendi tractatum de Sententia Origenis. Loquitur etiam hic Athanasius de verbo Corpus induto, non insinuata aliqua sententia de Anima.
Orat 1 contra Arianos script. in Papatu Liberij com modo Georgius destinatus erat Episcopus Alexandrinus, trigesimo sexto anno a Synodo nicæna elapso p 305 quinquagesimo quinto anno a Sh|c|hismate Meletij. ib.
Arij perjuriæ re{illeg}s paulo post medius discrepuit: Quam Historiam Athanasius nar post 30 annos fere narrat quia exitus Arij tunc non erat vulgaris p 301 C D. 670, 671, 672. 809 D 810 A
Orat 5 contr Arian. Script ex occasione objectionis quod Homousiani non non {sic} non constituebant verbum \{illeg}/ ens substantiale sed qualitatem patris. Hic asserit Athanasius Verbum esse οὐσιώδης | substantiale & non vulgarem rationem vulgarem, rationem ex rationali \sapientiam ex sapiente/ ita tamen ut sine hac ratione pater sit insipiens & irrationalis. Asserit præterea unum principium, ὀύσιαν & ὑπόϛασιν ex quo uno est filius Verbum {illeg} ejus proprium et indivisibile. Ne distinguit inter Hypostasin et ουσιαν. p 520
<90v>Thalia Sotadica 308 A. 310 A B. 552 C. 883 D Ejus contenta 310 D 311. 883 D
|x| Verbum propria ratio patris 326 C. 330 D 331 A D. 335 B C 338 D. 373 B. 376 B. 529 D. 22, D. 23 D. 24 D. 25 A. {illeg} 184. 187 D 188. 212. 441 439.
|x| Vt ad nomen Iesu flectatur omne genu: Arriani interpretantur de Adoratione filio post resurrectionem concessâ p 344 D, 345 A & seq. Vide solut Ath 603 C
Τὸ εἶναι ἴσα θεῷ 346 C Athanasus {sic} non urget.
|x| Ideo unxit te Deus oleo lætitiæ supra socios: fuse explicatur 352 & seq.
|x| Pater me major est exponitur de verbo 365 B de humanitate 597 D
Fidelis ei qui ipsum fecit Heb 3 exponitur ab Athanasio 372 A. 377 B C 378 A
Filius {mox} ex voluntate patris 373 A 372 D. 512, 514 A. 516 D.
Verbum corpus induit 378 B, C D. 379 D. 381 B. 382 D. 384 D. 415 D. 417 D 418 A B, 423 A. 425. 432 ABC 436|5| D. 436 A. 437 A D. 440 A D. 441 B. 452 A. 474 D. 476 B C confer 479 A cum 482 C D, 483 A B D 484 A B C D. 496 D. 501 D. 502 A 504
Respondetur Arianis dicentibus Verbum creatura est sed non ut una ex creaturis 389 D.
Angeli non Adorandi 394 B.
|x| Ante omnes colles genuit me 402 D. 261 D.
|x| Ante ævum fundavit me Prov 8. 443 C 445 C D 447 B. 167 B
|x| Cum in forma dei esset ἴσα θεῷ, οὐκ ἅρπαγμον &c 458 B. 597 D 182 A B. 430 A
Filius Angelus 464 D 465 A. 466 A. 514 C.
Ariani Idolatriæ 468 D 469 A
filius et Pater unum & in se invicem sicut nos Ioan 17.11, 21, 22, 23. Ion 14.11, 20 Ioan 10.1, 470 A. 472 D
Filius ἴσος θεῷ 480 B.
Respondetur Arianis obijcientibus infirmitates humanas Christi 479 A & seq. 496 C. 504. 506
Verbum in carne passum putativè confer 482 C D, 483, 484 507 A. 586 D 647 B. 648 C 30 D. 311. 312. 313 317
Asterius Advocatus hereseos συνήγορος 511 B.
Verbum assumpsit hominem 530 C 534 B. 535 D (Hæc ex mente Arrian). 565 D 567 B.
Sptus sanctus Deus ultimo circiter anno Constantij 571 B C.
Variæ sectæ & opiniones Homousianorū 582 D & seq. 632 C D 637 B & seq. 649 A.
Christus prædicavit spiritibus in Orco positis 586 B. 626 B. 630 D
Duæ voluntates in christo. 611 D suspectum reddunt tractatum illum ne genium Athanasij sapit.
Anima in Christo 626 C. 628 A B CD 629, 630, 631. 634 B. 637 D. 648 B.
Animā in Christo negant Ariani \et verbum ponunt patibile/ 628 B. \et Arius/ 635 D. 636 A., 644 A
<90r>vide p 525 lin ult.
Athanasius aliquandiu latuit Alexandriæ 697 B dein fugit in eremum ib.
Sr
I wrote to you about 4 or 5 months since, but not having you were then from home & not having heard from you since, I have sent this to beg a line or two from you to let me know how my affairs stand & when you {illeg} may be f I may find you \& your brother/ at home. I desire you would put your brother in mind {illeg} to have his arrears ready against ye time you appoint, & I will wait upon you. In ye mean time I rest
De Vrsatio et Valente 675 D
De seditione Alexandrina 690 ad 700. 704 & sequ. 716 & sequ.
Episcopi exules sub Constantio 692 A B. 702 D. 703. 705 B. 706 D.
[Editorial Note 18]Si Verbum patibile erit Pater et SS. patib. 644 D
Multi ex Homousianis credebant Verbū {illeg} patibile (sc. Apollinaristæ) 643 &c
Dracontius fugiens met angustis temporibus (forte tempore concilij Ariminensis circiter) {invit}{illeg} ad Episcopatum multorum exemplo 957 C D. eo tempore Et Episcopi et monachi aliqui {illeg} {illeg} facti liberorum parentes. 958 D.
|x| οὐσία = ὑπόϛασις = substantia. Filius οὐσία de οὐσία 520. 557.
{illeg} Conciliatio terminorum contradicentium circa Hypostasin & incarnationem p 575 & seq.
Origenes laudatus 971 B
1 Cor 3 Templū Dei estis, sptus Dei in vobis. 12 B per Deum Ath. non intelligit SS. Ad probandam deitatem sptus Sti Ath non usus est Act {illeg} 5.4 et aliter interp 1 Cor 3. p 11 & seq.
Testimonium Luciani martyr cont. div. SS 210 A B 211 D.
Macedoniani secuti concil. Nicæn. dicebant Christum esse Deum ex Deo & non eundem Deum cum patre, hoc est ne deo essentia patris ut voluntas et sapientia rei volentis et sapientis esse dicerent. Vnde Mens adversariorum patet. 210 & A B 211 D.
Macedoniani negabent {sic} ὁμοούσιον & animam in christo diversam a λόγῳ 286 concedebant tamen ὁμοιούσιον 290 B.
Alij cum Ario relaxati 302 C
Scripta est autem ante \post/ an 427 quo Pannoniæ (testibus Marcellino et Iornande) a Romanis receptæ sunt. Nam in Notitia Pannoniæ omnes singulæ, prima, secunda Valeria, & Suavia cum ducibus suis Præfectis & singularum fere civitatum Præsidijs ita latè accuratè describuntur, ut in plena pacatissima Romanorum potestate eas tum fuisse nimis certum appareat. Imò{illeg} post decessum Burgundionum e Germania prima anno 436. Deni post Aremoricos si non omnino subactos certe valde repressos qui cum Baugadis et Gallia ulteriore anno 435 {illeg} a Romana societate discessêre Scripta est ergo inter /circa\ an 437 vel 438. Quære annon potius anno 456 \Buch l 16 c 5 sec 1/
NB. Omnia \{plene}/ in Africa \et Germania prima/ æque ac in Pannonia plene describuntur: {illeg} licet Vandali ante annum 436 multa in Africa possederant et Burgundiones ab anno 413 ad an: 436 Germaniam primam tenuerant. Vnde Bucher notitiam ex varijs variorum temporum Indiculis consarcinatam esse veretur. Buch l. 16, c. 5, \sect 5/ n. 27.
Salvianus scripsisse circa annum 442 ostendit Buch l 16 c 6.
Cum ad Chlodovæi mortem — Typographi nostri pervenissent, suam ad me Childerici Anastasim misit humanissime D. Chiffletius, Eques et Regius Archiater, sanè auream, amænitate juxta & doctrina varia recondita longè gratissimam: mihi tamen tanto præ cæteris gratiorem quanto primorum Franciæ Cisrhenanæ Regum tempora e certissimis ejus sepulchri reperi nummis alijs monumentis, statutæ a nobis Chronologiæ per omnia quadrare vidi. Bucher in {Ανακε} Anakephaleosi, cap 6.
Pharamundum cœpisse anno 417 consentiunt Bucherius, Vindelinus resipesc{ens} apud Chiffletium, {illeg} Chi \&/ Chiffletius &c. Vide Bucheri Anakeph. c 6, ubi pro hocce regni Pharamundi exordio bene disputatur.
Chiffletius de Dispargo multum disserens, in Duisburgo Babantiæ, Bruxellas inter at Lovaniam amplo municipio conquiescit {illeg} Ne mihi (inquit Bucherius) quid meliùs hactenus occurrit. (Buch Anakeph c 7. n 39. Ibidem disputat Bucherius pro hac Duisburgo Brachbantiæ.
Dionysius Alexandrinus
de initio Vortigerni vide lib Olanfredi Arturi, & Antonini Chron \Cap 2/ tit 11 Cap 2. § 1 Cœpit nempe Tempore Theodosij & Valentiniani cum Vandali in Africam trajecerunt \forte an 430/.
Apud \Ostro/Gothos regnavit Winitharius anno primo Gratiani deinceps annis sex Illū Balamber rex Hunnorum in bello peremit. Et post eum regnavit Hunnimundus annis duobus. Horismundus \fil/ etiam duobus. Post quem Ostrogothi fuere sine rege annis 40 Posthæc Valamer regnum suscipiens regnavit annis triginta uno. Quo in bello perempto regnavit frater ejus Theudemir annis undecim. Theodericus hujus filius ei successit cui annotantur anni novendecim. Theodericus autem Odoacro rege Italiæ quem in fide susceperat perempto, Italia potitus est, ibi regnavit annis 32. Anton. Chron. tit 11. Cap 8|7|. § 3. Vincent l 16. cap 14.
A primo anno Gratiani regnarunt super Hunnos Balamber, & Mudruth pater Attilæ, Octer & Rugila fatres {sic} ejus. Bleda & Attila frater ejus annis circa 80. \Dein Heruac ann{illeg} 6. ex quo regnum contritum/ Anton. Chron Tit 11. c 8. {illeg} & Vincent \l 16/ Cap 16 post Sigebertum.
De Pantheone vide Vicent. Spec. Hist l 23. c 13. & Ant Tit 13 p 325.
Vincent l 23 c 13 & Plat hoc ad Bonif 3 referunt. Blondus tamen Dec 1 lib 9 & Naucler gener 21 hoc ad Bonifacium 4 referunt. Beda in lib de sex mundi ætatibus & Diac lib 4 de gestis Longobard cap 11 hujus rei meminere (ut et concessionis suprematus \Romæ/ super ecclesias;) sed sub quo Bonif. hoc factum sit non exprimunt. Anton. Tit 13. cap 1. § 1.
Vigesimus annus Artaxerxis Longimani concurrit cum ultimo anno Olympiadis octogesimæ tertiæ apud Iulium Africanum in quinto temporum volumine ut refert D. Hieronymus in 9 Danielis & Euseb l 8 de demonstratione Evangelica, demonstratione secunda sub medio.
Artabanus Xexem {sic} occidit anno 4 Olymp. 78. \(Diodorus) puta sub finem anni,/ & regnatmens 7. (Diodorus & forte Iustini.) Cœpit Artaxerxes Long anno 1 Olymp 79 Archonte Athenis Archimedonte, & regnat an 40 Diodor l 11. Ponit etiam 40 annos Tertullianos in c 8 adversus Iudæos & Hieronym in c 4 Ezek. Euseb chron, (ubi ἔθη τεσσαράκοντα tamen corruptè vertuntur annos 44 l) Diodorus Olymp 78 an 4 & rursus Olymp 88 an 4, (ubi cum in græco legatur ἔθη τεσσαράκοντα corruptè vertitur annos 44;) Beda l de sexta ætate, Addo in quinta ætate. Sed Clemens Alexandrinus l 1 Strom. Niceph Constant c 7 Artaxerxi annos 41 tribuunt, & Ctesias annos 42 quem sequitur Sulpitius licet apud eum mendosè legatur ut notavit Sigonius.
Post Artaxerxem regnavit fil Xexes {sic} dies 45 juxta Ctesium & Sogdian dies mens 6 dies 15. Sed Sogdiano {illeg} septem mensem tribuit Euseb Diodorus, Euseb & S. Hieron in 4 Cap Ezek, Addo, Nicephorus, Beda alij. Vtros hos reges nonnulli propter brevitatem omiserunt.
Diodorus & Euseb. \in fine Olymp 89.1 & rursus/ initium Darij nothi ponunt an 2 Olymp 89 & dicunt regnasse an 19 sed Ctesias an. 35. Diodorus \&/ in fine an 1 Olymp 89 & rursus ad finem lib 13 ponit 19 an & Ptolome.
Thucyd conjungit 13 Darij cum 20 Belli Peloponnesiaci sed vel menda in numeris irrepsit vel puta 13 pro 12. Vel init Darij ann 13 finiente an 20 vel (quod magis probabile est) author quia omittit Xerxem & Sogdianum, incipit regnum Darij a morte Artaxerxes.
Dario Natho Artaxerxem M. statim successisse dicit Xenophon initio expedi/tionis.\
<93v>Artaxerxes Longim. obit anno 7mo Belli Peloponnesiaci hieme jam incæpto juxta Thucydidem l 4.
Festū omn̄. Sanctorum Greg 4 circa AD 834 ex \4/ Id. Maij ad Cal Novemb transtulit. De tempore hujus festi vide Platinam, Iacob de Voragine in Lombardica historia. Belæus & Platina in vita Bonifacij. Durandi Rationale l 7. c 4 \& 34/. Petrus de natalibus l 4. c 159. & l 10. c 1. Polydorus l 6. c 8. Beda l 2 c 4 Angl Hist & de ratione temporum l 2. Regino lib 1. Vincent l 24 & 25
Non autem voluit ut fæstum hoc in honorem solum Apostolorum sed Martyrum celebraretur sed generaliter omnium sanctorum sanctarum & electorum Trinitatis & angelorum id per universum mundum Durandi Ration l 7. c 34. Petrus de Natal. & Polydorus.
Hæc ex Hospiniano de origine festorum.
Phocas Imperator fit An 605 per an. S. Greg. \lib/ 11 Epist cap 1 & 43. sub id tempus Theodoricus rex Galliæ agnoscitur Greg l 11 Epist c 12 & Richaredus rex Visigothorum claret. Greg l 7 Epist cap 126.
Greg. magnus creatus Pontif. 3 Sept die Dominica Indic 8. Præfuit annis 13. Mens 6. dies 10. 7 Id. Octob. {illeg} vel 9 Kal Decemb. (i e
Phocas coronatus in festo Sti Clementis,. Erat indictio sexta incho{illeg}ata quando Mauritius occisus erat sed nondum erat 602 salutis annus impletus. Chronicum Mundi p 185 Licet universi quos viderem (præter epistolare sancti Gregorij) aliter assignant. Anno 604 Obit Greg. papa. Mart 12 fer 5. Vacat sedes mens 1 d 19. Sabinian sedit a 1 Mart anno 1 mens 10 Obit 24 Feb Indic 10. Vacat sedes mens 10 d 20. Ann 607 Indic 10 Ian 11 init Bonifac 3 sedit m 10 d 25. obit 11 Decemb vacat sedes d 36. An 608 Ian 17 init Boniface 4 sedit an 6. mens 4 d 9. An 611 interficitur Phocas. Ex Chronico Mundi Cameracenatis.
Vincentius l 25 c 34, scribit Greg 4tum rogasse Ludovicum pium pro confirmatione ferti omnium sanctorum.
Con̄sule {sic} Theophylacti libros 8 de vita Mauritij Imp.
Ann Hegira 19 vel 20 vel 21 obit Heraclius cum regnasset annos 31 Elmacinus. cœpit An 20 A.C. 640. Decemb 21
Mauricius cœpit Indic 15 mense Augusto quod in Alexandr Chron & apud Theophanem legitur. Est annus iste Christi 582 ut diserte a Beda proditū est. (Beda 1 Hist. Angl. c 23. At insuper demonstratur ex initio lib 2 Epist Greg. Papæ ubi depositus legitur Laurentius Diaconus 7mo anno a Consulatu Mauritij Indic 10 a Septembri mense {illeg}cœpta anno 2 Gregorij: Porro ait Theophanes Mauritium anno 2do Imperij Indic 2 Decemb 20 Consulatum cœpisse. Est hic annus 583 Igitur anno 591 erat in cursu annus septimus a consulatu Mauricij quo Indict 10 & annus 2 Gregorij. Adhæc Romanum concilium 2 Sub Greg 1 Notatur Indic 13 anno 13 Mauritij Iulio mense. Est hic annus Christi 595. Idem docent Epistolæ Gregorij quas Beda recenset loco jam citato. Objici tamen potest. Theophylactus Simocatta Theophanes et Miscella referunt anno 9 Mauricij vere ineunte Solem defecisse. Convenit ista defectio Anno Christi 592 Mart 29 hor 10 & 12 post med. noctem Ex quo {illeg} {illeg} {Mauritij foret} 583. Sed forte ex Simocatta cæteri descripserunt δέκατον pro ἔνατον
Episcopi Concilij Antiocheni
Epistola. Diodorus l 11. A 4. Ol 78 describes both ye death of Xexes {sic} & Artabanus & puts ye reign of \Artax/Xerxes 40 years (in ye latin corruptly 44 years.) Lib 12 An 4 Ol 88 he put ye reign of Xerxes 40 years, & his death & ye reign of Xerxis one year. Lib 12 An 1 Ol 89 he puts ye one years reign of Xerxis (or according to some two monts {sic},) his death, & ye reign of Sogdian 7 months & \then/ of Darius 19 years. Lib 12 sub finem. Scil ad An 4 Olymp 93 ponit abitum Darij & regnum ejus 19 an.
Euseb puts Artabanus m 7. Artaxerxes an 40 including Artabanus, Xerxes m 2 Sogdianus m 7. Darius an 19. And make Artaxerxes begin an 4 Ol 78, Sogdianus \Artabanus/ end an 1 Ol 79. Xerxes begin & Sogdianus begin & Darius begin An 4 Ol 88 & Artaxerxes an 3 Ol 93. The beginning of ye Peleponnesian war An 1 Ol 87. its End an 4 Ol 93
In excerptis \ex Euseb. Iuli{o} Africano & alijs/ ab homine quodam Barbaro quæ Edidit Scaliger, Xerxi assignantur menses septem quin & Sogdiano mens 7.
Salianus in his An̄als puts ye death of Xerxes An 4 Ol 78. Of Artabanus An 1 Ol 79. Of Artaxerxes An 4 Ol 88. Of Xexis {sic} {illeg} Sogd An 1 Ol 89. Of Darius. Or rather ye Sogd An 2 Ol 89 sub initio, & of Darius An 1 Ol 94 sub initio
Ptolome. Orosius. Petavius. Chron Alexandrin. Iulianus
Vsser puts ye beginning of Artaxerxes Long Anno Per. Iul. 4240. Of Xerxes An. Iul. Per. 4289 & his reign one year. & ye beginning of Sogdian A. I. P 4290 \who reigned 7 m or 6 ./ & of Darius Ann I. P. 4291 ad finem decurrente an 1 Olymp 89 ut ex Thucyd l 8 & Diodor l 12 intelligitur & ye beginning of Artaxerxes an 5310 a little after ye {illeg}end of ye Peloponnesian war.
Colliguntur autem sic quo Persarum Tempora. Cyrus annis 30 Cambyses 19. Darius 46 Xerxes 26. Artaxerxes 41. Darius 8. Artaxerxes 42 &c. Clemens Alexandr. Strom. l. 1.
Regnavit Artabanus menses 7. Artaxerxes \Long/ mens 40. Xerxes mens 2 Sogdian mens 7. Darius {illeg} an 19. Artaxerxes an 40. D. Hieronym. in Ezeck c 4.
An. 1 Ol. 75. Expeditio Xerxis in Græciam. Diodor l 11
Cyrus regnavit an 29 (Herod) \vel/ 30 (Dionysius apud Ciceronē l 1 de Divinat. Trogus Clemens Alex 1 Strom. Euseb. Hieron in 7 Dan. Oros l 2. Beda {illeg} Pererius {illeg} Harvillæus &c). Cambyses 7 an & junctis 7 mens Smerdis 8 an (Herod. l 5.) vel seorsim an {8} (Euseb. {B}eda.) Smerdes mens 7 (Herod & reliqui). Darius Hystasp an 36 Herod. Euseb. Sulpitius l 2.) Xerxes an 20 & & amplius (Diodor l 11.) \vel 21/ Euseb. Sulpitius Orosius Beda Pererius &c). Cyrus {in} Babylonia \(devicta Babylonia/ absolutus Monarcha 6 an Xenophon l 6. vel 3 an fere juxta Hebræos apud Genebrardum l 2.
Salianus. Beda, Addo. Harvillæus. Torniellus. Scaliger.
<94v>Anno 602. a [49] Novemb 27 interficitur Mauritius Cœpit Phocas Indic Novemb 23 a [50] regnavit fere mens 10 annos 8.
Heraclius cœpit Octob 3 a [51] Indic 14. (i.e. 610) obit Et Maximus Martyr qui paulo ante obitum Heraclij Computum scripsit annum ejus 31 notat Indict. 14 ait Dioclesiani fuisse 357 quo Paschalis terminus incidit in Kal. Apr. fer 1 Pascha vero celebratum est Apr 8. Theophanes item obijsse scribit \Indic. 14 Mart 11/ cum imperasset an 30 mens 10. Sed Nicephorus in Breviario \rectius tribuit/ annos 30 mens 4 dies 6. Proinde annus ejus 31 cœpit AC 631 adeo primus 610. Hæc e Petavio Rat. Temp. part 1 l 7 c 13 & part 2 l 4 c 15.
Anno Phocæ secundo incipit Sabinianus. — & Bonif 4 vertit Pantheon in Ecclesiam Spec Hist Vincentij lib 22. cap 117.
Κὰι ἀπ᾽ ἀυτῆς &c Βασιλέυειν μὲν γὰρ αὐτὸν. Ait Plegon Tiberium Cæsarem imperasse secundo anno centesimæ nonagesimæoctavæ olympiadis, eclypsim autem hanc contigisse anno quarto duecentesimæ secundæ Olympiadis: ita ut si supputentur anni a principio Imperij Tiberij us ad quartum annū duecentesima sedæ Olympiadis fere sint novendecim anni — Quod etiam Lucas in Evangelijs narravit. Nam{illeg} anno 15 Tiberij ait prædicationem Ioannis contigisse, unde Salvatoris Evangelica prædicatio initium sumpsit quænon omnino per integros 4 annos duravit ut Euseb l 1. Hist Ecl: ex libro Antiqu. Iosephi id colligendo demonstravit. Cum enim cœperit sub Anna Pontifice & post ipsū tres alij Pontifices extiterint, (erat autem annuus Pontificatus) sub Caipha qui post ipsos pontificatum gessit, finem sumpsit Christo crucifixo. Erat autem annus ille Imperij Tiberij cæsaris decimus nonus. Philoponus l 2 c 21 De Mundi Creatione, (περί κοσμοποιίας /
Inter Pugnam Marathoniæ & Salaminicam 10 anni. (Thucyd. Herod l 6. \Gellius ibid.)/ Macerino et Augurino Coss (Sulpitius.)
Tres annos tantum Hebræi tribuunt Cyro & Assuero 14 (Seder Minor.) vide Genebrardum l 2 Chron.
<95r>A Primo anno Gratiani & deinceps regnavit super visigothos Fritigernus annis 3. Post hunc Athanaricus an 1 qui obijt Constantinopoli. Ex tunc Visigothi sine rege sub Theodosio Imp. fuerunt annos 14. Post hæc Visigothi rupto cum Romanis fœdere Alaricum super se regem creant qui regnavit annis 15. &c. Vincent. Spec. Hist. l 16. c 13
Damasus Papa instituit, rogatu Hieronymi, dicere in ecclesia in fine Psalmorū Gloria Patri &c Sicut erat in prin &c Et instituit Psalmos in Ecclesia nocte die cantari. Vincent Spec Hist l 16 c 92. & Baronius anno Chr 38 in principio.
Ad Nicephori breviarium Notæ Chronologicæ Petavij stabiliunt tempora Mauritij Heraclij Phocatis & Heraclij
Templum anno 2 Darij Nothi \{denuo}/ cœpisse his rationibus probatur. ① Fuit inter 2 Artaxerxes medius. ② Habuit filium & Collegam Artaxerxem Esdr 6 14. 3 {sic} Sanballat Horonæus qui fuit sub Artaxerxe (Nehem 13) sub quo et Nehemias præsidatum obijt in Iudæa, in vivis erat tempore Alexandri Magni ut testatur. \Iosephus/ Qui duos faciunt, ut ille sub Alexandro alius fuerit, historiam & Chronologiam accuratè intueantur. ④ Cum Darius Hystaspis in solium exaltaretur recens erat memoria edicti Cyri: Sed sub hoc Dario jam ex hominum memoria obliteratum erat. Ideo hostes vocant in dubium ⑤ Præter Cambysem præcessere Assuerus & Artaxerxes Esdr 4.6, 7. ⑥ Scriptura inhibitionem longi temporis innuit, vers 24. Cessabat opus cessabat us ad tempus an 2 Darij. ⑦ 70 annis incoluerunt terram & supplica{illeg}runt ante 2 an Darij Zachar 1:12 & 7.5. ⑧ A 2doDarij \Histasp/ ad Christum sunt plusquam 70 Hebdomades annorum.
Pro contraria opinione urgetur ① Consensus antiquitate|s| dogmatis. ② Longævitas Zorobabel & Iesus puta annorū 130 vel 140. ③ Longævitas Esdræ, nam genitus est a Saræa Pontifice quem Chaldæi occiderunt & proinde vixisse debuit 200 annos ferè, sed non desunt exempla tam longævorum tam longævi divina benedictione multi fuere. [Hæc ex Commentarijs Schotani in Historiam Sulpitij Severi. pag 1144. Seu Schotari Historia sacra.]
[52]NB Sulpitius. Severus ponit regnū Axtaxerxes {sic} an 41 Xerxes mens 2. Sogdian mens 7. Darij an 19)
Contra tertiam objectionem facit quod si Esdras sub Longimano vixit ejus anno 7mo (anno Mundi 3492) venerit in Iudæam, qui post preces suas ingressus est in cubiculum Ioannis patris Iaddue (cap 10.6) qui vixit circa ætatem Darij ultimi & Alexan{dri} magni, eum oportuit pervenisse ad An. Mundi fere 3600. Nehemias etiam ab Artaxerxes 20 ad Ijadem pervenit \Nehem (ch 13.28)/ in præsidatu suo tanto tempore constitutus. ④ Argumentum præcipuum est ab Haggai 2.4. Sed locus ille sic vertitur a Grotio Siquis ex vobis superesset qui vidisset templum hoc \loco/ in priori magnificentia, certe ea quam nos videmus videretur judicio nostro res esse nihili.
<95v>Annos 41 Artaxerxi largitur Ptolomæus in Canone, Clemens Alex, Nicephorus Const. &c. sed 40 Diodorus, Eusebius, Beda, Iulianus, Ado, Freculphus, Marianus, — Pererius, Torniellus, Salianus, Petavius. Ejus obitum in an 1 Ol 79 collocat Diodorus Eusebius, Pererius, Torniellus, Salianus Darium Nothum 19 annos regnasse testatur diserte Ptolomæus, Diodor. Euseb. Petavius. Pererius. Beda. Marianus. Bellarmiminus {sic}, Salianus, Torniellus, Nicephorus
Eleipsis {sic} Lunæ 15 Apr An Olymp 93.3. Bell. Pelop 26. & Solis 3 Sept post bell finitu{m} Xenophon l 1.
NB In Ezra 7.3 Between Azariah & Merajoth, are omitted no less then 6 persons together see 1 Chron 6.7, 8, 9. So Ezra 10.6 Iohanan \(or Ionathan{)}/ is called ye son of Eliashib, & yet he was his grand–son. Nehemiah 12.10, 11, {illeg} 22. So Ezra though he be called ye son of Serajah who was slain at ye captivity 2 King 25.18, 21. yet he might be his grand son If he were his son he must have been 131 years old at least in ye 7th year of ye first Artaxerxes.
Assuerus pater Darij Medi ab alijs Xerxes Medus & Axares vocatur & pleniore vocabulo Cyaxares, addita \videlicet/ syllaba Cy quæ in ea lingua dynastam aut principem denotat. Drusius in Sulpiciim Severim Historiam sacram l 2. c 8.
Herodotus l 7 sub init scribit Xerxem fuisse a patre Dario successorem regni declaratum 2 annis autem obitum ejus.
Horodotus l 7 (longe post init) Mardoniū ita cum Xerxe loquentem inducit: Etenim res indigna est si Sacas & Indos & Æthiopes & Assyrios alias multas & grandes nationes, quæ nihil Persas læsêre, tamen potentiæ protelandæ gratia in provincias redegimus: Græcos qui nos lacessere injuria incœpe\r/unt incœperunt non ulciscemur.
Xenophon lib 8 Cyropædia tribuit Monarchiæ Cyri (puta in Babylone) 6 annos completum tantum.
1 Esdra 5.6. Darius non tantum Templi sed et Civitatis Hierosolymæ ædificationem mandavit. Herodot. Cyrus An 31. Cambyses an 7. m 5 (l ) Smerdes m 7 (l ) Darius Hyst 36 an (l 7 \sub init/
Darius Histasp divisit imper in 120 Provincias tantum. Herod. p 87. Q{illeg}to\uarto/ anno post pugnam Marathoniæ currente, \rebellat Ægyptus, {proximo} anno obit Darius {sic}/ obit Darius l 7. init
Iones & Æoles \Asiatici/ fuere Pelasgorum Herod l 7. p 180 Hellenes non.
Xexes {sic} secundo anno a morte Darij domuit Ægyptū, dein 4 totos annos post recuperatam Ægyptū parat bellum in Græcos & quinto anno ineunte incipit expeditionem Herod l 7. p 168.
<96r>Cœpit Darius Hystasp an 4 Olymp 64 (Euseb in Chron & lib 5 de Præp Evang p 283 Euseb l 10 de Præp Evangel scribit ex omnium consensu primo anno 55 Olymp Cyrum in Perside regnare cœpisse auctores citat.
Ptol refert ex Chaldeorum monumentis an 7 Cambysis ☾am defecisse an Nabonas 225 Phamenot 17 hor 1 post \ante/ mediam noctem Babylonijs (Ptol l 5. c 14.) {illeg} hoc est An per Iul 4191. Iul 16. Rursus lunæ defectio altera incidet in an 20 Darij. Nabonass 246 Epiphi 28, quadrand|te| horæ ante mediam noctem Babylonijs. (Ptol l 4. c 11) Tertia {illeg} {31} hoc est an Per Iul 4212 Novemb 2|1|9. Tertia anno Darij 31 Nabonas 257 Tibi 3 semihora ante mediam noctem Babylonijs hoc est Per Iul 4223. Apr 25 (Ptol l. 4. c 9)
Eusebius lib 10 de Præp. ait 2dum annum Darij in an 1 Ol 65 incurrere
Plutarchus \in Aristide/ refert pugnam Mrathonicæ ad an ad Boedromionis 6tū diem regnante Archonte Athenis Phanippo.
Scribit Herodotus l 8 Persas 4to post transitum mense in Atticam pervenisse Archonte Calliade quod est Halicarnass \l 9/ & Diodorus confirmat|n|t. Paulo post navale prœlium \ad Salamina/ commissum est autumno, cum æstivis diebus antecedentibus Olympici agones indicti forent Herod p 298. Et paulo post pugnam illam \dum sacrificaret Cleombrotus/ Sol defecit (Ex eodem Herod l 9) Convenit hæc Eclipsis an 1 Ol 65 Octob 2. ad digit 7 .
Eratosthenes apud Clem Alexandrin Diabasin refert ad An 1 Ol 75 idem \forte/ facit Halicarnass & Diodor et alij plerique utpote quod initium expeditionis & anni ejus fere conveneant. Halicarnassus collocavit transitum anno Vrbis 273, Fabio {illeg} & Furio Coss.
Bellum Peloponnesiacum init Ænesia Ephoro, Pythodoro Athenis \duos adhuc menses/ Archonte (Thucyd) ineunte vere (ib.) Ejus anni duodecimo Olympia celebrata sunt (ib) utpote 90 Cœpit Bellum anno 4 Olymp 87 (Diodor) Ann urbis 323 (A Gellius
Nabopolasser 21. 143. Nabocolasser 43. 186. Ilvarodami 2. 188 Niricassolassari 4. 192. Nabonadij 17. 209. Cyrus 9. 218. Cambyses 8. 226. Darius primus 36. 262. Xerxes 21. 283. Artaxerxes primus 41. 324. Darius 2dus 19 343. Artaxerxes 2dus 46. 389. Ochus 21 410. Arogus 2 412. Darius 3us, 4. 416. Alexander 8. 424 — {A|T|iberius} Augustus 43. 337 a morte Alexandri. Tiberius 22 359. Caius 4. 363. Claudius 14. 377. Nero 14 391. Vespasian 10. 401. Titus 3. 404.
Ἐν τούτοις μέν Ποι τοῖς χρόνοις &c. Cæterum his temporibus Scythæ \(i.e. Tartari {sic}/ etiam Euphrate superato. Syriam us & Arabiam subigunt, &c — & multis manubijs onusti, domum inde redeunt cun reliquijs Arabum Syrorum, Arabum & Phœnicum veluti miseris mancipijs annua tributa imperassent. Anno sequenti, etiam in Asiam intra Euphratem irrumpunt eam prædatifacile subigunt: limitibus excursionis & motus illius constitutis, versus septentrionem Cappadocia & flumine Thermodonte: ad Meridiem Cilicia [& Tauri monti Asiæ maximi partibus|es| quæ paulo post ejus initium multifariam dividuntur.] Deinde Turcorum quo regia potiuntur. Quare Sultanus Azatines cum fratre Meleco exul ad Romanorū Imperatorem Michaelem Palæologum confugit. &c. Nicephori Gregoræ Hist Rom. Lib 4 cap 5. This the Author joyns wth Michaels recovering Constantinople.
Azatines wth his brother were \then/ confined by ye Emperor in ye town Aenum but freed by an irruption of ye Scythians from beyond Ister. Azatines dies soon after he had passed Ister wth them, but Melecus (Melec), Μελὴκ) escapes into Asia & was accepted of all ye Satrapæ as their Lord except Amurius who forced Melecus to fly to Heraclea a city of Pontus. And in spring Melecus returning to ye Turks again to obtein his father dominion is after a while slain by treachery, & so ye Turkish Empire overthrown & turned into ye greatest confusion ye Satrapæ & nobles dividing it into many parts — Turci autem {illeg} Satrapis illis variè divisis, cum a Scythis pellerentur Romanos pellebant: & quàm infirmi erant adversus Scythas tam fortes contra Romanos extiterunt: ut Scytharum incursio non calamitatis causa sed summæ felicitatis occasio illis esset. Nam et e Paphlagonia & e Pamphylia irruebant, {illeg} Romanas Provincias populabantur. Tandem etiam ad bella & assiduas dimicationes {illeg}ventum: e quibus unum prælium Romanos in omnia mala conjecit. Niceph. L 5. This battel he immediately describes (joyning it wth or rather) setting it before ye expedition of ye Latines under Carolus king of Italy against Michael. And then proceeds to describe how the{illeg} \Satrapæ/ conquered & divided between them ye Roman Provinces & afterward \invaded Europe &/ afflicted Thrace & Peloponnesus & Thrace beating ye \next/ Emperor Michael \Andronicus/ in two set battels Chalcocondylas de rebus Turcicis lib 1 p. 7 ye first in Thrace \neare ye Towns Cypsella & Apros/ ye next in Peloponnesus, after ye last of wch he adds: Post victoriam illam Barbari ingenti superbia elati Thraciam fere omnem vastarunt & pessimè tractarunt ut Romani duobus propemodum annis mœnibus egredi nec ad arandum nec ad serendum auderent. &c Niceph l 7.
Chalcocondylas l 1 de Rebus Turcicis describes ye same beginnings of ye Turkish invasion, & ye irruption partition of ye E{illeg} Asia between ye seven Satrapa|ies|, & the irruptiō of ye Turks into Europe in ye reign of Ottoman.
Hoc ipso anno (820) qui et tertius incipit Apollinari Cassinensis Abbatis author est Leo Ostiensis in Cassinensis Chronico Saracenos invasisse Siciliam at potitos esse Panormo nobilissima civitate. Leo Osti. Chron Cass. l. c 28 Baron Ann 820. sec 20
Hic annus (821) numeratur primus Habda\r/ragman Regis Saracenorum in Hispania, cujus primordijs Cordubæ, ubi sedem Regni fixerat coronati sunt martyrio Adulphus et Ioannes. Ambros. Moral. in Scol ad Eulog. Baron ann 821. sec. 58.
Hujus Papæ (Greg 4 qui incœpit A.D. 827. Ludov. 14. Imp. Mich Balb 7o & desinit AD 844. Lothar 5. Mich 3.3) temporibus impia at ne{faria}, & Deo odibilis Agarenorum gens a finibus \finibus/ suis consurgens pænè omnes insulas & omnium regiones terrarum circuiens, deprædationes hominum & locorum desolationes atrociter faciebat, eas hactenus facere nullatenus cessat [Hoc est ad annum 867 & ultra. Anastasius in Vita Pontif.
Pelagius 2 Ordinatur abs jussione Principis eo quod Longobardi obsiderent civitatem Romanam et multa vastatio ab ejis in Italia fieret. Eodem tempore tautæ pluviæ fuerunt ut omnes dicerent quia aquæ diluvij super nos inundat{illeg}ntur, & talis clades fuit qualem a seculo nullus meminit fuisse. Anastasius in Vita Pontif. Creatus erat an 577. Iustin 12
Plinius \l 3. c 11. forte et \5/, 10 & 12. &c)/ Ptol in Georg l 3. c 1. Strabo l 6 Geogr. Livius {illeg} l 7 qui Græcos nominat quos postea Siciliæ Tyrannos appellat. Hi Hi autores dicunt Græciam magnam et Siciliam. nempe Plinius in Græcia magna ponit tres Ausonij maris sinus Tarentinum Locrensem & Syllaceum. Ptolomæus his addit Iapygiam, at ita Leucania Apulia & Brutij in Græcia magna continentur. Strabo his adjungit Campaniam et Siciliam. Athenæus l 12 magnam Græciam definit p{illeg}r πασαν τὴν σχεδὸν τὴν κατὰ τὴν Ιταλίαν κατοίκησιν M Idem ait Pompeius Festus. Magnæ Græciæ populi recensentur tres 1 Pelasgi, |2| Oenotrij (ab Oenotro Lycaonis filio qui ex 22 filijs unus cum Peucetio fratre \(unde Pecentij)/ in Italiam venit Dionys. Halicarnass. l 1.) & \3/ Chones qui genere fuerunt Oenotrij Aristoteles l 7 Polit c 10.
Iapygia Græci dixerunt a Iapyge Dædali filio ut Plinius et Solinus volunt.
Itala nam tellus Græcia major erat. Ovid 4 fast.
Anno 124 | 50 Regni Ludovici 1 | 24 Damascus a|e| Sultano Ægypti seu Babiloniæ per Sultanum Halapi{æ ca}pitur. Speculū Historiæ Vincentij l 31. {illeg} /c 102.\
<97v>De Sultano Musulæ Anno 1248 memorat Vincentius in speculo Historiæ l 31. c 93. Ipse (sed non subditi) in corde christianus erat
Græci, inquit Trogus, non partem sed universam fere Italiam olim occupaverunt. Græci de ea, ait Plinius, judicavere, genus in gloriam suam effusissimam, quotam partem ex ea (Italia) appellando Græciam magnam. Servius ad 1 Æneid: Italia, \ait,/ μεγάλη Ἕλλας appellata est quia a Tarento us ad Cumas omnes Civitates Græci condidere. Seneca de Consolatione Italiæ latus quod infero mari adluitur, Magna Græcia fu fuit. Missenio servus apud Plautum \ex persona Græcorum/ vocat Exoticam Græciam (Ἔλληνας εξωτικοὺς) quam Romani vocant magnam Græciam. The Latins themselves are supposed to spring from Æneas
E filijs Saphadini fratris Saladini, Melchiphus possedit terram quæ Gemella dicitur, Meliemodam possedit regnum Asiæ, Melchisamephat possedit regnum Sarco, Meltinoch regnum Baldac, Cordinus Damascum, & Meledinus Egyptum. Noardinus autem fil. Saladini possedit Alapiam protegent Soldano Iconij. Hic fuit rerum status sub Innocentio 3 Papa.
Constantinus cœpit 8 Kal Aug A.C. 306. / Maxentius 6to Tyrannidis anno expleto; a Constantino vincitur id ipso imperij sui natali 16 Kal Novemb. 312. / Constantinus, Licinio jam victo, factus Orientis Dominus componendis inter Alexandrum et Arium dissidijs missis ad eo litteris per Osium Episcopum incubuit A.C. 324. / Cœpit Consil. Nicænū XI Kal Iun (Maij ) AC 325, & ei finis fuit 8 Kal Sept. (August ) ejusdem anni. / Constantinopolitanæ urbis fundamenta jacta AC 328 {mense} Decembri Novembris 26to die / Vrbs illa dedicatur Maij XI AC 330 / Templa et Idola Gentilium celeberrima una cum superstitionis gentilitijs eversa \AC 333/ Opes et redditus templis detracta de quo v. Iulianum orat p 424 &c Vide locum / Circa Mense Iunij vel Iulij AC 388 incipit bellum Theodosij adversus Maximum. / Donatistæ
Vandali & Alani \trajecto/ Rheno Gallias intrant Arcadio 6 & Probo Coss. (Cassiodor. Prosper ) Indic 6 Basso et Philippo Coss. (Marcellin qui com cæde Stiliconis conjungit.) NB Prosper & non ponit hanc invasionem eodem anno cum eversione Radagaisi sed ad finem sequentis refert. Iornandes sic refert cædem Stiliconis uti mox sequeretur invasionem Galliarū (de Regn. success. Prosper. ait Honor 7 & Theod 2 coss. Constantinus in Britannia tyrannus exoritur & in Gallias transit. A.C. 411 Constantinus occiditur (Marcellin. Prosper Ante Honorij consulatum septimum, in seditionem versus exercitus Marcum quendam Imperatorem crearat, quo ab ipsis sublato Gratianus suffectus est. Hic ubi menses 4 \illis/ præfuisset interficitur. Tum Constantinus &c Olyp. {sic} apud. Phot. Videtur {illeg} tamen Olymp scripsisse πρὶν ἐν [53] Ὁνώριον τὸ ὐπατεῦσαι & non πρὶν ἢ. Et Zosimus hunc secutum.
Theodosij M. Edictum de fide Catholica.
Imppp Gratianus, Valentinianus & Theod AAA. ad populum urbis Constanti/nopolis\ Cunctos populos quos Clementiæ nostræ regit temperamentum in tali volumus religione versari &c
[54] Dat III Cal. Mart. Thessal. Gratiano 5 & Theodosio 1 Coss [380]. Hoc erat XVI Cod Theod Tit 1. Impp. {sic} Gr. Val & Theod AAA Eutropio P.F. P.
Nullus hæreticis mysteriorum locus — Arceantur cunctorum hæreticorum ab illicitis congregationibus turbæ. Vnius & — Nivænæ fidei dudum a majoribus traditæ — observantia semper mansura teneatur. Fontinianæ labis contaminatio, Arriani sacrilegij venenum Eunomiæ perfidiæ crimen monstruosis nominibus autorum, prodigia sectarum, ab ipso etiam aboleantur auditu. —— ab omnium summoti Ecclesiarum limine penitus arceantur cūm {sic} omnes hæreticos illicitas agere intra oppida congragationes vetemus Ac siquid ereptio factiosa temptaverit, ab ipsis etiam urbium mœnibus exterminatio furore propelli jubeamus, ut cunctis orthodoxis episcopis qui Nicænam fidem tenent, Catholicæ Ecclesiæ toto orbe reddantur
Dat {illeg} IV Id. Ian. CP Eucherio & Syagrio Coss. (381.) {illeg} XVI Cod Theod Tit 5 Imppp. Gr. Val. & Theod AAA ad Auxonium Proc. Asiæ
Episcopis tradi omnes Ecclesias mox jubemus qui unius majestatis at virtutis Patrem & Filium & Spiritum Sanctū confitentur, ejusdem gloriæ claritatis unius; nihil dissonum profana divisione facientes sed Trinitatis ordinem, Personarum assertionem& divinitatis unitatem. Quos constabit communione Nectarij Episcopi Constantinopolitanæ, * Timothei * [55] nec non intra Ægyptum Alexandrinæ Vrbis Episcopi esse sociatos: Quos etiam in Orientis partibus Pelagio Episcopo Laodicensi, & Diodoro Episcopo Tarcensi: In Asia |*| nec non Proconsulari at Asiana Diœcesi Amphiloc{illeg}io Episcopo Iconiensi & Optimo Episcopo Antiocheno: In Pontica Diœcesi Helladio Episcopo Cæsariensi, & Otreio Militeno, & Gregorio Nyseno: Terennio Episcopo Scythiæ, Marmario Episcopo Marcianop. communicare constiterit: Hos ad obtinendas Ecclesias Catholicas ex communione et Consortio probabilium sacerdotum opportebit admitti. Omnes autem qui ab eorum quos commemoratio specialis expressit fidei communione dissentiunt ut manifestos hæreticos ab ecclesijs expelli, ne his posthac penitùs posthac obtinendarum Ecclesiarum Pontificium facultatem permitti, ut veræ ac Nicenæ fidei Sacerdotia casta permaneant, nec post evidentem præcepti nostri formam malignæ locus detur astutiæ. Dat III Kal. Aug Heracleæ Eucherio & Syagrio Coss. XVI Cod. Theod. Tit. 1.
Imppp. Gr. Val. & Theod ad Clicherium Com. Orientis.
Nullum Eunomianorum & Arrianorum vel ex dogmate Aëetij in civitatibus vel agris fabricandarum Ecclesiarum compiam {sic} habere præcipimus. Quod si temere ab aliquo id præsumptum sit, domus eadem ubi hæc constructa fuerint quæ construi prohibentur, fundus etiam vel privata possessio protinus fisci nostri viribus vindicetur: at omnia loca statim fiscalia statim fient quæ sacrilegi hujus dogmatis vel sedem [i.e. Ecclesiam] receperint vel ministros. Dat XIV Kal. Aug. CP. Eucherio et Syagrio Coss [381]. XVI Cod Theod /Tit V\ [56]
There followed other decreees to ye same purpose in one of wch dated 8 Kal Aug CP Merobaude et Saturnio Coss [383] it was commanded ne ad {illeg} imaginum Ecclesiarum parietes privatos ostendant XVI Cod Theod Tit V
Imppp. Valentin. Theod. & et {sic} Arcad AAA Tatiano PF. P.
Quicum sub professione Monachi reperiuntur deserta loca, et vastas solitudines sequi at habitare jubeantur. Dat III. Sept Veronæ Valentiniano A. IV. & & Neotherio Coss [390.]
Imppp. Valentin Theod & Arcad. AAA Tatiano PF. P.
Monachos quibus interdictæ fuerant civitates, dum judiciarijs aguntur injurijs, in pristinum statum, submota hac lege, præcipimus. Antiquata siquidem Nostræ clementiæ jussione, liberos in oppidis largimus ejs ingressus. Dat XV Kal. Maij. Constantinop. Arcad. A II & Rufino Coss. [392] /
<99r>Anno 306. 8 Kal Aug cœpit Constantinus. / An 312 16 Kal Novemb vincitur Maxentius ad pontem Milvium. Initio sequentis anni lex de immunitate clericorum ab omnibus omnino muneribus civilibus, quæ alio edicto mense octobri ejusdem anni firmatur. / An 314 8 Id Octob Licinium vincit in Pannoniam ei adimit Pannoniam Daciam Mœsiam Macedoniam Illyricum et Achaiam, relicta Thracia Mœsia minore Scythia Asia et Oriente cum reliquis provincijs ulterius sitis. / An 315 Constantinus tulit suppliciū crucis & in fronte (quæ tum quo cruce signari solita teste Lactantio & autore vitæ Constantini) incriptionis pœnam. Eodem Anno lex de immunitate Ecclesiarum ab annonis et tributis lata vel potius confirmata. Item causa inter Cæcilianum et Donatistas cognita Constantinus Cæcilianū innocentissimum Donatistas vero improbissimos judicavit ut scribit August. ep 162 / An 319 bellum sarmaticum, Quod anno 322 finitur. / An 321 Crispus Cæsar bellum Alemannicum conficit in Gallia. Eodem anno Donatistæ 3 Non. Maij post quartum exilij annum et mensum fermè sextum ab exilio relaxati. Eodem anno Ecclesijs Catholicis testamento quidlibet cui relinquendi potestatem fecit Constantinus: unde opes Ecclesiarum et inter alias Romanæ. / Anno 323 bellum Gothiū set et Licinianum, Licinio victo 14 Kal Octob. / 324 Constantinus jam Orientem potitus componendis inter Alexandrum Arium dissidijs, missis ad eos literis per Osium Episcopum incubuit. / Anno 325 Licinius Thessalonicæ interemptus. Incipit Concil. Nicænum {illeg} XI Cal. Iun. desinit 8 Kal Sept. / An 326 Crispus Cæsar occiditur nono Imperij anno. / Eodem anno Constantinus Romæ moratus eradicandæ superstitioni Gentilitiæ studuit. Vnde Senatum populū Romanū sibi inconciliavit, & exinde de Constantinopoli excitanda concilium. / An 328 Constantinus de Macarij et Athanasij causa \{videtur}/ cognovit|sse|. Et 26 Novemb Constantinopoleos fundamenta jacta sunt. Ann 330 Donatistæ per Numidiam ab exilio (ut supra) revocati jam, auctore Donato, exitiosiùs erumpunt, et exindè grossantur adjuncta jam hæresi ad Schisma, & Circumcellionibus institutis: De quo Hieron. in chron. Donatus Hæresiarches sexto post Ariū anno unitatis vinculū rupit. / Eodem anno Constantinopolis dedicata 5 vel 11 Id maij. / Ann 332 Gothi in Sarmatia victi. An 333 Templa et Idola Gentilium eversa una cum superstitionis Gentiliciæ ornamentis eversa. Opes et redditus detracta de quo v. Iulianum orat 7 p 424. Eunapium in v. Ædesij p 37. Libanium in Orat Apolog 26 p 531 & orat pro templis p. 9. |&| Theodoret l 5 c 10. & Cedrenum Hieron. chron. & Cedrenus factum aiunt 25 26 & 27 Imperij anno Anno 335 Hoc tempore Gallias regebat Constantinus junior, Orientem Constantius, Africam Illyricum et Italiam constans; ripam Gothicam Dalmatius &c. An 336 Post Synodum Tyriam cum Athanasius ad Constantinuopolim {sic} ad Constanstinum {sic} se contulisset, Synodus ibi in causa Athanasij habita. / Ann 337 Constantinus suscepta in Persas expeditione obijt Nicomediæ XI Kal Iun (22 maij.) [Vide dissertationes in Philostorgium.] Dein filij ejus Imperium inter se partiti in Pannonia, et Constantino natu maximo Cessit Gallia Hispania Britania & Africa pro consularis ex parte: Constanti natu minimo Italia, Africa reliqua, Illyricum Macedonia Græcia Ponto Euxino finitima: Constantio Mysia Thracia Constantinopolis Asia. Ægyptus Orientis Imperium a{b} Illyrico ad Nisibin. Vide Anno 338 Athanasius Constantium primo Vicimasij in Mæsia infer. \(ibi scri{it} Apollog {sic}iam/ dein Cæsariæ tandem et Antiochiæ anno 349. / \Anno 339/ Constantinus Treviri agens literas ad populum Alexandrinum dedit quibus munitus Athanasius Alexandriam repetit. An 340 Constantinus juxta Aquileiam occiditur ante 5 Id April. Eodem anno et post Constans Aquileiæ egit & una cum eo Athanasius, & quidem post Consilium Sardicense Anno 348. / An 341 Consilium Antiochiæ habitum, & Dominicum a Constantino M excitari cœptum Antiochiæ dedicatum fuit v Hieron chron. Socrates l 2 c 5. Sozom l 3 c 5 Athan de Synodis p 689. Eodem anno Constans Gentilitiam superstitionem et sacrificiorum usum abolevit (l 2 de paganis, l 3 eodem {cit} an prox.) Sozom l 3 c 16.) ijs non destrui jussis sed usu et ingressu abolito. An 342 Franci victi. / Constantius bello Persico, annis 338, 343, 344, 345 349 350 implicatur / Ann 346 Constans Mediolani constitit ante consilium Sardicense ubi Athanasius ab eo Româ, quarto moræ ipsius ibi anno, evocatus cum eo congressus est. Eodem anno Donatus Bagiensis in Numidia cum Macario bello congredi ausus in prœlio cecidit cum Circumcellionibus An 347 Sardicense concilium. / Anno 349 Athanasius Constantium Antiochiæ congreditur et sedi suæ restituitur: de quo vide literas Constantij et quidem binas apud Athanasium Apol 2 p 600, apud Socr l 2 c 18 Sozom l 2 c 20 Anno 350 componitur bellum Persicum. Eodem anno Constanti occiso Magnentius 15 Kal Feb imperium in Galijs Italia et Africa potitur, Veteranio in Pannonia Mursæ vel apud Syriciū Kal maij Nepotianus Romæ. Sed Nepotianus a Magnentianis post 28 dies Romæ occiditur & Veteranio 8 Kal Ian in ordinem redigitur a Constantio. An 351 Constantius in Pannonia convocat Consilium Sirmiense adversus Photium. & & exitu Autumni \prelio/ vincit Magnentium. An 353 bellum cum Magnentio (qui se Lugduni intefecti 4 Id Aug. Dein Constantius nocturna sacrificia a Magnentio \Romæ/ permissa interdixit abolevit, per Italiam Templa \ubi/ claudi, & sacrificiorum usum præcludi jussit. Quod et per orient{em} constituit. Anno 355 Athanasius depositus. An 357 \358 & 359/ Quadi \& Sarmatæ/ regiones Romanas infestant. Ann 358 incipit bellum Persicum An 359 Consilium Ariminense quod duravit 7 menses ad Decembrem us. An 360 incipit expeditio Persica. An 361 Constantius obit 3 Non. Novembris. Ann 367 Alemanni Franci Saxones Gallicanos tractus incursant. Durat bell Ann 367 incipit Gothicum bellum cum Valente quod per tres annos durat. An 368 Valentinianus a bello Francico et Alemannico redit. An 369 finitur bellum Gothicum. An 372 Athanasius moritur 6 Non. Maij et Petrus illi a Catholicis suffectus Lucius ab Arianis. Ann 376 Gotti sive Scythæ ab Hunnis expulsi a Valente suscepti in Thraciam. Eodem anno Gracchus fuit Præfectus Vrbi ut et anno 377, ut e legibus ad eum inscriptis patet. Hujus meminit Hieron Ep ad Lætam 7, & Prudentius l 1. adv. Symmachū de simulachris excisis. An 378 Valens perijt 3 vel 5 Id. Aug. & Gothi sæviunt vide Eunapium in excerptis, Ambrosium l 2 c ult in fine. &c Anno eodem Gratianus libertatem religionis hæreticis omnibus concessit exceptis manichæis Photinianis et Eunomianis. An 379 Theodos fit Imp 14 Kal Feb vel 16 Ian Ei cessit Oricus cum Thracia (Zos l 5 p 751. Oros l 7 c 34. Paul Diac l 12 Eodem anno Gratianus Hæreticorum omnium cætus vetuit l 5 de Hæret. Eodem anno compescuit etiam Suevos et Alemannos teste Ausonio in grat. act. Sacr l 5 c 6 Sozom l 7. c 4. lex 7 de reparat appellation. Item Theodosius multis et ingentibus prœlijs vicit Gothos, & victoriænunciatæ 15 Kal Decemb Proximo anno ferè toto moratur Thessalonicæ ibi ægrotat. Dein post victos Barbaros Constantinopolin venit 8 Kal Decemb. & fine ejus mensis adimit ecclesiam Arrianis. Philostorg l 9 c 19. / Ann 38 Arriani impetrant a Valentiniano Consilium Aquileiense quod proximo anno convenit. Ann 382 Rhetia et Illyricum Marcomannis Quadis Iugunthis Alamannis perturbatum. An 383 Gratianus proditus Lugduni occiditur 8 Kal Sept. An 385 Iugunthi Rhætias populabantur & Hunnus adversus Iugunthus adscitus est teste Ambros Ep 27. An 386 Valentinianus jun firmato Ariminensi Consilio Arianis licentiam conveniendiin Ecclesias concessit. Eodem anno Gothum Thraciam infestant et ad Theodosium Maximo in Italiam irrumpente. An 388 Theodosius adversus Maximum movens post Macedoniam (ubi erat mense Iunio) emensa Pannonia duobus prœlijs in Norico uno Sisciæ altero Pætavione Maximum vincit deinde in Italiam contendit tandem apud Aquileiam superat etiam et capite truncat, 5 Kal sept: vel 5 Kal Aug. Vide {illeg} et {illeg} Ambros l 5 Ep 29. Pacatus in Panegyrico. Sulpitius Alexander l 3 historiæ ἀυ {sic}τόπτης ipse. Claudian. Ausonius in Aquileia. &c. Anno 392 Valentinianus laqueo perit Viennæ 15 Maij Ann 394 Eugenius vincitur 8 Id Sept. An 395 1 Kal Feb Theodosius moritur Mediolani 50 vel 60 ætatis anno, et Arcadius annorum 17 in Oriente succedit, ac Honorius annorum 11 in Occidente in quo Occidente Illyricum quo erat teste Olympiodoro apud Photium. Finiente anno 396 incipit Guildonis rebellio, qui incipiente anno 398 superatur. An 398 Tribigildi in Phrygia Pisidia & Pamphylia commotio. Ann 401 Gainas ab Hulde Hunnorum duce occiditur caput Constantinopolin allatum 3 non. Ian. / An 402 Gothi {illeg} Italiam petunt Alarico duce, et proximo anno vincitur Polentiæ deinde et Veronæ / An 406 Radagaisus Italiam invadit. et prid. Kal. Ian. Vandali et Alani trajecto Moguntiaci Rheno Gallias ingressi sunt. / Ann 407 Constantinus tyrannusin Gallias transit. Eodem anno Stilicho ad Illyricanan expeditionem se accingit Zos. l 5. p 803. / An 408 Roma ab Alaricho obsessa auro & obsidibus datis liberata. An 409 Roma ab Alaricho primo capta Honorio & Innocentio Episcopo Romano Ravennæ constitutis (Oros 7 cap 39) {illeg} Atalus Romæ a Gothis Imp. factus. Item Vandali Alani & Suevi a Francis (qui hoc anno pedem in Gallijs fixere) in Belgica attriti peragrata Aquitania Hispanias invasere 3 Id vel 4 Kal Octob. / A 310 mense Augusto Attalus deponitur Arimini, & Alaricus 9 Kal Sept. ab Alarico (ait Theophanes) Vrbs ab Alarico vastata unde sexto die post digressus, 26 Aug. ait Cedrenus. \unde statim lex de indulgentiæ criminum/ Ann 411 Constantinus occiditur 14 Kal. Octob. \Marcelline Idacius/ / An 413 Heracleonas in Africa rebellat / An 416 Adaulphus Gothorum rex a Constantino comite coactus fuit relicta Narbona Hispanias petere. / An 426 Paganorum sacrificia arceri templa destrui crucis collocatione expiari jussit Theodosius, anno sequenti crucis signum in solo vel in silice vel marmoribus humi positis sculpere vel pingere vetuit. {illeg} / Stilico cæsus \Ravenna/ A.C. 408. {illeg} 10 Kal sept. (Zos l 5. Obit Arcadius A.C. 408 Zosim. Prosp. \Casiodor/ Marcellin. Socrat l 6 c 11 & l 7 c 1. Sozom l 9. c 11 Maij 1 (Socrat) 11 Kal Sept (Theoph.) Vide Petavium.
<100v>Christophorus Richerius. ex Scilice / Reineccius. / \Petrus/ Pizarrus Sentinas Theodorus Gaza. Egnatius. Nicholaus Euboicus. Gemistus Pletho. Iohannes Ramus. Camera{ri}us. [Haythonus.\seu {Churchinus}./ P: Venetus. & Vincent.] Annales Turcici a Turcis ipsis scripti. Authores de reb. Turcicis. Alexander Gagninus. Historia Tartarorum. Laonicus Leunclavius.
Provinciæ transtigritanæ a Galerio cœptæ Azarsavena, Carduena Rhenumana, Nozena, Zabdicena.
In Ducæ Historiâ \Byzantina/ cap 2 limites turcici ad an 1260 et inde progressus Turcici
Αρταξάρης apud Agathiǽ{illeg} Hist. Iustinianam lib 4.
Cæsarea or Masaca Ieonium Miepherkin Aleppo Edessa Nineve Damasc Ierusal Bgd
Et in hoc tempore floruit Quadratus vir æque insignis, qui una Philippi filiabus in Prophetica gratia celeberrimus fuisse perhibetur. Sed et alij plurimi per idem tempus Apostolorum discipuli superstites erant — quorum nonnulli, facultatibus inter pauperes divisis — at electis quibus ex ipsis officium regendæ Ecclesiæ quā fundaverant committentes ipsi rursum ad alias gentes alias provincias properabant & Evangelistarū fungebantur officiô, quos simiter {sic}, ut in exordio Apostolos, divinorum signorum commitabantur effetus & sancti spiritus gratia. l 3. c 37.
Quadratus Apollogiam ad Adrianum pro christiana religione scripsit. {illeg} Et idem fecit Aristides, qui libri in tempore Eusebij extitêre lib 4. c 3.
Alexandriæ Episcopi fuere 1 Marcus, 2 Annianus (l 1 c 17 & l 2. c 25) 3 Abilius (l 3 c 21.) 4 Cerdon, 5 Primus, 6 Iustus (l 4. c 1 & 4)
Antiochiæ Episcopi 1 Evodius (l: 3. c 22) 2 Ignatius (l 3. c 36) 3 Heros (c 37)
In Hierusalem Episcopi fiere 1 Iacobus, 2 Simeon, 3 Iustus, 4 Zachæus, 5 Tobias, 6 Benjamin, 7 Ioannes, 8 Matthias, 9 Philippus, 10 Seneca, 11 Iustus, 12 Levi, 13 Effrem, 14 Ioseph, 15 Iudas, 16 Marcus qui primus fuit gentilis Episcopus, (l 4, c 5 & 7.). Marcus autem eligebatur sub finem belli Iudaici ubi Iudæi omnes prorsus expellebantur Iudæam A.D. 135.
Egesippus Romam venit temporibus Aniceti et inibi permansit us ad Elutherum quibus temporibus simul florebat Iustinus l. 4. c 11.
Irenæus in libro 3 adversus hæreses, de Polycarpo sic loquitur; Polycarpus qui non solum ab Apostolis eruditus est ne solùm conversatus est cum his qui Dominū viderant sed et ab ipsis Apostolis ordinatus Smyrnæorum Ecclesiæ Episcopus, quem nos quo in prima nostra ætate vidimus. Docebat autem semper ea quæ ab Apostolis ipsis didicerat, {illeg} hanc solam prædicans tenendam esse veritatem quam ipse sciret se ab Apostolis suscepisse, quam et tradebat Ecclesiæ. Et sunt adhuc etiam nunc qui adierunt ab ipsoquod Ioannes Apostolus apud Ephesum cum balneas lavandi gratia fuisset ingressus, et vidisset ibi Cerinthum exiluerit continuò & discesserit non lotus, dicens: Fugiamus hinc ne et Balneæ ipsæ corruant in quibus Cerinthus lavatur. Idem et ipse Polycarpus Marcioni aliquando cum occurrisset dicenti sibi; Agnosce nos, Respondit; Agnosco \agnosco/ primogenitum Satanæ. – Sicut et Paulus dicit: Hæreticum hominem post unam et alteram admonitionem devita. Euseb l: 4. c 14
In Epistola Ecclesiæ Smyrnæorum ad Ecclesias Ponti, {sui} hæc habentur. Scripsimus vobis fratres de martyribus & de beato Polycarpo qui velut signaculo quodā martyrij sui finem persecutionibus posuit. See ye cruelty of ye persecution & ye apprehending & behaviour of Polycarp when they would persuade him to acknowledg Cæsar a a {sic} God & to sacrifice, {till} heard ym with silence till they urged him, And afterwards being urged to swear fortunam Cæsaris & to cry tolle Sacrilegos, he cried wth a loud voyce tolle sacrilegos, And being further urged to swear for fortunam Cæsaris, he cry answered — Tibi quidem respondi. Docemur enim Principibus et Potestatibus ijs quæ a Deo sunt honorem deferre, eum scilicet qui religioni non sit contrarius. — Cum in ignem poneretur precationem sic concludit. Verus es tu sine mendacio Deus, {illeg} propterea — glorifico te per æternum Deum et Pontificem Iesum Christum dilectū filium tuum per quem et cum quo tibi cum spiritu sancto gloria et nunc et futura secula. — Cum Polycarpo alij duodecim ex Philadelphia venientes, apud Smyrnam Martyrio consummati sunt. — Posthæc etiam aliorum apud Perganum Asi{æ} urbem martyrum gesta referuntur. &c.
Irenæus ad Florinum Hæreticum scribens, Hæc dogmata, inquit, sancti illi Presbyteri qui ante nos fuerunt nunquam protulere, illi, qui et Apostolos viderant, quos et tu nosti. Vidi enim te dum adhuc puer essem in Asia apud Polycarpum \cum quidem/ præclarè quidem agentem dum adhuc esses intra Palatium & studentem placere Polycarpo. Multò enim magis mihi illius temporis rerum gestarum inhæret memoria quàm præsentis, qui hæc quæ a pueris discimus cum anima ipsa coalescunt & adhærent ei. Vnde etiam locum ipsum tibi dicere possum in quo sedens disputabat beatus Polycarpus, & incessum illius et vultum, ac totius vitæ modum, & ipsius quo corporis habitum. Sed et disputationes quas habebat ad Populum, & conversationem quæ fuerat ei cum Ioanne quomodo narrare solitus erat, vel cæterorum qui ipsum dominum viderant et quomodo recordabatur omnia ac recensebat verba quæ dicta a Domino ab illis audierat & de virtutibus ejus ac doctrina. Et tamen omnia hæc cum scripturis consona proferebat; quæ tunc ego pro misericordia Dei quam mihi donare dignatus est attentius & studiosius audiens describebam, non in chartis sed in corde meo, quæ per gratiam dei fideliter custodio, & mecum sine intermissione quodammodo rumino. Deum ergo testor & in conspectu ipsius tibi affirmo quia siquid tale audisset beatus et Apostolicus vir Polycarpus, exclamasset statim & aures suas obturasset, ac sicut moris erat ei, dixisset, Deus bone, in quæ tempora me reservasti ut hæc videam audiam? Nonne ipsum continuò locum fugisset in quo sedens vel stans hujuscemodi verba audisset? Lib. ad Florinum de Monarchia. Euseb: l 5. c 20
Vide Polycratis Episcopi Asiani ad latinos epistam {sic} de tempore Paschæ et Victoris pertina{ciam} qui vellet omnes Asianos excommunicare. Et Irenæi dehortationem in qua hæc habet verba: Non solùm de die Paschæ agitur controversia sed et de ipsa specie jejuniorum. Quidam enim putant uno tantum die observari debere jejunium, alij duobus, alij pluribus, nonnulli etiam quadraginta ita ut horas diurnas computantes, diem statuant. Quæ varietas observantiæ non nunc primùm ne nostris temporibus cœpit sed multò ante nos, ex illis (ut opinor) qui non simpliciter quod ab initio traditum est tenentes, in alium morem vel per negligentiam vel per imperitiam postmodum decidere. Et tamen nihilominus omnes isti etiam cum in observanttia varient variarent inter semitipsos, & pacifici fuerunt semper nobiscum & sunt. Nec dissonantia jejunij fidei consonantiam rupit. ——— Nunquam ob hoc repulsi sunt ab Ecclesiæ societate, aut venientes ab illis partibus (Asianis) non sunt suscepti: imo potius et omnes presbyteri(Episcopi Romani) qui fuerunt ante te, omnibus semper qui non ita observabant Presbyteris (Episcopis) Ecclesiarum, Eucharistiam solennitur transmittebant. Beato autem Polycarpo, cum ad Vrbem Romam venisset, ne Anicetus suadere poterat ut non observarat ea quæ noverat Ioannem discipulum Domini nostri vel cæteros Apostolos cum quibus semper fuerat, observasse, ne rursum Polycarpus Anicetum persuasit ea deserere quæ ille dicebat a se majorum more servari. Cum hæc ita inter se habuissent, communicarunt sibi invicemita ut concederet Anicetus Polycarpo etiam sacerdotali ministerio, honoris duntaxat contemplatione perfugi, & ita ut ab invicem plena pace integra et firma caritate discedunt, ut omnes Ecclesiæ sive quæ ita Pascha sive quæ non ita observarent inter se tamen concordiam custodirent.
Magna dona spiritus sancti ad us tempora Irenæi in Ecclesia perdurarunt & Elutheri Episcopi romani lib 5. c 3, 4, 5, 7.
Christiani apud Viennam & Lugdunum Galliæ urbes \mittunt et/ commendant Irenæum ad Elutherum Epis Episcopum Lugdunensem ad Elutherum Episcopum Romanum his verbis Rogavimus fratrem et socium nostrum Irenæum hæc tibi scripta deferre quem deprecamur ut habeas com̄endatū. l 5. c 4.
De septuaginta interpretibus divinarū scripturarum Irenæus his refert verbis Deus inquit homo factus est, & ipse dominus salvavit nos. dein \70/ refert quomod{o}, seorsim interpretabantur. l 5. c 9.
Irenæus scripsit librum Ad Blastum de Schismate; aliū Ad Florinum de Monarchia, & Quod non sit Deus malorum creator; item De Ogdoade librum, in quo significat consecutum se esse quosdam ex successoribus Apostolorum {illeg} cujus libri transcrip{illeg}|tor|es jurejurendo \adju/ /sacramento adjurationis\ ad fidelitatem devincit. l 5. c 20. Item lib egregium adversus gentes quem De Disciplina adtitulavit, ad Martianum quendam scribens. Sed et Dialogos de diversis, in quibus testimonia de Epist ad Hebræ{os} ponit plurima & de Sapientia Salomonis. l 5. c 26.
In quinto libro adversus Hæreses Irenæus dicit; Et optimè Iustinus (Martyr {illeg}\in 5 lib adversus Marcionem{)}/ affirmat, quia ante adventum domini nunquam ausus est Satanas Blasphemari deum quippe qui nondum agnovisset damnationem suam.
Iustinus Martyr scripsit Apollogiam ad Antoninum Pium \& Senatū/ pro Christianis & secundam ad Antoninum verum, tertium etiam librum Adversus Paganos. Est et alius adversus Paganos qui superscribitur Confutatio, & alius de Monarchia, & alius De anima. Composuit etiam quasi cum Iudæis, quem apud Ephesum cum Tryphone Hæbreorum nobilissimo doctore habuit, in quo Apocalypsim Ioan̄is esse dicit, Et propheticis quibusdam utitur testimonijs ad Tryphonem convincens eum de his, quod Iudæi abscinderint {sic} de scripturis & abstulerint. Irenæus citat etiam librum Iustini adversus Marcionem. l 4. c 18.
Dy|i|onysius Episcopus Alexandriæ meminit epistolæ Clementis ad Corinthios scriptæ, significans veteri instituto & antiqua consuetudine semper ipsam Epistolam lectam esse in Ecclesia. Commendat soterem Episcopū Romanū quod non solum servavit quæ patres tradiderum {sic} sed et auxit in melius. Et ait sui Epistolas quasdam ab Hæreticis corruptas fuisse auferentibus quædam et alia addentibus. lib 4. c 23.
Melito Ecclesiæ Sardinensis Episcopus (circa AD 175) inter alia quam–plurima scripsit librum de Revelatione Ioannis, & alium de Deo corpore induto. lib 4. c 26.
Blandina Martyr circa {illeg} tempora Irenæi \in 5ta persecut./ clamavit, Multùm erratis o viri quod putatis infantum visceribus vesci eos qui ne mortuorum quidem animalium carribus utuntur. lb 5. c 1.
In {e}{illeg}{d}{illeg} \eadem/ Epistola fratrum Lugdunensium, de de Martyribus sic Loquuntur; Qui, ad imitationem Christi, qui cùm in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse se æqualem Deo, in tanta gloria positi et semel at iterum Martyres facti — ne se ipsi Martyres dicebant, ne alijs ita se appellantibus indulgebant, sed siqui eos Martyres vocabant increpabant acrius dicentes quod hæc appellatio soli Christo debetur, vel illis solummodò qui post bonam confessionem de hac vita discedere & pergere meruerunt ad Deum, eos autem humiles et egenos esse. lib 5. c 3.
In eadem Epistola, Alcibiades dicitur ex sale et aqua et pane vixisse. Et cùm hunc vitæ rigorem vellet in carcere positus obtinere: Attalo post primam confessionem suam quam in Amphitheatro confessus est revelatur quia non rectè fecerat Alcibiades, creaturis dei et ipsum non uti, et alijs formam scandali derelinquere. Quibus cognitis cepit oia cum gratiarū actione percipere: quia quæ illi revelabat spiritus ut doceret et huic ut sequeretur idem spiritus persuadebat. lib 5. c 3.
Pantenus Stoicus tanto ardore christianus fuit ut ad prædicandum Evangelium omnibus gentibus quæ in Orientis ultimis secessibus reconduntur profectus est et us ad Indiam citeriorem verbum Dei prædicando perveneri. Erant enim adhuc in illis temporibus et Evangelistæ nonnulli qui ad imitationem Apostolorum — fidem Christi ignorantibus quibus gentibus inferebant. In quibus præcipimus et illustris Pantænus habebatur. Quem ferunt cum ad Indos pervenisset, reperisse quod Bartholomæus Apostolus apud eos fidei semina prima condiderit. Et Matthæus Evangelium hebræis scriptum literis dereliquerit, quod per idem tempus supradictus Pantænus inibi repertum detulerit. &c. Lib 5. c 11
Artemon (circa tempora Severi illius hæreseos autor est quam postmodum Paulus Samostasenus, nostris jam pene temporibus instaurare conatus est. Hæc hæresis purum hominem, id est, abs Deo fuisse Salvatorem contendit Id antiquitùs ab ipsis etiam Apostolis traditum esse mentitur, Et eam veritatem esse servatam ad us Victoris tempora. Sed quomodo successores eorum scribentes adversum gentiles, vel adversum hæreticos, id est, Iustinus & Miltiades et Tatianus et Clemens, et alij quamplurimi de deitate Christi apertissimè dissrunt? Irenæi vero et Melitonis cæterorum qui per idem tempus fuerunt volumina, quis ignorat, quibus deum et et hominem simul prædicant Christū? Sed et Psalmi vel cantica quæ a fratribus fidelibus ab initio scripta sunt, verbum Dei esse Christum, & Deum tota hymnorum suorum laude concelebrant. Quomodo ergo tot seculis fidem prædicatam isti asserunt quæ a Victoris temporibus exordium sumpserit? — Imò Victor Theodotum Coriarium qui princeps et Pater extiterat impietatis ipsorum e communione ecclesiæ repulit, qui primus Romæ ausus est dicere purum hominem fuisse Christum. Si enim Victor (ut dicunt) ita credebat, quomodo ejiciebat de Ecclesia Theodotum Blasphemiæ istius inventorem. lib 5. c 28. Historiam Pauli Samosateni Episcopi Antiocheni historiam vide lib 7 cap 25 et ejus vitam scelestam.
Constantinus dejcit idola & aras mox post victum Licinium. Baron A.C. 318. 38.
Historia Arriana collecta ex Baronio.
Contoversia Arriana orta ultimo anno belli \ante persecutionē/ Licinianā paulo Baron 315. 22 sed in Baronio incerta oia.
Controversia Ar. — ab exigua scintilla ad ingens incendium excitavit, quod quidem ab Ecclesia Alexandrina tanquam e summo capite (i.e. orientalis Ecclesiæ) exorsum omne Ægyptum Libyam & Thebaidam deinceps peragravit. Iam verò per reliquas civitates provincias eo us diffudit {sic} sese populo ut non modo ecclesiarum præsides, sed et reliquorum hominum multitudinem diversè distractam (dum hi in istorum illi in aliorum sententiam inclinarent) cernere licuisset (Euseb in Vit. Const. l 2. c 60
Then Alexander then expelled Arius
Eusebius nicomediæ Episc: \cum primis/ adhæsit Ario. Quæ cum accepisset Alexander, iracundia cœpit excandescere: ac consilio multorum Episcoporum convocato Arium et ejus fautores presbyterij gradu abdicat: qua de re ad Episcopos cujus civitatis scripsit ad hunc modum: (Socr hist l 1. c 3.) vide literam. ⊛⊛ Alexander dein scripsit ad omnes Epistolam in quæ calumniatur Eusebio quasi ambitiosum et \inveteratè/ malevolum: & sinistrè representat opinionem Arij quasi diceret filium quasi diceret filium abusivè verbum et sapientiam Dei, et unum esse ex creaturis, contendit sapientiam λογον seu intellectum Dei patris originalem quæ est attributum Patris esse verbum filium &c. Dein Eusebius ad eum scribens reprehendit 2 ejus falsam representationem opinionis Arij. Vide epistolas. Sic Alex. plures delusit Episc.
< text from f 104r resumes >Interea et alia litera ab Ario inter alia hæc habet ad Eusebium in qua docet quare expellatur, quot expellantur, omnes Episcopos orientis secum sentire. & quæ sit sua sentent.
Alexander dein
Episcopi \duo/ et Presbyteri at diaconi quod|s| Alexander Anathemate percussit scripserunt Epistolam ad Alexandrum. alias epistolas Eusebius et alij
Quamvis certi homines nonnulla quasi quæ deessent concilio Nicæno concilio adscribere vellent, id acriter contendant: sancta tamen Synodus, quæ Sardicæ convenit indignè id tulit, decreto sancivit nequid ulterius de fide scriberetur, & se contentos esse Nicæna fide declararunt ut cui nihil deesset & in qua integra & solida pietas declar contineretur: ne edendam esse aliam professionem fidei, nec illa quæ Niceæ scripta est suos numeros non habere videretur, neve illis quibus libido est semper nova statuere, occasio hujusmodi suppeditaretur ut iterum at id|t|erum de fide definiant. Athanas ad Antioch. Baron an 347. 40.
In concilio Ariminensi. \Imperator præfecto Tauro mandatum dat ut synodum non ante laxaret, quam conscriptæ fidei consentire {sic} ✝⊛ consentire se omnes subscriptionibus profiterentur: ac siqui pertinacius obsisterent dummodo is numerus intra quindecim esset, in exilium pellerentur]. Deinde paulatim]/ paulatim {sic} pleri nostrum – dedere se adversarijs: facta semel inclinatione animorum, catervatim in partem alteram concessum donec ad viginti us numerus nostrum imminutus est {sic} Illi diutius in se{n}tentia perseverarunt donec clausi intra unam urbem Episcopi septimum mensem agebant. Tandem verò cùm intellexerunt hanc esse Episcoporū sententiam: Filium Dei non esse creaturam sicut cæteras creaturas: \huic/ subscripserunt omnes. \Sulpitius/ Severus l. 2. Baron 359. 36, 37
[A.C. 371. Lucifer Episcopus moritur qui cum Gregorio Episcopo Hispaniarum & Philone Ly|i|byæ nunquam Arianæ se miscuit pravitati. hieron in Chron. Baron. 371. 121.]
Ierome describing how the consel abolished {illeg} ye word homousion & {illeg} how some of some \two/ of ye Bishops \Valens & Claudius/ anthematized also ye expressions of Arius \before the multitude/ ye people wch were gathered together all consenting, & then ye consel being dissolved. And how ye Bishops declared that they denyed not {illeg} ye son to be a c{illeg}reature but like ye other creatures, adds: Tunc Vsiæ nomen abolitum est: tunc Nicenæ fidei damnatio conclamata est. Ingemuit totus Orbis, et Arianus se esse miratus est. — Periclitabatur navicula Apostolorum; — nihil jam supererat spei &c. Vide locum. Sic autem incipit: Sub Rege Constantio, Eusebio et Hypatio Coss: nomine unitatis et fidei infedelitas scripta est ut nunc agnoscitur nam illo tempore nihil tam pium nihil tam conveniens servo Dei videbatur quàm unitatem sequi & a totius mundi communione non scindi. Hæc Hieron. adversus Luciferanos. Vide quæ retulit ex actis istius synodi.
Quinetiam Baronius hoc fatetur Patres conversos Nicænæ fidei proditores, qui cum Arianis connivere in dispendium Nicænæ fidei. Baron 359. 44
Of this & the constantinopolitan counsel wch was gathered at ye same time Greg. Nazienzen writes thus. Veterem doctrinam, ac Trinitatis patronam, labefacta homoüsij voce sustulit. H — Hinc alij ab Ecclesiarum thronis injuste pellebantur alij in eorum locum subrogabantur sic tamen ut ab ipsis impietatis Chirographia, ut \non secus at aliud/ quippiam necessarium, exigere\n/tur. Ea res \[sc: Prætextus pietatis et pacis]/ permultos e nobis invictos alioqui viros, in fraudem impulit, qui quamvis mente nequaquam prolapsi fuerint subscriptione tamen transversi acti sunt, at cum illis utro nominè consenserunt; ac si non flammæ, fumi quidem certè participes fuerunt. — Nam si perpaucos exceperis qui vel ob nominis obscuritatem contemptui habiti fuerunt, vel propter virtutem restiterunt, quos Israeli seminis ac radicis loco relinqui oportebat ut de integro floreret, spiritus peflatione {sic} ad vitam revocaretur, omnes temporis iniquitate abrepti sunt. Hoc tantum inter eos discriminis fuit, quod alij citiùs, alij seriùs in eam noxam inciderunt; quod alij duces impietatis et antesignani fuerunt alij in secundo ordine locati sunt, vel timore perculsi vel utilitate subacti, vel blanditijs inescati vel ignorantia circumventi at in fraudem inducti quod omnium levissimum est. Greg. Naz. Orat. in laud. Athan. Baron 359. 108, 109. If all these homousian that {illeg} homousian father {sic} were either knaves or fools \as Greg. Nazienzen would have them/ it makes little for the cause yt it was defended by us better men. But if they were sincere & discreet, yt's wors to have their cause so universally deserted by them. Take wch side you will ye case is ye most desperate one that ever I met wth in a rel controversy of religion.
<105r>Sulpitius Sever. statuit Concilium a{illeg}t{illeg}m fuit
Sulpitius Set|v|er. tradit quadrigentos & amplius fuisse in occident Episcopos in concil Arim & ex illis 80 tantum Arianos fuisse, cæteros Catholicos. Athanasius verò 50 vel plures (Athanas. de Syn.) sed Athanas (ad African.) ait ducentos partium Catholicarū Ariminum convenisse, inter quos eminebat legatio missa A Libeo {sic} Papa cujus Vincentius Episcopus Capuanus tantummodo nominatus habetur. Inter Arianis principes fuere Vrsacius, Valens, Auxentius Demophilus & Caius (Athan de Syn.)
Convenit Synodus Eusebio et Hypatio Coss: (Athanas de Synod. Socr. l 2. c 29, 31 Hieron: adversus Lucif.) edita fides eorum 11 Kal Iun. Athan de Synod. Socr l 2 c \2/9 Fides autem hæc. Credimus in unum solum et verum Deum Patrem omnipotem {sic}s{illeg} conditorem opificem omnium: Et in unigenitum filium Dei — natum impassibiliter ex Deo, solum ex solo Patre —— cujus (secundum scripturas) generationem nemo novit nisi solus qui eum genuit, Pater. &c — Vocabulum porrò substantiæ οὐσία quia simplicius a Patribus positum est & a populis ignoratur & scandalum affert eo quod in scripturis non contineatur placuit de ut de medio toll{illeg}|eret|ur &c Vide totū in Athan: de Syn. & Socr. l. 2. c. 29. Sed hæc fuit fides Sirmiens|ana| \tertia/ in Arimino lecta & confirmata, nisi quod \pro/ per omnia similis patri 2 ponatur tantum similis Patri Vide formulam recitatam in Sozom Theod. l 2. c 21. Baron an 395
Occidentalis homusiana pars Consil. Arim. scribentes ad Constantium dicunt quod ex|Ar|iminum ex omnibus ad occidentem positis civitatibus in unam convenimus ut fides Catholicæ Ecclesiæ cognosceretur &c dein Imperatorem premunt \urgent/ ut dimittat illos dissoluto Consilio. (Athan. de Syn. vide Epist) Tunc et alteram Epist. mittunt iterum {illeg} orando ut dissoveret {sic} synodum {illeg} quæ Epistola legitur apud Socr. l 2. c 29. The first letter of ye hoüsij was sent by ten of their Bps wch Constantius through buisiness would not see, but caused them to {illeg} stay, & before they went back they all subscribed & communicated wth ye Arians (Sulpitius Sev l 2)) {sic} Then ye Emperor commanding (I suppose after ye two letters of ye homousians) that they should not be dismist till they had agreed all subscribed & yt those wch persisted if they were les yn 15 should be banisht. Then by little many Deinde paulatim pleri nostr nostrum – evicti dedere se adversarijs &c (ut supra) Sulpit l 2.
Imperator Liberium accersit \et in exilium mittit/ (fortè sub Coss: Arbetio & Lolliano AC 355 Ammian Marc l. 15. Baron. 355. 38 sed verius) mox post consilium Ariminense Socr l 2 c 29. Sozom l 4. c 18. Ruffin l 1. c 22. Damasus apud Theod. l 2. c 13. |dicit Liberium huic non subscripsisse. sed quod perinde est non multo post subscripsit.|
Athanasius ipse Concilium Ariminense pro legitimo habuit. Et Baronius etiam \& Bellarminus/ Catholicū agnoscit, & summa laude dignum. {illeg} Non ausi sunt authoritatem convellere sed sententiam corrumpere aggrediuntur & omnibus modis cum Nicæno conciliare. Athanas: l de Synod & l ad Afric. Baron 359. 49, 50. Consule loca.
Tempore Consilij Ariminensis coactum fuit Concilium Nicææ Thraciæ ad quàm plures \homoüsiani/ Episcopi illarum regionum homüsiam \licet/ inviti convocantur, & omnes \colloquio cùm cæteris Episcopis adhibito/ tandem eò adducti sunt ut rejectis {sic} vocibus usiæ & housiæ, suscripserint \{lerent}/ fidei formulæ Ariminensi Theo. Theodo l 2. c 21.
Consilium etiam {illeg} Seleuciæ Episcoporum 160 (Athan. de Synod. Socr l 2. c 31) \eodem tempore 5 Kal Octob eodem tempore congregatum est/ qui {illeg} inter se quidem non conveniebant de sensu vocis ὁμοίου sed omnes \tamen/ in hoc conveniebant ut dam rejicerent vocem οὐσίας & ὁμουσίου. (Socr l 2. c 31 {sic}
<105v>Constantinopolis etiam eodem tempore coactum est concilium {quo} \50/ Episcoporum {illeg} 72(Chron Alexander. {52} (Sozom 4. 23) præter \ex Bithynia præter Marin Episc Chalcedonis & Vlphilam Episc. Gotthorum &/ decem legatos ex Consilij|o| Arimnensis et alios decem ex concilio Seleuciensi (Sozom 4. {illeg} 19, 23) adeo ut omnes fuerint 72) \Chron Alexandr./ Chron. Alexandr. {sic}) At hi omnes etiam subscripsere Symbolo Ariminensi. |Socr. Sozom l 4. c 22.|
De Consilio Ariminensi et temporibus subsequentibus hæc Ruffinus: Ea tempestate facies Ecclesiæ fæda admodum ac turpis erat: non enim sicut prius ab extérnis sed a proprijs vastabatur. Fugabat alius alius fugabatur, & uter de Ecclesia erat. Ara nusquam nec immolatio nec libamina: præva {sic}ricatio tamen & lapsus erat ac ruina multorum. Similis pœna sed impar victoria. Similiter concionabantur, sed non similiter glorificabantur: quia dolebat ecclesia etiam illius casum qui impellebat ad lapsum. Ruffin l 1. c 21.
– Damus copiam colligendi his qui secundum ea sentiunt quæ temporibus Divæ memoriæ Constantij sacerdotibus convocatis ex omni orbe Romano, exposita fide ab ijs ipsis qui dissentire noscuntur, Ariminensi consilio Constantinopoli etiam confirmata, in æternum mansura decreta sunt. &c. {Hoc} {illeg} edictum Valen \Hæc/ Valentinianus in edicto l 4 de fide Cath: Cod: Theod.
De Concilio Alexandrino sub Athanas. Imperante Iuliano A.C. 362
Nihil jam su
Periclitabatur navicula Apostolorum – nihil jam supererat spei: Dominus excitatur, imperat tempestati, bestia moritur, tranquilitas redit. Manifestius dicam: Omnes Episcopi qui de proprijs sedibus fuerant expulsi exterminati, per indulgentiam novi principis [Iuliani] ad Ecclesias redeunt. Tunc triumphatorem suum Athanasium Ægyptus excepit. Hieron. adv. Lucif. Tom 2.
Iulianus Ætio Episcopo. Cæteris omnibus qui a Constantio vita defuncto ejecti patria fuerant propter amentiam Galilæorum, exilium condonavi. Te autem non solùm ea pœnâ libero &c. Sozom l 5. c 5 {illeg} This Ætius was a gross hæretic Iulian commanded also ye Church of ye Novatians to be built \Soz: ib./ & tolerated all sects yet exhorted unanimity wth one another Amm. l 22.
Basilius M. quem Baronius (an 361. 50, 51) probat \contendit/ primum introduxisse monochatum in Armeniam Pontum & Paphlagoniam & vicinas Provincias, anno 354 Philosophiam studuit Athenis \Baron 354. 36, 37/ dein peregrè profectus incidit in Monachos Ægypti et Syriæ & illorum inflammatus exemplo reversus in patriam at aliquos ibi videns eorum institutionem sectari modò cœpisse ipse idem vivendi genus aggreditur. Basil ep 79 ad Eustachium. Baron 354. 37. & 362. 55 & sequ. Et sub id tempus \A.C. 362 ordinatur/ præsbyter viz A.C. 362 {ante} aut paulo ante Basil \ab Hermogene Episcopo cæsarensi Iuliani/ Baron an 362. 56.
|✝| A.C. 362. Eusebio quodam Eusebio mo Hermogene mortuo in Episcopatum eligitur Eusebius quidam suffragi populi, Cæsareæ cives de Archiepiscopi creatione inter se cotendebant, monachis et e factione monachis{illeg} \multis/ pro Basilio eorum principe \monachorum principe quo se subduxerat/ coner {sic}tan{illeg}tibus reliqua autem plebe Eusebium quemdem \licet invitum/ eligente, & Episcopis eum ordinantibus \inter quos \præcipuus/ Nazienzeni pater./ —— Ergo adversus Basilium \Eusebium/ concitatur \Ecclesiæ/ pars selectior & sapientior, si modo sapientiores ij habendi sunt quam reliquum mortalium vulgus, qui seipsos a mundi consortio segregarunt, ac vitam suam Deo consecrarunt: Nazaræos nostrates dico [i.e. Monachos] qui turpe et indignum esse arbitrari Principis sui |[Basilij scil.]| contumeliam repulsæ injuriam dissimulanter ferre, pericolosum facinus aggrediuntur: A magno & seditionis experte Ecclesiæ corpore deficere, se abrumpere constituunt: non exiguam quo multitudinis ejus partem amputantes tam eorum qui plebeio ordine censebantur, quam eorum qui magistratus gerebant. Id autem ob tres causas, eas firmissimas, perfacilè erat. Primum enim Basilius tantâs apud omnes veneratione erat quanta haud scio an quisquam nostræ ætatis philosophorum; eam vim habebat ut cohorti suæ, si voluisset, animos ac fiduciam afferre posset. [therefor Bas. was ye first schismatic becaus he did not repres ym] Deinde qui negotium illi facessebat {illeg} [i.e. Eusebius] propter tumultum in ipsius electione coortum, civitati suspectus erat ut non magis rite ac legitimè qui tyrannicè præfecturam consecutus. Postremò aderant Episcopi quidam ex Occidente qui orthodoxos omnes ad suas partes pertrahebant [i.e. \Ⓧ/ Eusebius Vercel. & Lucifer Calaritanus qui in Oriente exules et a Iuliano in Constantij odium liberati, Apostolica functione a Liberio potiti, eos qui in Arianam hæresin lapsi essent, ad Ecclesiam Catholicam revocare provincias circumeuntes satagebant ut notat Baron 362. 58] Quid igitur præclarus ille & Pacifici discipulus? Nec enim ijs qui contumeliam ipsi inferebant, aut \qui/ ipsius partibus studebant, obluetari poterat: nec illius erat dimicare aut ecclesiæ corpus lacerare, alioqui etiam{illeg} bello [i.e. a Iuliano] vexatæ, at ab hæreticis penes quos tum summa rerum erat in periculum adductæ: simul etiam consultoribus nobis ea in usus, nobiscum hinc profugus in Pontum secedit, pietatis gymnasia quæ in illis locis erant moderatur, at cum Helia et Iohanne summis philosophis solitudinem amplectitur. Greg Nazianzen. orat in funere patris.
Hermogene mortuo Cæsareæ civis de archiepiscopo|i| creatione inter se contendebant, multis pro Basilio Monachorum principe qui se subduxerat concertantibus, reliqua autem plebe Eusebium quendam licèt invitum eligente & Episcopis (inter quos erat G. Nazianzeni pater) eum ordinantibus. Ob turbas concitatas Imperator Eusebio et urbi totæ valde succensuit, & inde Eusebius in odio cœpit habere Basilium quasi authorem totius rei. — Ergo adversum Eusebium (pergit Nazienzenus) concitatur Ecclesiæ pars selectior &c ut supra. ✝
Basilius in tempore Constantij Arianos impugnabat l 5. c 10.
{illeg}Perlato nuncio indicante Artemium ducem Ægypti a Iuliano capite mulctatum: plebs omnis Georgium petit et crudeliter occidit propterea quod religionem Gentilem regnante Constantio acrius insectasset (Amian l 22.) Hoc factum Anno scdo Iuliani, vel forte primo finiente Baron: an: 362
Post sublatum Georgium Athanasius emersus e latebris in Alexandriam redit (Greg. Naz. Orat. in laud. Athan.) percipiens Arianos, (ut puto) in odio esse apud Ethnicos dominantes, & in multitudine Monachorum confidens. Arriani autem in locum extincti Georgij Lucium mox suffecêre (Socr l 3. c 4. Soz l 5 c 7.)
Athanasius cum sedem sic invasisset — prolapsam fidei doctrinam erigit, ac liberè rursus Trinitatems prædicatur sub candelabrum posita, splendido unius divinitatis lumine animas omnes collustrans. Leges etiam rursus orbi terrarum præscribit at alijs epistolas mittens, alios accersens nonnullos etiam ultro accedentes Erudiens. Greg. naz. Orat. in laud. Athan.
Interea Liberius ( {sic}qui mox post mortem Constantij \ut puto/ ad vomitum reversus erat literas scribit ad Episcopos Italiæ in quibus hæc continentur: Imperitiæ culpam obliterat resipiscens. — non esse parcendū his qui apud Ariminum ignorantes egerunt —— \cùm/ Ægyptij omnes & Achivi sententiam receperunt multis parcendum his: auctores verò esse damnandos qui obliqua et maligna subtilitate & caligine offenderunt innocentium sensu per quæ velamen obducerent veritati. — Igitur siquis ignorationis captum illud {illeg} resipiscens illud virus in se pestiferum Ariani dogmatis fuerat expertus reparatus exhauriat, condemnet, vehemetius in auctores ejus insæviat quos in se violentos expertus est, totum se fidei Apostolicæ & Catholicæ us ad Nicænæ Synodi conventum de integro mancipet. Per quam professionem recuperet id, quod per astutiam amiser rectitatis amiserat. Hilarij frag. l 1. p 37, 38. Baron 362. 178.
Sozom: refert Liberij resipiscentiam & restitutionem ad tempus concilij Sirmiensis. Sozom l 4. c 14.
Tempore Concilij Sirmiensis propter metum Imperatoris Ecclesia Orientis et Occidentis in doctrina fidei consentire visa est. Sozom. l 4. c 14.
Pergit interea Eusebius Alexandriam (|[|prost Athanasium modo restitutum)|]| ibi confessorum Concilio congregato; pauci numero sed fidei integritate & meritis multi quo pacto post hæreticorum procellas tranquilitas revocaretur ecclesiæ Ruffin l 1. c 28. Post reditum confessorum in Alexandrina post Synodo constitutum est ut exceptis authoribus hæreseos, quos error excusare non poterat, pænitentes Ecclesiæsociarentur: non quod Episcopi possint esse qui hæretici fuerant, sed quod constaret, eos qui reciperentur, hæreticos non fuisse. Assensus est huic sententiæ Occidens & per tam necessarium consilium e Satanæ faucibus ereptus est mundus Hieron. adv. Lucif. t. 2. Baron 362. 182, 184. — \Socrates hic nova patres sanxisse decreta tradit nam ait/ Spiritus sancti divinitatem stabilire eundem in Trinitate consubstantiali comprehendere & filium hominem factum non tamen solum carnem sed etiam animam sumpsisse, affirmare sicut antiquis viris ecclesiasticis visum fuit. Socr l 3. c 45.
Literæ Athanasij et Sy Episcoporum e Synodo {illeg} Alexandr. \ad Antiochenos datæ/ hæc habent Magnopere cupimus ut eos qui \ad huc/ in schismate hærent segregati a vobis qui cum Arianis cœtus faciunt resilire curetis ab ejusmodi insania. — Omnes confiteantur Nicænam fidem. Execrentur item eos qui dicunt Sp Sanctum esse creaturam — tres Hyppostases et una usia — Verbum assumpsisse corpus mente præditum. &c. (Athanas ad Antioch.) Huic subscripsere episcopi absentes & nominatim Paulinus Ep. Antioch. jam constitutus.
Extat etiam apud Athanas: fragmentum \epist/ Liberij ad Athanas: in quo statuit trinitatem personarum in una Deitate, & verbum assumpsisse hominem perfectum ex Maria Virgine. Est et fragmentum responsi Athanasij ad Liberium, in quo statuit ipsum λογον esse qui finxit hominem qui rationem fabricandi arcam ostendit, qui pollicitationes Abrahæ fecit, qui descendit ut populum salvaret, qui Mosi legem dedit, qui carnem ex Virgine assumpsit, obnoxiam morti cum tamen ipse nulli obnoxius esset. Illa caro suspensa est in Cruce non ipse, in illa omnes humanas passiones ut homo substinuit non ipse. Baron: 362. 193 ad 208.
Ⓧ Euseb Aderant Episcopi ex Occidente qui Orthodoxos omnes ad suas partes pertrahebant. Greg. Naz. in laud Basil. Eusebius partes Orientis peragrans infirmos fide instar præstantis medici ad integram valetudinem restituit. Socr. l 3. c 7. Eodem tempore Athanasius Orationem Apologeticam quam in suæ ipsius fugæ defensionem composuerat jampridem confuerat coram illis qui aderant perlegit. Socr. ib.
NB. Hic Eusebius et alij nonnulli quos Iulianus ab exilio revocaverat, una cum legatis Luciferi, audito Athanasij regressu ad Alexandriam, illuc \mox/ confluxerant ad eum visendum & de rebus Ecclesiasticis colloquendum, & hoc concilium celebrarunt. Baron 362. 176.
Interea dum Synodus hæc Paulinum \Meletium/ constituit Episcopum Antiochiæ, Lucifer constituerat Paulinum. Euse Quare cùm Eusebius e Synodo ad Antiochiam reversus Meletium confirmaverat, Lucifer se contemptum ducens separat se a communione Eusebij & cæterorum fit author sectæ {illeg} Luciferanorum. Hoc te (Socr l 3. c 7. \Ruffin lib 1. c 30/) Hoc tempore ita tres fuere Episcopi Antiochiæ, Paulinus et Meletius homousiani, et Euzoius Arianus. \Baron 262. 180/. Hic Meletius
Hilarius qui {illeg} exulabat, mortuo Constantio revertitur in Gallias (Hieron adv Lucif) convenit Martinum monachum. \Sulpid Sever hist lib 2/. Concurrebant, inquit Hieron) Episcopi qui Ariminensibus dolis irretiti sine conscientia hæretici ferebantur contestantes corpus Domini, se nihil mali in sua fide suspicatos. Putavimus, aiebant, sensum congruere cum verbis, nec in ecclesia Dei ubi simplicitas est, aliud in corde clausum esse aliud in labijs proferri timuimus. Hieron adv. Lucif. t. 2.
Cum pleris videretur non ineundam cum his communionem qui Ariminensem Synodum recepissent: Hilarius optimum factu arbitratus revocare cunctos ad emendationem & pœnitentiam frequentibus intra Gallias concilijs at omnibus fere Episcopis de errore profitentibus apud Ariminum gesta condemnant, & in statum pristinum Ecclesiarum faciem reformant. Resistentes Saturninum|s| Ep. Arelatensem|is| & Paternu{illeg}|s| a Petrogoricis sacerdotio pellunt pelluntur, cæteris venia data. Illud apud omnes constitit, unius Hilarij benificio Gallias nostras piaculo hæresis liberatas. Sulpit. Sever. l 2.
Pene totum mundum gravi errore confusum, factis sæpe in Galli{illeg}|â| synodis per Hilarium fuisse ad viam veritatis adductum confitetur lingua multorum. Hæc Fortunatus. Baron: 360. 15
Hilarius hoc anno \vel sequenti/ in Italiam etiam transiebat, & \ibi/ fidem repa\ra/vit. Ruffin l 1. c 30 /31\
Ruffin speaking how Eusebius & Hilary reduced ye lapsed Churches, concludes Ita duo isti viri velut magnifica quædam mundi lumina Illyricum Italiam Gallias suo splendore radiarunt ut omnes etiam de abditis angulis & abstrusis hæreticorum tenebris fugarentur. Ruffin l 1. c 30, 31.
<107v>Eo tempore Synodus Parisiensis Epistolam misit ad Orientales in qua hæc. Plures numero qui aut Arimini aut Nicææ adfuerunt, sub auctoritate vestri nominis ad Vsiæ silentium sunt coacti: Quod verbum a vobis quondam contra Ariomanitarum hæresin inventum, nobis semper sanctè {et} fideliter susceptum est. — — Ita carissimi cum ex literis vestris in Vsiæ silentio fraudem se passam simplicitas nostra conoscat — Nos quo ab his omnibus quæ per ignorantiam perperam gesta sunt, referrimus; Auxentium, Vrsatium, Valentem, Gaium, Megasiū & Iustinum excommunicatos habemus secundū literas vestras, & certe, ut diximus, juxta fratris nostri Hilarij professionem qui se pacem cum his qui horum sectentur errores habiturum negavit, Blasphemias omnes, quas literis vestris subjecistis, damnamus. &c Hilar. frag. l 2. p 1, 2, 3. Baron 362. 230.
Luciferani adeò adversabatur receptioni lapsorum Episcoporum ut inter eos Helladius quidam cum videret tot Episcopos lapsos in hæresin vel communionem hæreticorum restitui, diceret mundum esse diaboli & ecclesiam in lupinar esse conversam. Hieron adv. Lucif. Baron: 362. 223.
Athanasio sedem occupante ejus fautores Arrianos Ecclesijs expellunt qui ideo privatis in ædibus conventus egerunt & Lucium crearunt Episc. Soz. l 5. c 6, 7. & l 6. c 5, 19. Socr l 3. c 2, 3, 4. Phil 7. 2. Niceph. 10. 6. Hæc Sandius.
Iulianus de Athanasio admonitus, hoc edicto ante Kal Decemb Anni 362 ejecit eum. Æquum erat, eum qui regijs et Imperatorijs edictis compluribus ejectus fuerat, unum saltem edictum regium expectare, ac tum deni domum suam redire; non autem singulari audacia at amentia fretum, legibus tanquam omninò extinctis ac perditis illudere. Etenim nunc quo nos Galilæis a Constantio ejectis non reditum ad suas ecclesias, sed in patriam cui suam concessimus, Audio Athanasium hominem audacissimum, solita audacia elatū, Episcopatus ( sedem iterum usurpare, id verò non mediocriter Alexandrino populo displicere. Quare eum jubemus urbe excedere &c. Iulian Epist 17 or 27. Baron 362. 241.
Iulianus initiari conatus res et mores Christianorum Baron 362. 302 & sequ ex Greg. Naz. orat contra Iul. Soz l 5 c 10, 15.
Constantius obit A.C. 361. Iu 3 Non Octob. Iulianus occiditur 6 Kal Iul A.C. 363. postero die Iovianus eligitur. Hic ethnicorum philosophos hon\or/ibus prosequitur, \Maximum/ præsertim \&/ Priscum quos in Persidem secum duxerat Iulianus tum Philosophia tum magia celebres (Eunapius) inde Baronius iram Dei in se concitass|tam| autumat. Baron: 364. 150, & 365. 3. Hic Athanasium in sedem restituit. Greg. Naz. in laud. Athanas. Socr. l 3 c 20. Theod l 4. c 3. Epiphan hæres 68. Sozom l 6. c 5. Valentinianus dein creatur 5 Kal Mart. 364. {illeg} & omnibus cujuscun fidei christianis licentiam concilia pro lubitu convocandi dedit. Inde concilium Lampascenū {illeg} in oriente A.C. 365
Syricius Post Damasum, Romanus Episcopus \fuit Syricius/ qui Præsbyteros cælibes cùm ducerent uxores removebat a ministerio: & Presbyteris maritis prohibuit consuetudinem conjugalem & non obtemperantes removit a ministerio. Extant verba ejus in libro decretorum distinct 82 ubi contra conjugium & declamatio contumeliosa, edicto inseritur, & insulse citatur edictum Pauli Qui in carne sunt Deo placere non possunt. — Gregorius dein decreta de cælibatu exasperavit /Canon Chron p 292\
<108r>Such as were cælibacy of the Clergy, abstinence from flesh, the veneration reliques {sic} & pictures, the feigning of miracles & legends, the invocation of saints & celebrating them with annual festivals & masses & the superstitious use of the sign of the Cross & holy water. For {sic}
For this {honour} prevailed so much that in any clergyman \if any such clergyman {illeg}/ were not monks they were elected out of Monasteries, \they/ were obliged to {liv} continency by law.
{illeg}ty will proceed to Finish the {illeg} the School, I thought it my {illeg} {h}ope you'l please to honour {illeg}e, I would have waited upon {illeg} {h}ave been spared from ye School
{illeg} humble & obleged Servt
{illeg} Ja: Hodgson
Divulsis inter se ac distractis sicuti dictum et aliarum opinionum sectatoribus, Ecclesia Catholica magis magis indies crescebat; cum ad eam plurimi accederent, tum ex dissidentibus inter se hæreticis tum præcipue ex multitudine Paganorum Sozom l 7 c 20.
Cum Imperator victo Maximo Romam venisset & una cùm Valentiniano insignem triumphum egisset, res quo Ecclesiasticas in Italia rectè ordinavit. Commodùm enim Iustina e vivis excesserat. Sozom l 7. c 14.
Imperator [Theod] lege lata præcepit ne hæretici collectas agerent neve de fide docerent, neve Episcopos aut alios ordinarent: ut alij quidem urbibus & agris pellerentur: alij vero notarentur infamia, nec jus æquum civitatis cum reliquis civibus possiderent. Et graves quidem pœnas legibus suis adscripsit: haudquaquam tamen executioni mandavit. Sozom l 7. c 12.
Contentiones & cœtus in foro fieri vetuit, ut de natura & substantia Dei solito more disputare haudquaquam tutum esset effecit, lata lege & pœna in eam rem constitutâ.
Merobaude 2 & Saturnino Coss mense Iunio. Hæreticorum Antistetes ab Imperatore cum mærore dimissi, scripti ad suos litteris eos consolati sunt; monentes ne ob id molestia afficerentur quod multi ab ipsorum partibus deficientes ad Consubstantialis fidem accederent: Quippe multos quidem vocatos paucos autem electos. Quod quidem ipsi minime decebant tunc cum per vim et ac metum omnes fere ab eorum partibus starent. Socr l 5 c 10.
Conveniunt Episcopi Concil Constantinop Mense Maio Euchario et Evagrio Coss. — Patriarchas constituerunt Provinciarum divisione facta, ita ut nullus Episcopus ultra propriam diœcesim alienas ecclesias invaderet. Id enim antea propter persecutiones promiscuèfactum fuerat. Ac Nectarius Constantinopolim & Thraciæ Provincias Helladius cæsariæ Episc & Greg. Nyss & Otreius Melitinæ, Ponticæ Diœcesis Patriarchatum. Amphilocius Iocon. & Optimus Antioc. diœcesim Asianam Timotheu{s} Ægyptum. Pelagius Laod. & Diodorus Fars. Orientem. Porrò decreverunt ut si necessitas posceret Provinciæ cujus negotia provincialis Synodus djjudicaret {sic}. Socr l 5. c 8.
Consilium Constantinopolitanum ex Episcopis Orientis tantum convocatum{illeg}. Theoderitus. l 5. c 7. Sequenti æstate plures episcopi Constantinopoli convenientes ad Synodū occidentalium Romæ collectum. &c Theod l 2|5| c 8.
Gaina Arrianorum causa bellum suscipit{illeg} Sozom l 8 c 4.
Gaina Gothus Magister utrius militiæ factus, Gothorum Gentem universam ex sedibus suis accivit. Et \contra/ Tribigildū Phrygiam vastantem profectus est ducens secum Gothorum Barbarorum maximam multitudinem Qui cum Phrygiam esset ingressus, cuncta cœpit subvertere. Romanis vero gravis subito invasit trepidatio tum ob ingentem numerum Barbarorum qui cum Gaina erant, tum quod opulentissimis orientis Provincijs & ad omnia opportunis grave periculum imminebat. Socr. Hist. l 6. c 6.
|Arc. 10.| Radagaisus Rex procul fuerant orbe fugati, Barbararum nationum ad quas se contulere, præsidio erigi cœpere. Prosp l 1.
Valentin & Martiano 1 Hac tempestate valde miserabilis reip. status apparuit siquidem quum ne una quidem sit abs barbaro cultore Provincia: & infanda Arianorum Hæresis, quæ se nationibus barbaris miscuit catholicæ nomen fidei toto orbe diffusa præsumat. Proper l 1.
Indic 10 Theod 5 & Honor 9 Coss (A.C. 412) Iovinus & Sebastinus tyrannnidem molientem occiduntur. Marcellin. Chr.
A.C. 439 Theod 17 & Fausto Coss. Vandali sub Geiserico Piratæ multas Insulas sed præcipuè Siciliam vastavere. Marcellin. Chr.
Legem de confirmand. Cosil. {sic} Constant. refert & transcribit Sozom l 7. c 9 De divisione Imperij in Patriarchatus consule etiam l 16. Cod Theod tit 1. p 11
Impp. Arcad. & Honor. Cæsario P.F. P.
Siquos forte Episcopi deesse sibi Clericos arbitrantur, ex Monachorum numero rectius ordinabunt. – Dat 7 Kal. Aug. Honorio A. IV, & Eutychiano Coss [398]. 16 Cod Theod Tit 2 De Episcopis &c. lex 32
Ante hanc Legem multi e vita Monastica in Clerum translati, quam in rem vide Athanasij Epist. ad Draconium. Hieronym. Epist 3 ad Heliodor. Epist 4 ad Rusticum Monachū de vivendi forma, fol 21. b. In Epitaphio Nepotiani fol 17. Augustini Epist 76, 81 ad Eudoxium: Codicem Africæ cap 80. Palladium in Lausiaca passim. Theodoretum .... Niceph l 11. c 23, 37, 38, 39 40, 41. Zosimus in decretis cap 1 & cap. siquis de religioso d, l 77. Exempla apud Athanasium in d. Epistola Palladium Laus. cap 21 Ita Basilius Epist ad Amphilochium Iconiensem 403 meminit Alexandri in Lycia Corydalo de Monacho Episcopi facti. Ita Severus ex Monaco Episc. factus ut scribit Marcellin in Chron. Vide et Epiphanium sub fin Tom I in expos. fidei. Vide et Iustiniani l 53. Cod de Episcopis & Novellam 6 cap. 1. §. 1. 123. cap. 1. Hæc Gothofredus ad l 32 prædict.
{illeg} Imppp Valentin. Theod & Arcad AAA Tatiano PF. P.
Nulli egresso ad publicum vel disputandi de religione, vel tractandi, vel consilij aliquid deferendi, patescat occasio. Et si quis \posthac/ ausu gravi at damnabili contra hujusmodi legem veniendum esse crediderit vel insistere motu pestiferæ perseverationis audebit, competenti pœna et digno supplicio coerceatur. Dat 16 Cal. Iul. Stobis. Theod A II & Cynegio Coss. (388) / Lex 2. 16 Cod. Theod. Tit 4 De His qui super relig. contend.
Imppp Valent. Theod & Arcad AAA Potamio PF. Augustali.
Deportatione dignus est, qui nec generali lege admonitus nec competenti sententia emendatus & fidem Catholicam turbat et populum [disserendo scil. de relig.] Dat 15 Kal Aug. Constantinop. Arcad A 2 & Rufino Coss. (392.) / Lex 3, 16 cod Theod. de his qui super relig. contend.
Finitur Consil constantinop. 7 Id Iul. Gothofred Com in Lex 3. 16 Cod. Theod. tit 1
Imppp Gratian. Valentin. & Theod. AAA Posthumiano PF. P.
Omnes omnino quoscun diversarum hæresum error exagitat (id est Eunomiani Ariani Macedoniani, Pneumatomachi Manichæi &c) nullis circulis coeant, nullam colligant multitudinem, nullam ad se populum trahant, nec ad Imaginem ecclesiarum parietes privatos ostendant. Nihil vel publicè vel privatim, quod Catholicæ sanctitati officere possit, exerceant. Ac siqui extiteri{illeg}t qui tam evidenter vetita transcendat, permissa omnibus facultate, quos rectæ observantiæ cultus & pu{illeg}lchritudo delectat, communi omnium bonorum conspiratione pellatur Dat 8 Kal Aug CP. Merobaude 2 & Saturnino Coss. (383) Lex 11. 16 Cod Theod Tit 5 de Hæreticis.
Hæretici sanguinis pœna plectuntur l 9, \34,/ 35, 51, 56, 57. Inquisitores in hæreticos instituti l 9, 13, 15, 31, 32, 35, 52. 16 Cod Thoed. Tit 5 de Hæret.
Ab initio
Impp Arcad & Honor AA. Aureliano Proc. Asiæ.
Hæreticorum vocabulo continentur \& latis adversus eos sanctionibus debent succumbere,/ qui vel levi argumento a {illeg} judicio Catholicæ religionis & tramite detecti fuerint deviare. — Dat 3 Non Sept. CP. Olybrio Probrino Coss. [395]. In hanc legem sic disserit Gothofredus.
Superiores ætate Principes hactenus stetêre ut hæreticorum doctores{illeg} & hæresiarcas docere prohiberent, urbibus pellerent; Episcoporum nomina usurpare, Sacerdotes Clericos instituere vetarent certo librarum aurearum numero multarent, Hæreticorū cœtus inhiberent sub pœna proscriptionis et exilij, loci in quo cœtus agitati fuissent publicatione, Ecclesias eorum vetarent vel etiam Catholicis addicerent. Quin et Hæretici omnes non una eadem austeritate habiti plexi: infamia his quando irrogata, Romani Iuris \communione/ usu interdicti, militare prohibiti officijs et dignitatibus exclusi, intestabiles esse jussi, donationum jure privati. Et in universum, ab initio fermè satis habuêre Imperatores cœtus hæreticarūproh{illeg}ibere, ne ultra supplicijs affecti: paulatim tamen & in quorumdam turpissimorum & præfactorum seditiosorum supplicia jure itum: Ne sedibus tantum suis, urbibus et provincijs pelli jussi, deportari plumbo contundi, bona eorum confiscari: cœtus illicitos agitantibus supplicia indicta & quando nominatim sanguinis pœna (lex 51 56 infr.) summo supplicio offici \jussi/ detestabiles execrabiles hæretici, veluti Encratitae, Saccofori, Hydroparastatæ {illeg}l 9 supr. hoc tit{illeg}: quæ prima Theodosij M. lex occurrit hoc Codice, de summo supplicio Hæreticis nonnullis (etiam extra cœtus illicitos de quo d. lex 57 & 56) irrogato: cui addenda et altera Honori puta lex 35, quâ utra etiam his eruendis Inquisitores dati, delatores exciti. hæc Gothofred 16 Cod Th. p 146.
Quia contigit rebaptizantibus Donatistis hæresin ex Schismate nasci: Decrevit Honorius ut facultatum quisquis fuerit rebaptizasse detactus, facultatum omnium publicatione multatus, inopiæ pœnam (quâ in perpetuum adficiatur) expendat: Quod iterantes baptisma, {illeg} aut qui consentiendo rebaptizationem propria hujus societatis permixtione non damnaverint, non solum testandi sibi, verum adipiscendi aliquid sub specie donationis vel agitandorum contractuum in perpetuum copiam denegatam haberent. Dat. Prid Id Feb. Raven. Stilicone 2 & Anthemio Coss. [405] Lex 4. 16 C. Theod. tit. 6. Ne Sanctum Baptisma iteretur. There is extant also a law of Theodosius jun. dated 413 (viz l 6. tit 6. Ib) against all rebaptizers in general wth reference to a severe punishment injoyned in a former law. Also law of Honorius (A.C. 407 {illeg} viz lex 40 de Hæret.) iterdicting ye Manichees & Priscilianists ye u{se} of ye laws or ye power of \giving or/ buying or selling or bargaining & making legacies & receiving by legacy &c. Before this the Eunomians had been interdicted ye use of ye law & ye power of giving or receiving or making \a will/ or receiving by a will. Lex 17 25, 49 \58/. 16 Cod. Theod. tit 5 De Hæret. And afterwards ye Eunomians are joyned wth ye Donatists & others in yesame punishment & made all together {obnoxius} to \all together/ incapable of buyin giving or receiving or leaving h{e}irs, & subjected to all ye laws yt had formerly been put out against them |,| \or other Hæretic{s}/. And the {illeg} Iudges to suffer what they remit in those that are brought before them. {illeg} Lex 65 De Hæret. Dat A.C. 428.
Baronius ex Augustino (Ad an 411. 6.) numerat sedes episcopales Catho/licorum 466 Donatistarum 159\ \quorum Episcopi venere ad Consil Carthag &/ præter 120 \præter 120 quorum Episco {illeg} ut numerabant Donatistæ /ut asserebant Donatist{æ}\ ut ass/ quorum Episcopi non venere ad Concil Chartag \illud/. {illeg} Hoc est 625 vel 745 si adjciantur præterea 120 Sedes \Donatistarum/ quorum episcopi non vene
Vast Vastata est Italia tot jam cladibus ergo Italorum vitia destiterunt? Obsessa est urbs Roma et expugnata, ergodesierunt blasphemi ac furiosi esse Romani? Inundarunt Gallias gentes barbaræ: ergo quantum ad mores perditos spectat non eadem sunt Gallorum crimina quæ fuerunt? Transcenderunt in Hispaniæ sed non mutata vitiositas. Postremò nequa pars mundi exitialibus malis esset immunis, navigare per fluctus bella cœperunt: quæ vastatis urbibus mari clausis et eversis Sardinia et Sicilia id est fiscalibus horreis at abscissis velut vitalibus venis, Africam ipsam id est quasi animam captivavere Reipublicæ &c. Salvian de gubern Dei. l 6.
— diripuit. Verùm quondam, cum e Carthaginis portu passis velis soluturus esset interrogatus a Nauclero, quo tendere populabundus vellet: respondisse: quo Deus impulerit, adeo ut ex nulla causa in obvios quoscun hostiliter ferebatur.
Porro ita formidabilis factus erat Gensericus piratica classe ut Alexandria etiam fuerit timore concussa. Etenim hæc habent hæc acta Danielis Stylitæ Quædam fama in omnes Gentes manavit, Gensericū regem Wandalorum bellū gerere adversus Romanos magno apparatu & majori audacia, & quod magna manu pervenit Alexandriam eam sibi volens belli facere præmium. Non parum ergo animo angebatur magistratus et ipse Imperator. &c Baron an 464. 33.
Eginardus vocat Campos Gothalanicos
In Ecclesijs Basilicis et cæmiterijs & monasterijs sceleratius sæviebant \& cum majoribus incendijs domus orationis magis quam urbes cuncta oppida concremarunt/ — Quanti tunc ab ejs præclari pontifices & nobiles sacerdotes diversis pænarum generibus extincti sunt, ut traderent siquid auri vel argenti proprium vel ecclesiasticum haberent. {illeg} — Nonnullos in frontibus & tibijs Al Alijs palorum vectibus ora reserantes fœtidum cœnum — pag 617 {porrigebant}. Quantis sacerdotibus — ib — capitis dissipabant. Vbi verò munitiones aliquæ videbantur — p 618 — Fornitana. – Præterea præcipue nequequam cunctatus est Vandalis — est civitatem \p 619 ———/ parte projecit.
Sebastianum prætextu religionis occidit {illeg} p 619 plures etiam episcopi et clerici exular{unt} quod regem dicerent Holof Pharonem {sic}, Nebuchadonosorū Holofernem aut aliquem similem nominasset p 620.
After ye description of many deaths, Victor in ye end of Gensærics reign adds. Quæ vero in Hispania, Italia, Dalmatia, Calabria, Apulia, Sicilia, Sardinia, Srutijs {sic}, Lucania, epiro vel Hellada gesserit melius ibi ipsi qui passi sunt miserabiliter lugenda narrabunt. lib 1. fin.
Huneric Episcopum suum Iocundum & Presbyteros ac Diaconos suos id est Arianos quàm plurimos incedit nec non et bestijs mancipavit Victor l 2.
Præcepit deinde sacras virgines congregari dirigens Vandalos cum suæ gentis Obstetricibus ad inspicienda [Et contrectanda contra jura verecundiæ verecunda pudoris: {illeg} {nec} quas cremantes gravi incendio suspendio at ingentia pondera pedibus colligantes laminas ferri ignitas dorso ventri mamillis & lateribus apponebant; Quibus inter supplicia dicebatur: Dicite quomodo Episcopi vobiscum concumbunt & clerici vestri? Quarum acerbitate pœnarū plurimas tunc scimus extinctas. Episcopos Presbyteros Diaconos & alia Ecclesiæ membra ad {illeg} quin fere millia ad exilium eremi destinavit.
Postea Hunericꝰ edicto leges Romanas in seipsos retorquet
Ex occasione terribilium Iudicium ac legum ne in æterni judicij pœnas incidant, corrigi eos cupimus, non necari; nec disciplinam circa eos negligi negligi {sic} volumus, nec supplicijs quibus digni sunt exerceri. – Quæsumus igitur ut potestatem occidendi te habere obliviscari, &c D. Aug. Epist 127 Ad Donatum.
Cùm {illeg}ego \Potitiano {sic}/ indicassem illis me scripturis curam maximam impendere, ortus est sermo de Antonio Ægyptio Monacho — stupebamus autem audientes tam recenti memoria & prope nostris temporibus testatissima mirabilia tua in fide recta et Catholica Ecclesia. Omnes mirabamur, & nos, quia tam magna erant, & ille quia inaudita nobis erant &c. Hæc Augustinus ad Deum de {illeg} Potitiano {sic} communicanti|e| sibi vitam Antonij. Confess lib 8. cap 6.
|X| Tu igitur [Theodosj] ne templa occlusi ne ullum aditum arceri jussisti ne ignem ne turificationem, ne alios fug fumigationū honores templis aris ejecisti. p 10.
|X| Constanti \Constantius/ καθεῖλε νεὼς then he adds wth{o}ut difficulty, & then says. Majus quid ipse addam quod ille templa circa se constitutis dono dedit haud aliter at equum aut mancipium aut canem vel phialam auream p 22, 23.
Iulianus Dijs sacra & honores & templa et aras et sanguinem restituit.
Sed ne tales [Ethnicos \homines/ scil.] ab honoribus submovisti, quia et Magistratus contulisti, & Convivas fecisti. Id & multoties antea fecisti, & nunc præter alios tibi sociasti virum per deos (conducere id imperio sentiens censens) virum per Deos jurantem, tum apud alios tum apud te quo, ne succenses, ne injuria affici hujusmodi jurejurando putas, ne omnino malum esse, meliores spes in Dijs habentem. Cùm igitur Tu nos non abigas, quemadmodum ne ille qui Persas armis fugavit, quo [Iulian. scil.] quomodo subditos [ethnicos] aliter hanc in partem quàm ipsi sentientes fugant isti [monachi]? This Libanius in his Oration to Theodosius against ye Monks pulling down Temples. [Liban. Orat ὑπὲρ τῶν ἷερῶν script A.C. 390 ut definit Gothofred. in Comment.] Hæc in Opusculis Iac. Gothofredis
|X| Zonaras in Dioclesiano, \diserte/ scribit primum Persanū regem utro nomine Artaxerxes & Artaxares vocatum.
|X| Zonaras de victoria Galerij contra Persas scribens; addit: Alijs quo multis bellis Dioclesianus & Maximianus partim per se, partim per Cæsares & duces prospere confectis, imperij fines amplificarunt. Quibus victorijs elatus Dioclesianus, se non amplius a senatu salutari, sed adorari voluit.
|X| Dioclesianus & Maximianus consenti {illeg} persecutionem contra{illeg} Christianos instituerunt superioribus omnibus vehementiorem & immaniorem. Summo enim studio, ac potius furore, Dei nostri Iesu Christi salutare nomen in omnibus delere terris sunt conati. Quo tempore tanta eorum qui pro Christi confessione in omnibus civitatibus et provincijs fortiter occubuerunt, multitudo fuit, ut eorum iniri numerum ægre possit. Hanc enim carnificinam cæteris rebus omnibus antevertendam esse putabant Zon. in Diocl.
|X| Ait Zonaras quod Decius barbaros persequens \cum filio et magna multitudine/ in Paludem incidit ubi omnes perierunt ut nec corpora eorum invenirentur, cæno obruta.
|X| {Quoniam} post eum [Constantinum] de filio ejus loquuntur [Monachi scil.] & quomodo {Tem} καθεῖλε νεὼς templa destruxit, non minùs laboris in ijs destruendis impedentibus destructoribus, quam in ædificandis extructoribus: adeo operosum fuit lapides ab invicem divellere vinculis validissimis constrictos. Quoniam, inquam hujus meninerunt, majus quid ipse addam, quod ille Templa circa se constitutis {d}ono dedit haud aliter at equum aut mancipium, aut canem vel phialam auram. Liban Orat Pro Templis.
Nec pago implicitos per debita culmina mundi
Ire viros prohibet &c. Hoc Prudentius de Theodosio, priore adv. Symmachum circa finem Id etiam ostendunt Theodosij M. Lex 11 & 12 C. Th. de paganis. Idem fecit et Constans de quo vide Notas Gothofredi in Libanij Orat. pro Templis, in fine.
Anno 546 reliquiæ Vandalorum sub Guntharide Duce in Africa contra Mauros militabant: hic est qui Aimoino II. 23 dicitur Vultharith rex Vandalorum a 550. Sandius p 328.
Zeno mittit Theodoricum in Italiam contra Odoacrū. Sand. p 308.
Bellum Gothicum extendit in Dalmatiam Ann 535. Sand p 325. Pompon /Egnat l 2. Procop in Pest & Hist Arc. Niceph 17. 10, 24. Dresserus\
An. 406 Barbari invadunt Gallias de quibus vide Aimoinum III. 1. & Paulum Warnefridum in Episcopis Metensibus
|NB| Fredebaldus rex Vandalorum ingredientius Hispanias. Sand p 282.
|NB| A. 423. Post regem Othacarum Alani in Hisp. se submittunt Vandalis Chron Idacij & Isid.
Valentinianus ut scribit Machiavellus in Historia Florentina, relicta urbe Roma Ravennam transtulit imperij sedem. Sand p 297 & Ioannem episc Raven. constituit summum patriarcham ib. v. Rubeum
Cum principes Christiani sint, & persecutio nulla sit, & religio non inquietetur, qui ad probandum fidem experimentis durioribus non compellimur inferioribus saltem officijs domino plus placere debemus. Salvian lib 3. de Gub. Dei.
Belisarius igitur (qui jam secundo ad Africam transiens Vultharith Wandalorum regem rebellionis insimulatum, sub dolo pacis interemerat, residuos Wandalorum Reip. jugo substraverat) audito quod Franci (scil. rege Theodeberto) Italiam infestarent, Romam redire maturatò contendit. &c Aimoin l 2. c 23.
Historica quædam excerpta ex veteri stemmate Genealogico Regum Franciæ.
Gennobaldus, Marchomerus, Suno, Theodomeris. Isti duces vel Reguli extiterunt a principio Gentis Francorum diversis temporibus: sed incertum relinquunt Historici quali sibi procreationis linea successerunt.
Pharamundus: sub hoc Rege suo primo Franci legibus se subdunt quas Primores eorum tulerunt Wisogastus, Atrogastus, Salegastus.
Chlochilo. Iste transito Rheno Romanos in Carbonaria Sylva devicit Camaracum cepit et obtinuit. Annis 20 regnavit. Sub hoc rege Franci usque Sum̄am progressi sunt.
Merovechus: sub hoc rege Franci Treverim destruunt, Metim succendunt, us Aurelianum perveniunt. Hæc ex \nova/ {illeg} Bibliotheca {M.S.} Libr Manuscriscriptorum {sic} librorum Philippi Labbæi Soc. Iesu.
Vide Hadrianum Valesium de lege Salica.
Panegyricus (Si mihi) dictus: anno 292 Sicut to Maximiane Auguste nutu Nerviorum et Trevirorum arva jacentia, lætus postliminio restitutus, & receptus in leges Francus excoluit: ita nunc post victorias tuas Constanti Cæsar invicte, quicquid infrequens Ambiano, & Bellovaco & Tricassino solo Lingonico restabat, Barbaro cultore revirescit &c – [Tunc ergo videre fuit, quod idem ille prædicat] totis porticibus captivitatum sedere captiva agmina Barbarorum. Windelin de Leg. Salic. c 5
In eundem sensum, ac verba etiam alter Panegyricus (Facerem) dictus Quid loquar, ait, rursus intimas Francorum nationes, non jam ab his locis, quæ olim Romana, invaserant [Bataviam scilicet, Menapiam, Taxandriam] sed a propijs ex origine suis sedibus [Sicambricis Transrhenanis] at ab ultimis Barbariæ littoribus avulsas; ut in desertis Galliæ regionibus collocatæ, etiam pacem Romani Imperij cultu juvarent, et arma delectu? Windelin. ib. p 68.
Ammianus principio lib 16 narrat, Argentoratum, Brotomagum, Tabernas, Salisonem, Nemetas & Vangionas, & Maguntiacum civitates a Barbaris Transrhenanis possessas, eos territoria earum habitare, non ipsas urbes: Nam (addit) ipsa oppida, ut circundata retibus lustra, declinant. Vindelin c 6.
Tradunt multi, Francos de Pannonia fuisse digressos, & primum quidem littora Rheni amnis incoluisse; dehinc, trasacto Rheno, a[57] Tongriam transmeasse; ibi juxta pagos vel civitates Reges Crinitos super se creavisse, de prima & (ut ita dicam) nobiliore suorum Familia. Quod postea a[58] probatum Chlodovei victoriæ tradidêre, id in sequenti digerimus. Greg. Turone{ns} Nam et in consularibus legimus Theodomerem regem Francorum filium Richimeris quondam et Aschilam matrem ejus, gladio interfectos. Ferunt etiam tunc Chlogionem utilem ac nobilissimum in gente sua regem Francorum fuisse qui apud Dispargum castrum habitabat quod est in termino Thoringorum. in his autem partibus, id est ad meridionalem plagam habitabant Romani us Ligurim fluvium. Vltra Ligerim verò Gothi dominabantur. Burgundiones quo Arrianorum sectam sequentes, habitabant trans Rhodanum qui adjacet civitati Lugdunensi. Chlogio autem missis exploratoribus ad urbem Camaracum, perlustrata omnia ipse secutus Romanos proterit, civitatem apprehendit: in qua paucum tempus residens, us summam fluvium occupavit. De hujus stirpe quidam Merovæum regem fuisse asserunt. Greg Turon l 2. c. 9. Gennobaldus Marcomer & Sunno duces Francorum Transrhenanorū Imperante Theodosio & Maximo irrumput|n|t in Gallias. Greg. Turon. l 2. c 9.
a NB. Reges ecce juxta Civitatis, hoc est, in solo {Romano} non Teroana; quas Gregorius velut nominat dum de his Chlodovæi victorijs in sequentibus se digesturum promittit, quod et facit extremo lib secundo Illic enim narrat quomodo Sigibertus Coloniæ Agrippinæ Rex \Chlo/, Chlodericus Coloniæ Agrippinæ rex, Charara|i|cus \Rex/ [Teroanæ ut affirmat Malbrancus] \&/ Ragnacharius Camaraci Rex a Chlodovæo victi et eorum regna occupata sunt. Quos omnes Reges Chlodovæi propinquos ac parentes (hoc est cognatos) fuisse addit idem Gregorius et Chlodoveus ipse \apud suos/ fatetur confessus est. Hi ergo illi reges oriundi a prima illa Nobiliori Francorum familia, quâ eadem & illa et Chlodovæus prodijt. Cum hos videamus regnasse omnes juxta pagos vel Civitates Belgicas Coloniam Teroanam Camaracum (inter quas media est Tangrorum civitas) meridiana luce clarius est horum progenitores esse de quibus quos Gregorius ait transacto Rheno Tongriam transmeasse, ibi juxta pagos vel civitates regnasse, exorsos scilicet una cum Pharamundo intra Terminum Tongrorum apud Dispargum Brachbantiæ considente dum dum {sic} illi alias at alias urbes sibi deligunt. Windelinde lege Sal. Cap 6.
{illeg} NB 2do. In Germania nullæ erant urbes. Nam scribit Tacitus: nullas Germanorum populis urbes habitari satis notum est; ne pati quidem inter se junctas sedes. Colunt discreti ac diversi, ut fons, ut ut {sic} Campus ut Nemus placuit. Et Ammianus principio l. 16 narrat Argentoratum, Brotomagum, Tabernas, Salisonem, Nemetas & Vangionas, & Maguntiacum Civitates a Barbaris possessas eos territoria earum habitare, non ipsas urbes: Nam (Addit) ipsa oppida ut circundata retibus lustra, declinant. Hence therefore ye criniti reges were over cities wth in ye Empire. Windelin. ib.
Quibus paratis Iulianus petit primos omnium Francos, eos vide licet, quos consuetudo Salios appellavit ausos olim in Romano Solo apud Toxiandriam locum habitacula sibi figere prælicenter: cui, cùm Tongros venisset, occurrit legatio prædictorum. Ammian. l 17. De situ Toxandriæ vide Windelin cap. 8. viz: nunc Campinia dicitur. viz in Arborick–bant{illeg} vel Brabantia.
Franci{illeg} Germani quondam vocitabantur: quemadmodum autem a principio fuerint id nomen sortiti, & \a/ Gallias deinde invaserint, ac Gothis simul sint hostes effecti, explicaturus mox sum. Regio ea omnis, quæ ab oceano et Gadibus navigantibus ad dextram jacet Et paulo post \sic {pgt} explicare/ Paludes præterea his in locis [juxta Rhenum scil.] non paucæ ubi primi Germani, gens barbara habitabant, b nec magni tunc primum momenti viri qui nunc Franci vocitantur. His finitimi Arborichi accolæ erant, qui cum cætera Gallia at item Hispania jampridem Romanis parebant. Post c hos in Orientem solem Thoringi [Tongri] barbari sunt, qui Cæsaris Augusti permissu, sedes hs tenuere, & ab his Burgundiones haud procul ad notum ventum vergentes inhabitant. Suevi deinceps et Alemanni gens valida, liberi omnes et jam diu ea incolunt loca. Temporis verò processu Visigothi, vi in Romanum Imperium facta, Hispanias omnes et Gallias ultra Rhodanum flumen suæditioni subactas, vectigales redditas tenuere. Erant autem Arborichi Romanorum tunc milites, quos sibi Germani [Franci scil.] cum obedientes facere et subditos vellent, ut qui finitimi essent et prin|s|tinos vitæ mores penitus immutassent, eorum agros assiduè populari, & hos copijs universis invadere: Arborichi verò cum et virtutem præ se et erga Romanos benevolentiam fervent viros fortes eo bello se præstiterunt. cum his vim inferre Germani non possent, societatem ut secum saltem inirent, & mutua inter se facerent connubia, precabantur: quas non inviti conditiones Arborichi mox accipere. Erant nam utri Christianæ fidei sectatores. Sic ita unum hi coeundo in populum ad maximam potentiam evasere. &c Procop. Got. l. 1. Pergit dein tradere bellum inter {illeg} Gothos & hos Germanos quos et Francos ambiguè vocat.
Regionum limites ac confinia lingua nostra vocant Bant. Ita comitatus Tester-bant est Taxandriæ limes: Buken–bant (Buccinbbantes Ammiano) sunt ad limites Buchoniæ Silvæ populi: Ooster–bant Ostrobandia est, seu orientalis limes Diœcesis Cameracensis: Arborick–bant (familiari nobis Aphæresi est est notissima nobilissima regio Brack–bant Arborica tota, totidem litteris scri Arborica tota. &c. Probatur etiam ex situ quod eadem sit {illeg} Arboricha regio et Bra\ch/bantia.
[Iulianus Datiano et Cæreale Coss [358] Parisijs movens] petit primos omnium Francos quos consuetudo Salios appellavit ausos olim in Romano Solo apud Toxiandriam — locum habitacula sibi figere prælicenter. Cui cum Tongros venisset occurrit Legatio prædictorum &c pergit dein dicere quomodo Iulianos hos \adortus vicit & supplicantes/ recepit, sed Francos Chamavos similia ausos expulit. Id quod ipsemet Iulianus in Epistola ad Athenienses sic perscribit brevissimè: Υπεδέξαμην μὲν μοῖραν τοῦ Σαλίων ἔθνους Χαμάβους δὲ ἐξήλασα. Suscepi quidem partem Saliorum gentis, Chamavos verò expuli. {illeg} Eandem expeditionem Libanius \etiam/ in Oratione funebri super morte Iuliani {illeg} perstringit. Iulianus in expedit{illeg}ionem profectus, circa fluvium in morem fulminis, ita nationem omnem [forsitan Saliorum] peculit ac consternavit ut mutare sedes, at in orbem Romanum commigrare statuerint, ac pars Imperij fieri. Agros ergo petierunt, eosdem obtinuerunt. Zosimus paulo etiam explicatius: Saxones, inquit, Quados suæ [Chamavos] suæ nationis partem in solum ab Romanis occupatum emittunt. Hi Saliorum gentem Francorum portionem, & vi Saxonum in hanc Insulam Bataviam suis sedibus expulerunt \expulsam ejecerunt/. Hæc insula cum priùs in universum Romanis paruisset a Salijs hoc tempore possidebatur. Cæsar ea re cognita, Quados quidem aggrediebatur, jusso priùs exercitu cum Quadis acriter dimicare; Saliorū neminem occidere, vel prohibere quò minùs in Romanorum fines transirent quod non ut hostes Romanam ditionem invaderent sed per vim ac coactionem a Quadis expellerentur. Hâc animadversa Cæsaris humanitate, Salij partim ex Insula cum Rege suo Romanum in solum trajecerunt, partim arrepta fugâ montes {illeg} [forte /[forte limites] seu Bergam]\ petebant, omnes Cæsari supp{li}ces facti, sponte sua se cum rebus suis ejus fidei permittebant. Zos. l. 3
Ab anno 358 Franci Salij cis Rhenum per Taxandriam Tongriam cum suo rege (quod Zosimus habet) fixis domicilijs, suos quidem reges ac principes item habuerunt, perinde ac illi Transrhenani; sed Romanis obnoxios, at etiam subinde consules. Anno 387 Mellobaudem Domesticorum comitem, Regem Francorum, virum fortem exhibet Marcellinus eodem anno etiam Ricomerem, Comistem item Domesticorum Gratiani. quem (editum stirpe regia, regem item uti) consulem cum Clearcho creavit Theodosius an. 384. hujus filius fuit ille Theuder{m} Rex cujus vultus enstat in nummo aureo cum isto nomine, certissime cusus intra Gallias (ac forsam etiam Tongris) cùm monetariam fabricam tunc nondū intelligerent horum rudis Germania, et quæ non latinis uteretur aut verbis aut literis. Arbogastes item Francus vir insignis. Windelin c. /12\
Francos trans Rhenum desijsse an 407 circiter vult Windelin. c 13
Eclipsis ☉, 421. Maij 17. fer 3. {illeg} Faramundus erg. regnat an 420.
Dispargum Castrum est Diest—Brachbatiæ ad fluvium Tameram {Oli} olim Dioste, Diost — {burg} borch. {illeg} Dies—burch. Windelin l 14.
Ricomer et Clearchus Coss (Cassiod Chron {illeg}) comes domesticorum sub Gratiano (Ammian l 31) Comes et Magister utriusmilitiæ (Lex 13 de re milit. Cod. Theod.)
<115v>Budæus de asse lib 5 p 227. Ritius. Epist: Frank.
[Editorial Note 20]X Pacatus {illeg} Paneg{illeg} ad Theodosium M. {illeg} cum Hispaniam laudet laudat: Hæc Iudicum, ait, Mater, hæc Principum est: Hæc Trajanum illum, hæc deinceps Hadrianum misit Imperio. & Themistius Orat. 5 speaking to ye same Theodosius calls Trajan & Marcus & Antoninus [or rather Marcus Antoninus] πολίτας ϗ ἀρχηγέτας ejus, {illeg} [i.e. Populares majores ejus, his countrimen & ancestors.
X Themistius Orat 12 ad Iovianum habita, de Chistianis {sic} religionem Paganorum cohibentibus sermonem faciens ait ἀλλ᾽ οὐ σύ γε ὦ θεοειδέϛατε βασιλεῦ, ἀλλὰ τά τε ἄλλα ἀυτοκράτωρ ὤν τε ϗ ἐις τέλος ἐσόμενος, τὸ τῆς ἁγιϛείας μέρος ἅπαντος εἶναι νομοθετεῖς Non ita (divinissime Imperator) fecisti sed cum in cæteris et Imperator & esses & perpetuò sis futurus, quod ad religionem cultum numinis pertineret, in cujuslibet esse arbitrio tua lege constituisti. {illeg} Idem Themistius Orat 17 ad Valentē Imp. eandem licentiam a Valente lege sancitam {commorat}.
X Quum duæ urbes primariæ sint universi terrarum orbis altera a Romulo altera, altera a Constantino condita, magis tamen nostram tibi congruere dixerim: quod quum nè tantillum quidem ad genus illorum qui in illa rerum potiti sunt, pertineret, imperij tamen cū eadem maxima urbe consors per virtutem effecta sit. Themist. Orat. 18 ad T in Legatione ad Theodosium sub initio Imperij ejus.
X Monachi homines quidem specie sed vitam turpem porcorum more degentes exigentes, qui in propatulo infinita at infanda scelera committebant, quibus tamen pietatis pars videbatur, sacri loci [scil. Templi Serapidis] reverentiam proculcare: nam ea tempestate, quivis atram vestem indutus, qui in publico sordido habitu spectari non abnuebat, is tyrannicam obtinebat authoritatem. Enapius in Ædesio sub finem.
X Eunapius there also speaking how {illeg} the{illeg} \Monks/ adored ye||their{illeg} Saints: says. θεούς τε ἀπεδείκνυσαν ϗ προσεκαλινδ{illeg}οῦντο τοι . . . . . . μολυνόμενοι πρὸς τοῖς τάφοις. μάρτυρες γοῦν εκαλοῦντο ϗ διάκονοι τινὲς ϗ πρέσβεις τῶν αιτήσεων παρὰ τῶν θεῶν. Pro divis ostentabant; ijs genna submittebant – – – ad illorum sepulchra pulvere sordibus conspurcati: in his nonnulli martyres, diaconi alij, & legati arbritri precum apud deos petitionum apud deos nominabantur. Eunap. Ædesio.
Iuliano mortuo mansit sacrificiorum usus ad tempus aliquod. Decius regn. an 2 mens 6. Gallus ann 2 mens 4 imp. (Petav. Doctr. Temp. /l 11. c 26.\
Eclipsis ☉ an 421. Maij 17. fer 3. Faramundus
Out of Ignatius Epistles. Epistle to ye Trallians.
Ἀληθῶς ἀνέλαβε σῶμα ὁ λόγος γὰρ σὰρξ ἐγένετο, ϗ ἐπολιτεύσατο ανευ ἀμαρτίας. Τίς γὰρ, φησὶν, ἐξ ὑμῶν ἐλέγχει με περὶ ἁμαρτίας. Ἔφαγε, ϗ ἔπιεν ἀληθῶς. Ἐϛαυρώθη, ϗ ἀπέθανεν επι Ποντίου Πιλάτου
i.e. He truely took upon him a body; f|F|or the Word was made flesh; & {sic} \And/ dwelt with \amongst/ men without sin; For which with of you, saith he, can accuse me of sin? He \did/ eat & drink & was crucified & dyed under Pontius Pilate. [All wch is affirmed of ye word; And a little after]
{illeg}Ἐι δε, ὥσπερ τινὲς ἄθεοι ὄντες, τοῦτ᾽ ἔϛιν ἄπιϛοι λέγουσι τὸ τὸ δοκήσει γεγενῆσθαι αὐτὸν ἂνθρωπον, οὐκ ἀληθῶς ανειληφέναι σῶμα, ϗ τῷ δοκεῖν τεθνηκέναι, πεπονθέναι οὐτῷ ὄν οὐ τῷ ὄντι. {&c}
i.e. But if, as some Atheists yt is incredulous men affirm, he was {born} born a man in appearance onely & did non really truely take upon him a body, & that d|t|he died in appearance & did not truely suffer [note the suffering is affirmed of him that took on him a body yt is of ye λογος. And a little after]
Ἀληθῶς τοίνην ἐγένε|η|σε Μαρία σῶμα, θεὸν ἔνοικον ἔχον. ϗ ἀληθῶς εγενήθη ὁ θεὸς λόγος ἐκ τῆς παρθένου, σῶμα ὁμοιοπαθὲς ἡμῖν ἠμφιεσμένος. αληθῶς γέγονεν ἐν μήτρᾳ, ὁ πάντας ἀνθρώπους ἐν μήτρᾳ διαπλάττων και ἐποί\ε {sic}/σεν ἑαυτῷ σῶμα ἐκ τῆς παρθένου αἱμάτων. &c
i.e. Therefore Mary truly begat his body, having God dwelling wthin it, And God the Word was truely born of a virgin being cothed with a body subject to like passions with us as we are, And \he was/ truely conceived in ye womb who forms all men in ye wombs; And he m & \he/ made himself a body out of the blood of ye virgin. &c
Epistle to ye Philadelphians.
Ἐάν τις τᾶυτα μὲν ὁμολογῇ, ϗ ὅτι θεὸς λόγος ἐν ἀνθρωπίνω σώμα τι κατῴκει, ὢν ἐν αυτω ἀυτῷ ὁ λόγος ὡς ψυχὴ ἐν σώματι, διὰ τὸ ἔνοίκον εἶναι θεὸν, ἀλλ᾽ οὐχὶ ἀνθρωπείαν ψυχήν.{illeg} λέγῃ {illeg} τὰς δὲ τὰς παρανόμους μίξεις ἀγαθόν τι εἶναι — οὗτος οὕτε φιλόθεος, οὐτε φιλόχιϛος εἶναι δυναται. If any man confesse these things, & that God the word doth inhabit a humane body; bei the word being in it, as {the} a soul in a body; & because | therefore that wch inhabits it is | to be a God, \and/ not a human soul: but yet affirmeth that fornication is a certain good — he can neither be a lover of God not of Christ. [Then this nothing can be plainer]
Epistle to ye Church of Smyrna.
\\Τὸν θεον λογον —/ Καθηλώμενον ὑπὲρ ἡμῶν ἐν σαρκὶ αηθῶς/ Ἀληθῶς ἔπαθε, ϗ οὐ δοκήσει, ὡς ϗ ἀληθῶς ἀνέϛη, ϗ οὐ αλλ᾽ ουχ᾽ ὥσπερ τινὲς τῶν ἀπίϛων ἐπασχυνόμενοι τὴν τοῦ ανθρώπου πλάσιν ϗ τὸν ϛαυρὸν ϗ αὐτὸν τὸν θάνατον, λεγουσιν ὅτι δοκησει ϗ οὐκ ἀληθείᾳ ἀνείλφη τὸ ἐκ τῆς παρθένου σῶμα, ϗ τῷ δοκεῖν πέπονθεν, ἐπιλαθόμενοι τοῦ εἴποντος. Ὁ λόγος σὰρξ ἐγένετο \** [59]/. —— οὐκοῦν ὁ λόγος ἐν σαρκὶ ὤκησεν. ἡ σωφία γὰρ ἑαυτῇ ᾠκοδόμεσεν οἶκον, ὁ λόγος τὸν ἑαυτοῦ ναὸν λυθέντα ὑπὸ τῶν χριϛομάχων ἰουδαίων, ἀνέϛησε τῇ τρίτῇ ἡμερᾳ. *** [60] He suffered truly & not in appeareance, as also he rose again truely & not as some incredulous men who being ashamed of his incarnation & cross & death, say {illeg} that \he/ seemed {illeg} but not in truth did not not {sic} take upon him a body of ye Virgin & that he suffered in appearance onely; they being forgetful of this evangelicall saying; The Word was made flesh. {illeg} —— \/ Did not therefore the word inhabit flesh? For wisdome hath built her an house (Prov 8): The word \on ye 3d day/ raised again its own temple which \was disolved by/ the Christ — opposing Iews (Iohn 2.19) {illeg} & the word, its flesh being lifted up after the manner of the brazen serpent in the wilderness, did draw all men after him unto æternal life.
Τί {illeg} γὰρ ὠφελεῖ, εἰ ἐμὲ ἐπάινει τὶς, τὸν δὲ κύριόν μου βλασφημεῖ, non confitens μὴ ὁμολογῶν αὐτὸν σαρκόφορον θεόν. What profits it if any one prais me & blaspheme my lord not confessing him to be a God clothed with a body flesh.
Μηδεὶς πλανάθω, ἐαν μὴ πιϛεύσῃ Χριϛὸν Ιησοῦν ἐν σαρκὶ πεπολιτεῦσθαι, ϗ ὁμολογέσῃ τὸν ϛαυρὸν ἀυ {sic}τοῦ, ϗ τὸ πάθος, ϗ τὸ αἷμα, ὁ ἐξέχεεν υπερ τῆς τοῦ κόσμου σωτηρίας, οὐ τῆς ζωῆς {illeg} αἰωνίου τέυξεται, κἂν βασιλεὺς ᾖ, κἂν ἱερεὺς, κἂν ἄρχων, κἂν ἰδιώτης κἂν δεσπότης, ἢ δοῦλος, κἂν ἀνὴρ ἢ γυνή. Ὁ χωρῶν χωρείτο, ὁ ακουῶν {illeg} ἀκουέτω. Let no man \be/ deceived; Vnless he believe Christ Iesus to have dwelt in the flesh amongst us, & confess his cross & his passion & his blood wch he shed for the salvation of the world, he shall not obtein eternall life whether he be king or Priest, governour or subject, master or servant, man or woman. He that takes it \conceives/ /understands\ let him take conceive it /understand it\, & he yt hears {illeg} let him hear it.
Epistle to Polycarp
Προσδόκα Χιϛὸν {sic} τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ τὸν ἄχρονον ἐν χρόνῳ, τὸν ἀόρατον τῆ φύσει, ὁρατὸν ἐν σαρκ{illeg}ὶ. τὸν ἀψηλάφητον ϗ ἀναφῇ, ὡς ἀσώματον, δἰ ἡμᾶς δὲ ἁπτὸν ϗ ψηλαφητὸν ἐν {illeg} σώματι τὸν ἀπαθῆ ὡς θεὸν, δἰ ἡμᾶς δὲ παθετὸν ὡς ανθροπον{illeg}, τὸν κατὰ παντα τρόπον δἰ ἡμᾶς ὑπομείναντα. Expect christ the son of God the timeless in time, the invisible by nature visible in a body, the intrectable & untangible as incorporeal, for our sake possible as a man, him that after all manner of ways indured for our sake.
To the Ephesians.
Ὁ λόγος γὰρ σὰρξ ἐγένετο. ὁ ἀσώματος ἐν σώματι, ὁ ἀπαθὴς ἐν πἁθητῶ σώματι, ὁ ἀθάνατος ἐν θνητῷ σώματι. For ye word was made flesh; the incorporeal in a body, the impossible in a possible body, the immortal in a mortal body.
To the Trallians.
Χριϛὸν ἀγένητον νομίζουσι τὸ δὲ πνευμα οὐδὲ ὅτι ἐϛὶν ὁμολογοῦσι. τινὲς δὲ αὐτῶν τὸν μὲν υἱὸν ψιλὸν ἄνθρωπον εἶναι λέγουσι. ταυτὸν δὲ εἶναι πατέρα ϗ υἱὸν ϗ πνεῦμα ἁγίον. They think christ to be unbegotten, & confess not that the holy ghost they confess not that he is. And some of them affirm that ye Son is a meare man, & yt ye father & Son & holy ghost are ye same thing.
To the Magnesians
Ὅς πρὸ αἰῶνος παρὰ τῷ πατρὶ γενηθεὶς, ἦν λόγος θεὸς μονογενὴς υἱός. ϗ ἐπὶ συντελείᾳ τῶν αἰώνων, ὁ αὐτὸς διαμένει. Who before ages was begotten of his father, being was ye word God, ye onely begotten son begotten {sic} of his father before ages, & remains ye same to ye end of ages.
Εἷς θεὸς ἐϛὶν ὁ παντοκράτωρ ὁ φανερώσας ἑαυτὸν διὰ Ἰησοῦ Χριϛοῦ τοῦ υἱοῦ ἀυτοῦ, ὅς ἐϛιν αὐτοῦ λόγος, οὐ ῾ρητὸς, ἀλλ᾽ οὐσιώδης, οὐ γάρ ἐϛι{illeg} λαλιᾶς ἐνάρθρου φώνημα, αλλ᾽ ἐνἐργείας θεικῆς οὐσία γενητὴ. There is one god, \the/ almighty, who manifested himself by his son Iesus Christ who is his word, not spoken but substantial (real). For he is not the voyce | sound of an articulate speech, but a begotten substance of the Divine F{illeg} efficacy (energy).
Πρὸ πάντων μὲν αἰώνων γενεθεὶς παρὰ τοῦ πατρὸς. Begotten of his father before all ages.
Τοῖς ἐξοκείλασιν εἰς πολυθείαν, τὸν ἕνα ϗ μόνον ἀληθινὸν θεὸν καταγγείλοντα, τὸν εἁυτοῦ πατέρα. Preaching to them that were addicted to polytheism, the one & onely true God, his father.
<117v>To the Philadelphians.
Εἷς ἀγένητος, ὁ θεὸς ϗ πατὴρ. ϗ εἱς μονογενὴς υἱὸς, θεὸς λόγος ϗ ἄνθρωπος. ϗ εἷς ὁ παράκληος, τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας. ἓν δὲ ϗ τὸ κήρυγμα, ϗ ἡ πίϛις μία, ϗ τὸ βάπτισμα ἕν, ϗ μία ἡ ἐκκλησία. There is one unbegotten, the god & father, & one onely begotten son, God the Word & man, & one conforter the spirit of truth. And so there is one preaching, one faith, one baptism & one church.
᾽Εάν τις λέγῃ μὲν ἕνα θεὸν, ὁμολογῇ δὲ ϗ Χριϛὸν Iησοῦν{illeg}, ψιλὸν δὲ ἄνθρωπον εἶναι νομίζῃ τον κύριον, οὐχὶ θεὸν μονογενῆ ϗ σοφίαν ϗ λόγον θεοῦ αλλ᾽ εκ ψυχῆς ϗ σώματος αὐτὸν μόνον εἶναι νομιζῇ, ὁ τοιοῦτος οφις ἐϛὶν, &c. If any man acknowledge one God & confess Christ Iesus, but supposes not to the Lord to be a meare man, \& steems him not to be/ the onely begotten God, & wisdome & word of {his} father God, but to consist onely of a soul & body, that \man/ is a serpent.
To the Smyneans {sic}.
— τὸν θεὸν λόγον, τὸν μονογενῆ υἱὸν —— καθηλῳμένον ὑπὲρ ἡμῶν ἐν σαρκὶ ἀληθῶς. —— ϗ ἀληθῶς ἔπαθε &c. God ye word — crucified for us in true flesh — — He suffered truely &c. See befor above.
To the Romans
Ἐπιτρέψατέ μοι μιμητὴν εἶναι πάθους Χριϛοῦ τοῦ θεοῦ μον. Suffer me to imitate the passion of Christ my God.
To {illeg} yet To give them a nearer let me ask how they will understand this r instance St {illeg} Greg. Naz. Sets ye Greg. Naz. Sets ye inverts ye order of or saviour's words & sets teaching baptizing before teaching
But further whh|a|t will they say to this place of Gr. Naz. where ye order of {sic} Here or baptising to \the order of or Savior's words is inverted/ baptizing set before | after teaching: \{illeg}/ which \{illeg}/ plainly argues \shews/ that this Fathe{r} understood not \that there was any/ force in ye order of [or Saviour of or Saviours] words, so {it} [& it is & yet nothing can be plainer then that this Father inteded {sic} not to denote ye order of ye things by ye order of ye words For had he] for then he would not have varied from that order. Neither did he intend any order of ye things by ye order of his own words: for had he intended by setting teaching after baptizing to express such teaching as was to come after it, he should not have put ye word μαθητευων after the {illeg} whole sentence βαπτιζω σὲ ἐισ ὄνομα πατρος ϗ {υ} υἱοῦ ϗ πνεύματος ἁγίου. / Yea Greg. Naz. inverts ye order of or Savior's very words, wchit is not likely he had would have done had / Had this Father{illeg} understood of any force in ye order of or Saviours words \to signify ye order of the things/ he would not have inverted it, or had he intended any such force in ye order of his own words, that is, by setting — put ye word μαθητέυων not only after βαπτίζω but after ye whole βαπτίζω. There cannot be any force therefore in argueing from ye order of ye words to ye order of ye things: & yet
Wth a d. c. \also put/ wthout a præp. St Basil useth ye word μα by St Basil the \a/ power to ye resurrection
Sr When you were last here you told me it would be necessary for me to go over into Bedfordsh. to take some order about Mr Day's tenure If you ple before or Lady day. If you please to let me know by a line or two ye next opportunity what time I may find you at /
Nor let any one think that ye them citations needles as if because ye Antipædobaptists reject all authority but that of scripture: [For if they should signif be of little or no force wth \to convince/ them, yet may they serve to confirm {illeg}ing others] For \other parties even/ ye Papists thems \themselvs/ who would seeme to lay so greater \much/ weight upon Tradition then any others party are as little moved out it when it makes against them as any other party \cry up tradition most seem as hard to be convinced by it as the Antipædobaptis {sic}/, & ye Antipædobaptists are willing \as/ ready to catch at any things in tradition that seems to make for they have tradition on their side \as any others to possess their followers wth an opinion yt of tradition from the beginning/ ... The removal of this perswasion I thought therefore not to be neglected, \{illeg}/ hopi|e|ng|ing| that what I have done herein it may prove \will/ work as well to ye conviction of {illeg} th{illeg} some that are already lapsed as to ye establishing of {illeg}|others| as|yt| are wavering: wch if it do
For wch ends I have not scrupled to make \use/ of all kinds of \various/ Authors, \of {illeg}|divers| kinds/ leaving others
that relish on that relish not all to {choose} \{pike} out/ what they relish most. such as
[Editorial Note 21]Hæc Probat Gothofr. {in} Comment. in l. 7 de Pagan Cod. Theod. Scil. Symmachus
{illeg} {Et} {illeg} Scilicet Themistius Orat 12 ad I{illeg}i Iovianum A.C. 364. habita, de Christianis —— constituisti &c. Idem Them. — commemorat et utrum Imp. eo nomine laudat. Porrò de Valentiniano — servabat. Quin etiam Libanius (Orat pro Templis) ait|d| Constantium alludens ait: Valentinianus melior extitit — est. Et Baronius an 371. 171 docet quod
Hactenus ita post Iulianum floruit Gentilitas. Et huic est quod Symmachus in Relatione ad Val. jun. ait: Si numerentur hi Principes utrius sectæ utrius sententiæ; proximus eorum [scil. Iulianus] ceremonias patrum coluit, recentior [scil: Iovianus Valentinianus & Valens] non removit. Dissimulationem ideò et conniventiam horum posteriorum principum Symmachus laudat, memorat et Ambrosius l 1 & 2 adversus Symmacum. Sic et Libanius (Orat pro Templis) |ait quod mortuo Iuliano mansit sacrificiorum {usus} ad Tempus aliquod|
De simili licentia a Gratiano et Valentiniano jun. ad us an 380 vel 381 circiter concessa, & sacrificijs deinde (reliquo cultu permisso inhibitis vide Gothofredi Comment. in l. 7 de Pag. C. Th.
Imp. Valentinianus, Theod. & Arcad. AAA Tatiano PF. P.
Quicun sub professione Monachi reperiuntur, deserta loca et vastas solitudines sequi, ad habitare jubeantur Dat 3 non. Sept. Veronæ, Valentin. A. 1V & The Nestherio Coss [390] Revocantur dein 15 Kal. Maij A. 392.
Scripsit Symmach relat A.C. 383 (Baron ) & respondit Ambros anno sequ (Baron. ) Et cùm Symmachus prætenderet. Respondit Ambros: Absit ut hoc Senatus petisse dicatur. Pauci Gentiles communi utuntur nomine. Nam et ante biennium fermè cùm hoc petere tentarent, misit ad me Sanctus Damasus Romanæ Ecclesiæ Sacerdos, libellum quem Christiani Senatores dederunt, & quidem immunerari, postulantes nihil se tale mandasse, non congruere gentilium istiusmodi petitionibus, non præbere consensum, quæsti etiam publicè privatim se non conventuros ad curiam si tale aliquid decerneretur. [Vide Baron an 384. 9.
Sic et Sym Prudentius post viginti circiter annos, primo de Senatu dein de populo hæc loquitur.
Respice ad illustrem, lux est ubi pubblica, cellam,
Vix pauca invenies gentilibus obsita nugis Ingenia &c
Posthinc ad populum converte oculos, quis in urbe est
Qui Iovis infectam sanie non despuat aram? &c
Et dubitamus adhuc Romam tibi Christe dicatam
In leges transisse tuas? omni volentem cum
Cum populo & summis cum civibus, ardua magni
Iam super astra poli terrenum extendere regnum?
Nec moveor, quod pars hominum rarissima clausos
Non aperit sub luce opulos, & gressibus errat.
Roma a{b} {Alar}ico capta 9 Kal Sept. A D 410: P. Diac misc: l 13. p 398
Sub Snyone Rege Dan\e/marchiæ, exonerata multitudine gentis, Longobardi egressi sunt, et ad Danubium pervenerunt, contra Herulos feliciter pugnarunt Iustiniano imperante. Lazius l. 9. p 517
— Igitur egressi de Scandinavia [Insula sub Rege Sueciæ vel Danmarchiæ] sive Scandavia insula Wynnili [sic enim primò dicti sunt Longobardi] sub Ibore et Agione ducibus, in regionem quæ vocatur Scoringa [forte Livonia et Prussiæ] adducti, per aliquot illic annos consedere. Illo quo tempore Ambri et Asij Wandalorum duces vicinas Provincias bello premebant. Hi multis elati victorijs nucios ad Wynnilos mittunt ut aut tributa Wandalis persolverent aut se ad belli discrimina præpararent Paulus Diac — Mandant igitur per legatos Wandalis pugnaturos se potiùs quam servituros. Erant siquidem tunc Wynilorum universi {illeg} juvenili ætate florentes sed numero perexigui. Paulus Diac. l 1. c 7. Igitur Wynnili, qui et Longobardi, commisso cum Wandalis prelio — victoriam obtinent. P. Diac. c 9. \Dein Hoc fuit sub ducibus Ibore et Angione/ — Igitur transmisso, de quo diximus, flumine [forte Rhe|no| no cum ad ulteriores terras pervenissent, illic per tempus aliquod commorabantur |–| Nocta|u| autem quadam — subito super eos irruentes Bulgari — multos prosternunt tamdiu tam acriter per eorum castra grassantes sut ipsum Agilmundum regem interficerent. |Resumptis tamen viribus post hæc incommoda Longobardi Lamissonem sibi regem constituut {sic} P. Diac. l 1. c 11. Ex hoc loco potiti victori|
Sub ducibus forte in Rugilandeam {sic} e Scoringa transeunt, dein fluvium transeunt sub Rege Agilmundo. Dein sub Tadone ingrediuntur Mor qui — in Bulgaros arma convertit. P. Diac l 1. c 11. Ex hoc loco potiti victoria – in Germaniam transmigrarunt haud procul a Reno ubi est modo Palatinatus inferior consederunt proxime Cheruscis Lazius l 12. p 642. \Post in Moraviam transeunt Laz Ibid./ — Postea sub Tadone bellum cum Rodolpho Herulorum Reges exortum est, et Herculi vincuntur et prorsus delentur non solum castris sed agris quo in finibus Pannoniæ Norici secus Istrum amnem exuti Longobardis reliquerunt Diac l 1. 12 — Post Valaritum nonus Andoinus regnum adeptus est qui non multo tempore post Longobardos in Pannoniam traduxit — Gepidæ vero ac Longobardi concepta jamdudum rixa tandem in apertum exarserunt bellum. P. Diac. l 1. c 15. {illeg} Habitaverunt autem in Pannonia annis 42bus – Deinde \Tunc/ Alboinus sedes proprias, hoc est Pannoniam, amicis suis Hunnis contribuit: eo quidem pacto ut siquo tempore Longobardis necesse foret reverti sua rursus arva reciperent. \Lazius l 12 p 645/ — Et {illeg} una cum suis et saxonibus pleris et alijs quos addixerat \sibi/ adjuxerat, contendit Italiam, {illeg} mense Aprili A.D. 562.
Sub Ducibus Ibor et Agon ex Insula Scandavia adveniunt A de{illeg} \&/ Vandalos prœlio vincunt \potiti regionibus duabus amplis quas Diaconus recenset Scoringia et Rugilandia./. Et his mortus regem {illeg} primum sibi constituunt. Agilmundum qui a Bulgaris fines tunc Germaniæ colentibus per insidias vincitur et occiditur A.D. Paulus Diac. l i /c 10\
2 Lamisso qui Bulgaros vincit
3 Leth Longobardis in Germania colentibus præfuit annos 40 / P. Diac l 1. c 12
4 Gildeochus in Germania imperavit regnavit.
5 Gedeochus Anastasio imperante {illeg} in Germania imperavit \regnavit/
<119v>Claffo Gedeochum patrem ibidem secutus est Diac l 1. c 13
Tado sive Tato Longobardos ex Rugilandia primus ad campos patentes ut opinor M Moraviæ {illeg} Et Rudolphus regem Herulorum vicit ejus sedes in finibus Pannoniæ et Norici secus Istrum occupat Diac l 1. c 13
Wacho
Waltharith septem annos
Ando{illeg}us adversus Gottos in Italia regnantes gentem suam in Pannoniam traduxit et \vicit/ Turisindum Gepidarum regem vincit qui tunc ulteriorem Danubij Pannonijs objectam oram tenebat Dia. l 1. c 15.
Albinusus Albuinus victis Gepidibus et occiso Chunnimundo \eorum/ rege, sed{illeg}es in P postquam gens ejus 42 annos in Pannonia habitos commorasset, et sedes in Pannonia quos jam per 42 annos occuperant Longobardi, relinquit amicis Hunnis amicis ejus hac tamen lege ut restituerent siquando reverti necesse haberet.
Duravit hoc regnum ab Ann 390 ad an {illeg}773
Gothorum genera sunt Gotti seu Ostrogotti, Hypogotti seu visigotti, Gepides et Vandali, nomen tantum et nihil aliud mutantes. Lazius p 561 l 10.
Gotti diu consederant in Dacia seu Trasylvania {sic} extra Romanam ditionē {sic} sed Daciam Gotti quam — Hodiè Transylvaniam Hungariæ ac Vallachiam nominant Gottos paulo ante Alexandri magni ætatem occupasse invenio, reliquisse verò sub Valentiniano et Valente circa A.D. 376. In hoc loco se Gotti proprijs armis cum a Macedonum tum Romanorum quo jugo fortissimè dimicando us defenderunt, ait Lazius \de Gent. migr./ l 10. p 354.
Hunnis a Palude Mæotide incumbentibus — fecit {illeg} Ermarichi Gothorum Regis immaturus obitus — ut in studia \partium/ Gothi dividerentur et alius alium Ermanaricko successorem nominarent. Inter quas disceptationes (authore Iornande) Balamber Hunnorum rex — Gottos defatigatos demum agris Daciæ exuit et ad Istrum fugavit Lazius ibid.
Ammianus libr 31 \Eutropius lib 12/ sic scribit. Circa hæc tempora Gothi trans Istrum constitui civile bellum inter se duabus partibus commoverunt. Vnius præerat Fridigernus alterius Athalaricus. [ Frig|d|igerius autem cum suis omnibus Arrianus erat, Athalaricus vero cum suis paganus. [Cum prævaluisset Athalaricus, Fridigernus auxilium a Valente postulat per Vlfiam Episcopum suum qui moratus sub Constantio fuerat cum Eudoxio et Acacio Arrianis; qui etiam litteras Gothicas primus adinvenit et scripturas divinas in eam linquam {sic} convertit. Statim Valens præcepit Thraciæ militibus ut Fridigerno auxilia] {illeg} — tandem Fridigernus cum suis occidentalem partem petijt {occidens} Athalaricus verò cum suo exercitu ibidem remansit. Et \Vnde/ hi dicti sunt Vesogothi hoc est occidentales Gothi, \dicti sunt Et/ illi vero Ostrogothi id est orientales Gothi. — Ea tempestate Gens Hunnorum diu in proprijs sedibus et inaccessis clausa montibus diu repentina rabie exarcit in Gothos eos conturbatos ab antiquis sedibus expulit. — Gothi transite Danubio fugientes a Valente sine ulla fœderis pactione
Ammianis {sic} scribit Gothos ab Hunnis prementibus divisos esse \l. 31/
<120r>Gotti in duas partes nuper per discordiam divis erant The Goths where for many ages seated (in Dacia wch is the northern part of Hungary (now called Transylvania, {illeg} or Vallachia) & ther) or ye northern parts of Hungary in Dacia (& had ever defended y|th|) on ye confines of ye Empire on ye northern parts of Hungary {illeg}under on where they had continued for many ages untill about ye untill under their on
dive{rs} suscepti sunt tribuente eijs terras Thraciarum ad habitandum. — Hoc fuit initium ut illo in tempore Romana respublica calamitatibus subderetur, Barbari enim cum Thracias obtinuissent licenter Romanorum vastabant Provincias. Hæc Eutropius. l 12.
Ammianus l 31 scribit Gothos ab Hunnis prementibus divisos esse. Et cum eo consentit Iornandes.
The Goths were \a large Kingdom/ seated \beyond Ister/ on ye northern parts of Hungary a where bordering upon ye Epir{im} \in Dacia/, where they had for many ages continued under their own Kings neigbours to ye Roman Empire b untill But about ye yeare \375 or/ {illeg}|3|76 \c/ their King Ermanaric dying they fell into civil{illeg} dissentions about ye succession & \so/ divided part {were} themselves into two {illeg} Kingdoms ye \& so divided into two Kingdoms whereof/ one part left their seats & went westward to ye side of Ister under their King Fridigern, the p the other part staying in their seats under their King Athalaric.d Whence And from this situation they were first called Ostrogoths & Vesogoths. e
About ye same time the Hunns made an irruption upon them & conquered ye Ostr\o/goths, {illeg} wch & ye Ve whom when ye Vesogothoths {sic} perceived that y \their brethren/ were not able to resist they past over the Danube desiring ye Emperor to grant them seats (sent Vlfia their Bishop to the Emperor Valens to desire) past over the Danube {illeg} & seated themselves in Thrace having first obteined leave of ye Emperor Valens.
The Goths were a large Kingdom seated \for many ages together/ beyond Ister on ye northern parts of Hungary \in Dacia/ where they had for many ages continued neighbours to ye Roman Empire. But about ye year 376 \being invaded by/ the Huns from ye confines of ye Lake Mæotis invading them a great part of them quit their seats & remove westward electing leaving their King under ye conduct of Fridigern, leaving ye {sic} their King & ye {rest} nation Country to be subdued by ye {illeg} Enemy. And still flying from ye Conqueror they pass ye Danube |anno 377| & by permission of the Emperor \Val{en}s/ seat themselves in Thrace under his protection amongst his subjects in Mæsia under his subjects but not long after rebell against the Emperor {illeg}i{illeg}d{illeg} & neare Hadrianople {illeg} circumvent & destroy his whole Army & burn him in a cottage country cottage. This was done {Au} in August A.D. 378. Afterward the{illeg}|| spoile {prociding} to overrun Pannonia Thessaly Epire & Achaia. But ye next year Thedosius is sent wth a wonderfull \very great slaughter {sic}/ slaughter, untill (they submitted themselves & supplicated for peacewch Gratian by ye consent of Theodosius (who was now faln sick) granted them {illeg} A D 3{illeg} & received)Theodosius |But at lenght he| falling sick at Thessalonica, Gratian madeby ye \wth his/ cosent {sic} of Theodosius made peace wth them; Gratiano 5to et Theodosio Coss. A.D. 380 & permitted them to seat them selves in a part of Thrace Gratiano 5to et Theod Coss. A.D. 380
E Scythia \primo/ egressi Vandali ad oram maris Bathici {sic} inter ostia Vistulæ et Albis amnium consedere ubi Modo Pomerania ac Meclaburgensis Prussia ditiones extenduntur. \(Polonia Pomerania Prussia et Trasylvania {sic})/ Vnde legentes postmodum Vistulæ ripam ad interiora Germaniæ magis transmigravere, ubi{illeg} mixti Germanis talem linguam didicere cujus voces quasdam in explicatione Iconum præmissimus — Vandalis tunc erant ab oriente Gothi ab occidente Marcomanni a Septentrione Hermunduli, a meridie Ister qui et Danubius dicitur. Lazius p 600, 602
Hic ergo Vandalis commorantibus bellum indictum est a Geberich Rege Gottorum — sed mox ipse rex Vandalorum Wisumar magna cum parte gentis suæ prosternitur — Tunc perpauci Vandali collecta imbellium suorum manu infortunatā patriam relinquentes, Pannoniam sibi a Constantino Principe promissam petiere ibi quadraginta annos plus minus sedibus locatis, Imperatorum decretis ut incolæ famularunt, Hæc Iornandes. Nota Stilico erat de Gente Vandalorum.
sed longo post tempore Gepides ipsi, Longobardi, ut proximè habitantes hostes invicem facti et armis sunt — Sed Longobardi haudquaquam Gepidibus pares — cum Romanis sibi ineundum esse fœdus constituunt. {illeg} — Iustinianus consilio {h} — cum Longobardis belli societate inita — equitum \ultra/ decem millia ad eos mox mittit. {illeg} [Ex ijs tamen maxima pars aliò divertuntur] Gepides supera{ntur}. Hæc procopius Romanis ducibus commonefactis ut gente Mortuus est Odwin ac deinde regnum jam decimus Albuin celerrimè debellata maximo in Italiam studio cum \equitatis/ omni exercitu contenderent. Sed ex his perpauci ad Longobardos veniunt. &c.
Mortuus est Odwyn ac deinde regum jam decimus Albuyn ad regendam patriam cunctorum votis accessit — Albuyn cum Avaribus qui primū Hunni postea de regis proprij nomine Avares appellati fœdus perpetuum init. Dehinc ad præparatum cum Gepidis bellum profectus est. Qui cum e diverso properarent, Avares, ut cum Albuyn statuerant, eorum patriam invaserunt. {illeg} — Chumnimundus Gepidarū Rex primo cum Longobardis confligere jubet — Longobardi victores effecti sunt, tanta in Gepidas ira desævientes ut eos ad internecionem us delerent. — \Et/ Gepidorum ita genus diminutum est ut ex illo \jam/ tempore ultra non habuerint Regem sed universi qui superesse bello poterant aut Longobardis subdit aut us hodie{illeg} Hunnis eorum patriam occupantibus possidentibus — subjeti sunt. P. Diaconus.
Reges Vandalorum.
1 Wisumarus, sub Constantino magno, a Gepidis victus et Dacia expulsus. Iornandes.
2 Carocus Theodosio imperante, depopulata Germania et Maguntiaco expugnato, primus gentem suam in Pannonias traduxit. (sed in proprias sedes reverti {coactus} est.
3 Godogesitus ex Pannonias in Italiam inde in Galliam et Hispanias traduxit. Ann. 399. 54, 55, 56.
Beatus Antonius cum a S. Athanasio Alexandriæ Episcopo propter confutationem hæreticorum in urbem Alexandrinam esset accitus, & isset ad eum Didymus, vir eruditissimus captus oculis, &c. Hieron. ad Castrutium Ep 33. Tom 1.
Obit Paulus {illeg} anno 343 exordio 7mi anni Constantij{illeg}. Baron: nempe Ann 343. sec 1. nempe 60 annos post 283 persec: vide ibi. Obit Hilarion An 372. Anno Æt 80. /Obit Anton. 358: an 105 nat.\
Etsi credo pervenisse etiam ad sanctitatem tuam de persecutione quam etiam nunc adversus fraternitatem facere conati sunt inimici Christi, quærentes sanguinem nostrum, possunt tamen clarissimi nostri referre quo religioni tuæ. In tantum enim rabiem per milites extendere ausi sunt, ut non solum civitas clericos effugarent sed etiam ad Eremitas exirent & funestas suas manus adversus μοναζοντας μονάζοντας imitarent. Hæc Athanasius ad Luciferum in qua {illeg} Luc Epistola Luciferum gratulatur & valde laudat propter epistolā convitijs plenam \a Lucifero/ missam Imperatori Constantio, quam et Athanasius in Græcū vertit & ad ecclesias orientis misit. Baron Ann 356 sect 70 & sequ. In illa autem Epistola Lucifer vocat Constantium Stolidissimum Imperatorem, Arij vermem, beatorum mactatorem, oculos cordis serpentis morsibus conf{illeg}t confossos habentem, dicit \vocat/ fidem suam heresin Arrianam {illeg} dicit credentem secum Iudas Iscarioth Iudæorum imitatorem puniri, & frendores colubri per se illatos — alia multa. Consule.
20000 virgines & 10000 monachi in civitate Oxirincho apud Theas. Baron A 316. sec 30.
Lucifer in lib. 1 pro Athan. ad Const. misso dicit Athanasium perosum habitum a Constantino magno & idcirco in exilium missum quia noluerat esse Arianus quod Athanasius missus fuerat in exilium quia noluerat esse Arianus; idcirco nam Athanasium perosum habitum a patre tuo [Const magn.) non te fugit quandoquidem et tu in ea eum digneris persequi causa in qua fuerit & tuus pater persecutus. — Et inducit Constantium sic loquentem nisi pater meus benè fecisset conferre se ad Arrianos non ejus filij regnaremus. |Barō: 336. 13. Vide locum Hilarij scribentis in Constantium. Baron 357. 60.|
Cum populus Alexandrinus continenter vociferaretur, & precibus Deum sollicitaret pro Athanasij reditu, & magnus ille Antonius Monachus de eo persæpe ad Imperatorem scriberet observaret ut Meletianorum sententiæ minimè assentiretur sed eorum criminationes calumniarum loco duceret: Imperator [Constantinus M.] neutiquam suaderi potuit — sed constanter asseruit se ne destiturum de sententia [Meletianorū scil] ne Athanasium, utpote seditiosum et judicio ecclesiastico condemnatum revocaturum. Rescripsit præterea Antonio se non posse concilij sententiam contemnere. Nam etsi pauci vel ad odium vel ad gratiam judicare solent tamen non esse probabile ut tanta{illeg} illustrium et spectatorum episcoporum multitudo in simili errore versarentur: Athanasium autem contumeliosum esse, arrogantem dissidij et seditionis authorem. Sozom l 2. c 39. |Imperator incusat etam Ægyptios seditionis.|
<122v>Andæus Homoüsianus in Scythiam imperante Constantio relegatur — ubi progressus ad intima Gothiæ — multos Gothorum ad fidem instruxit. Ab ipso sane multa Monasteria in Gothia facta sunt &c. Epiphan Hæres 70. Baron an 341 /sec 40\ Fuit Andæus Anthropomorphita. Ib.
S. Basilius author Monachismi in Ponto \& Cappadocia./. Basil Ep 63. & 79 & Baron: an 361. /sec 50, 51.\
Monachos fide Catholica præ cæteris enituisse constat, inquit Baron: an: 361. s: 50.
Donatistæ in Africa adversabantur Monachis Baron an 340. 9.
Athansio propalante Monachismus in urbem introducitur Baronb an 340. 8.
Res ab Antonio gestas scripsit Athanasius (Hieron de script. Eccl. in Anton. & in Evagr. quod et alij oes affirmant) quas e græco Evagrius Episc Antioch. \& comes Hieronymi/ in Latinum convertit, ut et Hieronymus (Hieron Ep: 101) unde Gelasius ab eo scriptam Antonij vitam tradit (Gela. decr. lib. authent. & apocr.)
Mela{illeg}nia ab ipso Athanasio donata{illeg} est ovina pelle quam dono acceperat ab Macario Abbate, a|o|blata ipsi munere a Leone pro gratiarum actione de catulis ab ipso luci redditis, cujus rei adeo admirandæ Ruffinus historiam narrat (Ruffin l 2. c 4)
Florentinus, Bonosus & Ruffinus insignes Monachi
Aquileienses clerici, quasi chorus beatorum habentur (Hieron. Chron) per quos scil: Ariani expulsi. Sed et qui ibi erant clerici et Monachi, hoc præconio ex ijsdem tres potissimum laudantur in Chronico cum ait: Florentinus, Bonosus et Ruffinus insignes Monachi habentur. Baron. Annal. 372 42
Theodosij Anchoretæ cujus precibus S. Hieronymus monasticæ vitæ institutum arripuit res præclarè gestas Theodoretus conscripsit, \Theodor. in Philoth. c: 10/ Eum patria Antiochenum eo sanctitatis pervenisse tradit, ut nautes ejùs nomine invocato, tempestatem maris ingruentem sedarent. Baron Ann 372 sec 44.
Hyeronym: monachus. Hieron ep: 22 ad Eustochium.
Nunc in Occidente Sol just
Athanasium juvenem præfectum in eremum adhæsisse magno \illi/ Antonio ipse in ejus vita a se scripta significat Barō An 311. 63. Athanasius in exilio quæritur de persecutione Monachorum, & quod tunc non liceret illi fratres vide Ep ad Lucif. Baron 356. 76, 77.
Gregoriꝰ Nazienzenꝰ factus Presbiter Baron An 362 sec 65 Mox Monachus (in eremum a Basilio invitatus) Baron Ann 363 sec 82 & sequ. Basil /Greg. Naz.\ de silentio & jejunio.
Epiphanius Sozomenes cum monachos Palæstinos recenset, ait: Ex eorum numero fuere Hesychius Hilarionis sodalis, & Epiphanius, qui postea Salaminæ, quæ est urbs Cypri, fuit Episcopus. At Hesychius in eo ipso loco, in quo magister ejus vitam egit monasticam: Epiphanius autem in tractu Eleutheropolitano, in Ægypto longissimo tempore inter monochos versatus. Sozom l 6. c 32. Baron an 372. 108.
Epiphanius Salaminæ Cyri Episc. qui cum Hilarione \plurimum/ versatus est, laudem ejus brevi Epistola scripsit, quæ vulgo legitur. Hieron: in vita Hilarionis.
Basilij Ep: 19 sic inscribitur: Desideratissimis ac religiosissimis fratribus & sympresbyteris Acacio, Aetio, Paulo, Silvano, & Diaconis etiam & religiosis Monachis fratribus Basilius Episcopus. &c Bar an 375 14. fuere hi nominati Monachi primores in Syria apud Chalcidem habitantes. Baron ib. Fuit etiam Basilius quo{illeg} /pater Monasterij juxta Eleutheropolim ib sec 16.\
<123r>I. Chrysostomus monachus Baron an 382 sec 64 & Chrysostom. de compuctione Cordis lib. 2. postea Episcopus Constantinop.
Monachi ita fue{illeg} Paulinus (ut puto \post/ Nolanus Episcopus) presbyter \{mo}/ et \mox/ Monachus Bar A.C. 394. sec 86, 87 & 94. Ejus uxor etiam dissoluto conjungij statu fit monach ib.
M\a/uritius Episcopus Andigavensis Monachus Bar an 394
Sulpitius Severus Monachus \factus an 394/ sed an Clericus quære Baron an 394. sec 96. |Presbyter Bar 431. 190|
Athanasius cum Antonio ab adolescentiâ assueverat, & (ur|t| ipse Author est in \ejus/ vita a se scripta testatur) inservierat, (Baron: 328.5) fit Presbyter Alexandrinus surrogatus \deposito/ Ario cum suis. mox et Episcopus clanculum eligitur unde turbæ maximæ concitatæ ( ) & visitat Ægypti Thebaidis ecclesias & Monachos Pachomium et Antonium (Vita Pachomij Sur. t. 3. Bar: 328. 3, 5.) Introduxit etiam Monachos in Alexandriam et circa se retinuit ( ) & post cædem Magnentij, cum pulsus esset a Constantio, recessit in Eremum et ibi per sex annos continuos vitam monasticam degit. ( ) {illeg}
Cassianus clericus et {illeg} (diaconus scil.) et Monachus. Baron 404. 78
Vincentius Lirinenis Mon. et Presb. Gennad. de script Eccl. c 64. Baron 434. 19
Theodoritus a prima ætate in monasterio institutus, inde ad Episcopatum subvectus.
Sozomen monachus ardens sed an clericus haud {sciv.} Socrates
Gregorius Nyssenus
Didymus Alexandrinus. Ephrem Syrus (Theodorit l 4 c 29. Sozom l 3. c {illeg} \15/, 16.
Maiarij duo monach & Presb. Sozom l 3 c 14 Sidonius Carm or Epist 16 Ad Faustum Episc
|Macarij duo| Paphnutius, Or, Ammon, Ioannes, Sarmata, Hilarion, Antonius Monachi. Sidon. ib.
Spiridion
Siricius Papa sanxit nemine|i|m clericu|o|m nubere licere.
Monachi sub Valente A.C. 372 \a Lucio dira passi/. Sic enim Ruffinꝰ \ille Hieronymi inimicus/ in l. 2. c 3, 4. Post fugas civium & exilia, post cædes et tormenta flammas quibus innumeros confecerat ad monasteria furoris sui arma convertit, vastat eremum, & bella quiescentibus indicit. Tria millia simul aut eo amplius viros per totam eremum & solitaria habitatione dispersos oppugnare pariter aggreditur \mittit armatam equitum et peditum manum &c – – – – – – – – –/ &c – Per id tempus patres monachorum, vitæ et antiquitatis merito, Macarius, Isidorus, alius Macarius, at Heraclides & Pambus Antonij discipuli per Ægyptum & maximè in Nitriæ deserti partibus habebantur. {illeg} Baron an 372. 85.
{illeg} Multi Monachorum Nitriæ per Tribunos et milites cæsi: Valens enim lege data ut Monachi militarent, nolentes fustibus interfici jussit. Hieron in Chron. Idem testatur Oros l 7. c 35. Vt et l 63 de Decurion. C. Theod. & Cod. Iustin. eodem tit. l 26. Baron {illeg} Lex autem dat Kal. Ian. Valentinian & Valente AA. coss. Baron: Ann: 375. c 10, 11.
Monachi Nitriæ hominem membris omnibus & præcipuè pedibus aridum sanant inungendo cum oleo et invocando Deum quem Lucius persequitur. Item cæcus \absente Macario {illeg} a cellula sua/ visum recipit inungendo proprios oculos cum luto ex pariete Macarij resoluto in aqua de puteo ex qua Macarius bibere solebat. Ruffin. l 2. c 3, 4. Subdit post hæc Ruffinus de eodem Macario qui Leunculos cæcitate curavit pro gratiarū actione a leæna, pelle ovina donatus est: At hæc contigisse alibi dixit Baronius vivente Athanasio. Subjungit verò Ruffinus: Sed his Lucius non erubuit nec aliqui{d} reverentiæ virtutum mirabilibus detulit; quinimò jubet patres ipsos ablatos a greg{e} suo, imò clam raptos in insulam quandam Ægytpi paludium deportari, in qua compereat neminem, \prorsus esse/ Christianum. — In {illeg} ea erat templum quoddam summa veneratione a loci incolis observatum. Cum primum navicula senum oram Soli illius contigisset: ecce subito sacerdotis templi illius filia correpta spiritu cum ingenti vociferatione & clamoribus us ad cælum datis agi per medios populos cæpit & crebros ducens rotatus, stridens, huc at illuc rabida ora vibrare, — & populis sequentibus pervenit ad naviculam senum. Ibi verò projecta eorum pedibus clamare cœpit: Quid venistis huc o servi dei summi &c: Cum hæc diceret, increpitus ab eis erroris spiritus effugatur: & puella sana una cum parentibus suis jacebat ad pedes nostri temporis Apostolorum. Ruffin l 2. c 3, 4. Baron. an 372. 88, 89.
Historiam de Dæmone nigro prohibente templum dirui, cum aqua cruce signata fugato vide in Theodorit l 5. c 21.
Miracula S: Martini qui Monochatum in Gallias introduxit vide in vita ejus a Severo scripta cap 10. et Baron ann 389. 110, 111, 112.
Miracula Apollonij Monachi (& aliorum forte) vide in vitis Patrum, in Apollonio cap 7. & Baron an 362. 159, 160.
Gregorius Nazienzenus ad Hellenium scribens, sic refert mores Monachorum in Ponto. Ipsi{illeg}, inquit, partim antris solitarijs, & ad terram stratis rudibus cubilibus delectantur: a domibus abhorrent: urbium frequentiam fugiunt — Partium ferreis compedibus sese excruciant ut vitium una cum corpore conficiant. Alij rursum ferarum ritu parvis angustis domibus inclusi nec mortalis quidem cujusquam vultum inspiciunt: ac etiam sæpe totos viginti dies totidem noctes a cibo abstinent, dimidia ex parte Christi jejunium imitantur. Vt nonnihil ipse gloriosè prædicem, quidam illorum mei gregis ovis erat, hinc parvo quodam oppido egressus. Sunt insuper qui garrulam linguam quasi vinculis quibusdam astringant labia silentio comprimant, summæ illi menti laudis sacrificium sola mente offerant. Est etiam qui annos integros in templo stans, puras ad deum manus expanderit nec (quod vix cuiquam fidem facturam est) vel tantillum obdormierit sed vivi lapidis instar Christo defixus steterit, ac velut obriguerit: huic porro exigui cibi reliquias vicinus corvus impartiebat; panem integrum si fortè duo simul essent afferebat. Then he tells of another that went upon ye holy mount on Good Friday & stood there in ye wind & snow wthout speech or motion wth his mind lifted up to heaven & his arms folded as if he embraced Christ, & could not by any means be perswaded to stirr till he died. Hæc Greg. Naz. \carm./ ad Hellen et ex eo Baron. an 363. 107, 108.
Pleri sub ferreis vinculis ingemescunt: rursum alij pro cibo cineres habent. Sunt etiam quibus potus lachrymis temperetur. Alij hibernis nivibus impetiti, quadraginta dies totidem noctes velut arbores quædam perstant, corde nempe e terra migrantes, deum solum in mente habentes Nec desunt qui labra sua vinculis premant. — Quid eos deni commemorem qui oculos claudunt & aures velut pessulo quodam obdunt, ne aculeus quispiam mortis furtim irrepat? Greg. Naz. \carm./ de calamit. animæ suæ. & Baron an 363. Sed et S. Basilius in secunda allecutione ad Monachum lapsum enumerat fermè omnes vitæ monasticæ asperitates quibus ille sicut et alij assuevera{illeg}t. Ib.
Gregorius (quem Constantius in locum Athanasij substituerat) majori studio magistratuum amicitiam quam episcoporum aut monachorum sectabatur. Siquando pater Antonius ad illum e montanis scriberet — sacti {sic} viri scripta abominabatur — Antonij aliquando Epistolam Duci Bla{illeg}cio conspuendam abjiciendam tradidit. Hæc Athanas: ad Solitar. Baron A.C. 342. 23, 24. Dicit Baronius quod Athanasius historiam de Blacio aliter narrat in Vita Antonij. Ib.
Quomodo Athanasius (qui ante Episcopatum multùm cum Antonio versatus fuerat) suscepto episcopatu visitat Pachomium & Antonium cæteros monachos. Et rogatur ut cu{illeg}m ipse susceperit munus pontificatus constituat Pachomium Patrem omnium monachorum. Vide Vitā Pachomij in Surio, Tom. 3. Baron on 328. 3, & sequ.
Hilarion ex Alaphione dæmonium ejicit. Sozom l 5. c 14. Baron 362. 144.
Eadem ferè narrat Sozom de Hilarione quæ Hieronymus; dicens eum in Sicilia dæmonem ejecisse, in Dalmatia edidisse maxima miracula adeo ut mare ejus precibus secessit Sozom l 5. c 9.
Iulianus Imp. in Misopogone
Iulianus Imp in Misopogone de Ethnicis Syris, ait: Deorum templa restituerunt sepulchra vero atheorum (i.e. martyrum) omnia signo a me nuper dato evertunt Item Theodoretus ait, Sebaste in Palestina, Ioannis tumulum apperiunt {sic}: ossa tradunt igni absumenda & eorum cineres passim dispergunt. Theod l 3. c 6. Item Ruffinus: Iuliani temporibus Pagani sepulchrum Ioannis Baptistæ invadunt, ossa \dispergunt, at ea rursus collecta igne cremant & sanctos/ cremant {illeg} , & ceneres pulveri immixtos per agros et rura dispergunt. Sed Dei providentia factum est quosdam de Hierosolymis ex monasterio Philippi hominis Dei, orationis illuc causa per idē tempus venisse. Qui cum tantum nefas fieri viderent, mori gratius habentes quàm hujuscemodi piaculo funestari; inter eos qui ossa ad exurendum legebant, mixti, diligentius, in quantum res patiebatur ac religiosius congregantes, furtim se vel stupentibus vel insanientibus subtraxere, & ad religiosum patrem Philippum venerandas reliquias pertulêre. Ille supra seducens tantum thesaurum proprijs servare viglijs ad Pontificem maximum tunc Athanasium hostiæ immaculatæ reliquias per Iulianum diaconum suum, post etiam Palæstinæ urbis Episcopum, mittit. Quas ille susceptas, paucis arbitris sed cavato sacrarij pariete inclusas, prophetico spiritu profuturas generationi posteræ conservavit. Ruffin l 2. c 28. Has reliquias idem Ruffinus tradit illatas in novum illud super Serapidem erectum Templū Ib. Baron an 362. 146.
Sanctorum vel solæ sanguinis guittæ at exigua passionis signa, idem possunt /quod corpora. Greg. Nazianzen. Orat 1 in Iul. Baron 362. 147.\
<124v>Paula vidit Sebastem id est Samariam: ibi siti sunt Elisæus et Abias Abdias Prophetæ, & quo major Ioannes Baptista, Vbi multis intremuit consternata miraculis: nam cernebat varijs dæmones rugire crucialibus, & ante sepulchra sanctorum ululare homines more luporum, vocibus latrare canum, fremere leonum, sibilare serpentum, mugire taurorum, alios rotare caput, & post tergum terram vertice tangere, suspensis pede fæminis vestes non defluere in faciem. Hæc Hieronymus Ep 27 in Epitaphio Paulæ ad Entochium: qui et in Abdiam ait: Sepulchrum ejus us hodiè cum Mausoleo Elisæi prophatæ et Ioannis Baptistæ, Samariæ venerationi habetur. {illeg} Hæc Hieronymus cum tamen alij aliò translata tradunt. Baron an 362. 148.
Epiphan: hæres: 30. narrat quomodo fæmina quædam per \Christi nomen &/ signaculum crucis christi et fidem, auxilium percepit contra præstigiatorum incantamenta \vim incaptationis Narrat etiam/ historiam de Iosepho quodam in cujus domo \Scythopoli/ Eusebius Vercellensis a Constantio fugatus hospitio exceptus erat, qui in Scythopoli \tunc/ solus erat Orthodoxus, omnes verò alij Arriani. Et nisi Comes fuisset, non sustinuisset in urbe morari præsertim sub Patrophilo Arriano Episc. Huic Iosepho \nondum Christiano/ aut Christum sæpiùs in somnijs apparuisse, & dixisse illi: si volueris signum aliquod divinum in nomine meo operari, invoca me et ego faciam. Iosephus igitur \volens experiri visionem/ assumi{illeg} quendam demoniacum, acceptâ aquâ in manum ea Crucis signaculo signata, insanum hominem respersit & dixit in nomine Iesu egredere egredere dæmoniū ab ipso & sanus fiat. Homo vero magno clamore edito &c sanatur {illeg} Iosephus {illeg} Dein addit aliud miraculum: Iosephus templum alquod {sic} structurus, fornaces plures fieri jussit. Sed judæi quidam incantationibus ignem ligant ne in materiam operaretur. Commotus igitur Iosephus aquam in vase afferri jussit, & magna voce crucis signaculum proprio digito vasi imposuit, & dixit In nomine Iesu — fiat virtus in hac aqua ad reprobationem omnis incantationis at magiæ &c. Et sic accepit aquam in manum et de aqua singulas fornaces respersit et dissoluta sunt incantamenta & ignis coram omnibus emersit. Hæc Epiphanius ex ore Iosephi se audisse dixit. Baron ann 327 sec 18 & sequ.
De ecclesia quadam in Constantinopoli S. Michaeli dicatæ Sozomen l 2 c 2 sic loquitur. Nonnulli in graves casus & pericula, e quibus nullo modo possent emergere, alij in morbos aut perturbationes corporis incognitas delapsi, simulac{illeg} in eo loco Deum precati essent, calamitatibus quibus premebantur, penitus liberati sunt. Verum quo pacto & quibus hominibus evenerint, sigillatim persequi longum esset. Attamen &c Then he adds an instance or two. Baron. 330. 20.
Crucem Christi quem Helenam matrem Constanti invenisse tradunt, a crucibus Latronum {agnitam} discretam fuisse tradunt Ambros per (in orat. in funeb. Theod) per inseriptionem. Paulinus Episc. Nolanus per (Ep 11 Tom 9. Bibl. S.) per resuscitationem mortui Ruffinus (hist l 1. c 17) per restitutionem semimortui. Vt et Theod l 1. c 18 Socr l 1. c 13. Sozom l 2. c 1. Sed Euseb. (Orat in laud. Constantini) etsi multum de Helena de templis in loco Passionis extructis, ne {illeg} \verbum/ tamen de inventione crucis
<125r>Experimento resurrectionis inventa et probata Crux Christi est, digno mox ambitu consecratur, condita in passionis loca basilica, quæ arcano positam sacrario crucem servat: quam Episcopus urbis ejus quotannis , cum Pascha Domini agitur, adorandum populo princeps ipse venerantium promit. Paulinus episcop. {illeg} 9 Nolanus, Ep: 11, tom: 9, Bibl. S. Operante divina virtute jugi miraculo, Crux in materia insensata vim vivam tenens, ita ex illo tempore innumeris pene quotidie hominum votis lignum suum commodat, ut detrimenta non sentiat, et quasi intacta permaneat, quotidiè dividuam sumentibus & semper totam venerantibus: sed istam imputribilem virtutem & indetribilem soliditatem de illius profecto carnis sanguine bibit quæ passa mortem non vidit corruptionem. Paulinus, Ib. / Sed et Cyrillus (qui post Maximum Macarij successorem fuit Episc. Hierosol. tempore Constantij) dicit in Catachesi 4: Ligno Crucis universus terrarum Orbis per partes repletus est. Et rursum Catach 13: Per particulas ex hoc loco per universū Orbem sparsum est. Et Catach 10: Quin panes testantur in quin millia multiplicati. lignum crucis testatur ad hodiernum diem apud nos apparens & apud eos qui secundum fidem ex illo capientes, hinc universum orbem fere jam replerunt. Baron: an: 326 sec 42 & sequ.
Corpora Gervasij et Protasij ad Ambrosianam Basilicam translata, non solum quos immundi vexabant spiritus, confessis eisdem dæmonibus sanabantur, verum etiam quidam plures annos cæcus, sudario quo tetigerat feretrum mortuorum, oculis admoto, visum recepit. Aug Conf l 9. c 7. Et de civit Dei l 22. c 8 Tantæ, inquit, gloriæ martyrum etiam ego testis fui, ubi Mediolani eram, facta miracula novi &c dein narrat miraculum de cæco.
Sancti martyres Nabor & Felix celeberrimè frequentabantur. Paulin in Vit. S. Ambr.
Cognovistis imo vidistis ipsi multos a dæmonijs purgatos, plurimos etiam ubi vestem sanctorum manibus contigerunt, his quibus laborabant debilitatibus absolutos: reparata vetusti temporis miracula, quo se per adventum domini Iesu gratia terris major infuderat, umbra quadam sanctorum corporum pleros sanatos cernitis. Quanta oratoria jactantur? quanta indumenta super reliquias sacratissimas, ut tactu ipso medicabilia reposcantur? Gaudent omnes extrema linea contingere & qui contigerit salvus erit. Ambros Ep 85. De Reliquijs per Ambros. ad Basilic& dedicandam adhibitis: Id ex more. Ib. Alia etiam miracula sigillatim enumerata Ib. Baron an 387. 38, 39.
Arriani dicunt: Non{illeg} sunt isti Martyres, nec torquere diabolum possunt, nec aliquem liberare: cum tormenta dæmonum ipsorum voce probentur, & beneficia martyrum remedijs cæcorum & absolutorum indicia declarantur. Ambros: serm 91.
Ex hoc tempore sedari cæpit persecutio (quo scilicet inventæ sunt reliquiæ martyrum Baron an 387. 41) sedari cœpit persecutio quæ Iustinæ furore accendebatur ut sacerdos de ecclesia pelleretur. Tamen ad huc intra Palatium multitudo Arianorum cum Iustina constituta deridebat tantam dei gratiam, quam ecclesiæ suæ catholicæ Dominus Iesus meritis martyrum suorum conferre dignatus est, et Ambrosium narrabat comparasse homines, qui se vexari ab immundis spiritibus mentirentur, at ut ab illo sic et a martyribus se torqueri diceret. \Paulin{illeg}us in Vita. S. Ambros./. Subdit inferius ipsos dæmones clamare solitos non a martyribus tantum sed etiam ab Ambrosio se torqueri: quod etiam S. Augustinus testatur in Comment. de cura agenda pro mortuis. {Bar}{illeg} Bar. 387. \41/ /O Ambrosi! Hæcne decent virum Christianum & episcopum? Qua fronte hæc fecisti?\
Audivimus hodie dicentes eos, quibus manus imponebatur: neminem posse esse salvum qu patrem et filium & Sp. sanctum negaret, qui trinitatis omnipotentem virtutem non crederet: confitetur hoc diabolus sed Ariani nolunt fateri. Ambros serm 91. Baron 387. 40
Dæmoniacus Vnus \ex multitudine/ spiritu immundo \subitò/ arreptus clamare cœpit, ita torqueri eos, ut ipse torquebatur, qui negarent martyres, vel qui non crederent in Trinitatis unitatem quam docet Ambrosius. Paulinus in vit Ambr. & forte Ambros ser 91. Baron 387. 41
Inventio Crucis per Helenam inseritur in Euseb Chron: nam Hieronymus fatetur se nonnulla inseruisse (Baron 325. 216. {illeg} & Hieron præfat.) Et ejus inventio competit anno post Nicenum concil, cùm tamen in hoc \Euseb in hoc/ Chronico refe \refera/ratur {sic} ad an 15 Constantini et Eusebius historiam \chronicon/ non nisi ad an 20 ejus perduxit. Baron ib et sequ.
Diabolum per {perse} ethnicorum Imperatorum persecutiones vicimus, sanctus ubi martyrum sanguis exceptus est dum in his dæmones mugiunt, dum ægritudines pelluntur, dum admirationum opera cernuntur, elevari sine laqueis corpora & dispensis pede fæminis vestes non defluere in faciem uri sine ignibus spiritus, confiteri sine interrogantis incremento fidei. Hilarius in Constantium. Baron an 357. 60.
Augustinus cum Pontitiano Afro in Curia militante et didicit vitam Antonij magni (Aug confes l 8 c 6.) ex qua adeo duo viri nobiles profecerint ut relictis sponsis vitam deligerint solitariam. Et hoc tempore convertur ab Ethnicismo. An 385. sec 3. Baronij.
Hirome {sic} speaking of clergimen saith: Quasi et ipsi aliud sint quàm Monachi, & non quicquid in Monachos dicitur, redundet in clericos qui patres sunt Monachorum. Detrimentum Pecoris pastoris ignominia est &c. Hieron ep 10. Baron an 385. 10.
{Ph}{illeg}t{illeg} Aphrates monachus sanat equum Valentis Imp. per aquam cruce signatam et oleum consecratum. Theod in Philotheo, c 8. Baron 370. 71. Thod in Philot c 2 narrat aia aliorum miracula
Omnes Eunomij sectatores basilicas Apostolorum & Martyrum non ingrediuntur &c. Hieron adv. Vigilantium. Et inferius deo eodem Eunomio tradit ipsum instar Porphirij, impiè detraxisse reliquijs sanctorum martyrum & quæ dicebat esse præstigias dæmonum. Baron an 360 sec 39. Docuit Eunomius rebaptizare Homoüsianos. Ib. & Epiph Hæres 75. Eunomius vir corpore & anima leprosus, & interius exterius morbo regio corruptus Ruffin l 1. c. 5. Aliter dicit Philostorgius qui ipsum viderat. Saperstes erat anno 14 Theodosij Baron 360. 41.
<126r>Filium Patri deitate æqualem, & humanitate tantum minorem, asser{illeg}t Athanasius Dialog. 1 de Trinitate sub finem. Greg: Naz. Orat 35 dicit {illeg} \patrem/ quantum ad causam filio majorem esse, sed non quantum ad naturam. \pag 572./ In trinitate dicit \po{n}it/ etiam φύσεως ὁμοτιμίαν. pag 562 & 574. Item voces hasce Deus meus et Deus vester, Major {illeg} Obedi mandavit, dedit, nisit; Obediens &c non ad divinitatem \{s} filij/ pertinere sed ad assumptam \ejus/ humanam naturam p 574.
Hilarius etiam ponit filium natura et honore æqualem patri. lib 12 de Trinitate, sub initio. p 253. Item Damasus Papa in Epistola ad Paulinū Antiochenum dicit æquales est|se| Pat. Fil. & SS. & unam trium potestatem majestatem & gloriam.
De Concilio Constantinopolitano generali hæc invenio.
Ex patribus illius Concilij plures \proximo anno Constantinopolin/ convenientes, {illeg} in epistola ad Conciliū tunc Romæ collectum, {illeg} scripserunt divinitatem, potentiam & essentiam unam esse patris filij & SSti & (ὁμοτίμου τε τῆς ἀξίας ϗ συναιδίου τῆς βασιλείας) æqualem dignitatem & coæternum regnum in tribus personis. —— At ista de fide nostra summatim disserximus: de quibus pleniorem delectationem percipere. Si libellum in concilio Antiochiæ convocato de fidei decisione editum, et eū etiam qui superiore anno a Constantinopolitano Concilio generali compositus est legere placuerit: in quibus tum fidem nostram uberius exposuimus, tum hæresibus anathema denunciavimus. Theodorit. lib 5. c 9
Hoc concilium a Damaso PP confirmatū tradit Photius in libello de 7 synodis. hoc est, \in/ doctrina ejus de fide, sed an alia ejus statuta recepta sunt ab Eccl. Rom. disputatur. Præterea de Synodo hæc sic scribit Photius (in lib. de syn.)
In Concilio Aquileiensi episcoporū 32 ex Italia Gallia & Pannonia Anno 381 (quo et Concil. Constant. celebratum est) contra Palladium & Secundianum \Episc/ Arianos convento, æqualitas filij cum patre quoad deitatem verbis plamissimis asseritur, id et in {illeg} disputatione cum Palladio & in epistola ad Imp. Gratianū et Valentinū: in qua Epistolâ subjectionem filij secundū divinitatem vocant sacrilegium, & pro hæresi habent Arianorum habent.
In concilio Codice canonum Ecclesiasticorum Afr Eccles. Afric. artic. 2 {illeg} scribitur, Patris filij & SSti unitatem esse quæ nullam noscitur habere diversitatem. differentiam. Vide et Concil. Carthag. 2 celebratū A.C. 397
In Concil. Toletano celebrato A.C. 400 dicitur Trinitatem personis distinctā substantia unitam, {illeg} virtute potestate & majestate indivisibilem, indifferentem.
In Concil. Bracarensi \A.C: 411 quando/ {illeg} Barbaris, quorum pars arriana erat, {illeg} Hispaniā vastantibus|bant|, {illeg} contra Arrianos convocato, {illeg} fides hæc profitetur: Quod in trinitate non sit majus & minus prius aut posterius sed in tribus distinctis personis ina æqualitas una deitas una divinitas. pag 1508
Consil. Ephesinum seu 3ū generale confirmavit epistolam Cyrilli Alexand in qua statuit: filium appellare Patrem Deum suum, & ipsum patri suo obedire non ut natura Deus est sed at homo factus (Artic 3. p 401.) dicit εν ἰσότετι τοῦ πατρος θεὸν λόγον verbum esse Deum æqualem patri. (Artic 8. p 402) vide et pag 817 Declar 4. Tom 3 Concil.
<126v>Idem Cyrillus \etiam/ a Concilio quarto æcumen. \seu Chalcedonensi/ pro summè orthodoxo celebratur. p 151 Tom 4 Concil. Et tamen {illeg} statuit filum {sic} non adorasse patrem nec Patrem fuisse Deum filij ante incarnationem, sed ambos æquales. Et in alios invehitur qui contra sentiunt. Comment in Ioan, c 5. v 22 &c
<127r>Euseb D. Evang. l 4 D 15 in Psal 45. 7
<128r>Chrysostomꝰ (in orationes in Martyres Iuvent. \{illeg}/ & Maximum {Crat} 3 Tom: 3) having told ye story of these two that were martyred by ye Emperor Iulian, adds: Idcirco sepe {illeg} eos invisamus, tumulos adoremus, magna fide tumulos eorum contingamus ut inde benedictionem aliquam assequamur. Etenim sicut milites vulnera in prælijs sibi inflicta Regi monstrantes fidenter loquuntur: ita et illi \in manibus/ absecta capita gestantes, & in medium afferentes, quæ voluerint, apud regem cælorum impetrare possunt. Proinde magna fide promptitudine huc veniamus, quo et visis sanctorum monumentis et consideratis eorum præmijs inde varios thesauros undequa colligamus. Baron. an 362. 130.
Ideò a majoribus provisum est ut sanctorum ossibus nostra corpora sociemus; ut dum illos tartarus metuit, nos pœna non tangat; dum illis Christus illuminat, nobis tenebrarum caligo diffugiat. Cum sanctis ergo martyribus quiescentes, evadimus inferi tenebras eorum proprijs meritis, attamen consocij sanctitate. {illeg} quidam apud Ambrosiū Serm 77. De sepultura juxta mortuos. ubi et alia similia. Baron: An 383. 17. |Vide et Ambros. de Viduis|
Sic Paulinus Episc. Nolanus de sepultura Celsi. Ep: 43.
Quem Complutensi andavimus urbe propinquis
Conjunctum tumuli fœdere martyribus:
Vt de vicino sanctorum sanguine ducat,
Quo nostras illo purgat in igne animas.[61]
Hic Paulinus petijt a S. Augustino ut \scriberet/ commentarium utrum prosit alicui post mortem quod corpus ejus apud sancti alicujus memoriam sepeliatur. Præstitit id ipse cum de Cura agenda pro mortuis ad eundem Paulinum tractatum scripsit quem consule. Baron an 383. 18.
A martyribus dæmones Martyres non extimuisti quibus præclar{a} dæ præclari
Martyres (Ioannem Petrum Paulum Iacobum Stephanum, Lucam Andream Theclam alios) non extimuisti quibus præclari honores & festa constituta: a quibus dæmones propelluntur, & morbi curantur; quorum sunt apparitiones & prædictiones, quorum vel sola corpora idem possu{nt} quod animæ sanctæ, sive manibus contractentur sive honorentur: quorum vel solæ sanguinis guttæ, at exigua passionis signa [i.e. signū crucis] idem possunt quod corpora: hæc non colis, sed contemnis et aspernaris? Greg Naz Orat 1 in Iulian. script: eo imperante ni fallor. Baron an 362. 97. Historiam Babylæ martyris & Oraculi a {illeg} Chrysostomo prolixe \con/scripti. (Chrysost Orat. contr. Gent. Tom. 5.) Baron. Ib.
Basilius de 40 martyribus sub Licinio passis ait: Hi sunt, qui nostram obtinentes regionem, quasi quædam turres contra adversariorum incursum refugium exhibent. —— Paratum est hic Christianis auxilium: Ecclesia videlicet martyrum, exercitus triumphantium, chorus laudantium Deum. sæpe operam dedistis, sæpe laborastis, ut unum pro vobis orantem inveniretis: quadraginta hi sunt, unam orationis emittentes vocem. Vbi enim duo vel tres in nomine Domini congregati, ibi Deus est: Vbi verò quadragin{ta} fuerint, quis dubitet Deum esse præsentem? Qui aliqua premitur angustia, ad hos confugiat: qui rursus lætatur, hos oret, &c Basilius M. Orat in 40 martyres. Baron 316. 44. Consule Basil.
Greg. Turonens: {ait} de Hilario ait quod multis undi virtutibus editis migravit ad cælos; nam et ipse legitur mortuos suscitasse. Gr. Tur l 1. c 39
Liberius Papa \ob religionem suam restitutam/ vota fecit Martyribus & persolvit. Baron. 367. 19, ex antiqua incriptione.
A.C. 370
Ecclesiastici aut ex Ecclesiasticis vel qui continentium se volunt nomine nuncupari viduarum ac pupillorum domos non adeant &c Lex Valentiniani Valentis & Gratiani anno 370 edita. l|L| 20 de Episc & cler C. Theod. Baron 370. 117 unde Monachi tunc habebantur ex Ecclesiasticis, seu ordo ecclesiasticus.
Miracula \per reliquia/ Eusebij Vercellensis vide in vide in Greg. Tur. de gloria confes c 3.
Obit Eusebius Verc. & Lucifer Calarit. A.C. 371.
Basil
A.C. 371 B Ruffin l 2. c 4 dicit se præsentem fuisse cum persecutio illata est Monachis post Athanasij obitum ab Arianis: Ea enim, inquit, quæ præsens vidi loquor. Vide
Leo monachus Episcopus Ancyræ post Athanasium Soz. {illeg} l 6. c 34. Bar 374 34.
Angelus ad aures Ambrosij concionantis loquen/tem\ {illeg} {illeg}tur, \Arrianus \quidam/ videt/, ut verba Angeli populo Episcopus renunciare videretur: quod viso Arianus ad Ambrosij fidem convertitur. Paulin. in vita Ambros. Bar 386 24
Eunapius speaking of ye demolishing ye temple of Serapis in Egypt A.C. 389 Iidem postea in sacra loca Serapidis loca invexerunt Monachos, sic dictos, homines quidem specie sed vitam turpem porcorum more exigentes, qui in propatulo infinita at infanda scelera committebant, quibus tamen pietatis pars videbatur sacri loci reverentiam proculcare. Nam ea tempestate, quivis atrā vestem indutus, qui in publico sordido habitu spectari non abnuebat, is tyrannicam obtinebat authoritatem: in eam virtutis opinionem venerat id genus hominum de quibus etiam dictum est in universæ historiæ commentarijs. Eunap. Vit. Philos. in Ædesio. Bar 389. 79.
A little after Eunapius speaking of ye Adoration of Martyrs \by ye Monks/, saith {illeg} Iis genua submittebant, eos in deorum numerum receptabant, ad illorum sepulchra pulvere sordibus conspurcati: in ijs nonnulli martyres, diaconi alij & legati arbitri petiti precum et petitionum apud eos nominabantur. Eunap: ib.
|☞| Augustinus factus Presbyter A.C. 391, mox \fit Monachus &/ Monasterium fundavit in Africa (Possid in Vit. S. Aug. ) Aug. de divers: serm 29 (vel 49)) & Post quatuor annos fit Episco{p} tunc nece cum necesse erat Episcopum exhibere humanitatem quibuscun venientibus, & ista consuetudo in Monasterio non permittebatur, ideo fundavit secū in domo Episcopi (seu Ecclesia) Monasterium Clericorum (S. Aug. de divers serm 28 vel 48. Bar 391. 23) primus transvexit Monachismus \ex Italia/ in Africam. S. Aug. cont. litt. pe petil. l 3. c 40. Bar 391 23. Aquileienses clerici quasi chorus beatorum habentur (Hieron. Chron) Et Ex ijsdem tres potissimum in Chron laudantur cum ait Florentinus bonosus & Ruffinus insignes Monachi habentur. Baron an 372. 42. Ex his manifestum est Monachos ubi evaserunt Episcopi ex clericis subditis Monasterium constituisse eo quod haud aliter speciem Monachorum Episcopi possent gerere. Locus Augusstini jam citatus hic est. Perveni ad Episcopatum: vidi necesse habere Episcopum exhibere humanitatem assiduam quibuscun venientibus, sive transeuntibus: quod si non facissem, Episcopus inhumanus dicerer. Si autem consuetudo ista in monasterio permissa esset, indecens esset. Et ideo volui habere in ista domo Episcopi mecum Monasterium clericorum. August. de divers. serm 28 vel 48. Nota quod Augustinus diu versatus in Italia, redibat in Italiam Africam A.C. 389 et inde secum abduxit \transvexit/ ritus Monachales. Iam cum sedes episcopales in Monasteria convertebantur, cum Presbyteri erant etiam præfecti monasteriorum laicorū. Annon hoc bestia bicornis?
Cum populus Africanus ad basilicas martyrum \offerentes pro animabus defunctorum/, ebrietati et gulæ convivando indulgerent, Ep Aurelius Carthagenensis Episcopus ritum illum prohiberi voluit. Sed Augustinus ab usū toll{i} ritum corrigi non dolens ritum tolli suasit ut abusus tantum corrigeretur, Quo sic enim ad Aurelium scribit. Quoniam istæ in cæmeterijs ebrietates & luxuriosa convivia, non solum honores martyrum a carnali et imperita plebe credi soletnt sed etiam solatia mortuorum: mihi videtur facilius illis dissuaderi posse istam fæditatem ac turpitudinem si et de scripturis prohibeatur: & oblationes pro spiritibus dormientium, quas verè aliquid adjuvare credendum est, super ipsas memorias non sint sumptuosæ at omnibus petentibus sine typho & cum alacritate præbeantur, neque vendantur. Aug. Epist 64. Tandem cum ex prohibitione excessus conviviorum \excessus commessationum/ cessarent viderent omnino \etiam/ oblationes, {illeg} Concilium Cartha ide Concilium Carthaginense 4tū celebratum A.C. 397 edict compulit populum ad abomintionem hoc edicto: Qui oblationes defunctorum aut negant ecclesijs aut cum difficultate reddunt, tanquam egentium ne{illeg}catores, excommunicentur. Concil. Carthag. 4. c 95. Baron ad ann. 391. 43.
Theodosius contra Maximum iturus, ad Iohannem in Ægypti eremo constitutum, quem \Dei servum/ prophetandi spiritu præditum fama crebrescente didicerat misit at ab eo nuncium victoriæ certissimum accepit. S. August de Civitate Dei l 5 c 26. Idē habet Ruffin l 2 c 32, ut et Evagr. vit. 5. Patr. cap 1. qui dicit quod: Iohannes Imperatori Theodosio vel quos belli exitus habiturus esset vel quibus modis victoriam caperet de Tyrannis, &c. Eundem Iohannem Hieronymus valdè laudat (Hieron ad Ctesiph adversus Pelag.) Imperator etiam contra Eugenium profecturus Iohannē (Ruff l 2. c 32. Sozom l 7. c 22. Et Iohannes, qui primam de Maximo victoriam prædixerat incruentam, etiam hanc, licet non abs plurima utrius sanguinis inundatione promittit Ruffin. ib. & obitū Theodosij mox secuturum {proffatur} profatur. (Evagr vit. S. Patr. c 1. Theodor l 2. c 24. Igitur præparatur ad bellum non tam armorum telorum quam jejuniorū orationum præsidijs subsidijs: nec tam excubiarum vigilijs, quàm obsecrationum pernoctationem munitus circuibat cum sacerdotibus ac populo omnia orationum loca ante martyrum et Apostolorum thecas jacebat cilicio prostratus & auxilium sibi fida sanctorum intercessione poscebat. Hæc de Theodosij apparatu Ruffinus tradit qui hoc fermè tempore ista scribebat. Ruff l 2 c 32. Vide Baron de alia historia ex Theophrast (apud Metaphrast die 21 Ian.) nempe quod Theod iturus contra Maximū accersebat ad se misit ad Senuphium celebrem monachum Ægypti \maximorum effectorem miracolorum/ ut ad se veneret constantinopolim veniret, t{illeg} virtute sua tutaturus urbem, sed Monachus recusavit, & benedicens suum superhumerale & baculum ea misit ad Imperatorem dicens: Ille superhumerale imponat capiti & baculum manu ferat & cum opus fuerit consere cum hostibus audacter præcedat omnes alios & audacter procedat omnes alios: & Imperator perinde fecit cum successu. Baron 388. 53. / Sozomen l 7. c 24 scribit quod Theodosius in itinere \iter instituens/ adversus Eugenium, {illeg} in ecclesia illa quam in honorem Iohannis Baptistæ \7 milliar: a Constantinopoli/ construxerat — auxiliatorem sibi invocaverit ipsū Baptistam. S Fertur, inquit, Sozom: (l 7. c 24) quod Theodosius cum egressus Constantinopoli [adversus Eugenium] ad septimum milliare pervenisset Deo preces nuncuparet in ecclesia illa quam in honorem Iohannis Baptistæ construxerat, & axiliatorem {sic} sibi invocaverit ipsum Baptistam.
Monachorum color erat pullus (seu subniger) clericorum verò nec pullus nec albus sed potius violaceus vel castaneus, jam clerici omnes ex Monachatu adscito, colorem mutarunt in nigrum. Baron 393. 48.
Crux in dextris imaginum ad Sepulchra duo sculptarum anno 394 circiter. Baron an 394. 9, 10
Vide Chrysostomi homiliam de cruce.
Ad tantam arrogantiam provecti sunt Ecclesiasti ut inferiores clerici & monachi cænobitæ ut a Præsidibus Provinciarum damnatos ut damnatos ultimo supplicio sententia Præsidum Provinciarum, vi publica ab apparatoribus auferre solerent: donec adeo ut \donec/ Arcadius & Honorius ne id in posterum fieret lege prohibuerint. l. 16. de pœn. C. Th. Baron 8 326. 89.
Negari non potest fuisse Monachismum seminarium in Ecclesia Dei sanctissimorum Episcoporum, ex quo Basilij, Gregorij, Chrysostomi et alij tam in Oriente quàm in Occidente viri spectatissimi prodiere quorum omnium Antonius Magnus Patriarcha fuit dein Pachomius, Hilarion, Mac{illeg}arij, Ioannes, Ammon & alij fere innumeri his similes in quibus sunt innovata antiqua miracula Prophetarum et Apostolorum. Baron 328. 25
Constantius modo gravissimo laborans monetur in Visione de Spiridione, \episc: monachico/ venit Spiridion & contactu suo statim fugat morbum (apud Metaph\r/ast die 12 Decemb Sur Tom 6.
In bellis inter Constium et Persas, {illeg} Persæ {illeg} {Persæ} Nisibin obsidentes disjecē {sic}{illeg}|r|ant \in duobus locis/ partem aliquam murorum. & Postridie autem ubi cum omnibus copijs urbi appropinquabat, expectabat per disjectas urbis muri partes in eam ingredi: tum murum utrin de integro ædificatum vident. Nam Iacobus [ejus urbis episcopus qui Nicæno concilio interfuerat] suæ præcationis virtute murū denuò extruxit, & \insuper/ machinis oppositis hostes irruentes repulit: quas res perfecit non accedendo ad muros mœnia, sed intus in sacrosanto templo Deum precibus emixè sollicitando. Theod: l: 2. c: 30. Eodem tempore idem Iacobus precibus suis immittit cyniphum & culicum examina tanquam nubes in Persarum copias quorum morsibus acies Persarum valde perturbatur Theod ib.
<130r>A sancto Arsacio apud Nicomediam fuisse Draconem extinctum auctor est Sozomen l 5. c 35. De S. Hilarione idem affirmat Hieon. {sic} in vita ejus. De S. Donato Episcopo in Epiro idem ait Sozom l 7. c 35. De S. Theodoro Metaphrastes. De S. Martello Fortunatus & alij de alijs. Baron 324. 101.
{illeg} Cur Ariani se non adnumerant Gentibus. Nam si Ethnici uni increato inserviunt et multis creatis, isti autem uni increato & alteri creato: ne ita quidam quicquam discriminis inter ipsos & Ethnicos fuerit: cum is, qui ab ipsis creatus censetur, unus sit ex multitudine Gentilium Deorum, & vicissim Gentiles dij eandem cum isto unico naturam possideant. Athanas: contra Arian: Serm: 4.
Anno 321 Constantinus edicto decernit Auruspices conlulendos {sic} esse. (l 1 de Pag. Cod. Theod.) Licinio scilicet jam \modo/ superato. Vide Baron 321. 19 & 323. 1, 2 Dein Ann 325 cœpit prohibere sacrificia, & sacra ethni{illeg}corum. 325 Baron 325. 92, 93, 94. Anno sequenti Idololatriampluribus edictis pessundat. (Baron 326. 26, 76. Constantinus fano toto orbe celebratissima evertebat. Eunapius Sardianus de vita Philos. in Ædesio. Baron 326. 26.
An 321. Constantinus lege prohibuit omnia negotia die Dominico præter agriculturam. l 1 de fer. Cod. Theod. Baron 322|1|. {2}|1|1.
D. Chrysostom speaking of an incursion of Barbarians into ye Empire saith Illic quidem barbarorum multitudo hic angelorum Phalanx est. Nam pro pijs hominibus & angelicus exercitus propugnat et Prophetarum potestas \chorus/ & Apostolorum potestas & martyrum preces. Noli enim existimare Martyres tantum pro nobis orare &c. Chrysost Orat 8. in Tom 5 Habemus sanctam virginem Dei [Vos (Petre & Paule) estis Regum protectio, Christianorum muri, Barbarorum adversarij. Chrysostom Orat in Petrū & Paulum Tom {illeg}] {illeg} genetricem Mariam quæ pro nobis intercedit. Si enim quævis e vulgo & multitudine victoriam obtinuit quanto magis Christi mater hostes veritatis confuidit {sic}? Sed et Apostolorum precibus opus est. Dicamus et Nos Paulo quemadmodum et Prisci illi: Cùm in Macedoniam transieris nobis opitulare auxiliare. Habemus Apostolos ne torpescamus; habemus Dominam nostram Dei genetricem {illeg}sanctam, ne cessemus; habemus chorum martyrum ne desides simus. — Rogemus sanctam gloriosam virginem & Dei genetricem Mariam; rogemus sanctos & præclaros Apostolos; rogemus sanctos Martyres &c. Chrysostom Orat 8. Tom 5.
Vos (Petre et Paule) estis Regum protectio, Christianorum muri, Barbarorum adversarij. Chrysostom orat. in Petr. & Paulū. Tom 5.
|Q. gr.| Dominus Deus custodiens vos ab omni malo at cælesti suo regno vos donans per intercessiones incontaminatæ Dominæ nostræ Deiparæ ac semper virginis at omnium ipsius sanctorum ad {illeg} gloriam Patris et Filij & SS. nunc et semper Amen. Chrysostom Tom 1 in Psal 118 stat 3 in fin. \Est autem non Chrysostomi sed Theodereti commenta{riū}/
P{æ}d Pedes in ecclesijs occupati domibus precationum \& sanctorum martyrum loculis/ occup{at}|entur| ut ab illis benedictionem percipiamus. {illeg} Chrysost Hom 15 in Gen 3. in gr.
Multis solibus illustriores sunt martyres & magnis luminibus clariores. {illeg} \Propter/ tales eos hodie si dici potest cælo ipso ornatior terra lætatur. non tales de superno solis circulo in terram radij jaciuntur quales a corporibus eorum prosiliunt corrusca luce fulgores et ipso diaboli oculos invidentis obcæcant. — Dæmones ubi coronatorum martyrum corpora viderint posita, longe illicò a conspectu eorum pavidi figiunt & resiliunt. Chrysostom de Nativ. septem Machabæorū homil. \44/ (gr.)
Hic fontes sunt martyrum, hic reliquiæ sanctorum ac radices quæ in terris plantatæ sunt & ramos in cælum protendunt. Visus ramorum etiam istorum fructum intueri? Hic corporum mutilatorum sanatio et peccatorum remissio, abolitio vitij, morborum animæ curatio, oratio continua &c. & a little after speaking of their feasting at ye tombs. Martyr e propinquo spectatus & cum sit vicinus ipsi mensæ astet voluptatem in peccatum effundi non sinit &c. Chrysost Hom 47 In S. Iulianū (gr)
Cum ardore coram Martyrum reliquijs procidamus, ipsarum capsulas complectamur: multam enim possunt virtutem capsulæ martyrum obtinere, quemadmodum et ossa martyrum vim magram habenti. Ne die tantum hujus festivitatis sed alijs etiam diebus ijs assideamus eas obsecremus, obtestemur ut patronæ sint nostræ. Multam enim fiduciam obtinent, non viventes modò sed et mortuæ, multo magis cum sunt mortuæ. Iam enim stigmata ferunt Christi; cum autem stigmata hæc ostenderint, omnia Regi possunt persuadere. Quando igitur tanta illæ virtute pollent, tanta apud {illeg} cum amicitia, cùm continua velut obsessione ac perpetua illarum visitatione in familiaritatem nos illarum insinuaverimus, ipsarum opera Dei misericordiam impetremus. Chrysost. de Martyr: Ber{illeg}nice & Prosdoce: homil 51. in fin. (gr)
Exhauriamus urbem, trajecto mari nos ad sepulchrum martyris conferamus. Nam et reges una nobiscum chores ducunt & martyris sepulchro quamnam igitur veniam meretur privatur cum regia palatia deserant Reges & martyris sepulchro assideant? talis nimirum est virtus martyrū ut non modo privatos sed eos etiam qui diademata gestant sagena concluda{illeg}t. Hæc Gentilium e{n} Gentilium ignominia, dæmonum perditio, nostra nobilitas & Ecclesiæ corona. Chrysost: de Phoca Mart Homil 71. (gr.)
De Babylæ Martyrū virtutem describens, ait, Orationi nostra fidem faciunt \quæ/ quotidiana a martyribus edita miracula eduntur. Chrysost. \lib/ de Babyla Martyre /gr\ in cujus libri conclusione addit: Ea est martyrum virtus & viventium et mortuorum — Ea est sanctorum fortitudo tam inexpugnabilis et terrifica tum regibus tum dæmonibus tum ipsi etiam dæmonum principi, speaking of Iulian & Babylas.
Vos omnes cohortor fratres siquis vestrum ægritudine animi vel corporis morbo vel quavis alia calamitate premitur, \/ ut cum fide huc /scil. ad reliquias\ accedat \vel profunditate peccatorum, ut {illeg}/ \cum fide huc [scil. ad reliquias martyrum] accedat/ & ab alijs illis omnibus liberatus magna cum lætitia revertetur
Sanctorum corpora non modo corpora sed et ipsi loculi et Monumenta spirituali gratia conferta sunt. — Quamobrem vos omnes cohortor fratres, siquis vestrum ægritudine animi vel corporis morbo, vel profunditate peccatorum vel quavis alia calamitate premitur, ut cum fide huc accedat (scil. ad Ignatij reliquias) accedat, & ab illis omnibus liberatus magna cum lætitia revertetur. Chrysost in S. Ignatiū mart. Hom 42
Sanctorum corpora quovis adimantino et inexpugnabili muro tutius nobis urbem communiunt: et tanquam excelsi quidam scopuli undi prominentes, non horum qui oculis cernuntur hostium impetus propulsant tantum sed etiam invisibilium dæmonum insidias omnes diaboli frau{des} subvertunt ac dissipant non minùs facilè quam si fortis vir aliquis ludicra puerorum subverteret ac prosterneret. — Ne tantum adversus hominum insidias aut fallacias dæmonum utilis nobis est hæc possessio, sed et si nobis communis dominus ob peccatorum multitudinem irascatur, his objectis corporibus continuò poterimus eum propitium reddere civitati. Chrysostom in Martyres Ægyptios hom 70. (gr)
Sanctorum corpora fontes et radices & unguenta nuncupo spiritualia quoniam virtutem eorum apud se \non/ retinent tantum sed ad alia multa longe late diffundit|unt|. Chrysost: hom: 52, De Eustachio Antiocheno{illeg} (gr).
Cum Davide hodie succinamus qui licet corpore non adsit spiritu tamen præsens est. Nam \Cognoscas enim/ justos nobis adesse{illeg}, pariter nobiscum conversari una psalmos concinere. Chysost {sic} hom: in Psalm 145
Vita {illeg} Antonij certe ab Athanasio scripta est quia scripturæ inibi com̄endantur ut \in/ omnibus sufficientes & nulla fit \de/ martyrum reliquijs {illeg} mentio nulla sacto {sic}rum invocatio.
In Liturgia Chrysostomi fit invocatio Mariæ & Sanctorum & commendatio nostri ad eorum tutelam. & mediati sed hanc plures suspectam habent.
Corpus Pauli urbem illam (Romam scil.) munit quod quavis turri innumeris mœnibus ac vallis est tutius, & cum isto corpus etiam Petri. Chrysost in Roman. Hom 32. (gr. bon.)
Civitates et Pagi corpora martyrum inte se partiti Σωτῆρας | servatores eos appellant, & tanquam urbium custodes ac presides venerantur. Theodoret 8 de curat. Græcarū affectionum.
Sume quempiam a dæmone correptum
Orationem ex ijs quæ hodie fiunt comprobabo. Sume enim quempiam a dæmone correptum ac furentem & ad sepulchrum deduc quo reliquiæ Martyris Iuliani continentur, tum resilientem plane at fugientem vid{ebis.} Chrysost hom 47 in S. Iulianum. And a little after. Hic fontes sunt m{arty}rum, hic reliquiæ &c ut supra. (gr. bon.)
Sep{illeg}ulchra {illeg} eorum qui Christo inservierunt regias aulas splendore vincunt, Nam non tam magnitudinis, aut pulchritudinis ædificiorum ratione (nam hac etiam parte superant) quam quod \quod multò majus est/ coeundi studio & alacritate. Nam et ille qui purpuram gestat, ad sepulchra illa se confert ut ea osculetur, abjecto fastu supplex stat, sanctos obsecrat ut ipsi apud Deum sibi præsidio sint, at ut — fato functos patronos habeat precibus is contendit qui diademate cinctus est. Ergone, dic quæso, horum dominum mortuum dicere audebis cujus servi etiam defuncti eorum qui universo orbi imperant patroni ac defensores sunt? Chrysost hom 26 in 2 Cor {illeg}. (gr. opt. And a little after Sanctorum ossa Dæmones sistunt et excruciant, acerbissimis illis vinculis eos qui adstricti sunt solvunt. Quid hoc tribunali terribilius fingi potest? Quum nemo cernatur nemo dæmonis lateri incumbat, voces et dilacerationes verbera et cruciatus linguæ conflagrantes audiuntur, dæmone videlicet eximiam illam & admirabilem potentiam minime ferente. At isti qui corpora gestarunt, virtutes illas corpore vacantes superant, pulvis & ossa et cinis naturas ab oculorum aspectu remotas excarnificant. Ob eam causam multi plerum reges peregre profecti sunt et hoc spectaculo fruerentur. Siquidem sanctorū martyrum templa futuri judicij vestigia & signa exhibent dum nimirum dæmones flagris cæduntur homines torquentur ac liberantur. Vide quæ sanctorum etiam vita functorum vis sit? Chrysost ib.
Covivia {sic} in ipsa Ecclesia solitos Christianos intruere testatur Chrysostomus in homil in dictū Apostoli: Oportet hæreses esse: Quod S. Ambrosio displicuisse scribit Augustinus 6 Confes c 2 & prohibitum legitur Concil Laodic c 28 & Carthag 3 c 30. sed ut in tabernaculis ex arborum ramis juxta ecclesiam positis, solennitates martyrum religiosis convivijs celebrarent, Anglis permisit Gregorius M. lib 9 Epist 71. qua de re vide Baroniū 1 Annal an 57 & in Prolegom in Martyrolog cap 4.
Precibus sanctorum & amicorum Dei quorum precandi libertas multo plus valet quàm sermones nostrûm verba nostri fiat ut omnes nos ac quicun ad plenitudinem Ecclesiæ pertinent his liberati malis per ad tribunali christi cum libera securitate stemus cui sit gloria, Amen. Sic concludit Chrysostomus hom 62 de Fato et Provident. orat. 2
In hom 8 in Colos. cap 3 Chrysostomus prohiben|t| usu amuleta \{incantati}/ usum amuletorum pro sanandis ægrotis, dicit Amuleta enim etsi de ijs millies philosophentur qui ex ijs rem faciunt, dicentes, Deum invocamus & nihil amplius facimus, & quæ sunt hujusmodi, & Christiana est inquit vetula et fidelis; ea res est Idolatria. Et fidelis, signa {illeg} te; {illeg} dic hæc arma habeo sola: hoc medicamentum, aliud autem nescio. — Hic autem non est Idololatria, sed solum, inquit, incantatio. Imò hæc \est/ cogitatio satanica tegere imposturam & in melle dare venenum. Quoniam novit se illa non persuadere, hac via est ingressus ad amuleta & aniles fabulas. Chrysost hom 8 in Colos.
The encomia of ye pieces of or Saviors cross wch men hung about their neks in gold to guard them see in Chrysostom hom Sermone quod Christus sit Deus.
Cum regeneramur crux Domini adest, cùm sacratissimo atimur cibo, cum in ordine consecrandi statuimur, ubi ac semper id victoriæ signū insigne nobis assistit. Quapropter & in penetralibus & in parietibus & in fenestris & in fronte quo ac mente magno studio crucem inseramus. Chrysotom {sic} hom 54 in Matth. cap 16. Then he goes on to tell ye vertue of this sign to fright away devils, expell poison, {illeg} check wild beasts tame cure ye biting of serpents &c provided it be made wth faith, that is wth a persuasion of its efficacy through ye death of Christ.
Quod non oportet Christianos, relicta Dei Ecclesia, abire & angelos nominare, vel congregationes facere; quod est prohibitum. si qui ergo inventus fuerit huic occultæ idolatriæ vacare, sit anathema, quia reliquit Dominum nostrum Iesum Christum & accessit ad Idolatriam. Concil. Laodicenum sub Constantino circa annum 320 celebratum. Can. 35.
Si extra corpus positi vel sancti qui cum Christo sunt, agunt aliquid & laborant pro nobis ad similitudinem Angelorum, qui salutis nostræ ministeria procurant, vel rursum peccatores etiam ipsi extra corpus positi agunt aliquid secundum propositum mentis suæ, Angelorum nihilominus ad similitudinem sinistrorum; habeatur hoc quo inter occulta Dei, ne chartulæ committenda mysteria. Origen lib. 2 in Epist. ad Romanos, prope initium non procul ab initio. [62]
Solent (Gentiles) pudore passi neglecti Dei miseranti excusatione, dicentes per istos posse ire ad deum sicut per comites pervenitur ad Regem. Age, nunquid tam dem eus est aliquis, aut salutis suæ immemor ut honorificentiam regis vindicet comiti, cum de hac re siqui etiam tractare fuerint inventi, jure ut rei damnentur majestatis? Et isti se non putant reos qui honorem nominis dei deferunt creaturæ & relicto Domino conservos adorant, quasi quasi sit {sic} aliquid plus quod servetur deo. Nam & ideo ad regem per tribunos aut comites itur, quia homo uti est rex & nescit quibus debeat rem publicam credere. Ad deum autem (quem uti nihil latet, omnium enim merita novit) promerendum suffregatore non opus est, sed mente devota. Ambros in Rom 1.
In superioribus Celsus, quantum in eo fuit, animam hanc nostram ad dæmones ipsos traduxit: nunc vero libet per nos ut potentiores isti placentur, & secundum hos reges: & quoniam sunt quæ ad hos attinent vulgatiora, & ut exemplorum plena est vita ita et omnis historia, haudquaquam necessarium duxi de his aliquid in præsentiarum proferre. Vnus tamen Nobis placandus est Deus & ut propitius sit exoptandum, qui uti et pietate et virtute placatur. Quod si quos alios velit præter deum omnipotentem placatum hic iri, intelligat quemadmodum et corpus id cum movetur & umbram habet se subsequentem, sic item et qui summum Deum placarit & illius propitios ut habeat sequitur, Angelos scilicet Animas & spiritus cæteros beatiores, quippe qui simul et sentiant quinam Dei sint benignitatem promeriti. Nec solum se hi erga digniores quos propitios reddunt sed et deo gratificari volentibus opitulantur, his & placatiorem hunc reddunt faciunt una et supplicant & precantur, & ita ut affirmare id ausim vel hominibus ultro quæ potiora sunt animo destinantibus deo supplicantibus, potestates illas innumeras nec vocatas quidem ultro deum una comprecari, generi huic nostro adesse & cum dæmonibus, ut ita dixerim vel certamen inire, quos viderint eorum impugnare salutem qui se deo permiserint. Origen. contra Celsum lib 8 prope finem.
<132v>Opinatur Celsus, eo quod una cum Deo filium ejus colamus; sequi secundum non quo non solum Deum verum ministros ejus colendos esse Qui quidem si intellexiset veros ministro Dei post ipsius unigenitum, Gabrielem, Michaelem, reliquos angelos & archangelos, eos colendos contenderet: fortasse colendi si τὸ περὶ τοῦ θεραπεύειν colendi significatum repurgantes & actiones colentium, dixissemus aliquid de hoc loco pro tantæ rei dignitate, pró captu nostræ intelligentiæ, nunc quando ministros coli postulat hos dæmonas qui adorantur a gentibus: non evincit ut eos colamus quos scriptura docet ministros esse illius mali principis hujus sæculi —— {illeg} et post aliqua: Apage hoc Celsi consilium jubentis adorari dæmonas —. Solus enim adorandus est Deus optimus Maximus, soli præces offerendæ unigenito Dei verbo, primogenito \omnis/ creaturæ totius, qui ut Pontifex eas ad Deum suum et ad Deum nostrum perferat — Quod si multorum etiam favor captandus est discimus in nostris litteris, quod millia millium assistebant ei, & myriades myriadum ministrabant ei. quæ multitudo, cùm videt homines suam erga Deum pietatem imitantes, adjutat eos contendentes ad salutem & Deum invocantes, interdum apparendo precantibus, non indignam rem censens si eis ministret, magna alacritate ac consensu prompta ad gratificandum celestis numinis invocatoribus, cui et ipsa preces offerre non desinit. Omnes enim hi sunt administratorij spiritus, in ministerium imissi propter eos qui hæreditatem capient salutis. — t post multa Celso contendenti quod tam reges et dynastas hominum quam dæmonas placare debemus Origenes respondet: Vnus est nobis placandus Deus universorum dominus, unius favor ambiendus per pietatem virtutes cæteras. Si vult propter hunc placari etiam alios, cogitet quod sicut moto corpore umbra quo ipsius movetur; ita cum aliquis Deum habet propitium sequitur ut amicos habeat omnes ejus angelos animas & spiritus. Sentiunt enim qui sint digni favore cælestis numinis; quibus non solum ipsi bene volunt, verum etiam dant operam ut Deum ei servire volentibus concilient, & una nobiscum precantur ut quotquot eum colimus audeamus dicere, hominibus bonæ voluntatis precantibus ἐυχωμένοις τῷ θεῷ μυρίαί ὅσαι ἄκλητοι συνεύχονται δυνάμεις ἱεραὶ, precantibus Deum non {inoca {sic}}ta se adjunge innumera sanctorum angelorum millia & intercedere pro mortali nostro genere, & ut ita loquar laborare {illeg} nobiscum in hoc certamine &c Origen Contra Celsum lib 8.
<134av>Nothing
[Editorial Note 22]Si Celsus intellexisset illud: Ego et pater unum sumus: & il{lud} in precatione dictum a filio Dei, Sicut ego & tu unum sumus: non putasset nos [colendo Christum] & alium colere Deum præter Deum universorum dominum. Ait enim Pater est in me & ego in Patre. Quod siquis his motus verebitur ne forte transfugiamus ad eos qui negant δύο εἶναι ὑπόϛασεις πατέρα ϗ υἱὸν duas esse substantias Patrem et filium: audiat illud; erat omnium credentium cor unum et anima una: ut contempletur illud dictum: Ego et pater unum sumus. [Origen. contra Celsū non lib 8 non procul ab initio.] Et paulo post — Ita religiose colimus patrem [veritatis & veritatem] filium, duos quidem subsis \ὄντα/ |δύο| τ ῇ ὑποϛασει πράγματα duas quidem quoad substantiam res unam vero concordia consensu voluntatis identitate: adeo ut qui vidit filium (qui est splendor gloriæ Dei character ejus substantiæ) viderit in ipso Deum ut in imagine Dei. Hæc Origen cont. Cels. l 8 prope init. — Et post aliqua. Esto autem non Esto autem deesse quosdam in tam numerosa credentium multitudinem qui discrepantes ab alijs temerè affirment quod Servator sit Deus ille universorum Dominus: nos certe hoc non facimus, qui credimus ipsi dicenti; Pater qui misit me major me est. — Pergit dein (Celsus:) Alium supercælestem Deum hujus Patrem faciunt, in cujus cultum consenserunt ut sub prætextu magni Dei colant hunc quem sibi præfecerunt Dei filium, quem aiunt ut fortiorem dominum esse Dei tementis imperium solum venerantur —. Hæc quo rursum (respondet Origenes) a nescio qua ϗ ἐν τούτοις δὴ πάλιν, {illeg}οὐκ ὀιδ᾽ ἀπὸ πόιας ἁιρέσεως ἀσημοτάτης ταυτα λαβὼν, πᾶσι χριϛιανωῖς ἀπ᾽ ἀυτῶν ἐγκαλεῖ. Et de his iterum, nescio (respondet Origenes) {illeg} Hæc quo rursum a nescio qua obscurissima hæresi desumpta objicit universis Christianis objicit. {illeg} Orig contr Cels. l 8 {illeg} non longe ab initio.
Quicun intelligit quomodo sit audiendum de unigenito Dei filio, primogenito \omnis/ creaturæ, quod Verbum caro factum est; intelliget quo modo quisquis vidit imaginem imaginem \in/visibilis dei cognoscet patrem et factorem hujus universitatis. Origen {illeg} contr. Cels. lib 7 post med.
De India, Perside, Æthiopia monachorum quotidie suscipimus. D. Hieron. Epist ad Lætam, epist 7. Tom 1.
Hieron exhorting Heliodorus to take up 2 a Monastic life & leave 1 his country Monach Ex hac supputatione [i.e. discursu ejus] nascitur illa summa nascitur, monachum perfectum in patria sua esse non posse. Hieron ad Heliodor. ep 1
Summæ stultitiæ est renunciare seculo, dimittere patriam, urbes deserere, monachum profiteri, & inter majores populos peregrè vivere quâm eras victurus in patria. De toto huc orbe concurritur. Plena est civitas [Hierosolyma] universi generis hominum, & tanta utrius sexus constipatio, ut quod alibi ex parte fugiebas hic totum sustinere cogaris. Hæc Hieron ad Paulinum Ep 13 exhorting him from visiting Ierusalem. And a little before Antonius & cuncta Ægypti & Mesopotamiæ, Ponti Capadociæ & Armeniæ examina Monachorum non videre Hierosolyma. Ib.
The Hilarian having taken upon him a solitary life is reported by Hierom to have given a beginning to monkery by doing a certain miracle, for having described that miracle he adds. Quod postquam auditum est, & longè laté percrebuit, certatim ad eum de Syria & Ægypto confluebant, ita ut multi crederent in Christum & se Monachos profiterentur. Necdum enim tum Monasteria erant in Palestina nec quisquam Monachum ante Sanctum Hillarionem in Syria moverat. Ille fundator et eruditor hujus conversationis & studij in hac Provincia fuit. —— Non solum autem in Palæstina & in vicinis urbibus Ægypti et Syriæ sed etiam in longinquis provincijs fama ejus percrebuerat. Nam Candidatus Constantij Imperatoris — (inter Saxones et Alemannos gens ejus non tam lata quam valida, apud Historicos Germania nunc verò Francia vocatur) – ab infantia possessus a dæmone, secreto ab Imperatore evectionem petijt &c —— —— Exemplo ita ejus per totam Palæstinam innumerabilia monasteria esse cœperunt, & omnes ad eum monachi certatim currere. — Then he tells how he left his Monastery to travel, saying to them that would have deteined him Certè ex posterioribus cognoscetis non sine causa ne subito ambulasse Igitur (Pgt Hieron) altera die Garenses cum lictoribus profecti (nam pridiè eum venisse cognoverant) intrantes Monasterium, cùm illum minimè invenissent, invicem loquebantur: Nonne vera sunt quæ audivimus? Magus est & futura cognoscit. Vrbs enim Gaza postquam profecto de Palæstina Hillarione, Iulianus in imperium successerat, destructo Monasterio ejus, precibus ad Imperatorem datis, & Hilarionis & Hesychij mortem impetravera{illeg}t, ambo ut quærerentur toto orbe scriptum erat. Afterward he tells his travels into Lybia & Sicily & then to Epidaurum a town of Dalmatia. Venit ad Epidaurum Dalamtiæ oppidum ubi paucis diebus in vicino agello mansitans non potuit abscondi: siquidem Draco miræ magnitudinis, quos gentili sermone Boas vocant, ab eo quod tam grand{es} sint ut boves glutire solent, omnem late vastabat provinciam, & non solum armenta et pecudes sed agricolas et pastores tractos ad se vi spiritus absorbebat. Cui cùm pyram jussisset præparari & oratione ad Christum missa evocato populo præcepisset struem lignorum. scandere, ignem supposuit. Tum ita cuncta spectante plebe immanem bestiam concremavit. — Ed tempestate (pergit) terræ motus totius orbis qui post Iuliani mortem accidit maria egressa sunt terminos suos, & quasi rursum Deus Diluvium minitaretur, vel in antiquum chaos redirent omnia, naves ad prærupta de latere montium pependerunt. Quod cum viderent Epidauri\t/ani, frementes fluctus & montes gurgitum littoribus inferri, verentes quod jam evenisse cernebant ne oppidum funditus subverteretur, ingressi sunt ad senem, & quasi ad prœlium proficiscentes, posuerunt eum in littore. Qui cum tria crucis signa pinxisset in Sabulo, manus contra tenderet, incredibile dictu est in quantam altitudinem intumescens mare ante eum steterit: ac diu fremens & quasi ad obicem indignans, paulatim in semetipsum relapsum est. Hoc Epidaurus & omnis illa regio us hodiè prædicat, matres docent liberos suos ad memoriam in posteros transmittendam. [If he calmd ye sea it would have been a miracle.] Then he tells how he went to Cyprus, & desiring there to retire from ye multitude wch dai{illeg}ly came to visit him, he went inter secretos asperos montes, & quo vix reptando manibus genibus posset ascendi. Qui introgressus, contemplatus quidem est terribilem valdè & remotum locum arboribus hinc inde circundatum, habentem etiam aquas de supercilio collis irriguas & hortulum peramænum, & pomaria plurima, quorum fructum nunquam in cibo sumpsit: sed et antiquissimi juxta templi ruinam, ex quo (ut ipse referebat, & ejus discipuli testantur) tam innumerabilium per noctes et dies dæmonum voces resonabant ut exercitum crederes: quo ille valde delectatus, quod scilicet antagonistas haberet in proximo. Habitavit ibi per annos quin. And then he died there. And after almost 10 months Hesychius stole away his body & carry|i|ed it into Palæstine, toto Corpore quasi adhuc viveret integro, tantis fragrante odoribus ut delibutum unguentis putares. {Hie} tells many stories of his cures \&/ casting out devils & such like miracles and adds tempus me deficiet si voluero univers {sic} signa quæ ab eo perpetrata sunt dicere, & in if all were true his miracles {illeg} far exceeded ye Apostles for number if not or saviours. One faculty he saies he had at ut ex odore corporum vestium, & earum rerum quas quis tetigerit, sciret cui dæmoni, vel cui vitio subjaceret One of his miracle was to tame ye Devil wch had taken upon him ye shape of a mostrous great terrible Camel & destroyed many men & was brawn \brought/ to him bound in ropes & dragged by above 30 men \p 246/. He says also that (before he went from Gaza) when he went up & down to visit Monasteries he had sometimes two thousand Monks following him p{illeg} & that one time when he would have left Palestine there flocked to him {illeg} then ten thousand men to stay him. Hæc Hieron in vita Hillarionis Tom 1 /p 2{illeg}\
<136r>Nomen Monachi frustra a Latinis in turba commorantibus imponitur, cum a Græcis solitariè viventibus legitimè deputetur. Hieron de scientia divinæ legis Tom 4. p 63.
The Hierom describing the travels of one Paula in Ægypt says yt she went to Alexandria & ye twon Nitria: quod cum vidisset, occurrente sibi sacto {sic} et venerabili Episcopo Isodoro confessore, & turbis innumerabilibus monachorum ex quibus multos sacerdotalis & leviticus sublimabat gradus, lætabatur quidem ad gloriam domini sed se indignam tanto honore fatebatur. Hieron. Epitaph. Paulæ ad Eustochium. Tom 1 p 175
Hæ vel maximè gentes Monachorum florent examinibus Ægyptus & Assyria Mesopotamia & pari inter se pietate contendunt. Hieron in Isa 20 Tom 5 p 65.
Nitriæ in Ægypto quidam ex fratribus 100 solidos moriens derelinquit. Initum est inter Monachos consilium (nam in eodem loco circiter quin millia divisis cellulis habitabant) quid facto opus estet &c Hieron ad Eustochium Tom 1 p 146. Ibi etiam de 3 generibus Monachorum disseritur.
Paula fundabat 4 Monasteria Hieron Epitaph Pauli Tom 1 p 175 o 178
Ægyptus fertilis Monachorum Hieron ad Marcellam Tom 1 p 127.
Monochos {sic} in Syria Hilarion in Ægypto plantavit Anotnius. Vit Hilar
Zosimus in relating ye History of Chrysostom, having occasion to mention a sedition of ye Monks at his departing from Constantinople, gives this description of them. Hi legitimis nuptijs abstinent, & tam in urbibus quam vicis populosa collegia complent hominibus innuptis, nec ad bellum nec alium reipublicæ necessarium usum idoneijs, nisì quod via quadam progressi ab eo tempore in hunc us diem, magnam terræ partem ad se transtulerint, & sub prætextu quasi cum pauperibus omnia communicarent omnes prope dixerim ad paupertatem redigerint Zos: l 5.
Non ita varijs astrorum choris cælum fulget in Ægypti Eremus innumeris Monachorum ac virginum distinguitur at illustratur habitaculis Chrisost. in Matth. Hom 8. Deni siquis nunc ad Ægypti veniat solitudines Paradiso quovis omnem illam videbit Eremum dignorem & innumerabiles angelorum cœtus in corporibus fulgere mortalibus &c. Chysost {sic} in Mat 2, hom 8.
Indus Persa Gothus Ægyptius philosophantur: Bessorum feritas & pellitorum turba populorum qui mortuorum quondam inferijs homines immolabant, stridorem suum in dulce crucis fregerunt melos. Hieron: Ep: 3.
Certum exploratum est Occidentalis irbis {Epis} provincias fermè omnes una cum insulis hoc eodem seculo \[i.e. ante an 400]/ fuisse refertas agminibus Monachorum Baron ad an 328 sec 20 Licet enim nunquam antea defuerint viri sancti qui seorsum ab alijs agerent solitarijs at persecutionum ingruentium occasione potissimum laternet — ut tamen esset tam virorum quam mulierū cœtus qui monasticam exercerent disciplinam, id primum accepit Roma ab Antonio isto magno per Athanasium Episc. Alex. a Romana vero Ecclesia, velut a promptuario disciplinæ, aliæ omnes occidentalis orbis ecclesiæ mutuatæ sunt, omnes ex more cupide amplexantes quod vidissent Romam esse secutam /Baron Ann 328. 20.\
<136v>Romana Eccl. prima voluit intra urbem et in suburbijs cœnobia monachorum, quod quidem imitatæ sunt deinceps aliæ ecclesiæ. Baron an 328 s 21
Qui vero in orbe Occidentali monachismum conjunxit clericatui prædicatur a S. Ambrosio S. Eusebius Ep. Vercellensis \utpote qui in Ægyptum profectus fuerat/. Primus, inquit in Occidentis partibus diversa inter se Eusebius sanctæ memoriæ conjunxit, ut et in civitate positus instituta Monachorum teneret & Ecclesiam regeret jejunij sobrietate. & post aliqua: Hæc igitur patientia in S. Eusebio monasterij coaluit usu, & durioris observationis consuetudine hausit laborum tollerantiam Nam hæc duo in attentione Christianorum devotione præstantiora esse quis ambigat, clericorum officia & monachorum instituta, &c Ambros ad Vercel lib 10. Ep 82. Quod ipsum (pgt Baronius) præstantissimum vitæ genus S. Martinus Episc. Turonensis transvexit in Gallias & S Augustinus in Africam, qui clericatum et Monachatum in unum conjungentes, tanquam lucidissimis astris ecclesiam exornarunt. Baron An 328. sec 21, 22. At parum visum est Athanasio monachorum instituta in clerum transferre, sed et monachos p{illeg} quos nosset moribus et peritia antecellere in Episcopos diversarum Ecclesiarum adscivit, quod fortissimos hos fore sciret adversus ingruentem Arij hæresin pugnatores & quasi munitissimas turres contra Meletianos schismaticos. Quinam verò hi essent — ipse Athanasius ad Dracontium Monachum scribit, quem contentiosius reluctantem ad idem ministerium suscipiendum expertus, his monet post multa: Ne enim tu solus ex monachis es constitutus [Episcopus scil] ne solus præ monasterio præfuisti ne solus a monachis delectus es. Nosti enim Serapionem monachum esse & quot Monachorum præfectum. Ne a te ignoratur quot monachorum pater fuerit Apollonius. Nosti Agathonem: Ne ignotum habes Aristonem. Memor es Ammonij cum Serapione peregre profecti: Fortassis etiam audisti de Cue in superiori Thebaide, poteris etiam resciscere de Paulo, qui est apud Latos & de alijs multis: & tamen isti Episcopi constituti non contradixerunt. &c. Hæc et alia plura Athan. ad Dracontium, quem tandem persuasisse constat, & pro fide Catholica strenuè certantem cum alijs orthodoxis Episcopis exilium subijsse idem Athanasius tradit in Apolog: de fuga sua. Baron ann 328 sec 23, 24. Negari quidem (pgt) non potest fuisse monachismum seminarum in Ecclesia Dei sanctissimorum Episcoporum, ex quo Basilij \Gregorij/ Chrysostomi & alij tam in Oriente quam in Occidente viri spectatissimi prodiere: quorum omnium qui Antonium magnum dixerit Patriarcham veritatis scopum attinget: in quo mille signis at virtutibus, & {illeg} quàm sit Deo gratum, relicto seculo {illeg} \& quæ sæculi sunt vitæ concupiscentiis/ monasticam vitam deligere et profiteri fuit evidentissimè declaratum, et in alijs ejusdem genus vitæ agentibus ut in Pachomio, Hilarione, Macharijs, Ioanne, Ammone & \{illeg}/ alijs fermè innumeris his similibus, in quibus sunt innovata antiqua miracula Prophetarum et Apostolorum. Baron An 328 sec 25.
De mona{illeg}chorum abstinentia a cibis et rebus mundanis consule Baron Ann 328 sect 27 & 28 \& 30/ {illeg} pat{illeg} \ex/ Hieron Ep 22. & scriptis Pachomij Basilij Cassiani Climachi & Benedicti de Monachorum institutis. Item Epiphan Hæres 80 & Aug. de moribus Eccl. c 31
<137r>Tam multas Hypocritas sub habitu monachorum us|que|qua dispersit [hostis scil. humani generis,] circumeuntes Provincias, nusquam missos, nusquam fixos nusquam stantes, nusquam sedentes. Alij membra martyrum, si tamen martyrum venditant: alij fimbrias & phylacteria sua magnificant: alij parentes, vel consanguineos suos in illa regione se audisse vivere, & ad eos pergere mentiuntur: & omnes petunt, omnes \ab omnibus/ exigunt aut sumptus lucrosæ egestatis aut simulatæ pretium sanctitatis: cum interea ubicun in factis suis malis deprehensi fuerint vel quo modo innotuerint, sub generali nomine monachorum vestrum propositum blasphematur, tam bonum tam sanctum, quod in Christi nomine cupimus sicut per alias terras sic per totam Africam pullulare. D. Augustin. de opere Monachorum. c 28.
Difficilè expertus sum meliores quam qui in Monasterijs profecerunt ita non sum expertus pejores quàm qui in Monasterijs reciderunt. D. Aug. Ep /137\ Hinc \dicit Baronius:/ Nonnulli Ægypti monachi a recto disciplinæ tramite deviantes Meletianis adhæserunt & Arianis, ac monstrosascalunnias adversus Athanasium suum ipsorum Episcopum construxerunt: ex ijsdem pariter prodiere complures hæresiarchæ ex quibus denominati hæretici Euchaitæ, Aeriani, Eustathiani, Massaliani, Athropomorphitæ, Iovinianei, Origenistæ, Eutychiani, Severiani alij. Baron An 328 sec 33. De hoc vide et Ann 361 sec 34 & sequ.
Vita Antonij ex Athanasio, ad Monachos scripta.
First he tells how Antonius born of noble & religious Parents in Ægypt would not litteris erudiri but addicted himself to piety in his childhood. Then sold all, & took upon him an austere \solitary/ life, Whereupon ye devil observing pray constantly & hearing ye scriptures read. Whereupon ye Devil observing his extraordinary devotion & piety, began{illeg} to tempt him first invisibly by \sugesting/ various thoughts, exciting divers passions & affections in him. Per dies etiam tam apertis in eum telis irruebat ut nullus ambigeret quin Antonius contra Diabolum dimicaret (p 4{3}|{4}|6. e.) Then he appeared to him like a horrid black boy howling & gnashing his teeth, but Antonius still overcame, & intended his devotion so much ye more, passing whole nights in prayer, & fasting sometimes two or three days together. De carnibus verò & vino tacere melius puto quoniam nec apud plurimos quidem monachos ejusmodi esc{illeg}æ in usu {illeg} habentur (p 447 a) & for ye more austerity he went to live among certain sepulchres where another Monk shut him up in a marble urn & brought him meat at set times. Then ye Devil fearing least he should by his example fill ye desert wth Monks, assaulted him & {illeg} \ita ut/ cum aggregatis satellitibus suis varia cæde laceravit ut doloris magnitudo & motum auferret & vocem Nam et ipse postea referebat, vulnera fuisse tam gravia, ut doloris magnitudo & motum auferret et vocem. And when a while after the devil \again set upon him &/ laid him {ith flore} for half dead. But Antony still persisted {wth his} devotion. Wherefore ye Devil \would not be frighted from the place. Where ye devil wth his/ \{crew} assaulted him again more horribly/ Sonitus igitur repentinus increpuit, ita ut loco funditus agitato, parietibus patefactis, multifaria dæmonum exinde turba se effunderet: nam et bestiarū & serpentium formas induentes omnem protinus locum replevere phantasijs leonum, taurorum, luporum, aspidum serpentum, scorpionum, pardonum {sic} et ursorum, & hæc singula secundum suam fremebant naturam, rugiebant Leo &c. Truces omni{um} vultus & vocis horridæ dirus auditus. But yet they had no power to hurt him signum enim crucis & fides ad dominum inexpugnabilis nobis murus est. Th{illeg} Antony looking up saw ye roof open & a great light shining in, & knowing tha{t} Christ was come to him, he said Vbieras bone Iesu ubi eras? Quare non a principio adfuisti ut sanares vulnera mea? Et vox ad eum facta est dicens: Antoni hic eram sed expectabam videre certamen tuum {illeg} Nunc autem quia dimicando viriliter non cessisti, semper auxiliabor tibi, & faciam te in omni orbe nominari — Erat autem \tunc/ Antonius \annos/ natus trigintaquin Then he went in ye desert to a cer inhabit a certain mountain, & eremi adhuc monachis ignotæ vitæ, rupto metu viam conatus est pandere. And ye devil to hinder his purpose, cast a silver dish in ye way, but Antonius perceiving it was a plot of ye devil, ye dish \suddenly/ vanished away in smoke The {sic} {illeg} Antonius saw a great mass of gold in his way but despised yt too, & so came to ye mountain where passing over a river he found a desert castel & forrest of wild beasts, & many serpents wch fled from him. There he stayed \shut up/ in a house alone receiving in but once every half year so much bread as would sustein him, & there certain flocking to ye house heard strange voices speaking against Antonius, wch at lenght they perceived to be Devils & {illeg} being affrighted Antonius bad them Signate vos, & abite securi. In this manner he continued shut up 20 years, & then many flocking to see him came out to them, & did many miracles, & at a certain day ye monks desiring him to institute them with precepts he told them ad omnes quidem mandatorum disciplinam scripturas posse sufficere, \p 499 e/ but yet he would {now} stick to give them counsel according to his knowledge And then after in a grave discours amongst other things he tells them yt ye devil would apear often to tempt 'em in divers shapes of weomen beasts serpents, huge monsters as high as ye tops of houses, &c Quæ omnia ad primum crucis signum evanescunt. And then he adds how he ad {sic} seen ye devil in strange shapes as Iob saw him wth eyes like lucifer, lamps of fire coming out of his mouth, hair mixt wth flames, smoke coming out of his mouth as of a furnace &c. Omnia (pgt Antō) dæmones simulant, colloquuntur sæpe cum fratribus & eos sæpe conturbant, sæpe inconditos excitant sonitus, manus apprehendunt, sibilant, cachinnos, insipienter cachinnant, ut vel in puncto peccati Christianum pectus introeant. Cum ab universis fuerint repulsi ad extremum debilitatem suam lamentatione testantur. p 454 b. Then Anthony repeats & divers apparitions of ye devil to him in various shapes sometimes wth his head up to heaven wth various noises &c & so concluds his speech. After this Athanasius tells how Anthonius behaved himself in ye persecution of Maximian, & after yt went again into a desert where he {illeg} divers exploits. Illic enim tumultus & voces populi, armatorum sonitus prorsus plenum montem dæmonum multitudine se vidisse referebant [monachi,] ipsum etiam quasi contra inimicos palam resistentem & fortiter colluctantem. p 464. Vidit etiam bestiam pube tenus humanam faciem præferentem quæ exinde in asinam finiebatur: post cujus aspectum vexillū crucis in fronte sua pungens &c. p 465 C. Vidit animam Ammonis monachi, lætantibus ad ejus occursum Angelis ad cælum pergere. Ammon vero moriebatur Nitriæ quæ ab eo distabat itiner 13 dierum p 468 E. Ambulabat super aquas p 469 D. He heald many sick cast out devils. Innumera et et {sic} alia istiusmodi signa sunt quæ monachorum concordi sæpe relatione cognovimus. p 470. E. By ye testimony of Angels & devils he never after he was a monck. p 470 F. Arrianos detestabatur ut omnibus diceret nec juxta eos quidem esse accedendum. Nam cum venissent quidam Arrianitæ reperit post eorum examinationem infidelissimam sectam & fugavit eos de monte dicens, multo serpentibus deteriores horum esse sermones. – Rogatus ab Episcopis at universis fratribus Alexandriam descendit, ibi Arrianitas publico sermone condemnavit, ultimam hanc esse hæresin & præcursorem Antichristi affirmans, — & illos nullo intervallo a gentibus separari, &c. Hæc tanti viri prædicatio exprimi non potest quantum ad fidem populos roboravit. p. \472 E &/ 473 A, B. Lætabantur quippe hostilem & Christo inimicam hæresin anathematizari ab Ecclesiæ columna. / Nulla tunc ætas, nullus sexus domi remansit. Taceo de Christianis, Pagani quo ad dominicum imperium convolabant — Qanti {sic} certe ab errore gentium retracti \nostro juncti sunt gregi? tanti certe/ ut paucorū dierum spatio ex Idolatrum superstitione conversio omnem per annum credentium vinceret {illeg} turbam. p 472 E & 473 A, B, C. Varie tentabatur ab ethnicis sapientibus p 474 Epistolas etiam ab Imperatoribus Constantino Magno, Constantio et Constante quibus rescripsit. p 478. prædixit Arrianæ{illeg} insaniæ eruptionem et grassationem. & repressionem p 479. Totius orbis homines ad eum confluebant, & universarum gentium varietas bellicosissimum contra dæmones virum conspicere gestiebant. p 481 D.
Consulatur doctrina ejus num sapiat antiquitatem
A.C. 340 Athanasius Romam venit — & & in Vrbem invexit ipse primus Ægyptorum Monachorum institutionem, Vitam admirandam Antonij Magni licet adhuc viventis a se conscriptam detulerit. — tradit enim de his S. Hieronymus: Nulla eo tempore nobilium fæminarum noverat Roma propositum monachorum, nec audebat propter, propter rei novitatem, ignominiosam (ut \tunc/ putabatur) & vile in populis assumere nomen assumere. Hæc (Marcella scil:) ab Alexandrinis prius sacerdotibus, Papa Athanasio, & postea Petro qui persecutionem Arrianæ Hæressos declinantes quasi ad tutissimum communionis suæ partum, Romam confugerant, vitam beati Antonij adhuc tunc viventis, monasteriorum in Thebaide Pachomij et virginum ac viduarum didicit disciplinam Hieron ad Princip ep. 6. Hæc Baron An 340 s 7.
Anathas et Macharius, discipuli Antonij Hieron in vita Pauli \Eremitæ/ Ep 50. De Antonio tam græco quam Romano stylo diligenter traditum est. Ib. Paulo cibum et vestimentum palma præbebat. Quod ne cui impossibile videatur Iesum testor et sanctos angelos ejus, in ea eremi parte quæ juxta Syriam Saracenis jungitur vidisse me monachos de quibus unus per triginta annos clausus, hordaceo pane et lutulenta aqua vixit. Alter in cisterna veteri quin caricis per singulos dies sustentabatur. Hæc igitur incredibilia esse — Cum jam 113 annos Paulus vixisset & nonagenarius in alia solitudine Antonius moraretur (ut ipse assere solebat,) hæc in mentem ejus incidit cogitatio nullum ultra se perfectum Monachum in eremo consedisse. At illi per noctem quiescenti revelatum est esse al{illeg}ium ulterius multo se meliorem ad quem visendum deberet proficisci. Illico erumpente luce Paulus Antonius cœpit ire \velle/ quò nesciebat, dicens: Credo — quia Deus quod mihi promisit, ostendet. |247| Nec plura his conspicit hominem equo mixtum cui opinio poetarum Hippocentauro vocabulum indidit. Quo salutaris impressione armat frontem. Et heus tu, inquit, quânam in parte hic servus dei habitat? At ille barbarum \nescio/ quid infrendens & frangens potius verba quam proloquens, inter horrentia ora senis balandum quæsivit eloquium. Et dext\e/ræ portensione manûs cupitum indicat iter, & sic patentes campos volucri transmittens fuga, ex oculis mirantis evanuit. — Stupens ita Antonius et de eo quod viderat secum volvens, ulterius progreditur. Nec mora, inter saxosam convallem haud grandem homunculum videt, aduncis naribus, fronte cornibus asperata cujus extrema pars corporis in caprarum pedes desinebat — & palmarum fructus Antonio ad viaticum quasi pacis obsides afferebat. Quo cognito, gradum pressit Antonius & quisnam esset interrogans, hoc ab eo responsum accepit: Mortalis ego sum, & unus ex accolis eremi quos vario delusa gentilitas Faunos Satyros et Incubos vocans colit. Legatione fungor gregis mei. Precamur ut pro nobis communem Deum depreceris quem pro salute mundi venisse cognovimus &c – Dein quasi pennigero volatu petulcum animal aufugit. — Antonius tandem invenit Paulum et cum salutarent se, inter sermocinationes suspiciunt alitem corvum in ramo arboris consedisse, qui inde leniter subvolabat et integrum panem ante ora mirantium deposuit. Post cujus abscessum: Eia (inquit Paulus) dominus nobis prandium misit — Sexaginta et jam anni sunt quod accipio dimidij semper panis fragmentum: verum ad adventum tuum, militibus suis duplicavit annonam. — Proximo die Paulus ad Antonium sic locutus est Olim te frater in istis regionibus habitari sciebam — sed quia jam dormitionis tempus advenit — tu missus et a dno qui humo corpusculum meum tegas, — quamobrem quæso ꝑge nisi molestum est et pallium quod tibi Athanasius episcopus dedit ad involvendum corpusculum meum defer. — Stupefactus ergo Paulus Antonius quod de Athanasio et Pallio ejus audierat — ad monasterium suum regrediebatur — & cum pallio revertitur, timens, quod evenit, ne se absente, Christo spiritum redderet. Cum jam dies illuxisset & trium horarum spatio viam remeavisset, vidit inter angelorum choros, inter prophetarum et Apostolorum populos niveo candore Paulum fulgentem in sublime conscendere. — Deinde ingressus speluncam vidit corpus exanime — & quo foras prolato & hymnis decantatis contristabatur Antonius quod sarculum quo terram foderet non haberet & — et secum multa reputante, Ecce duo leones ex interioris eremi parte currentes directo cursu ferabantur et ad cadaver substiterunt: ad {ul} {illeg} us {illeg} — deinde haud procul cœperunt humum pedibus scalpere, arenam certatim egerentes unius hominis capacem locum foderunt. Ac Statim quasi mercedem pro opere postulantes, cum motu aurium cervice rejecta ad Antonium perrexerunt, manus ejus pedes lingentes. At ille animadverti{t} benedictionem eos a se preciari. Nec mora, in laudationem Christi effusus quod muta quo animalia Deum esse sentirent, ait, Domine — Da illis sicut tu scis. Et manum {sic} annuens eis ut abirent impetravit. Cum illi recessissent cadaver sepelivit. Hæc Hieronymus in vita Pauli Eremitæ. Tom 1. p 23{illeg}
<139r>Iubet \enim/ Deus ut omnes nobis invicem cari simus, omnes autem nos mutua {in} laceratione infestatione laceramus. Iubet Deus ut cuncta egentibus sua tribuant: cuncti admodum aliena pervadunt. Iubet deus ut omnis qui Christianus est etiam oculos castos habeat: quotusquis est qui non se luto fornicationis involvat{illeg}: & quid plura? grave est quod dicturus sum. Ipsa Dei Ecclesia quæ in omnibus esse debet placatrix Dei quid est aliud quàm ....... vitiosum. — In templa autem vel potius in altaria at \in/ sacraria Dei passim omnes sordidi ac flagitiosi sine ulla penitus reverentia sacri honoris irrunpunt non quia non omnes ad exorandum deum currere debeant sed quia qui ingreditur ad placandum non debet egredi ad exacerbandum. Novum siquidem monstri genus est: eadem pene omnes jugiter faciunt quæ fecisse se plangunt. Et qui intrant ecclesiasticam domum ut mala aliqua defleant exeunt, & quid dico exeunt? in ipsis pene hoc orationibus suis ac supplicationibus moliuntur. Aliud quippe ora hominum aliud corda agunt et dum verbis præterita mala plangunt sensu futura meditantur: ac sic oratio eorum rixa est magis criminum quam exoratrix: ut vere illa in eis scripturæ maledictio compleatur; ut de oratione ipsa exeant codemnati & oratio eorum fiat in peccatum. Deni si v{illeg}ult quis ho quispiam hominum scire quid in templo hujusmodi homines cogitaverint videat quid sequatur. Siquidem consummatis solemnibus sacris, statim ad consuetudinaria omnes studia discurrunt, alij scilicet ut furentur, alij ut inebrientur, alij ut fornicentur, alij ut latrocinentur: ut evidenter appareat hoc eos esse meditatos dum intra templum sunt quod postquam egressi fuerint exsequuntur. Sed videlicet hæc mala & omnem vitiorum probrositatem quam supra dixi ad servos fortasse quidam et ad abjectissimos quos homines referendam putant: cæterum nomen ingenuum hac flagitorū non pollui. Quid autem aliud est cunctorum negotiantū vita quam fraus at perjurium? Quid aliud curalium, quam iniquitas? Quid aliud officialium quàm calumnia? Quid aliud omnium militantium quàm rapina? Sed putas forsan quod hoc etiam de personis istiusmodi ferri possit. Hic est enim inquis eorum actus quæ et professio, ac per hoc nihil mirum est si agunt quod profiterunt. Quasi vero aut agere ullum Deus res malas velit & profiteri — sed omnis inquis nobilitas ab his sceleribus immunis est. Parum est id quidem: quia non aliud videtur nobilitas in omni mundo quam unus homo in grandi populo. Sed quis est vel dives omninò vel nobilis aut innocentiam servans aut a cunctis sceleribus manus abstinens? quamquam superfluè a cunctis dixerim. Vtinam vel a maximis: quia volunt sibi id forte majores quasi privilegium vendicare ut jure suo crimina vel minora committant. Ita de peccatis facilioribus nihil dico. Videamus si vel a duobus illis quasi capitalibus malis ullus immunis est, id est ab homicidio vel a stupro. Quis enim est aut humano sanguine non cruentus aut cænosa impuritate non sordidus? unum quidem ex his ad pænam æternam sufficit, sed prope nullus divitum non utrum commisit. Sed cogitat forte aliquis de hoc numero. Ego jam ista non facio. Laudi si non facis, sed tamen forte ante fecisti; & non est nunquam omninò fecisse facere cessasse. Quod si ita esset quid proderat tamen unum a scelere desistere & multos in scelere permanere? non sufficit ad placandum Deum quod unus peccata deserit quem universitas totius hujus humani generis offendit. Loquens Deus de populo peccatore sic dicit. Si fuerint tres viri in medio ejus Noc et Danielet Iob, non liberabunt filio, et filias, ipsi soli salvi erunt. |Ezek 14.| Neminem reor tam inpudentem fore qui se his talibus viris audeat comparare. Ac per hoc sublata est omnis spes falsæ opinionis qua credamus innumeram perditorum hominum multitudinem suffragio paucorum bonorum a præsentibus malis posse defendi. Cum enim nullus illis quos supra diximus parsit, quæ esse spes ullis potest quod liberari et extranei et innumeri & mali a paucissimis bonis possint? cum illi familiarissimi deo sancti ne hoc quidem a Domino promeruerint, ut in filijs suis vel sua membra salvarent: & rectè. Nam licet omnes admodum filij membra parentum esse videantur non putandi sunt tamen membra eorum a quibus affectu cœperint discrepare: quia morum degenerantium pravitate pereunt in talibus beneficia naturæ. Quo fit ut etiam nos q nos qui nos christianos esse dicimus perdamus vim tanti nominis vitio pravitatis. Vnde cum Omninò enim nihil prodest nomen sanctum habere sine moribus: quia vita a professione discordans abrogat illustris tituli Vnde cum pene nullam Christianorum omnum {sic} partem, pene nullum ecclesiarū omnium angulum non plenum omni offensione & omni le letalium peccatorum labe videamus, quid est in quo nobis de Christiano nomine blandiamur? Cum uti hoc ipso magis per nomen sacratissimum rei simus qui a sancto nomine discrepamus. Nam et idèo plus sub religionis titulo Deum ludimus, quia positi in religione peccamus. Sal /Savian lib\
Cæterum quod ad Salvianum spectat: ne putes eum dum pravos mores Africanorum sugillat ex parvis magna componere, quasi eloquentiæ arte amplificationibus rem exagerans, ex paucis multa vel ex minimis maxima reddere sit conatus: sed parcius dias egisse dum his non leviora intacta penitus prætermisit &c Baron an 428. 7.
Homicidia in servis rara sunt terrore et metu mortis; in divitibus assidua spe ac fiducia impunitatis – ill cum occidunt servulos suos jus putant \esse,/ non crimen. Quotus en Nec hoc solum sed eodem privilegio etiam in exercendo impudicitiæ cæno abutuntur. Quotus enim quis est divitum quam non libidinis furor rapiat in præceps? cui non domus ac familia sua scortum sit? — Se concubinis quippiam dici forsitan nimis injustum esse videatur quia hoc in comparatione supradictorum flagitorum quasi genus est castitatis uxoribus paucis esse contentum & intra certum conjugum numerum frenos libdinum continere. Conjugum dixi quia ad tantam res impudentiam venit, ut ancillas suas multi uxores putent: at utinām {sic} sicut putantur esse quasi conjuges, ita solæ haberentur uxores. Illud magis tetrum ac detestabile quod quidam matrimonia honorata sortiti alias sibi rursum servilis status conguges {sic} deform sumunt deformantes sanctio connubij honorem per degeneris contubernij vilitatem. — Ab his sceleribus prope omnis servorum numerus immunis est. Nunquid enim aliquis ex servis turbas concubinarum habet? nunquid multarum uxorum labe polluitur: ut canum vel suum more tantas putet conjuges suas esse quantas potuerit libidini subjugare? Sed respondebis quod faceris servis ista non liceat: Nam profectò facerent si liceret. Credo, sed quæ fieri non video quasi facta habere non possum. Malos esse servos ac detestabiles satis certum est: sed hoc uti ingenui ac nobiles magis execrandi si in statu honestiore pejores sunt. Sal\v/ian l 3. Pergit dein describere quomodo divites \misere/ opprimunt pauperes demendo sibi vetera vectigalia et imp istis addendo nova, & quomodo universitas hominum pios despiciunt \spernunt/ impios honorant. [ In ye 4th Book after he had described ye iniquity of Servants in thieving, running away, gluttony & lying, he makes \declares/ ye great ones more wicked then they. Homicidia, inquit, in servis — ]
— Peccatis veteribus nova addimus: nec solum nova sed quædam paganica ac prodigiosa, & in ecclesijs Dei ante non visa, jactantes scilicet profanas in Deum negligentem, Deum non gubernantem, & per hoc et immisericordem & impræstabilem, inhumanum, asperum, durum. O cæcam impudentiam, ô sacrilegam temeritatem! Non sufficit enim nobis, quod peccatis innumerabilibus involuti, rei in omnibus Dei sumus, nisi et accusatores Dei {simus}. Et quæ rogo hominum spes erit qui ipsum accusat judicem judicandus? Si ergo, inquiunt, respicit res humanas Deus, si curat, si diligit, si gubernat; cur nos infirmiores omnibus gentibus, & miseriores esse permittit? Cur vinci a Barbaris patitur? Cur juri hostium subjugari? Bervissimè, ut jam dixi ideò nos perferre hæc mala patitur, quia neremur ut ista patiamur. Respiciamus enim ad turpitudines &c. lib 4.
Quis est omninò secularium hominum præter paucos qui non ad hoc semper Christi nomen in ore habeat, ut pejeret? Vnde etiam pervulgatum hoc fere et apud nobiles & apud ignobiles sacramentum est, per Christum: {illeg} Et quid plura in id penitus deducta res est, ut sicut de paganis Barbaris prius diximus, Christi nomen non videatur jam sacramentum esse, sed sermo. Nam intantum apud plurimos nomen hoc parvi penditur ut nunquam minus cogitent quippiam facere quàm cùm se jurant per Christum esse facturos. {illeg} Et cum scriptum sit, non nominabis nomen Domini Dei tui in vanum, in id reverentia Christi decidit ut inter cæteros seculi vanitates nihil jam pene vanius quàm Christi nomen esse videatur. Deni multi non ociosas tantummodo res & aniles, sed etiam scelera quædam si jurant per Christi nomen esse facturos. Hic enim loquendi usus est talibus: Per Christum, quia tollo illud: Per Christum, quia cædo illum. Per Christum, quia occido illum: Ad hoc res cecidit ut cum per Christi nomen juraverint, putent se scelera etiam religiosè \esse/ facturos. lib 4
In ye sixt book he declaims much agt their Theaters. ꝑge p 350.
Hinc \ergo/ cognosci potest quam iniqui et pravi sumus: alijs severissimi sumus, nobis indulgentissimi: alijs asperi, nobis remissi. In eodem crimine punimus alios, nos absolvimus. Intollerabiles prorsus & contumaciæ et præsumptionis: nec agnoscere volumus in nobis reatum et audemus de alijs usurpare judicium. Quid esse injustius nobis, aut quid perversius esse potest? Id ipsum scelus in nobis probabile esse ducimus, quod in alijs severissimè vindicamus. \{illeg}/ Et ideò non sine causa ad nos Apostolus clamat: Propter quod inexcusabilis es ô homo omnis qui judicas. In quo enim alium judicas, teipsum judicas. Eadem enim agis quæ judicas. Salvian l 4. Then he proceeds to compare ye people wth ye {gt} ones.
Dum in Theatris et circis ludimus, deperimus secundum illud: * [63] Stultus per risum operatur scelus. Per turpitudines criminosas æterna illic salus Christianæ plebis extinguitur, per sacrilegas superstitiones majestas divina violatur. Dubium enim non est quod lædunt deum, utpote Idolis consecratæ. Colitur nam et honoratum Minerva in Gymnasijs, Venus in Theatris, Neptunus in Circis, Mars in arenis \Mercurius in Palæstris/ et ideo pro qualitate auctorum, cultus est superstitionum. Quicquid immundiciarum est hoc exercetur in Theatris; quicquid luxuriarum in Palæstris: quicquid immoderationis in circis; quicquid furoris in caveis Vbi dæmon Alibi est impudicitia, alibi lascivia, alibi intemperantia, alibi insania. Vbi dæmon, imò per singula ludicrorum loca universa dæmonum monstra: præsident enim sedibus suo cultui dedicatis. Salvian l 6.
In theatris, \&/ concupiscentijs animus, et auditu aures, et aspectu oculi polluuntur Quæ quidem omnia tam flagitiosa sunt ut etiam explicare ea \quispiam/ at eloqui salvo pudore non valeat. Quis enim integro verecundiæ statu dicere queat illas rerū turpium imitationes, illas vocum et verborum obscænitates illas motuum turpitudines illas gestuum fæditates? quæ quanti sint criminis vel hinc intelligi potest, quod et relationem sui interdicunt. {illeg} Quæ {illeg} – Alia quo ommia mala agentes polluunt non videntes vel audientes. Siquidem etsi blasphemum quempiam audias sacrilegio non pollueris quia mente dissentis. Et si intervenias latrocinio, non inquinaris actu qui abhorres animo. Solæ spectaculorum impuritates sunt quæ unū admodum faciunt et agentium et aspicientium crimen. Nam dum spectantes hæc comprobant ac libenter vident omnes ea visu at assensu agunt ut vere in eos Apostolicum id peculiariter cadat: quia digni sunt moorte non [Rom 1 solum qui faciunt ea sed etiam qui consentiunt facientibus. Ita in illis imaginibus fornicationum omnis omnino plebs animo fornicatur et qui forte ad spectaculum puri venerant de Theatro adulteri revertuntur. Non enim tunc tantummodo quando redeunt sed etiam quando veniunt fornicantur: Nam hoc ipso quod aliquis rem obscænam cupit dum ad immunda properat immundus et Quæ cum ita sint, ecce qualia aut omnes aute pene omnes Romani agunt Et cum hæc ita sint, qui talia agimus negligi non a divinitate causamur relinqui nos a Domino nostro dicimus, cum ipsi Dominum relinquamus. Fingamus enim, quod respicere non Dominus noster velit, etiam non merentes videamus si potest. Ecce innumera Christianorum millia in spectaculis quotidiè rerum turpium commorantur. Potest ergo illos Deus respicere qui tales sunt? Potest eos respicere qui bacchantur in circis, qui mechantur in Theatris? — An fortè in morem veterum paganorum, theatrorum et corcirum nos Deum habere arbitramur? Faciebant enim hæc illi quondam, quia has Idolorum suorum delicias esse credebant. Nos quomodo hæc facimus qui odisse. Deum nostrum hæc certe sumus? Si in conscientia nostra hoc est, quod Deus horret quod execratur quod sicut in his sit pastus Diaboli ita offensio Dei: quomodo nos in Ecclesia Dei colere Deum dicimus qui in obscænitate ludorum semper Diabolo deservimus, & hæc gnari ac scientes, de consilio & industria? lib 6
Nos del Ecclesijs Dei ludicra anteponimus nos altaria spernimus et Theatra honoramus. Omnia deni amamus omnia colimus, solus nobis in comparatione omnium Deus vilis est. Deni præter alia quæ id probant indicat hoc \etiam/ res ipsa quam dico. Siquando enim venerit, quod scilicet sæpe evenit ut eodem die, et festivitas ecclesiastica et ludi publici agantur quæro ab omnium conscientia quis locus majores Christianorum virorum copias habeat, caveane ludi publici, an atrium Dei? & templum omnes magis sectentur an theatrum? dicta Evangelorum magis diligant an thymelicorum? verba vitæ an verba mortis? verba Christi an verba mimi? Non dubium est quin illud magis amemus quod magis anteponimus. Omni enim feralium ludicrorum die si quælibet ecclesiæ festa fuerint, non solum ad Ecclesiam non veniunt qui Christianos se esse dicunt; sed siqui inscij forte venerint, dum in ipsa ecclesia sunt si ludos agi audiunt Ecclesiam derelinquunt. Spernitur Dei templum ut concurratur ad Theatrum. Ecclesia vacuatur circus impletur. {illeg} Christum in Altario dimittimus ut ad ulterantes visu impurissimo oculos ludicrorum turpium fornicatione pascamus postea. lib 6.
Ecquid ingressis gentibus barbaris terram illam [Africam] forsitan vel metu vitia cesarunt {illeg}: aut sicut corrigi ad præsens etiam nequissimi qui servorū solent, modestiam saltem ac disciplinam terror extorsit? Quis estimare hoc malum possit? Circumsonabant armis {illeg} muro Cirtæ Carthagenis populi barbarorum et Ecclesia Carthagenensis insaniebat in Circis, luxuriabat in theatris: alij foris jugulabantur alij intus fornicabantur. — Fragor, uta ita dixerim, extra muros et intra muros prœliorum et ludicrorum confundebatur; vox morientium, vox bacchantium, ac vix discerni forsitan poterat plebis ejulatio quæ cadebat in bello et sonus populi qui clamabat in circo.
De excidio Trevirorum ait. Lugubre est referre quæ vidimus Senes honoratos decrepitos Christianos, imminente admodum excidio civitatis gulæ ac lasciviæ servientes. Quid primum accusandum est? quod honorati, an quod senes, an quod Christiani, an quod periclitantes? quis enim hoc fieri posse credat vel in securitate a senibus vel in discrimine a pueris vel unquam a Christianis? Iacebant in convivijs obliti honoris obliti ætatis, obliti professions obliti nominis sui. Principes civitatis cibo conferti, vinolentia dissoluti clamoribus rabidi, bacchatione furiosi. nihil{illeg} minus quam sensus sui — Sed cum hæc ita essent plus multo est quod dicturus sum, finem perditioni huic nec civitatum excidia fecerunt. Deni expugnata est quater urbs Gallorum Treveris opulentissima Promptum est de quod dicam. Sufficere uti debuerat emendationi prima captivitas ut instauratio peccatorum non instaurasset excidium. sed qui plura? Incredibele est quod loquor assiduitas illic calamitatum augmentum criminum fuit. Sicut enim anguinum illud monstrū ut fabulæ ferunt, quod multiplicabat occisio, ita etiam in Gallorum excellentissima urbe ijs ipsis quibus coercebantur scelera plagis crescebant, ut putares pænam ipsorum scelerum criminum quasi matrem esse vitiorum. Et quid plura lib 6. — Igitur hoc in illa Quid in alia —
And of another gt City neare Trevirs & almost of ye same {illeg} magnificence: Quid in alia non longe sed prope ejusdem magnificentiæ civitate? Nonne eadem et rerum ruina pariter & morum? Nam præter cætera, cum duobus illic præcipuis ac generalibus malis avaritia & ebrietate omnia concidissent, ad hoc postremò rabida vini aviditate perventum est, ut principes urbis ipsius ne tunc quidem de convivijs surgeret cum jam hostis urbem intraret. — Vidi ego illic res lachrijmabiles, nihil scilicet inter pueros differre et senes. Vna erat scurrilitas, una levitas, simul omnia luxus, potationes, perditiones cuncta omnes pariter agebant: ludebant inebriabantur, enecabantur, lasciviebant in convivijs — Totum incuria et segnities, totum negligentia et gula, totum ebrietas & somnolentia, secundum illud quod de talibus scriptum est: Quia sopor Domini irruerat super eos. Ib.
Then describing ye \most lamentable/ ruin of Trevirs, he adds Et quid post hæc, inquam, quid post hæc omnia? quis æstimare hoc amentiæ genus possit? Pauci nobiles qui excidio superfuerant quasi pro summo deletæ urbis remedio Circenses ab Imperatoribus postulabant. – Quis existimare possit quid primum in his accusandum sit, irreligiositas an stultitia an luxuria an amentia, totum quipp{e} in illis est. Circenses Treveri desideratis — p 351.
<142r> [Editorial Note 23]Dominus dicit; Servus nesciens voluntatem domini sui, & faciens digna plag{is} vapulabit paucis: servus autem sciens voluntatem domini sui & faciens digna plagis vapulabit multis. Quid mirum ergo mirum si Christianis temporibus iste mundus tanquam servus jam sciens voluntatem Domini sui et faciens digna plagis vapulat multis? Attendunt quanta celeritate Evangelium prædicatur sed et non attendunt quanta perversitate contemnitur [ab Ethnicis forte ] inttelligit {sic}.] — —— Illorum verba dicis te perferrenon posse quoniam dicunt: Si nos peccatores ista meruimus, quare et servi Dei Barbarorum ferro perempti sunt & ancillæ Dei captivæ ductæ sunt. D Augustin. Ibid.
In regione nostra Hipponensi quoniam eam Barbari non attigerunt. Donanatistarum {sic} et circumcellionum sic vastant ecclesias ut Barbarorum fortasse facta mitiora sint. Augustin. ib. Baronius (an 410. § 56, 57) \hinc/ meminit {illeg} invasionem Mauritaniæ Stifensis a Barbaris factam paucis annis ante hanc epistolam datā /ej\
Sed et idem S. Augustinus paucis his diebus quibus capta a Vandalis Africa supervixit, cum cladem Barbaricam non nisi ex undante peccatorum copia ipsos pati testetur, jam in profundum illud scelerum eos pervenisse demonstr{at,} quod a divina scriptura verbis illis significatur: Impius cum in profundum venerit peccatorum, contemnit. Hinc illæ lachrimæ cum ista gemens;[64] Inter tantas, inquit angustias & in ipso fine rerum posita est universa provincia et quotidie frequentantur spectacula. Sanguis hominum quotidie funditur in mundo, et insanientium voces crepitant Circo. O planctu omni mæstitia acceptior! O planctus omni mæstitia affligens Cor! Libet flere. Plangimus dilectissimi et illos et nos: quia et nos digni sumus qui cum talibus meritò flagellamur & Baronius an 428. § 8. Ex Augustino fatetur etiam. Africam blasphemantibus nomen Dei scatuisse an 428. § 7. Accusat etiam Augustinus totam Vrbem Idolatriæ quod sacrificum a nonnulli fieri sacrificantibus indulserunt ut sacrificarent Idolis assensum præbuere. vide ib An{illeg} non sacrificavit [Vide locum Salviano congruentem 428. 8]
Magna quidam Dei vindicta, contigit hoc seculo universum fere Romanū Imperium dedi Barbaris incursandum deprædandum ac cæde hominum devastandū —
De clade Italiæ post depositionem Attali Vide Baron. 412. 37.
Brachria {sic} ex eo exurgent & polluent sanctuariū &c (Dan 8|1|1) Prosper applicat ad Antichristum. Prosper de Promissionibus part 4 c 10
De Treviris incendio Salvianus hæ|o|c: Quia te tria excidia non correxerunt quarto perire meruisti. lib 6.
<142v> [Editorial Note 24]Quam vero soluta esset in Gallijs magna ex parte Ecclesiastica disciplina, corruptis moribus, exundantibus ubi vitijs, eædem provintiæ meruerint tradi barbaris devastandæ, Salvianus Massiliensis Episcopus pluribus docet: vivebat ipse temporibus his, ob oculos habens quæ ab oculis excuterent jugiter lac{illeg}|t|rynas; novus planè sui temporis Hieremias. Nam hæc de suis Aquitanis in primis. In omnibus quippe Gallijs (inquit) sicut divitijs Aquitani primi fuêre, sic vitijs. Nusquam improbior voluptas Nusquam inquinatior vita, nusquam corruptior disciplina. &c Baron an 406. § 54.
Romæ Expugnatione Romæ, Romani sunt conterriti non prostrati. Etenim id professus est post discessionem Alarici populus: qui (inquit Orosius)[65] adeo parvo quodam et levi motu hæsitasse erga se parumper consuetudinem voluptatum indubitatissimè contestatus est, ut liberè conclamaret, si repciperet Circum, nihil esse sibi factum: hoc est, nihil egisse Romæ Gothorum enses, si concedatur Romanis spectare Circenses. adeo ut illud propheticum de his fuerit occinendum: Percussi eos & non doluerunt. [Hier. 5.] Baron 410. § 44.
Invasio Ægypti et omnis pene Orientis A.C. 410. Baron an 410. § 55, 58, 59 & Mauritania \Stifensis/ A.C. 410 Barbaris data. Baron: an: 410. § 56, 57. Fuga Romanorum urbe capta. Baron an 410. § 35, 36, 37.
Laudatur Alaricus pro clementia in expugnatione Romæ D. August. De Civ. Dei l 1. c 1
Animas humanas de propria Dei cælo lapsas esse Pythagoras, Omnes Platonici & Origenes putant: a propria Dei substantia esse Stoici, Manichæus, & Hispaniæ Priscilliani hæreses suspicantur: continuò creari volunt alij, alij ex traduce ut Tertullianus, Apollinarius, & maxima pars occidentalium autumant, ut quomodo corpus ex corpore sic anima nascetur {illeg} \ex/ anima. Hieronymus Marcellino. Ep 82
Ezekielis volumen olim aggredi volui et sponsinem sed in ipso dictandi exordio ita animus meus occidentalium provinciarum et maximè Roman urbis Romanæ vastatione confusus est ut juxta vulgare proverbium, proprium quo ignorarem vocabulum diu tacui sciens tempus esse lachrymarum Hoc autem anno cum tres explicassem libros, subitus impetus Barbarorum de quibus tuus dicit Virgilius, Late vagantes Barchæi, sic Ægypti limitem Palestinæ, Phænices, Syriæ percurrit, & instar torrentis cuncta secum trahens, ut vix manus eorum misericordia Christi potuerimus evadere. Hieronymus Marcellino Epist 82.
Totus mundus tantis affligitur cladibus ut pene pars nulla terrarum sit ubi non talia qualia scripsisti committantur at plangantur. Nam ante parvum tempus in illis solitudinibus Ægypti ubi monasteria separata ab omni strepitu quasi secura degebant a Barbaris interfecti sunt fratres. Iam verò quæ modo in regionibus Italiæ quæ in Gallijs nefaria ꝑpetrata sint, etiam vos latere non arbitror. De Hispanijs quo tot Provincijs quæ ab his malis \diu/ videba\n/tur intactæ cœperunt jam talia nunciari. D. August. Ep 122 ad Victorianum.
Cyprianus de mortalitate
Etsi apud plurimos vestrum, fratres dilectissimi, mens solida est, & fides firma quæ ad præsentis mortalitatis copiam non movetur, set {sic} tanquam petra fortis & stabilis turbidos impetus mundi, & violentos sæculi fluctus frangit potius ipsa, nec frangitur, & tentationibus non vincitur sed probatur: tamen quia animadverto in plebe quosdam — minùs stare fortiter; dissimulanda res non fuit, nec tacenda. \— Agnoscere enim se debet qui Deo militat ut/ – Ad procellas et turbi ad procellas et turbines mundi trepidatio nulla sit in nobis, quando hæc ventura prædixerit dominus, & præ providæ vocis hortatu instruens et docens, et præparans at corroborans Ecclesiæ suæ populum ad omnem tolerantiam futurorum, bella et fames, & terræ motus, & pestilentias per loca singula exurgere prænunciavit et docuit. Et ne inopinatus nos et novus rerum instantium metus quateret, magis et magis novissimis temporibus adversa crebescere ante præmonuit. Fiunt ecce quæ dicta sunt; & quando fiunt quæ ante prædicta sunt, sequentur et quæcun promissa sunt, Domino ipso pollicente & dicente: Cum autem videritis hæc omn{ia} fieri scitote quoniam in proximo est regnum Dei. And afterward \among other things he says/ Contra tot impetus vastationis & mortis inconcussis animi{illeg} virtutibus co{n}gredi quanta pectoris magnitudo est? & quanta sublimitas inter ruina{s} generis humani stare erectum? And again speaking speaking of dying [exhorting to receive death willingly he saies Quod cum semper faciendum fuerit Dei servis, nunc fieri multo magis debet] corruente jam mundo & malorū infestantium turbinibus obsesso [; ut qui cernimus cœpisse jam gravia, & scimus imminere graviora,] lucrum maximum computemus si isthinc velocius recedamus? Si navigante te turbida & procellosa tempestas fluctibus velocius excitatis, prænunciaret futura naufragia, nonne portum velociter peteres? Mundus ecce nutat et labitur & ruinam sui non jam senectute rerum, sed fine testatur: & tu non Deo gratias agis, non tibi gratularis, quod exitu maturiore subtractus, ruinis et naufragijs et plagis imminentibus exuaris?
Quæ autem per totum Orbem singuli gesserint enarrare impossibile est: quis enim voluminum numerus capiet tam infinita tam varia genera crudelitatis? Accepta enim potestate, pro suis moribus quis sæv{illeg}it. Alij præ nimia timiditate plus ausi sunt quam jubebantur: alij suo proprio adversus justos odio: quidam naturali men{tis} feritate: nonnulli ut placerent, & hoc officio viam sibi ad altiora munirent: alij ad occidendum præcipites extiterunt; sicut unus in Phrygia, qui universum populum cum ipso pariter conventiculo concr{e}mavit — Ita dici non potest hujusmodi judices quanta et quam gravia tormentorum genera excogitaverint ut ad effectum propositi sui pervenirent, &c. Lactant. Lib 5. c 11.
Magnarum illi [Dioclesianus et Maximianus] Christianis calamitatū & tristitiæ diuturnæ, cruciatuum gravium ac persecutionis diurnæ duræ authores fuerunt, adeò ut majora sint quàm quæ exprimi possunt, mala quæ illis intulerunt, quà cæde, qua bonorum publicatione; interfectis ex ipsis quorum a nemine, excepto Deo numerus iniri potest, ac martyrium eorum tempore passis millenis martyrum millibus. —— interfecti sunt Maximianus Christianos occidi jussit, & ne professionis ejus quispiam in Imperio ipsius relinqueretur, neve urbem aut oppidum incolere sineretur, sed penitus extirparentur. Interfecti sunt ergo a Christianis, qua viri, quà fæminæ, quà pueri, plures quam qui numerari possint, adeò ut præ occisorum multitudine plaustris delati et in Mare et in deserta projicerentur. Eutychij Patt|r|iarchæ Alexandrini Annales.
Constantinus A. ad Maxi Populum.
Auruspices et sacerdotes, & eos qui huic ritui adsolent ministrare ad privatam domum prohibemus accedere, & sub prætextu amicitiæ limen alterius ingredi: pœna contra eos proposita, si contempserint legem. Qui verò id vobis existimatis conducere, adite aras publicas at delubra, & consuetudinis vestræ celebrate solemnia. Nec enim prohibemus præteritæ usurpationis officia libera luce tractari. Dat Idib Maij Constantino Aug. 5 & Licinio Cæs Coss. l 2 de Malefic. C. Th. Baron an 319. § 29. Eodem anno datur et l 1 de Malefic C. Th. huic similis Baron ib. [A.C 319
Imp. Constantinus A. ad Maximum
Si quid de Palatio nostro aut cæteris operibus publicisr[66] degustatum fulgore esse constiterit; retento more veteris observantiæ, quid portendat ab Auruspicibus requiratur, & diligentissimè scriptura collecta, ad nostram scientiam refratur: cæteris etiam usurpandæ hujus consuetudinis licentia tribuenda: dummodo sacrificijs domesticis abstineant, quæ specialiter prohibita sunt &c. Dat 16 Kal Ian. Serdicæ. Crispo 2 & Constantino 2 CC. Coss. [A.C 321.] L. 1, de Pag. C. Th.
Quoniam comperimus quosdam ecclesiasticos & cæteros Catholicæ sectæ servientes, e diversarum religionum hominibus ad lustrorum sacrificia celebranda compelli: hac sanctione sancimus: Siquis ad ritum alienæ super{stitionis} cogendos esse crediderit eos qui sanctissimæ legi serviunt, si conditio patiatur, publicè fustibus verberetur: si verò honoris ratio talem ab eo repellat injuriam, condemnationem sustineat damni gravissimi quod rebus publicis vindicabitur. Dat 8 Kal Iun Sirmij Severo et Ruffino Coss [A.C. 323.] Scilicet ob priorem legem Gentiles se erigebant in Christianos adeo ut Silvester Episc Romæ ex urbe fugere & latebras quæ rex hoc compulsus sit Baron an 323. 1, 2.
X Maxentius victus 16 Kal Novemb. Constantinus post biduum Romam venit, ibi comp|m|oratur per bimestrem ferè \ibidem bimestri ferme egit./ Tunc pergit Mediolanū {et}, amicitias init cum Licinio, ei \mox/ dat filiam in uxorem \(Gothofred)/, [at ambo in gratiam ecclesiæ \sub. id tempus pro Christianis/ edictum d{illeg} scrbentes {sic} | edentes, scribunt etiam \ea de causa/ ad Maximinum {illeg} a persecutione. Quare Maximinus edicto \mittunt illud ad Maximinum Quo ille compulsus/ cessare fecit persecutionem \in Oriente/ (Euseb l 9 /c. 8\)] at \Deinde/ ante mensem Novem/bris \constantinus/ in Galliam redit. (Go{t}\
Quare finis hujus persecutionis fuit A.C. 313, puta mense Martio vel Aprili Habent Acta Silvestris Papæ, Constantinum Imp ad us [cædes suorum & adventu{m} Romæ] patrita sectantem persecutionem adversus Dei Ecclesiam concitasse; quam ut Sylvester Papa evitaret, una cum aliquibus suis petijsse secreta montis Soractis [juxta urbem, & Constantinum ob admissa flagitia, lepra percussum Consule Baron \Auruspices consuluisse/ (Baron 324. 33) Putat Baronius Constantinum jam ad Ethnicisnum deflexisse (ann 324. 34, 35) Id asserit Mich. Glycas l 4. hist. statuens eum per baptismum Romæ ad Lepam Baptismo Romæ curatam ad Christianismum conversum. Baron 324. 35. Vocat hæc tempora Neronian{a} (ib.) \Id quod etiam f{a}cit/ Ablavius {illeg} (ib.) & 324. 8, 9, 10 quod vide.
Constantinus victo \& occiso/ Licinio (vel potius A.C 326) lege vetuit ne quisquā statuas erigeret, vel curiosas divinationes moliritur, vel deni sacrificare auderet. Vita Const. l 2. c 44. Et nō multo post aliud edictum \literas ad Orientales Prov./ scripsit in quibus hortatur ad Christianam religionem. Sed hortatur tantum nam addit: Nemo alteri exhibeat molestiam: quod cujus animus vult, hoc quis transigat (In vit l 2. C 54.) & sub finem addit. Hæc pluribus persecutus sum, tum quod veramfidem occultare nolueram: tum maxime omnium quod jam nonnullis (ut audio) in ore est, templorum ritus sublatos & \nempe/ potestatem tenebrarum. Quod \sane/ omnibus σ{υν}εβουλεισα {sic} αν πασιν persuaderem\sissem/ nisi quod violentus perversi eroris impetus ad reip evertendæ periculum præter modum in quorundam animis penitus inhæserit.
<144v>De Tyrannide Constantini consule Baron 324. 8, 9, 10
Anno 23 Constantij Flavianus Antiochiæ Episcopus cantorum chros dividens primus instituit ut Psalmi Davidici alterius cantarentur. Post hunc Petrus cognomento Cnapheus per Tyrannidem eo episcopatu occupato primus author fuit unguenti in Ecclesia coram universo populo consecrandi ac ut in sacris theophanijs aquarum consecratio vesperi fieret, ac ad singulas pre \{illeg}/ in singulis precibus virgo deipara nominaretur, & in omni conventu symbolum fidei recitaretur quod prius in Vigilia magna [μεγάλῃ παρασκευῇ] tantum recitabatur. Cedrenus in Annal. Anno 2do Valentiniani Liberius Romæ Athanasius Alexandriæ Eusebius Samosatorū episcopi ab exilio [prius] revocati claruerunt. (ib.) Septimo sui anno Valens Græcis licentiam dedit sacrificandi, & festos dies agendi. (ib) Anno Heraclij 24 Moritur Abubachar. \Saraceni Romanos invadunt/ Anno 25 Damasco potiti
[Editorial Note 25]Constantinus et Licinius pro Christianis edictum dant {illeg} Euseb l 10. c 5. quod Baronius ad annum 313 (in § 5) refert, Maxenetio in anno priori devicto Et eodem tempore scribunt etiam ad Maximinum, quorum literis Maximinus compulsus edictum dedit pro cessatione persecutionis. (Euseb l 9. c 8. Baron l an 313. 9. Maximinus a Licinio victus alius edictum plenius pro Christianis edit anno post prius edictum vix elapso, dein statim moritur Euseb l 9. c. 8. Baron an 314. § 5, 6, 7.
Licinius circa an 316 \rebellat in Constantinum/ incipit persequi Baron
Licinius persequitur Christianos anno Constantini 14. A.C. 321 [320] an Olymp 274. 4, vel fine 3. anno 17 Constantini Licinius interficitur. Anno 6 Constantini Maxentius vincitur. Euseb Chron.
Decima persecutio ecclesiæ fit jussu Dioclesiani & maximiani: quæ omnibus præcedentibus gravior fuit et duravit annis 10. In tantum fervebat ut in 30 diebus viginti millia coranentur: ecclesijs & sacris libris combustis. Fascic temp.
Licinij persecutio \c 8/ et exitus \c 9/ Euseb l 10. c 8, 9.
Amplitudo Imperij Constantini /[propter multitudinem Christianorum\ Euseb in vit. Const. l 1. c 4
|☞| Constantij Aula nihil ab Ecclesiæ forma distare videbatur. Vit. Const. l 1. c {12}
Eusebius conquæritur duo vitia temporibus Constantini viguisse in Ecclesia: \primùm/ corruptela vafra in explibilium {sic} quorundam et sceleratorum hominum qui reliqua vita dissoluti erant; deinde aliorum inexplicabilis simulatio qui specie quadam ficta, prætexttu Christiani nominis in Ecclesiam surrepebant; — quibus cum Imperat se credidisset, ejusmodi fortasse calumnijs longè aliter quàm par erat, infamabatur. Sed hos non multò post divinitus immissa pœna consumpsit Euseb in Vit. Const. l 4. c 54.
Ol. 277. 2. An Const. 24. A.C. 331 Constantinopolis dedicatur.
Ol. 277. 3 An Const 25. AC 332 Edicto Constantini gentilium templo {sub}\e/versa \sunt/.
Pestis incipit primo Galli. Olymp 257. 4 A.C 253 Gallo et Volusiano | Bu | olu | ostiano Coss Euseb in Chron. canone
Imperatores Romani. 1042 Michael Constantinus. 1055 Theodora. 1057 Michael 1059 Isaacius Comnenus. 1061 Constantinus Ducas 1067 Ducas Michael Ducas 1078 Nicephorus Botoniates. 1081 Alexius Comnenus Isaaci f. 1118 Calo Iohannes 1143 Emanuel Comnenus. 1180 Alexius Comnenus 2. 1182 Andronicus. 1185 Isaac Angel: Comnenus. 1194 Alexius Angelus 2. {illeg} 1204 Theodorus Lascares: Adrion {illeg} 1228 Baldsinnus 2 ) {sic} \ad 1260/) Ioanne 1222 Ioannes Ducas Adrianopoli: 1255 Theodorus Adrionop. 1259 Ioannes Adrionop. 1260 Michael Palæol recuperat Constant. 1283 Andronicus Palæologus. 1328 Andronicus Iunior
Reges Hierosolymitani. 1100 Godfredus. 1101 Baldvinus 1119 Baldvinus \frat/ 2, dux Edessan 1135 Fulco gener. 1143 Baldvinus 3 f. 1163 Almaricus frat. 1173 Baldvinus 5 or 4 puer. 1184. Baldvin. 1185 Guido. 1187 vel 1188 Saladin
Reges Cæsareæ vel Iconij. Cutlumuses. Solyman Teuisman vel Muhamet Masut Clizastlan ✝ Iagupasan ✝ Dadune 1187 Mute 2 ✝ Reucratine fil Cliz. // Aladin fil Kei–Husrue. Azatines Iathatines Mesoot or Masut & Kei–cubades Aladin 2. Osman
Reges Damasci. 1079 D{illeg}g{illeg}i{illeg} Tagjuddalas, 1095 Decac or Ducat. 1104 Ababacus 1130 Sanguin. 1144 Noradin 1173 Saladin. 1195 Sephradin frater Saladini. 1209 Caradin Malachnessar \ad 1260/
Cursumen or Corsantes ye last k of Bagdad. Vngan Chan a Turk immediately after Saked it Zebune a turkish King of Armenia in ye Begining of Reucratine
Sultans of Egypt. 1168 Saracon. 1169 Saladin. 1195 Saphradin. 1209 Meledin fil. 1249 Melechsala. 1250, or 1245 Mamaluks. 1517 Selinus.
Mahomet King of Machan. \or Belch or Balch a city in Chorasan./ AD 1123 or {sic} 1124 Tanismanius moritur, succedit Mashumetus qui urbem Castamonem una cum Cappadocia \Et Iberiæ ac Mesopotamiæ parte/ tenuit erat tunc Masutus præses Iconij. Et Imp Constant eripuit Castamonem. 1144 Raimundus Antiochiæ princeps Et Masutus Iconij Sultanus in Vivis. Clizastlano plures fuerunt filij, Amasiam Ancyram Dorilæum et alias urbes ponticas Masuto dedit. Meletam Cæsaream et Taxaram Coppatino. Aminsum Doceam et alias maritimas urbes Rucratino. Iconium Cai Cosroi. ut et Lycaoniam Pamphiliam et quæ ad {Cotti{illeg}a}num us pertinet. Coppatino mortuo Rucratinus regno ejus potitur, et postea Iconium eripuit {illeg} Cai cosroe, et e regno expulit. Sed postea Cai–Cosroes recuperavit regnum circa an 1203 aut 1204 et tenuit per Imperium Baldvini.
Tempore Alexi Angeli Iathatines Sultanus Iconij fugit ad Imperat Alexiū et fit christianus. \paulo post una cum imperatore/ Mox cognito fratris Persarū sultani morte eum Imperator profugus statim adit. Sultanus romanas provincias aggreditur in Anthiochiam irrumpit & tantum non capit, quæ tunc penes Theodorum Lascarem imp const erat. Imp Theodorus autem statim congreditur et interficit.
Ad us Michaelem Palæologum Romano imperio subditæ fu{illeg}t fuerunt tributum solverunt hæ provinciæ. Asia minor. Paphlagonia, Mysia, quæ et Bithinia, Phrygia magna, Phrygia Capatiana (alijs Pacatiana) Caria et pars Ciliciæ. Turci verò qui jam Licaoniam occupaverant provincijs quo ulterioribus remotioribus imperabant: Lycaoniæ scilicet Galatiæ, Pamphiliæ, Armeniæ, Helenoponto, Pisidiæ Lyciæ, Syriæ cavæ & alijs. i.e. Ante Micaelem. Hujus imperij anno * * Asiæ Metropolis Ephesum & Cariā provinciam Mantachia (Turcarum dux) eripuit, Lydiam Smyrnam us subegit Atin. Magnesiam Pergamum us et totam Magedorum Provinciam subegit Sarchan. Phrygiam universam occupavit Carmiam. \Alteram/ Phrygiam magnam quæ ab urbe Asso ad Hellespontum extenditur, subjugavit Carases. Bythinia tota et Paphlagoniæ pars Othomanno cesserunt. At hi omnes Turcarum principes ac duces erant. Anno Ioannis Palæologi 16 anno Dni 1357 Turci Hellespontum primo transfretarunt sub Homur filio Atinis qui Smyrnam Ephesum et loca vicina tenebant, & Orchani filio Othomanni prædicti domini prusæ, totam Chersonesum depopulati sunt. Dein Morat fil Orch. urbes Thraciæ potitus est obsessam Adrianopolim occupat AD 1362, et universam, excepta Thessalonica, Thessaliam. &c Ducæ Michaelis Hist nepotis Hist Byzantina.
Diogenes Romanus regnavit an 3 men 8 inter Constantinū Ducam et Michaelim Parapinaciū antiquam caperetur a Sultano Asan turcico circoa AD 1067
E continuatione belli sacri per Iohannem Herold.
Coradinus filius Saphadini filij Saladini Sultanus Damacsi (dictus etiam rex Syriæ Soldanus lib 3. cap 2.) ab anno 1209 ad annum 1227 et ultra regnavit lib 3. c 12.
Anno 1209 fuit tunc. Sultanus Iconij l 3. c 1. \& cœpit græcam Europæ urbem Sataliam/ Anno 1209. \sinui Issico adjacentem/ ex qua Christiani in Asiam trajicere soliti erant. Et christianos ubi vexabat.
Saphadinus frater Saladini omnes ejus filios occidit præter Noradinum.
Noradinus et Saphadinus cum per novenniū digladiarentur Mortuo Saphadino Noradinus contentus erat Aleppiensi imperio & Saphadini filius Coradinus Damascū et Syriam potitur & Meledinꝰ frater Ægyptum. l 3. c 2.
Tartari Armeniam diripiunt paulo ante an 1222
Anno 1234 plus minus Damascenus et Egyptius Sultanus diversus. Turcæ et Saraceni in plura regna distracti. – \Responsum/ Oratores Iconij Soldani at Trapezontini, imperatoris tulêre.
Chorosanij (alijs Gri|o|ssonii) a tartaris E Chorasan pulsi et in Syriam a Soldano Ægyptio incitati. Tartari enim gens Scythica anno quarto ante Concilium Lugdunense i.e. A.D. 1242 sedibus egressi fere toti orbi vastitatem induxêre. Davide rege Indiæ cui tributa pendebant obtruncato, devictis tributa imperant: deinde et Chorosanijs finitimis per legatos. Sed Chorosanij (gens Saracenica) legatos interficiunt. Eos Tartari statim expellunt, tota ditione ejecti ad Caspios Montes se conferunt ubi in Georgia urbe et Tripoli alijs præsidijs hostem expectantes tandem etiam finibus ejecti et fugati sunt. Exules a Turcorum Soldano suscepti diu illi militarunt donec ut superius dictum est a Meledino Ægypti Soldano in Syriam vocarentur. Ex Babylonio igitur acciti transito Euphrate per Arabiam primo desertam dein per felicis Arabiæ montana in Petræam veniunt Idumea emensa Gazam a Templarijs occupatam dein Ascalonam alia nostrorum loca; & non multo post ipsam Hierusolymam \regni caput/ capiunt penitus delent et omnes cives trucidant. quod tum miro splendore et ædificiorum ornamentis splendebat enituit capiunt, funditus delent, et omnes cives trucidant. lib 3. c 17. Fuit hoc circa A.D. 1246.
Sub eodem tempore Damasci Sultania sub Ægyptiam reducitur. Nam post unū et alterū annum Meledinus Ægypt. Sult. Damascū magno cum exercitu adit rebus ibi compositis Hyerusolyma pervenit, recta postea in Mesopotamiam profiscitur, ut cum Alapiensi Soldano ineat consilia. sed dissentiunt, et Gamalam urbem Alapicusis obsidet {illeg} Meledinus dein Alapiensis in suorū auxiliū magno cum exercitu properat. Alapiensem Baldacensis Legati adeunt, {illeg} & pacem suadent, dein adeunt Meledinum etiam. Persæ Alapiam, Damascum Ægypti rediere. lib 4. c. 3. Tunc ferebatur Chaam Tartarorum regem Christianū fore. Quare Meledinus ad Tyrannū Ninivitarum \& Christianis {illeg}/ (Sultanum Mussulæ dictum) mittit et suadet socium contra Tartaros & ut amicitiam Christianis renunciaret. Sed Ninivites literas Ægyptij ad Tartaros mittit, et illi se pollicentur suos duces proximo vere rursus in mediam Asiam ducturos, Baldacensis regionem ferro flamma vastaturos Ibid Proin Ninivites rex Ægyptum impugnet ut distroetis sarracenorum viribus gens hominibus Dijs invisa deleatur. Ibid. Fuit hoc in anno 1248. Fuit ut opinor Rex Ninivites in Armenia.
Rex Armenij (inter quem et Antiochenum, nempe Templarios nros, bellum diu{illeg} duaraverit {sic} Legatos mittit Francis. Pax conciliatur. Misso Antiocheno auxilia contra Turcas grassantes An 1248 Ibid. lib {3}|4| c 3.
Inter Alapianos et Damascenos res sendantur. Melexela Meledini fil. patre mortuo, amissa Damiata urbe, adit Syriæ Dynastias, Arabum Phylarchas, &c dein contendit in Ægyptum. \ubi rex salutatur/ Lib 4. c. 7.
Melexala interfecto, Alapiensis Sultanus ægrè tulit translationem regni ad serviles Mamalucas contra eos bellum meditatur. Et eis nunciatum est jam Alapiensem Damascum us Processisse, post Ægyptum et Syriam invasurus. Interea Cæsarea Ioppa Sidon &c a Christianis recuperantur. l 4 c 8.
Duo erant in Oriente totius orbis Emporia celeberrima, Sarracenis Damiata, Christianis Ptolemais, quæ amissis Hierosolymis metropolis erat nostris l 4. c 11.
Ayton rex Armeniæ (quod regnum tunc florebat ita 40000 pedites ad bellū eduxeret) Mangonem Tarta Ochatæ Tartarorū imperatoris nepotem adit, Turcarū cum Saracenis dissidium indicat (Nempe Aleppiensiū et Ægypt). Mango Fratrem Halaonem exercitu ingenti mittit, qui trajecto Oxo fluvio (quem Tanaim nunc vocant) et Imao Monte, in Persidem venit, et sex mensibus totam Subigit. Dein ex Perside in Assiriam movet, Baldacam urbem (i.e. Bagdad) expugnat et incendit. Fuit hæc urbs olim Babylon inter Euphatē {sic} et Tygim condita. Dein capto Calypha, multitudinem omnem captam in conspectu Calphæ occidi jussit, et ipsū postea in thesaur ærario \cum/ auri|o| et pretiosissimis referto concludi jussit ut depasceretur. Mesopotamiam post ingressus Euphratem trajecit. Alapiam obsidet et capit ut et Edessam {illeg} Samosatā alias Syriæ Coinagenæ urbes subdit. Dein Syriam petens oppida omnia quæ Antiocheno Imperio {adiuverant} Saraceni recuperat et diripit. Alapiensem Tyrannum \(nomine Malervasam)/ in Damascenam regionem deducit, Obsidet Damascum & capit & Tyrannū præmænsibus interfici jussit, dein urbem capit \&/ extincta Alapiensis factione, Abagam filiū urbi præfecit. Dein Mortuo Mangone domum redit in Catayam \anno sexto expeditionis/ ad regnum capessendum. Et discedens dimisit apud Abagam filium 20000 equites qui christianis auxilio essent si ad recuperandam Hierosolyma {sic} trajicerent. Paulo post Abaga audito patris morte etiam domum redit relictis Guirbocha cum 10000 qui ob indignitatem a Christianis oblatam ijs eripit Cæsaream et incendit. Sed ipse paulo post a Mamaluchis fugatur in Armeniam \et s/. Et periculum jam Ciliciæ at Adeo Armeniæ imminebat cap 15. lib 4. Sed {Melechenius} rex Ægypti {illeg} tunc opportun/e\ Paulo pos moritur. Tamen Sed Bandacar successor audacior factus jam Ciliæ Adeo Armeniæ imminebat. Tunc Armeni Socij Tartari qui ad eos fugevant Legationem in Europam mittunt ad Francū regem et Carolum Siculum. An 1269. Bando\dac/ar Antiochiam capit et incendit sed \eo/ statim discedente christiani restinguunt, tamen post decennium rursus caputur. Dein Bandodachar Armeniam intrat \id feliciter/. Aberat \enim/ tunc Ayton Armenus apud Abagam Tartarū. Dein Turcorum regnum quod Tartari tenebat (Bagdadi) ingressus sed a Tartaris reprimitur: oppidá quæ a Tartaris ad saracenos defecerant recepta et diruta, & recuperatas Turcarum regiones Abaga Armenio Ayton gratis offert, sed is respuit. Bandodacar se domum recipit. Armenius Tartarus iterum nuncios ad reges chr. mittunt qui iter maturare jubent et auxilia pollicentur. Cap 16 l. 4.
Sarraceni Antiochiam invadunt et fere delent, dein Armeniam invadunt et vastant, sed dolo tandem repressus Bandogabar Damascus redit et paulo post ex vulnis moritur. Filius Helpis succedit et iterum invadit Armeniam, obsedet Hamam urbem ab Antiochia et Cæsarea haud procul distantem. Armenus opem petit a Tartaro Abaga qui fratrem Mandogamorū cum 30000 Equ. mittit. Sed tartarus corruptus prodit Armenios. Et hi recepta Hama alijsque Syriæ urbibus domum redeunt. Et Abaga Tartaros ignominia afficit. Duces vero et fratrem secum percutit. lib 5. cap 2.
Paulo post moritur Abaga. succedit Tangodar frater, dein Argon frater. Et Ægyptijs Melechsites qui Meorgathum seu Marmoream in Syria Phœniciæ a Christianis eripit, anno 1285. Dein Alphir Ægyptijs succedit et nostris eripit Tripolim Sidon Berithum et Tyrum urbes Syriæ. Seraphus Æg. Sult. Damasco moritur succedit Araphus qui etiam Ptolemaida capit et Christianos penitus expellit Syria 1290 et christianis tantum relinquitur Cyprus cum Armenia minore quæ olim Cilia dicebatur. Et hic finis Belli sacri. l 5. c 7.
Tartaro Argone mortuo succedit Quegathus frater, et b\r/evi Bandone \consanguineus/ et non multo post Cassonus sed Chaganus Argonis filius. Is cum exercitu 2000000 – Is persas adoritur et subigit ducit Armenij regis filiam, et cum exercitu 200000 trajecto Amano monte in Syriam ad Hamam us venit, Ægyptum vincit et e \tota/ Syria ejicit et ad Molais dux tartarus jussu Chagani persequitur us ad deserta Ægypti. Recipit Chaganus Hamā (alias Gamalam) alias Syriæ urbes, ut et Damascum: Et Christianis Armeniis \cæteris ex Christia Cypro et aliis latebris convolantibus christianis/ concedit Ierusalem habitandam. Sed seditione domi orta revertitur præficiens Capcapum Damasco et Hierosolyma Molaim. Dein Capcapus deficit ad Ægyptios deficit et Molais impar viribus fugit Armeniam et post annum, Cassani jussu bellum renovat missis 30000 tataris auxili a Cassano: et Capcapum fugat, dein in Syria nonnulla instaurans, Et cætero ne hosti præsidio essent diripiens, ad suos reverti conatur sed in trajiciendo Euphratem, fracto ponte multa clate afficitur. Contigit hoc anno 1301. l. 5. c 10.
Bajazet ye 2d together wth the taking of Constantinople subdued all Greece & almost all Illiriam. l 5. c 11
<147av> [Editorial Note 26]De Bello Vandalico et Gottico inter AD 400 et 550 consule Procopium Tom {illeg} Cedrenus Historiam generalem ad Ann 1080 scripsit. Tom 6. Hist Bizant. \Scrip Bizant/ Index /est in Tom 10\ Ducæ Micaelis Nepotis Hist Bizantina Tom 10 ab an 1300 ad an 1453
Ex historia Belli sacri, Authore Wilhelmo Tyrio Metropolitano Archiepiscopo ac regni Hierolomitani Cancellario inter annos 11
Belfercus subactis circa Euphratem nationibus dat Solimanno nepoti ejus Niceam cum provincijs \adjacentibus/ ejus; Ducat Nepoti Damascum; et Alapiam servo Assangur qui fuit Sanguini pater & avus Noradini: et Acciano Antiochiam cum finibus modicis. Nam us ad Laodiceam Syriæ, Calipha Ægyptius universas possidebat regiones. lib 4. c 11.
Antiochia \a nostris/ Capta 1098 Iunij 3o. lib 5. c 23. Et Ierusalem 1099.
1113 Menduc princeps potentissimus \cum ingenti multitudine/ de Perside trajicit Euphratem, sed coercetur et statim redit l 11. c 19
Solymannus in vivis anno 1108. l 11. c 6.
Doldequin rex Damascenorum anno 1113 l 11. c 20. vixit Doldequinus ad an 1130 et forte ultra l 13. c 27.
Gazi rex Turcorum seu Turcomannorum potentissimus & apud suos valde formidabilis Anno 1119 Invadit Iudæam, huic associantur Doldequinus Damasc. Et Debeis Arabum rex. l 12. c 9.
Balac alius Turcorum princeps circa an 1122 dicitur et princeps Parthorum l 12 c 25. Occiditur a. 1124. l 13 c 11.
Borsequinus an 1125 Turcorum Princeps potentis{illeg} transito Euphrate venit Antiochiam sed repulsus revertitur. Iterum redit \anno 1125/ sed occiditur l 13. c 16, 20 & c 2{illeg}
Soldanus erat Alapiensis ({illeg} capta Alapia ad an
An 1124 Alapia seu Aleppo nondum erat capta erepta e Turcis. l 13. c 15
Sultanus erat Alapiensis Rodoan princeps potentissimus \an 113{4}/ l 13. c 27.
Sultanus erat \quidam/ Iconiensis \potens ad annū/ 1135. l 14. c 3. & anno 1175 l 21. c 12.
Sanguinus potens Alaphiæ \Princeps Turcorum/ Satrapa 1130 & 1131. lib 12 {c} 27 & l 13. c 6
Sanguinus (post Assangar & Roduan) rex Alapiæ potentissimus {circa} \{illeg}/ /circa\ 1136 | 1137 lib. 14. c 6: vel antem: 1137. Invadit autem regnum Damascenorū an 1137|6| sed repulsus revertitur ad suos l 15. c 7.
Tegel–melud [Tegel melud Damasci Rex l 14. c 17 circa an 1131 vel \potius/ 1130.
Alapia et Cæsarea non erant erepta | capta a Turcis circa 1140. l 14. c 30. & l. 15 \c 3/ /nec circa annum 1147 l 16 c 27.\
Anno 1142 (vel forte 1145 or 1146 scilicet Eugenio Papa) Sanguinus in Turcorū \Oriente{illeg}/ principes potentissimus, {illeg} \{illeg}/ & Musalæ{illeg}, \(quæ/ olim Nineve dicta {illeg}, erat Metropolis regionis Assur,) Dominus obsedit Edessam Medorum Metropolim olim Rages dictam Hæc sita est ultra Euphratem per iter unius diei. l 16. c 4. Et capit c 5.
Anno 1144 (Baldvin \ano/ 2do) moritur \interficitur/ Sanguinius dolosè. Successerunt ejus filij alter apud Mussulam prædictam (Ninive) citrorsum in oriente; alter apud Alapiam natu minor, nomine Noradinus vir provudus l 16. c 7.
<148v>Ann 1144. Eodem nempe tempore fuit Meieredin rex Damascenorum, vir mollis & stultus. l 16. c 7
Anno 1146 f{illeg} Sultani Iconiensis Legiones (absente Sultano) vincunt et fugant Imperatorem et Regem Galliæ. l 16. c 22.
An 1148 Soldanus Ieoniensis terram Comitis Edisseni ingreditur l 17. c 10. Et Noradinus regionem Antiochenam occupat Ibid.
Pontentissimus {sic} turcorum Princeps Soldanus Iconiensis iterum cum {innumero} equitatu Comitatum Edissenam ingreditur. l 17. c 15. Hinc res perpetuo declinant.
Archiepiscopatus Edissanus Hieropolitanus & Toritiensis a Noradino occupatus. l 17 c 17. Anno 1152, Balduini 4ti, {9o} {illeg} nono.
Anno 1154 Noradinus regnum Damascenorum inva{illeg}|it| et, ultro munus dantibus Damascenis, occupat, ejecto & in orientem fugato eorum rege proprio l 17. c 26. & l 16. c 8. Ejectus autem rex erat Meieredin. l 16. c 8 totū.
Anno 1157 Noradinus ægrotans defertur Alapiam: ejus frater Myrmicam audito fratris defectu credens in fata concessisse Alapiam pervenit, eam, tradentibus civibus obtinuit, sed cognito fratrem in vivis esse solutis agminibus discedit. l 18. c 17, 19
Cæsara civitas est super Orontem fluvium qui Antiochiam præterlabitur sita. Vulgus appellant Cæsaream et putant eam esse quæ et Cappadociæ Metropolis eximia Beatus doctor præfuit Basilius. Sed errant Nam illa Metropolis ab Antiochia distat plus itinere 15 dierum vel circa id. Hæc autem in Syiria quæ ab alia Provincia est, a Cappadocia diœcesi multis medijs provincijs disjuncta nec Cæsarea sed potius Cæsara dicitur, una de suffraganeis urbibus Antiocheni Patriarchatus. Hanc civitatem nostri homines Christ: obsidêre anno 1157 l 18. c 18
Noradinus Alapiæ erat anno 1158 c|l| 18. c 25. Inva{illeg}{illeg}|s|it Sultanum Iconiensem anno {1169} 1160, 1161. l 18 c 27. Et interea rex Damascenus \Hyerusolmitanus/ bis ingreditur ejus fines et spoliat sed Et 1161 Nov 18 \Princeps Antichenus/ capitur a Duce Noradini et Alapiam abducitur.
Cæsarea Philippi est Civitas in Iudea jam dicta Paneas.
Calypha de Baldac (Bagdad) summas etiamnū Saracenorū Monarcha Anno D 1166.
Sarraconus Noradini dux occupat Ægyptum Ann 1168 l 20. c 11 paulo post moritur et succedit Saldnus {sic} fratris Negemedini filius. c 12
Ann 1170 Noradinus cum exercitu magno est \residet/ in finibus Pencadensibus l 20 /c 27\
An 1167 \1156/ Erat in partibus Ciliciæ circa Tarsum potentissimus quidam Armenius nomine Thoros qui sæpe Ciliciam infestabat sed a Raynaldo Principe Antiocheno vincitur et finibus Ciliciæ expellitur l 18. c 10
<149r>Anno 1157 Ægrotante Noradino Rex Hierosl. invitat Thoros potentissimum Armeniorum principem {ut} advenire contra Noradinum. Advenit Obsident Cæsaream.
Anno 1158 vel 1157 Thoros iterum grassatur in \universa/ Cilicia et occupat Tharsum et Anavarzan duas Metropoleis. Cilicia autem montibus subjacebat in quibus ille inhabitabat castra munitissima
Anno 1171 Thoros moritur et sucedit frater ejus Melier per vim l 20. c 28.
Cum Fredericus Archiepiscopus (Authoris antecessor) a Rege Hierosol. missus ad Constantinopolin, Antiochiam pervenisset & inde in Ciliciam, ut per terram Soldani Ieoniensis, imperato prius ejus ducatu, pergeret: Milo Armeniorum alius Princeps potentissimus {illeg} cujus erat frater Thoros, insidias ei struxit &c l 20. c 27. An 1169 1170.
Noradinus moritur Maio mense maio, regni ejus anno 29o. Et eodem anno moritur etiam Almaricus rex Hierosol: quinto Idus Iulij, regnavit an 10 | 12 mens 5. Obierunt anno D. 1173. Et non multo post (3o Cal Novemb obijt etiam Authoris Antecessor, Archiep: Tyrius D. Fridericus. l: 20. c: ult & l 21. c 4. Et Author statim adsciscitur Cancellarius.
Eodem Anno, 1173, Saladinus vocantibus \secreto/ Damascenis, & Melehe salah filio Noradini adhuc impup|b|ere apud Alapiam commorante, regnum Damascenorum occupat, tradito ei Damasco, Heliopoli, Camela, Cæsarea magna & omnibus Cælosyriæ civitatibus. Sperabat et Alapiam cum puero tradi, sed inaniter. Cap 6 lib 21.
De hoc certus fa Hæc intelligens Cotobedi frater Noradini, dominus Mussulæ, Rex inter Orientales Gentes Parthorum potentissimus cum magnis copijs ad opitulandum nepotem trajicit Euphratem. Erat Mussula seu Ninive Etiamnum totius Assyriæ Metropolis. Circa Alapiam Castra locat. Saladinus tamen Vrbes Hamam Cæsaream et regionem universam, ad us Alapiam obtinuerat. Pugnatum est. Saladinus vincit. AD 114|7|4. lib 21. cap 8.
An 11{4}|7|9 circa I{illeg} \Novemb/, mortuus est Melechsala Noradini filius cui de omni hæreditate paterna sola manserat Alapia cum paucis ad modum municipijs: quæ omnia testamento novissimo dedit Domino Mussulæ in quendam patrui sui filium Hezedin nomine, filium Thehebet, Mussulæ dominum contulit lib 22. cap 8.
An 1180 Aliqui suspicabantur quod Saladinus obsidere vellet Alapiam alij quod domino Mussulæ potenti Turcorum satrapæ, qui ejus quadam oppida circa Euphratem obsidere dicebatur, tentabat occurrere. l. 22. c 18
Mortuo Noradini filio, frater Rebedim, Domino Mussulæ fratre permittente, possidebat {illeg} Sed his Alapiam cum paucis, quæ non occupaverat Saladinus, oppidis. Sed his spretis, Saladinus trajicit Euphratem, & Mesopotamiæ Vrbes splendidissimas Edissam Carram &c et universam pene regionem quæ sub potestate Domini Mussulæ prius jacuerat tam viribus quam munerum interventione intra paucos dies sibi vindecaverat. Anno Dom. 1180 c 19. l 22.
Damascus caput Syriæ minoris.
Anno 1181 Regionibus in Syria Mesopotamia Syriæ occupatis, et in Amida Metropoli quadam, alijs præcipuis urbibus collocatis sui fidelibus revertitur et Alapiam obsidet et pacto obtinet. Dein Tarsum {cum} primæ Ciliciæ metropolim cum \quam a Græcis acceperat/ Rupino Armeniorum Satrapæ potentissimo, qui ejus regionis urbes reliquas possidebat, multarum pecuniarum tradidit interventu: eo quod nimis longè ab eo distabat.
Saladinus E Continuationis belli sacri libris.
Saladinus Hierosolym expugnat 1188. et Tyrum 1189
Mortuo Saladino, frater ejus Saphadinus omnes e novem filijs occidit præter Vnum Noradinum quem Alapiensium fides ex insidijs ejus eripuit lib 2 cap 16. Vnde statim odio pernicissimo filius et frater Saladini ubi concurrunt & Sapadinus continuo sævit in Ap|l|apienses Ibid.
Ὁνωρίου δὲ γράμμασι πρὸς τὰς ἐν, Βρετταν{illeg}ίᾳ χρησαμένου πόλεις, φυλάττεσθαι παραγγέλουσι. Honorius autem litteris ad civitates Britannicas scriptis quibus eos hortabatur ut rebus suis consulerent. Zos. l 6.
— ἐκβάλλουσαι μὲν τοὺς Ρωμαίους ἄρχοντας, ὀικεῖον δὲ κατ᾽ ἐξουσίαν πολίτευμα καθιϛᾶσαι. Zos l 6. De Gallis Armoricis
Ἰωβῖνος εν Μουνδιακῷ τῆς ἑτέρας Γερμαν\ι/άς κατὰ σπουδὴν ϗ Γυντιαρίου, ὄς φύλαρχος ἐχρημάτιζε τῶν Βουργυντιόνων τύραννος ανηγορεύθη Iovinus apud Mundiacum [Moguntiam] Germaniæ alterius urbem, studio Goaris Alani & & Gun{illeg}\t/iarij Burgundionum præfecti Tyrannus creatus Olympiadorus apud Photiū Hoc factum AC 411 vel 412 circiter, Post mortem Alarici, ubi Adaulphus modò in Gallias transijsset. Quo tempore etiam Sarus occiditur.
Romanæ urbis mœnia ex Ammonis gemetræ dimensione, quo tempore Gotthi illam priore incursione infestarunt, viginti et unius milliaris spatium in circuitu habere comperta sunt. Phot. B{illeg} Olympiodor. apud Phot.
Alaricus Post Pannoniam Rhætiam invadit dein \transito pado/ Honorium ad Hastam obsedit. — at interim cædes hominum incensionem tectorum prædas agrestium ac pecorum quam latissimè potuit fecit. Sigon de Occ. Imp. l 10 ad An 401. sub finem anni.
Stilico – Germanos ingentibus pollicitationibus & muneribus in suas partes trahit Auxilia contra Getas emit, contra Radagæsum arma movet. Omnes legiones quæ Rhætias ad Rhenum custodiebant abductæ in Italiam. Goarus Rex Alanorum partes Romanorum secutus est: itidem Vldinus & Sarus ingenti mercede redemptit{illeg}. &c Annal Boiorum p 126.
Stilico interfectus Kal. Sept. A.C. 408 Sigon. de Occ. Imp.
Franci Frigerido teste, Constantini rerum in Gallia potientis socordia invitati in Galliam quam toties vario incursionum eventu tentarant ne firma tenere possessione potuerant, magna mole superato Rheno irruperunt ac cum alia oppida tum præcipuè Vrbe Trevirorum ipsius tum Imperij caput captam diripuerunt. Quod ubi Vandali socij senserunt, sibi rebus suis timentes, ad Rhenum illicò recurrerunt ac conatibus eorum se venisse adversarios ostenderunt. Franci verò postquam Resplendialem Regem Alemanorum, Goare ad Romanos transgresso agmen suum a Rheno retulisse videre sese in Vandalos intulere, ac Godigisilo Rege eorum extincto viginti fermè millia cæcidere, universos deleturi, in periculo cognito Alanorum exercitus in tempore succurrisset. Hac clade fracti Vandali Alani & vevi, ne iterum cum Francis sibi decertandum esset, Gunderico Gondigisili filio rege substituto, consilium Gallia abeundi cœperunt, &c — Hæ{illeg}c in Hispaniam trajectio hoc anno facta est Kal. Octob. ut Prosper Cassiodorus et Iornandes in annalibus scripsere. Sigon–de Occ. Imp. ad an 409
Eo tempore (cum Maximus scilicet intra Aquileiam, amissa
Sulpitius Alexander, cum dicit Maximum intra Aquileiam amissam omni spe Imperij quasi amentem residere, adjungit: Eo tempore Genobaldo Marcomere & Sunnone ducibus, Franci in Germaniam prorupere ac pluribus mortalium limite irrupto cæsis fertiles maxime pagos depopulati \Agrippinensis etiam Coloniæ metum incussere/ — Quod ubi Treviros perlatum est Nannius & Quintinus militares magistri, quibus infantiam filij & defensionem Galliarum Maximus commiserat, collecto exercitu apud Agrippinam convenêre. &c Greg. Turon. Hist. l. 2. ex Sulpitij Alexandri 3io Historiæ libro. Dein quomodo Romani in Francia cæsi sunt, & quomode Arbogastes postea Francia invasit & populatus sit.
Renatus Profuturus Frigeridus cum Romam refert a Gothis captam at subversam, ait: Interea Resplendial Rex Alemannorum \[Alanorum in edit G. Badij A.C. 1512./, Goare ad Romanos transgresso, de Rheno agmen suorum convertit, Vandalis Francorum bello laborantibus, Godigisilio rege absumpto, acie viginti fermè millibus ferro peremptis, cunctis Vandalorum ad internecionem delendis, ni Alanorum vis in tempore subvenisset. Movet nos hæc causa quod cum aliarum gentium Reges nominat cur non nominet et Francorum. Greg. Turo{illeg}nens. l 2. \c 9/ [L. 6. 9]
Idem \(Frigeridus scil/ cum Constantinum obsideri scribit: ita dicit. Vix dum quartus obsidionis Constantini mensis agebatur, cum repente ex ulteriori Gallia nuncij veni{illeg}unt Iovinum assumpsisse ornatus regios, & cum Burgundionibus Alemannis Francis Alanis omni exercitu imminere, obsidentibus, ita acceleratis moris reservata urbe Constantinus deditur. Greg. Tur. l. 2. c 9.
Et paulò post: Hisce diebus Præfectus Tyrannorum Decimius agroetinus ex primicerio notariorum Iovini, multi nobiles apud Avernos capti a ducibus Honorianis & crudeliter interempti sunt. Trevirorum civitas a Francis direpta incensa est secunda irruptione. Greg Tur l 2. c 9. — Cum autem Asterius codicillis Imperialibus Patriciatum sortitus fuisset, hæc adjungit: Eodem tempore Castinus domesticorum comes, expeditione in Gallias Franco {sic} suscepta, ad {Francos} \Gallias/ mittitur. Ib.
Tradunt multi Francos de Pannonia fuisse digressos, & primum quidem littora Rheni amnis incoluisse: dehinc transacto Rheno Thoringiam transmeasse: ibi juxta pagos vel civitates, reges crinitos super se creavisse de prima et ut ita dicam nobiliori suorum familia. Quod postea probatum Clodovei victoriæ tradidere, id in sequenti digerimus. Nam in Consularibus legimus Theodemerem regem Francorum, filium Ricimeris quondam, et Ascilam matrem ejus gladio interfectos. Ferunt etiam tunc Clogionem utilem et nobilissimum in gente sua Regem Francorum fuisse, qui apud Dispargum castrum habitabat quod est in termino Thoringorum. In his autem partibus, id est ad meridionalem plaga, habitabant Romani us Ligerim fluvium. Vltra Ligurim verò Gothi dominabantur. Burgundiones quo Arrianorum sectam sequentes habitabant trans Rhodænum, qui adjacet civitati Lugdunensi. Clogio autem missis exploratoribus ad urbem Cæme | aracum, perlustrata omnia, ipse secutus, Romanos proterit, civitatem apprehendit: in qua paucum tempus residens, us suminam fluvium occupavit. De hujus stirpe quidam Meroveum regem fuisse asserunt cujus fuit filius Childericus. Greg. Tur. l 2. c 9
Igitur Childericus Aurelianis pugnas egit Odovacrius verò cum Saxonibus Andegavos venit. \moritur Egidius & relinquit Syagrium fil [Romanorum Regem ad civitatem Suessionas c 27/ — Britanni de B{illeg}ti Biturica a Gothis expulsi sunt, multis apud Dolensem vicum peremptis. Paulus vero comes cum Romanis & ac Francis Gothis bella intulit & prædas egit. Veniente vero Odovacrio Andegavos, Childericus rex sequenti die advenit, interempto Paulo comite, civitatem obtinuit. — His ita gestis, inter Saxones & Romanos bellum gestum est, sed Saxones terga vertentes multos de suis, Romanis insequentibus gladio reliquere: insulæ eorum cum multo populo interempto a Francis captæ at subversæ sunt. Eo anno, mense nono terra tremuit. Odovacrius cum Childerico fædus inijt, Alamannos qui partem Italiæ subjugaverant pervaserant subjugarunt. Eoricus autem Gothorum rex Victorium ducem super 7 civitates præposuit anno 14 regni sui. Greg. Tur. l. 2 c 19
Ragnacharius parens Chlodovei regnum quoddam tenuit Gr. Tur. l 2 c 27
Soboles Gundeuchi regis Burgudiæ {sic}, Gundobaldus Godegesilus Chilperic & Godomarus /cap 28\
Clodovæus per victoriam contra Alemannos ad fidem Homousij conversus & baptizatus Gu T Ib. l 2. c 30 & 31.
Bellum inter Gundobaldum & Godegisilum, Clodoveo Godegisilum juvante ib c 32 Gundobaldus postea fratrem capit et occidit c 33 & omnem occupat Burgundeam. Ib.
Clodoveus vincit Gothos occiso eorum Rege \Alarico/ in Campo Vocladensi &c Ib c 37
Clodoveus eripit regnum a Sigiberto quodam c 40, & a Cararico rege c 40 & Ragnacario rege apud Camaracum. 42
Gundobaldo succedit Sigismundus fil. l 3. c 5 Quo a Clodomere Francorum rege capto Godomarus frater ejus regnum capescit. Sed non multo post regnum Francis (Burgundiones modo Clodomerem occiderant) amittit. c 6. & iterum \forte/ recipit ib. ve
Ynundatio Tyberis & Draco. cum serpentibus per Tiberim in mare delati Greg. Tur. l 10. c 1. Id anno 15 Childeberti Franc. Regis.
Ex Chronico Ivonis Carnotensis de Regibus Francorum.
Franci egressi a Sicambria pervenere in extremos fines Rheni fluminis in Germanorum oppida, ibi aliquot annis cum Principibus suis Marcomere et Sumone resederunt. Vbi primum regem Pharamundum sibi statuunt legibus se subduunt quas primores eorum Wisogastus Arbogastus Selegastus invenerunt. Pharamundus rex primus Francorum. — Didio Pharamundi filius rex Francorum secundus. Abhinc Franci crinitos reges habere cœperunt. Eodem tempore. Romani Gallias tenebant, ctra {sic} Ligurim fluvium Gothi. {G} Clodio post Didionem rex Francorum tertius. Hic de Thoringorum finibus egressus Rhenum transijt, victo Romano exercitu Carbonariam sylvam tenuit ibi sibi sedem statuit.
Vixit hic author post tempora Philippi \{Willemi}/ Regis 32 Franciæ an 1135.
{illeg} gesta Regum Francorum Epitomata partim e Greg. Tur. scriptis partim aliunde
Franci egressi a Sicambria venerunt in extremis partibus Reni fluminis in Germanarum oppidis, illic inhabita\ve/runt cum principibus eorum Marchomiro filio Priami & Summone filio Anterioris, Habitaverunt ibi annis multis. Tunc defuncto Summone & accepto consilio in unum primatum eorum unum habere principem, petierunt consilium a Marcomiro ut regem unum haberent sicut & cæteræ gentes. At ille dedit ejs consilium et elegerunt Pharamundū filium ipsius Marcomiri & levaverunt eum super regem crinitum. &c Mortuo Pharamundo Clodionem filium ejus crinitum in regnum patris elevarunt. —— Franci relicto Childerico, Egidium principem Romanorum elevaverunt super se regem sed post 8 anno Egidius ejicitur & Childeric restituitur. Hæc e præfatis Gestis Epit.
Gregorij Turonensis excerpta Chronica ex Fredegarij Scholastici Historia miscella.
Francos Transegisse comperimus us ad Marcomerem Sonnenem & Genebaudum duces (cap 3) — Dehinc extinctis Ducibus in Francis denuo Reges creantur ex eadem stipe {sic} qua prius fuerant (c 5.) Eodem tempore Iovinianus ornatus regios assumpsit. Constantinus fugam vertens Italiam dirigit: missis a Ioviniano principe percussoribus super Mentio flumine capite truncatur. Multi nobilium jussu Ioviniani apud Arvernis capti, & a ducibus Honorij crudeliter iterempti sunt (c 6) Trevirorum civitas factione unius ex senatoribus, nomine Lucijs a Francis capta & incensa est. — (c 7) Castinus domesticorum comes expeditionem accepit contra Francos eos proterit, Rhenum transit, Gallias pervagatur, us ad Pirenæos montes pervenit, (c 8.) Franci electum a se regem, sicut prius fuerat, crinitum inquirentes diligenter ex genere Priami Frigi et Francionis, super se creant nomine Theudemerem (al. Theudemirum) filium Richemeris qui in hoc prælio quod supra memini a Romanis interfectus est. Substituetur filius ejus Chlodeo in regno, utilissimus vir in gente sua qui apud Hesbargum castrum residebat quod est in termino Thoringorum. B{illeg} &c Sequitur Merovæus Childericus &c Narrat et victoriam Clodij in Romanos, qua omnia occupavit ad us Suminam fl.
Item. Cap 32. De Alanis, qualiter in regno Francorum interfecti sunt.
Alani a Theudeberto filio Theuderici superantur, omnem prædam & vitam amiserunt. [NB Hic Theudericus erat rex Mettensis & filius Chlodovei regis Gall. Et factum hoc conjungitur cum Eversione regni Thuringorū ab eodem Theudeberto, cum initio Sygismundi Burgundi jussu patris in regnū sublimati. & cum regno Theuderici.]
Aimonius primum statuit Pharamundum, secundum Clodium. [I. 8. 21]
Ann 16 Honorij (A.C. 411) Saxonum incursione devastatam Galliarum partem Vandali at Alani vastavere. Prosp. ad Euseb l 1
Ann. 13. Theod 11. Bellum contra Burgundionem Gentem memorabile exarsit quo universa pene Gens cum rege Peretio deleta. Prosp ap Euseb l 2. (A.C. 435)
Indic 7 Zenone & Marciano Coss. His coss. caput Attilæ filij{illeg} Constantinopolim allatum est. Marcell Chron A.C. 469.
Lucio Coss. Burgundiones partem Galliæ Rheno conjunctam tenuere. Cassod. Chron.
Maximus per duos tantum menses invasit imperium Valentin 8 & Anthemio Coss. Cassiod. Chr
Maximianus (Maximus) quarto regni sui mense occiditur. In ipso anno Avitus ab exercitu Gallicano primo Tolosæ dehinc apud Arelatum Augustus appellatus Romam pgt interea Gaisericus Romam spoliat priusquam Avitus Augustus fiebat. Idat Chron.
<153r>Ostrogothos constat morte Ermanarici regis sui decessione a Visogothij divisos Hunnorum subditos ditioni in eadem patria remorasse Winithario tamen Amalo principatus sui insignia retinente. Oritur dein bellum in Winitharium ex una ꝑte & Balambere at Sigismundum regem etiam Ostrogothicum ex altera. — Occiditur Winitharius & Balamber omnem Gothorum subactum populum possedit, ita tamen ut Gothis proprius regulus (quamvis Hunnorum consilio) imperavit. — Winthario succedit Hunni mundus & Thorismundus. Post per 40 annos sine rege manserunt. Dein sub Attala regnabant Valamir Theodemir & Widemir. Iornand. Get. {illeg}
Postea Walamirus bellum gerit cum Hunnimundo (& Alarico) Suevorum regibus quos etiam \confi/ Alemanni adjuvabant, utpote Suevis confines, regentes nempe Alpes erectas. Iorn. Get.
Vandali a loco suo digressi cum Gundarico rege in Gallias ruunt: quibus valde vastates Hispanias appetunt. Hos Suevi secuti, id est Alamanni, Galliciam apprehendunt. — Gunderico succedit Trasimundus. — Per idem tempus Trasimundus — totam Hispaniam, ut ad perfidiam Arrianæ sectæ consentiret, tormentis ac diversis mortibus impellebant. — Et puella quædam invita ad rebaptizandum deducitur. Et rebaptizatur, sed ea reluctante & aquas fluxu ventris fœdante, tandem occiditur. Greg Tur l 2. c 2.
Athananaricus etiam \Visi/Gothorum in Galijs rex maximus fuit Homousis persecutor Gr. Tur l. c 4
Chuni a Pannonijs egressi ad Metensem urbem \reliqua depopulando/ perveniunt, tradentes urbem incendio & populum in ore gladij trucidantes ipsos sacerdotes Domini ante sacrosancta altaria perimentes — dein [a Metensi urbe egrediens] cum multas Galliorū civitates opprimeret, Aurelianis aggreditur &c. T|G|reg. Tur. l. c 6, 7.
Bellum \Clodovei/ contra Alemannos apud Tolbiacum, quod ad Christianitatem convertitur. Greg. Tur.
Maximus sacrificia gentilibus et aram Victoriæ restituit ob id laudatus a Symmacho. Socr. l 5 c 4. Petav Doctr. temp. ad an 387. Eugenius Gentilibus favit. Aram Victoriæ Romanis concessit, quo nomine ab Ambrosio qui Florentiam abierat, increpatur Ep. 15. Petav. Ib.
Petavius refert dissolutionem Regni Alanorum in Hisp. ad an 417 dicit ex Idatio Alanos tunc Vandalis & Suevis dominatos fuisse. Meminit etiam ex eodem Idatio Fridebalum Wandalorum regem a Constantio captum A.C. 416. Et Statuit Bellum Alemannicum in Vbijs ad an 495.
Alaricus Germaniæ gentes in Romanos concitavit — Saxones Britannias depopulantur Alani Gepides quorum rex {Resplendial} Rosoppendial, Vandali rege Modogisilo, cujus filij Gunderic et Genseric, Marcomannorum Quadorum Salingorum (Suevi sunt) rex Hermanericus, Burgundionum Gandericus, Franci quo prid Kal Ian Hieme rigante Rhenum transeunt. Annal. Boiorū.
Sidonius Apollinaris ad Majoranum Augustum Alemannos Rhætias occupasse commemorat hoc carmine
Rhætorum juga, per longa silentia ductus,
Romano exierat populato trux Alemannus,
Per cavi dictos quondam de nomine Campos,
In prædam centum novies demiserat hostes.[67]
Dum Constans cum patre resideret, ab Hispania nuncij commeant, a Gerontio maximum unum e clientibus suis imperio præditum at in se comitatu gentium Barbararum accinctum parari: quo exterriti, Edobecco ad Germanas gentes præmisso, Constans & præfectus jam Decimius Rusticus ex officiorum magistro petunt Gallias cum Francis et Alamannis omni militum manu, ad Constantinum jamjam redituri. Item cum Constantinum obideri scribit Frigeridus, ita dicit: Vix dum quartus obsid — &c. Greg. Tur. l 2. c 9 ex Frigerido.
|A. C.| 411 Wandali duce Crosco Gallias multasurbes & Ecclesias subvertunt, Croscus tandem a Mariano præside Arelati captus per victas urbes ignominiose retractus ad mortem tormentatur. 413 Wandali timore Gothorum Gallias relinquunt & cum Alanis & Suevis Hispanias occupant. Roma capta 9 Cal Sept. Wandalis Gallias congressi Franci Modigisilum regem cum 20000 Wand. extinguunt, & suprema forte interitio Wandalorum fuisset, nisi reliquijs eorum Alanorum Resplendial subsidio venisset. Britannorum vires attenuatæ, qui{illeg} et qu subtrahunt se a Romanorum dominatione. Franci per Gallias incesse|a|ntes diripiunt primo: & secunda irruptione incendunt urbem Treverim. 423 Britannis subjectionem Romani|o| Imperio repromittentibus subsidium mittit Honorius —— sed id frustra fuit. 433 In Gallia \cum/ Suptar rex Hunnorum Burgundiones nimis opprimeret illi baptizati & statim Hunnis congressi. pauci multa millia eorum peremeru\nt/ 436 Rugilæ succedit Bleda. 453 Attila cum 500000 invadit occidentem. 454 Attila Italiam aggressus, omnes pene ejus civitates aut diruit aut diripuit aut incendit. 476 Franci Treverim capiunt. 499 Clodovæus Alemannos bello congreditur & perempto eorum rege & Alemannia sub tributo redacta baptizatus a sacto est &c Hæc e Sigeberto.
Historiam Croci regis Alemannorum (qui ab ab {sic} aliquibus Vandalorum dicitur) vide in Greg Tur l 1 c 3{illeg} \30/ & 32. Vniversas Gallias vastat, tandem capitur \Arelati/ & crudeliter interficitur. Author hic refert ad Valeriani & Gallieni tempora. Spangenberg vocat Garochum (Garhoch
Odoacer & Childeric Alanos e Gallijs ejiciunt. Suevicorū Anna l 8. part 1. c 7. Alemannos qui partem Italiæ {illeg} invaserant subjugarunt dicit Greg. Tur. l 2. c 19.
Iudicamur ita præsente etiam judicio a Deo & ideo excitata est in perniciem ac dedecus nostrum gens quæ de loco in locum pergens de orbe in orbem transiens, universa vastaret. Ac primum a solo patrio effusa est in Germaniam primam nomine Barbaram ditione Romanam, post cujus primum exitium arsit regio Belgarum, deinde opes Aquitanorum luxuriantium. Et post hoc corpus omnium Galliarum, sed paulatim id ipsum tamen, ut dum pars clade cæditur pars exemplo emend\ar/etur. Salvian de Gubern Dei l 7.
Excisa ter continuis eversionibus summa urbe Gallorum. [Treviri,] cum omnis civitas bustum esset, malis et post excidia crescentibus. Nam quos hostis in excidio non occiderat post exidium calamitas obruebat: cum id quod excidio evaserat morti, post excidium non superesset calamitati. Alios enim impressa altius vulnera longis mortibus necabant, alios ambustos hostium flammis, etiam post flammas pœna torquebat. Alij interibant fame, alij nuditate, alij tabescentes, alij rigentes: ac sic in unum exitum mortis per diversa moriendi genera corruebant. Et quid plura? excidio unius urbis affligebantur quo aliæ civitates. Iacebant siquidem passim, quod ipse vidi at sustinui utrius sexus cadavera nuda lacerata urbis oculos incestantia, avibus canibus laniata: lues erat viventium, fœtor funereus mortuorum, mors de morte exhalabatur, ac sic etiam qui excidijs supradictæ urbis non interfuerant mala alieni excidij perferebant Salivian De Gubern Dei l 6. p 211
Epitaphium Eusebiæ Treviris Honorio 10 & Constantio 1 mens Iul 12.
Ricimer infesto exercitu Romam occupat, Anthemium interficit urbem militibus diripiendam tradit 5 Id. Iul. Successit Anicius.
Scribi Pestis A.C. 410 non Romam tantum sed totam Italiam afflixit siquidem scribit Ruffinus ad Chromatium tum Aqueleiensem Episc. perruptis ab Alarico duce Gothorum \Italiæ/ claustris morbum se pestiferum infudisse & agros armenta viros longe late vastasse Sigon. de occ. Imp. l 10 p 175.
Franci sub ducibus Faramundo, Marcomiro Sunnone, Priamo & Antenore fine Gallicorum ingressi. Trithem. / Resplendial Al{illeg}anus Trithem.
Roma capta 9 Kal Sep. Anno V.C 1564. Adonis Comment. Clodoveus credens anno 15 regni sui baptizatur Ib. Focas regnante Bonifacio statuit sedem Romanum caput Eccles. & rogante alio Bonifacio Pantheon concessit Ib. Adonis Viennensis {illeg} Commentarij ætatis 6. scripsit post an 877.
Tunc lugubres vestes Italia mutavit, & semiruta urbis Romæ mœnia, pristinum ex parte recepere fulgorem — Putares extinctam Gothorum manū et colluviem perfugarum at servorum domini desuper intonantis fulmine concidisse. Non sic post Trebiam Thrasymenum & Cannas: in quibus locis Romanorum exercitum cæsa sunt milia; Marcellini primum ad Nolam prœlio se populus Romanus erexit. Minori priùs gaudio strata Gallorum agmina, auro redempta Nobilitas et seminarium Romani generis in arce cognovit. Penetravit hic rumor orientis littora &c. Hieron: ad Demetriade /Epist 8\ \Tom 1. p 6/
Proh nefas, orbis terrarum ruit, in nobis peccata non ruunt. Vrbs inclyta & Romani imperij caput uno hausta est incendio. Nulla \est/ regio {illeg} quæ non exules Romanos habeat. In cineres et falvillas sacræ quondam Ecclesiæ Ecclesiæ {sic} conciderunt. Hieron Ad Gaudentium Ep 12. Tom 1. p 100
Quis crederet ut totius orbis extructa victorijs Roma corrueret, ut ipsa suis populis et mater fieret et sepulchrum, ut tota Orientis Ægypti Africæ littora olim dominatricis urbis, servorum et ancillarum numero complerentur, ut quotidie sancta Bethlehem, nobiles quondam utrius sexûs at omnibus divitijs affluentes susciperent mendicantes? Quibus quoniam opem ferre non possumus condolemus & lachry & lachrymas lachrymis jungimus. Hieron Proæm. in Ezek. 3.
Occidentalium fuga et sanctorum locorum constipatio nuditate at vulneribus indigentium, rabiem præferat barbarorum quos abs lachrymis et gemitu videre non possumus. Hæc Hieron in Manasterio Palastinæ consisten. Proæm in Ezek 7.
[Editorial Note 28]Greg. Turon. \Hist &/ Epitomat. Gest. Franc. l 2. c 5 & \{c}/ 9 p 95. Trithemij Annales. \p 62/ Gutberlethus Chron Theodemirus Rhenano Theido & Thiedemarus, Ivoni Carnotensi \p. 51/ Didio dicitur. Sigebert. Diac. Misc. Chron. Belg. / Hieronym. / Crocus in Etrop. Tur. Zos / Echdarichus in Sar. / Trithem. / Zos. de acie Adaulphi. \l 5/ / Multitudo Revertensium in Romam. / Plag. in Hisp.
<154r> [Editorial Note 29]Theodericus Gothorum rex in Italia — Suevis in Rhætia commorantibus ducem dedit Fribadum & præsidem constituit in Rhætia illa Suevica qui Gottorum nomine illic jus diceret, Severianum comitem ut est apud Cassiodorum in Epistolis variarum cognitionum. Præterea Suevos et Alemannos (utpote eandem gentem) eodem tempore rerum potitos esse in Rhætia prima, ex historia Severini advertitur, Eugippo quodam authore, Iustiniano Imperante scripta; utpote quæ Gibolphum ac Chunimundum, Alemannorum unum & alterum Suevorum regem, in Vindeliciam us Bataviam Oenum flumen deni ad Pannoniæ limites us excursionem non semel fecisse, occupatis etiam Tiberinis et Batavis castris, ipsa Romana colonia Laureaco, refert. Laz. Gent. migr. L. 8. p 375.
Suevorum Reges in Retia Prima. 1 Sumanus [Suomarius] 2 Bondoncarius 3 Fribadus {sic}. 4 Esner. 5 Hobingus. 6 Nebus. 7 Ermeric quem alias Annales Ermanarichum vocant interfuit pugnæ Tolbiacensi victus a Lutavico 1, Francorum ditioni cum gente subjecta mancipatus primus quo fidem Christi amplexus Annalibus refertur. Laz. Lib 8 p 383.
Wallia Romani nominis causa cædes magnas barbaris intulit. Wandalos et Silingos nominis causa cædes magnas barbaris intulit. Wandalos et Silingos in Bætica omnes bello extinxit. Alanos qui Wandalis et Suevis ponten {sic}{d}|t|abantur adeò cecidit ut extincto Atace rege ipsorum pauci qui superfuerunt oblito regni nomine Gunderici regis Wandalorum qui in Gallicia residerant se regimini subjugarunt. Isid Hisp Hist Got.
Æra 446 Wandali Alani et Suevi Spanias occupant — Æra 449 post plagarum diram perniciem quibus Spania cæsa est: tandem barbari ad pacem conversi sorte possessionem dividunt. Galliciam Suevi, Alani Lusit. & Carthag. prov. Wandali silingi Bæticam sortiuntur. Spani autem per civitates et castella residua plagis afflicti Barbarorum dominantium se servituti subjiciunt. Isid. Hist. Wand.
Æ 446 Suevi principe Hermerico cum Alanis et Wandalis simul Spanias ingressio Isid Hist Suev. Gundericus rex Wand. tandem transit ad Bæticam inde migrat ad Africam Isid. Wand.
Tempore Theodosij Marcomirus genuit Pharamundum, Clodio fil. ejus, Merovingue fil &c Chron Virdunense.
Ær 446 Vandali Alani et Suevi Spanias occupantes neces vastationes cruentis decursibus faciunt urbes incendunt, substantiam direptam exhauriunt, ita ut humanæ carnes vi famis devorarentur a populis: edebant filios suos matres, bestiæ quo morientium gladio fame {illeg} \ac/ peste cadaveribus adsuetæ etiam in vivorum efferebantur interitum: at ita quatuor plagis \*[68]/ per omnem Spaniam sævientibus Divinæ iracundiæ per Prophetas inscripta olim prænunciatio adimpletur. Isidor. Hist. Wand.
Barbari per Sortes dividunt Hisp eo anno quo Constantinus post trien invasæ tyran. occiditur Idat. Chron
Wandali Alani et Sievi omnes simul ingred Hisp. Isid. \Wand & Suev/ Idat chon {sic} 3 Id Octob Idat Chron. Wandalis in Afr. trans. Suevi in Gallæcia succedunt Isid Suev.
Honor obit ante irruptionem Gallicam Prosp Chron l 1.
Ex A{i}jthoni Passagio Terræ Sanctæ
Regnum Turquestan{illeg} ex oriente habet regnum Tarsæ, ex occidente regnum Persarum, ex septentrione regnum Corasinæ, \(i.e. Corasan)/ e meridie desertum Indiæ. Cap 3.
Regnum Persarum protenditur versus occidentem us ad magnum flumen Phison, (cap. 7, et versus meridiem ad us ad desertum Indiæ.
\Regnum Babiloniæ extendit ad Nineven./
Nineve jam devastata jacet cap 11
Regnum Mesopotamiæ extenditur a Mosul quæ sita est ad ripam Eufratis \Tigridis/ ad civitatem Rohais (i.e. Edessa) quæ fuit civitas Abgari c 12.
Regnum Turquiæ is the Sultany of Iconium in Asia minor. c 13.
Quando Turchi occupaverunt dominium regni Turquiæ non potuerunt civitatem Trapezonde nec ejus pertinentias occupare propter castra fortissima & alia munimenta, & sic permansit in potentia Imperatoris Constantinopolitani ad terram illam regendam donec quidam ex ejus rectoribus fecit se Imperatorem vocari. cap 13. Trapezonda non est in Cappadocia sed in Provincia Genech. Ibid.
Regnum Syriæ ab oriente habet Mesopotamiam ab septentrione secundā Armeniam et partem regni Turquiæ, cap 14
Regnum Turquiæ ex oriente habet Armeniam majorem & partem regni Georgiæ, a meriie secundam Armeniam & partem Ciliciæ c 13. continet Trapezondam &c Ibid.
Sadock primus Turcarum rex cepit dominari in Persia A.C. 1051 huic successit filius Dogrissa qui misit quendam suum consanguineum qui vocabatur Artot, ad invadendum regnum Mesopotamiæ, & concessit sibi quicquid posset acquire contra Græcos. Vnde idem Artot — obsedit civitatem Rahais \(i.e. Edessa)/, quam sine moræ dispendio occupavit, deinde invasit alias terras & loca, et totum regnum Mesopotamiæ dominio suo subdit. In civitate vero Meredin (quæ est in Mesopotamia vide cap 12) tenuit sedem suam et fecit se vocari Suldanum ab omnibus appellari.Dogrissæ successit Aspasalem qui nepotem ejus Soliman cum magno exercitu misit in Cappadociam misit, & concessit sibi omnia quæ posset acquirere contra Græcos. Soliman ita cepit quamplures civitates Turq{illeg}|uiæ| fecit se vocari Soldanum. Aspasalemo mortuo successit filius ejus Melecla, Iste misit Artot Soldanum Mesopotamiæ & Soliman Soldanum Turquiæ ad obsidendam civitatem Antiochiæ, qui statim ceperunt. Melecla mortuo successit filius natu major Belchiaroc sed alius ejus filius quidam occupa{vit} magnam imperij partem. Non multo post Christiani obsident & \re/capiunt Antiochiam. Dein Belchiaroco mortuo cum frater ejus supradictus voluisset succedere sed tumultuosè occiditur & regnum in plures partes per discordiam in eligendo successore distractum est. Quod videntes Georgiani et Armeni Armeniæ majoris, invaserunt prædictos Turquos & de toto Persarum Imperio fugarunt, unde iverunt cum uxoribus & filijs habitare in regno Turquiæ, quorum accessu Sultanus Tur{quiæ} potentior omnibus factus est. Cap 15.
Quando Corarmini occidentem petebant & in plures partes distracti erant, ibant alij ad Soldanum Damasci, alij ad Soldanum Ames, alij ad Soldanum Haman, alij vero ad alios soldanos regni Assyriorum qui tunc temporis erant quin, sed eorum Dux Bartat cum suis ibat ad soltanum Babyloniæ Cap 15
A.C 1243|4| Tartari sub Baydone vincunt Gruiatadin Sultanum Turquiæ & occupant regnum ejus. Hoc filij fuere Iochi (qui superavit regnum Turquestan & minorem Persiam us ad flumen Phison, & hæredes ejus us nunc (i.e. ad annū 1300) ibi regnant, & illi qui nunc tenent sunt duo fratres quorum unus vocatur Capar, alter Dorax.) secundus \Hoccota/ filius Baido Sep\ten/trionem, versus Vngariam, debellavit. cap 18
Haolon antequam sex mensium spatium laberetur, totum regnum Persarum, quia carebat domino & rectore subjugavit us ad terram As{illeg}sirorum &c dein transtulit se ad quandam Armeniæ Provinciam quæ vocabatur Sorloch, ibi tota æstate dedit se solatio et quieti, & hieme veniente obsedit civitatem Baldach cepit A D 1258. Cap 2{6}|5|
Dein ubi Ho | alon requievit per spatium unius anni, misit ad regem Armeniæ quod veniret cum gente sua ad civitatem Rohais (Edessa) in regno Mesopotamiæ. Cum venisset dixit Sultano Haolono: Domine, Sultanu\s/ Halappi tenet totius regni Syriæ principatum, & si Halappi vestro subditur dominio alias terras omnes facile obtinebitis, Obsedit ita Haleppi & per novem dierum spatium cepit AC 1260 cap 28.
Quando vero Soldanus Halappi qui vocabatur Melecknaser qui tunc erat in civitate Damasci intellexit quod civitas Damasci \[forte foret Aleppo]/ capta fuera|i|t cum filijs et uxoribus qui ibi erant, supplex se projecit ad pedes Haolonis sperans uxorem cum filijs & aliquam partem regnorum sibi reddit{illeg}am fore, sed spes fefellit cap 29
Haolon moritur A.C. 1264. cap 31. / Aithonus moritur 1270. Cap 33
Melechsala primum instituit & ab ijs regno privatur succedente Turquiniano & post eum Melecmees. Cap 52
<156r>De divisione regni Iconij inter Masut & Caicubades loquitur Leunclavius lib 1. dicit Aladinum apud Aythonum scriptum esse pro Azadino & Guiatadinus pro Gaiazadino vel Giassadino vel Iathatine. Dicit etiam Leunclavius quod Aladin jmus e Persia veniens de novo regnum in Asia condidit.
Dogrissa (successor Togrulbeci) eripuit Diogeni Romano Imp. Const. occupatam inter Saracenica dissidia Mesopotamiam ac Ciliciam: quas terras donavit ex propinquis suis uni nomine Atorto. Dein Dogrissæ successor Aspasalamus misit Solimannum in Asiam qui pene totam devicit. Et Aspasalami successor \Meleclas/ misit Atortum Sultanum Mesopotamiæ in Syriam ubi occupata urbe Antiochia ad Orontemflu. tota regio illa in potestatem ejus venit Post Meleclam regnavit Belchiaroc vel Belferc, cujus regni tempore gubernatio Antiochiæ commissa est Assani (alijs Cassano, alijs Acciano,) sub quo urbs obsidetur & (interea dum Sultanus Persiæ missurus erat Corbagatham \(vel Corbadam)/ cum exercitu ad obsidionem solvendam). Ioach. Camerar. Narrationes Turcæ \capitur & Accianus in fuga occisus fuit, Dein Cor/bagathus obsidet Antiochiam sed fugatur tandem a Christianis.
Dein circa A D 1106 ortis inter Turcas dissidijs Georgiani & Armenij proterunt Turcos Persicos & multos expellunt qui partim sese ad Solyman{illeg}|{u}|m partim ad Artortum & partim ad alios in Asia minore satrapas contulerunt. Dein Georgiani & Armenij domum redeunt ne amplius experiri fortunam vellent {illeg} oppugnando alios Turcicos Satrapas Sultanas, Damascenum Hierapolitam (i.e. Hierapolis = Myriandro = Epiphaniæ = Alepo) Amasensem & cæteros. Ioachimus Camerarius, ejus Narrationes Furcicæ.
An 1113 (vel 1115) Persicæ copiæ duce Mendoco strages in Syria fecerunt
An 1120 sese conjunxit cum satrapa Turcico Gazi seu Gari Damascenus Sultanus Dollequin & Arabs Debeis contra Christianos in Syria sed profligantur.
A 1122 Balacas (vel Alapha) Sultan Turcorum Ames{illeg}|æ| potens & superbus Antiochenam regionem vastans in prœlio obtruncatur.
An 1126 Post Gazin Borsequin Turcicus Satrapa in Syriam arma intulit
Tempore Fulconis (4ti regis Hierusolemitani) Turcici Satrapæ qui in Syriam Arma intulerunt, fuerunt Sanguinis (ab alijs Baldecam vocatus) in Assyria potens princeps, pater Noradini, interfectus a suis & Bezeugas. Nominatur et Alapha rursus seu Balacha sultanus Amesæ qui Edessam expugnavit, sed hic est alijs is quem Sanguinum Assyrium & Baldecanem nominari diximus.
Baldvinus 3 (5tus rex Hierosol) Noradmum vicit anno 1143 ad Hierichuntem Noradmus post mox (post tentatam a Christianis frutra {sic} oppugnationem Damasci exercitum ad Antiochiam adduxit ubi Romundus occiditur, & postea captus ab eodem Ioscelinus Edessæ dominus & Ramundus Tripolis (seu Acon
<156v>Noradmus videtur alius fuisse a Noradino cujus regiones Saladinus post mortem invasit. Sed dubito. Imo non alius
Ann 1179 Malechsala Noradino fil. mortuo, accersitus fuit e Syria dominus Mussulæ testamento scriptus hæres Alapiæ, sed Saladinus Sultanum Mussulæ invadit, & Mesopotamiam occupat &c
Ann 1249 rex Armeniæ Hayton sperans se ope Tartarorum a vi vicinorum Sultanorum Damasci Alepi Amasiæ & aliorum, item Caliphæ Babylonij tutum fore, primo misit unum e proceribus ejus ad Mangum Canem Imp. Tar. anno proximo ipse insecutus est. Contracta est summa amicitia, et Mangus fratrem Allaum (Haullonem seu Haolonum) misit contra Turcos qui cum ingenti exercitu transijt Tigrim hortatu Armenij & conjunctis copijs hujus occupavit totum regnum Persicum & subjecit sibi Corasmios & Asassinos. Anno 1255 vel secundum alios anno 1258 redijt Allaus cum exercitu & cum Armenio conjunctus obsident Calipham. Anno dein 1260 conjunctis copijs tendunt ad Edessam. Qua capta accedunt ad Alapiam & post novem dies expugnant & mox Damascū Sultanas harum urbium una cum conjugibus et liberis in Persiam curarunt abducendos.
Anno 1283 Tartari conj sub Mangodaniore fratre Abagæ conjuncti cum Armenijs obviam habuerunt eercitum Ægyptij Sultanis ad Amasiam seu Hamesam seu Camellam, pugnatum est Tartari \sub Mangodanijore/ fugantur & Mangodanijor non consis{tit} donec ad Euphratem pervenisset. Cæteri Tartari vincunt {illeg} & {illeg} persequuntur Ægyptios us dum Amasiam ingrediuntur. Amasia credo non oppidum sed regio fuit. Quære.
Tuscorum populi qui oram Inferi maris possident a Lydia venerunt & Venetos, quos incolas superi maris videmus, capta et expugnata Troja, Antenore duce, misit. Adria quo Illyrico mari proxima, quæ et A{n}driatico {sic} mari nomen dedit Græca urbs est. Arpos Diomedes exciso Ilio, naufragio in illa loca delatus condidit &c vide locum Trogi lib 20.
Cethin dicitur Græcia a Cethin Iavanis filio, Iapethi nepote Gen 10.8. Num 24.24. 1 King {illeg}. 11.11. 2 Chron 1.16, 17. Isa 23.1,12. Ier 2.10. Dan 11.30. Mac 1.1, (10) & 8.5
Iavan Dan 8.2{2}|1| & 10.20
Ex Elmacino.
Anno 463 (qui cepit Oct 9 1070) contendit \Princeps/ Olbarsalanus Achlatum in occursum Romanis, & 26 die Dulkiadæ Romani fugantur & Imperator eorum capitur & dimisit eum Princeps certis conditionibus &c
Anno 467 (qui cœpit Aug 27 1064) creatus est Califa Muctadis Billa cujus tempore recuperarunt Muslimi a Romanis Ruham & Antiochiam.
Anno 470 (1077) erat Muslimus dominus Nasibini et Sergjaræ, et post duos \tres/ \duos/ annos filius ejus Sjarfuddaulas dominus Mausilæ cepit Halebum & sic fit dominus Mausilæ & Halebi simul.
An 477 (1084) cum Sjarfuddaulas dominus Halebi & Mausilæ imperium Halebi sibi stabilitum reddidisset, ad invadendam Antiochiam concessit, quam tunc tenebat Solymannus f. Ptolomæi: sed in prœlio occubuit.
An 478 (1085) Tagjuddaulas consequitur imperium Halebi, cum enim intellexisset Dominum ejus Sjarfuddaulam occisum esse, illuc iter instituit venit ipsi subsidio Artacus Turcomanus qui Hulwanam & Habelam potestati subjecerat suæ. erat hic Artacus pater Muluci & Artaciæ, qui simul conspiraverant ut Solymanno filio Ptolomæi Domino Antiochiæ bellum inferren\t/ Dimicarunt haud procul a porta Halebi, Solimanus interficitur & Tagjuddaulas Halebum occupat & totius Syriæ imperium sibi confirmat{illeg}tum fuit.
Ann 483 (1090) Historia de subditis Batijnæ qui jussu Batijnæ se interfecerunt.
Anno 501 \(1107)/ Rex Bagdadi Muhammedus vicit Sadecam Seifuddinum qui imperabat Hellæ Imperaverat autem an 22.
An 503 (1109) e vita excessit Coragja princeps Emessanus cujus Imperio successit Sampson Harhanus fil.
NB. Mausilia = Mussula. Nasibinum = Nisibin (i.e. Nisibi) vel forte Nasivancasi (i.e. Nicephorium.) Quæ urbes sunt in Mesopotamia. Sergjara = forte Sargoreg (i.e. Bethel, oppidum Palestinæ.) Ruham = Rhoæ (i.e. Edessæ. Amasa = Ames\i/a = Hamesa, = Emissa = Camala = Hemesa. Habela = forte Abela urbs Iudææ. Maredin = Mardin = Merde urbs Mesop: juxta Tigrin e regione Assyriæ. Serjara = forte Zinagiar Zizira \(& Seroge)/ quæ est in insula Tigridis juxta Ameidis & Nisibin. Hulwana = Eloaman proxime Bagdad ad alteram ripam. Habela = forte Elbet.
Mahommed natus die lunæ. Octavo die mensis Rabie prioris cui respondet e mensibus Romanorum 22 dies mensis Nisani anni 882 Alexandri magni. Vt autem implevit annos 40 vocatus fuit ad munus propheticum die Lunæ: secundo die men{sis} Rabie prioris anno 922 Alexandri, vigesimo regni Cosroæ. Anno vocationis decimo quarto migravit Medinam, urbem ingrussus {sic} die Lunæ (scdū alios die Iovis) qui 12 erat Rabij prioris. At ab hoc anno æra ducitur, est annus \ætatis/ Muhammed incipit autem 16 Iuly A.C 622.
<157v>Arabes æram Alexandi {sic} ab ab|u|tumno incipiunt [ejus mensis Nisan (Rabie prior fere cum Aprili convenit.] Ejus mensis primum Rabie prior incipit mense septembri. Ergo Mahomet natus mense septemb A.C 579, vot|c|atus ad prophetiam mense septembri 609, ingreditur Mecham mense spt 622.
<158v> [Editorial Note 30]Togrulbec, Dogrissa, Sadoc Tangrolipix 1063 Olbarsalanus (Aspasalemus vel Alpasalem apud Sanutum 1071 Gjelaluddaulas. Melic\s/jahus (Melecla) vel Melc\h/si apud Sanutū 1094 Barkiarucus (Belchiaroc. 1104 Muhammedus Gayatuddinus
Ctesias. Clemens Alexandr. Ptolome.
Iuxta Marmora Arundelliana Darius obijt & Xerxes cœpit \regnare, Archonte/, regnante Aristide I. P{illeg} Iul. Per 4225 vel 4226.
Artoxerxes vitam finivit Archonte Agathocle An \Iul Per/ 4357.
Artaxerxes \Longim/ fil Xerxis obijt hieme anni septimi belli Pelop. puta sub initio hiemis hoc est in Autumno Thucid l 4. Anno Olymp 88.4 Ex Diodoro Lib 12
Xexes {sic} regnat an 1 (vel scdū alos {sic} mens 2) Diodor l {1}2. Sogdianus regnat menses septem \ad an 1 Olimp 89/ Diodor l 12 vel mens 6 vel mens 6 & diebus 15 ut habet Ctesias. Darius dein incipit ad finem decurrente an 1 Olymp 89 ut ex Thucydidis l 8 & Diodori Siculi l 20 intelligitur.
Bellum Pellop, facta pace, finitum esse Nunichionis 6to (Aprilis Iuliani 14) ex Plutarcho colligit{illeg} Vsserus in Annalibus, et brevi post hanc pacem Darius Asiæ rex cum per annos 19 imperium tenuisset mortē obijt (Diodor Sic an 4 Olymp 93
Thucidides fœdus inter Lacedæmonios & Regis Darij duces factum sub paulò ante finem hiemis anni 20 Belli Peloponesiaci factum {sic} refer in hæc verba factum esse refert: Tertio decimo regni Darij anno, Alexipida Lacedemone Ephoro, pactiones factæ fuerunt in Menandri planitie inter Lacedæmonios & Tisiphernem &c. Thucyd. Hist l 8.
Darius post Sogdianum regnum ad 19 annos tenuit. Diodor. l 12 Ibidem Didorus refert 7 menses Sogdiani \initium Darij/ ad ann Olymp 89.1
Maximus anno 388, 5 Kal. Augusti cæsus. {illeg} Marcellinus. Bucherius l 12. § 4. Miscella l 12 sub finem. Baronius.
Regiæ Francorum stirpis Ric\h/omerum extitisse innuit Ammianus lib 31 c 35 quando Fritigerno duci obsidem spontaneum, dignitatis eum, & natalium suorum indicia dedisse scribit. Ex eo & Ascila uxore Theudemerem regem Francorum Vindelinus (de leg. Sal.) & Bucherius l 12. c 5. § 5 natum putant.
Vandali primùm in Germaniam primam sive superiorem primò effusi urbes Moguntiam, Vangiones|a|s seu Wormatiam, Nemetas seu spiram & Argentoratum seu Strasburgum eversarunt et quidem Vangiones longa obsidione ut dicit Hieronymus. Tunc arsit regio Belgarum, nempe \Belgia/ secunda, nam Hieronymus ad Aggeruchiam scribens plures Belgicæ secundæ (nullas primæ) recenset \civitates hac/ populatione afflictas recenset: Remorum urbs præpotens, Ambiani Atrebatæ, extremi hominum, Morini, Tornacus translati in Germaniam, id est in Germanorum potestatem redacti. At {illeg} de Treviris cum reliquis Germa Belgiæ secundæ urbibus planè nihil commemorat hac vice Hieronymus. Buch. l 13. c 5 sect 1|2|.
Dum Belgiam secundam affligunt, copias auget Constantinus, Britannico Gallum omnem Aquitanum militem (aiunt Olympiodorus & Zosimus) adjungens. — Nec sibi defuere Barbari. Nam, ut Zosimus lib 6, acri in Constantinum prœlio illati sunt. Ac victoria quidem (pgt Zosimus) Romani (Constantiniani) potiti sunt, majore barbarorum parte jugulata. Sed quod fugientes insecuti non essent &c In Aquitaniam fugisse Barbaros ex Orosio Salviano discimus nam hic pos regionem Belgarum opes Aquitanorum arsisse, ille Pyrenæum us pervenisse memorat. Victor Constantinus Treviros progreditur. Limenius autem \ait Zosimus l 5 p 107/ apud Transalpinas gentes Prætorio Præfectus & Chariobaudes militum ibidem Magister [victoris adventu repentino perculsi, tempestivè]perduellis [Constantini sc. non Barbarorum] manus effugerunt & Ticinum in Italiam ad Imperatorem [Honorium] accesserunt. Ita Constantinus Treviros \victor/ ingreditur, Omni Gallia (addit Olympiodorus) ad Alpes us potitus. Ac primùm, quò tutius Imperium possideret (ait Zosimus l 6 p 112 cap 2 & 31) præsidiarios in hisce locis collocavit; ne barbari in Ga liberū in Gallias aditum haberent. Rhenum quo præsidio munivit idoneo: quod a Iuliani temporibus neglectum fuerat. Ib l 13. c 5 sect 1 et 2
Stilico (ut refert Zosimus) Sarum contra Constantinum mittit, qui Iustiniani Constantini duci{s} obviam profectus ipsum vicit et majorem exercitus partem interfecit, & Constantinum in Valentia obsedit, sed metu Edobinchi novi ducis & Gerontij ex Britannia adventantis metu, post septem dies Valentia discessit in Italiam rediens. Cum Saro forte Limenius & Chariobaudes (ut supra) in Italiam fugerunt. Iam Constantinus Victor non Treviris sed Arelati sedem figit imperij sui figit. Iterim (memorate Hieronymo) Vandali Aquitaniam fere omnem et novempopulariam Lugdunensem et Narbonensem vastant et Stilico detegitur et occiditur. Hæc anno 408. Buch. l 13 c 6.
Iam Constantinus (Honorio 8 & Theod 3 Coss. ex Zosimo l 5) societatem Imperij et (ut ex Epitaphio Eusebiano patet) Consulatum obtinuit. Gerontius autem Dux Constantini rebellat et (ait Orosius l 7 c 42) concitatis sibi locorum istorum \[in Hispania]/ militibus, Barbaros apud Celtas seu Vandalos cum socijs adhuc in Gallia sub fœdere degentes adversus Constantinum excitat. quibus ubi Constantinus resistere non posset quod major copiarum ipsius pars esset in Hispania transrhenani Barbari [Galliæ visceribus jam ante immissi & certis fœderibus utcun pacati] cuncta pro lubitu [rursus] invaserunt [Zosim. ] & Pyrenæi claustris patefactis in Hispanias irrumpunt [Oros. Sozom.] At hoc postremum et generale est \Galliarum/ incendium quo deni corpus omne Galliarum simul arsisse notat Salvianus lib 7. De quo Salvianus ita scribit: Collapsa Constantini potentia [Gerontio nimirum cum militibus rebellante] recolligentes sese Vandali, Suevi, Alani, gentes barbaræ Pyrenæi adytum properè occupant — simul præsidia multa, multas urbes tum Hispanorum tum |NB| Gallorum capiunt; & cum his etiam Constantini Tyranni Præfectos. \Buch l. 13 c. 7/
Iam verò cum Constantinus expeditionem in Italiam anno sequenti 410 aggressus fuerit, putat {puta} & iterea Barbari populabantur provincias, putat Bucherius Constantinum pacem cum Barbaris fecisse eos subinde Belgiam iterum invasisse. Sed hæc incerta.
De Remorum urbe præpotente, ut ait Hieronymus, superest quædam satis fusa in Fladoardo ex antiquissimis eorum Archivis lacinia quam hic reddo. Erat per hæc tempora Rhemensium Antist{illeg}es Nicasius qui perniciosam prosperitatis redarguendo securitatem, imminentem divini verberis ultionem prædixerat. — Ecce igitur ejusdem prosperitatis temporibus, animositas gentium divissimarum commota. Dei iram in diversas vindicatura Provincias. Wandalorum multitudo properanter accelerat. Quæ subversis multarum munitionibus urbium, gladio interemptis utrius sexus progenitoribus cum filijs, unicam eam dignitatis et lucri gloriam æstimabat, humanum haurire fundere sanguinem. — Castra metantur agmina Wandalorum circa urbem Remorum; — universa regione depopulata in Christianos veluti Deorū suorum mimicos toto impetu ferebantur. &c. Narrat deinde expugniationē {sic} [Editorial Note 31] urbis. Hæc apud Buch. l 13. c 7. sec 2.
De Lugduno urbe {\etc:/} Belgica, sin in S. Salabergæ Salabergæ Vitâ legimus: Lugdunum [seu Laudunum urbs] in cacumine saxi sita, munitionem robustam obtinet; ut frangi nequeat a Barbaris. Nam cum eam Wandali Alani Hunni cæteræ Germaniæ et Scythiæ gentes frustra vellassent, nulla aggerum arte imminente, nullis fundibulorum jaculis, non armorum spiculis jacientibus, nec arietum impulsionibus obtinere valuerunt, sed casso labore frustrati inertes recesserunt &c. Apud buch. l. 13, c. 7, s. 2.
Romanæ urbis mœnia, ex Ammonis Geometræ dimensione, quo tempore Gothi illam priore infestatione incursione [an 410] infestarunt viginti et unius milliaris spatium in circuitu habere compertum fuisse notat Olympiodorus pag 64. Apud Buch l. 13, c. 8, s. 3
Præter urbes Belgicas ab Hieronymo memoratas, Fortunatus in S. Medardi vita Augustam Veromanduorum, hodie Sancto–Quintinum, ab ijsdem Vandalis & Alanis eversam scribit. Bavacum quo tunc si non ante destructum, sat constat; nulla ejus inde mentione, solis ejus ruinis ingentibus id abunde testantibus. Laudunum oppugnatum etsi non expugnatum. Et similia multa quæ ævum extinxit, licet ad Belgiam nostram secundam {illeg}attineant. Buch. l. 13, c. 8, s. 3
Quando (ut ait Salv. l. 6) totum corpus Galliarum arsit, & (ut clariùs loquitur Sozom. l. 9, c. 12) Hispaniarum et Galliarum multa præsidia, multas|æ| urbes captas|æ| & cum ijs Constantini Tyranni Præfecti{s}; Belgia{m} primam invasam et Treviros expugnatos{illeg} vult Bucher l. 13, c. 8, s {3}|4|. Vbi enim magis in Gallia tunc quam Augustæ Trevirorum & Arelati, Tyranni Præfecti?
Tungrorum etiam Advatucam parem cum Treviris Fortunam expertos {illeg} arguit Buch. {illeg} ib. Et idem sentit de alijs quibusdam {illeg}Tum Belgiæ hujus tum Lugdunensium et Celtarum civitatibus ib. Et simul vult Vandalos a Francis victos fuisse et Britannos Celtas rebellasse. Dicit etiam ex \quod/ Salviano|us| lib. 7 post primum Germaniæ pri{illeg}mæ excidium, alterum agnovit{illeg}. Forte quod dicit totum corpus Galliarum arsisse.
Zosimus Gallos Armorichos non novos sibi Imperatores Regesve creasse sed Remp. suo arbitratu: Remp. inquam, liberam Regum jugo solutam constituisse, ejectis Romanorum magistratibus. — Et tempus Resignans, sub Constantino factam, cum ipsius secordia moti Barbari grassarentur. Buch. l 13. c 8. s 4. n 30
<160v>Ex Cæsare, \Hirtio/ Notitia Imperij, & Plinio Bucherius \l 13 c 8 s. 4/ ostendit Regione tractum Aremoricanum \antiquitùs/ latissimum esse: Cæsare lib. 7 scribente: Vniversas eas Galliæ civitates, quæ Oceanum attingunt, Gallorum consuetudine Armoricas appellatas Vnde nomen Armoric{an}|i| a Mor aut Moer Mare desumptum Bucherius ib. putat. Et vult Arborichos falso pro Armoricis apud Procopium scribi ib & Procopium {idem} ac Zosimum de ijsdem Arboricis loqui: ib. eos Francis in bello Vandalico juvisse ib. {illeg} num 39 & 40.
Recte dicit Goarem \Resplendialem/ agmen suorum de Rheno convertisse ad opitulandū {illeg} Vandalis, eo scil. temp. quo Roma subversa est. ib
Thendemer nummum illum aureum a P. Petavio publicatum, adhuc vendelini testimonio exstantem Tungres \[forte]/ {illeg} cudi rex curavit. Buch. l 13. c 8. sect 5.
Gilimer capitur {illeg} mense Aprili an 534. A primo anno Gunderici Regis quo in Hispanianiam {sic} ingressus est [imò quo Patri \Sæso/ successit] sunt anni 123 mens 7 (Isid.) Cæsus ergo Godigisilus anno 410 mens August Sept. Vel forte sub finem Augusti. Roma autem capta 24 Augusti. Vnde recte dicit Frigeridus hoc Bellum \Vandalicum/ sub ipsum Romæ captæ tempus accidisse. Buch. l 13. c 8. sec 6. Iam Treviris secundò capitur. Francis expugnantibus.
Hinc Goar jam \ante/ ad Romanos transgressus \est/, nempe \ad/ Constantinianos \(Frig.)/, unde mox hujus operâ Iovinus Constantino ruenti in Tyrannide apud Moguntiam sufficitur (Olympiod.) Idem fecisse videntur Burgundiones. Hisce forte amicis securior factus Constantinus Italiam invadere cogitabat &c Sozom. Apud Buch l. 13, c. 8, sec. 7.
In Epitomatis cap 7 & Aimoino ubi de Avito Imp.e Galliarum comprimente uxorem Lucij {&|de|} Lucio propterea prodente Treviros proAvito Bucherius \l. 14, c 2./ legit Iovinum. Vnde urbs capta regnante Iovino i.e. inter 411 & 413 vel 414.
Anno 411 Vandali Suevi et Alanorum pars Hispania se includunt. Cujus rei cas|u|sas esse conjicit Bucherius 1 Cladem anno priore Vandalis illatam 2 adventus Constantij bellicosi in Gallias 3 deni et super omnia si Iornandi quidem fides, certus jam de Gothorum ex G|It|allia in It|G|a|l|lia|s| migratione rumor. Authaulphus —— in Gallias tendit. Vbi cùm advenisset, Wandali et Alani mox a Gallijs quas ante non multùm temporis occupassent fugientes, Hispania se reclusere: adhuc memores, ex relatione majorum suorū quid dudum Gebrich rex Gothorum genti suæ præstitisset incommodi, vel quomodo eos patrio solo virtute sua expulisset. Ista Iornandes. \Get./ Hæc apud Buch l 14 c 2.
Postquam Gothi advenerunt, primùm quidem quia ab Honorio missi credebantur, vicinæ gentes perterritæ (ait Iornandes \in Get/) in suis se finibus cœperunt continere, quæ dudum crudeliter Gallias infestassent, tam Franci quàm Burgundiones. Nam Wandali et Alani metu eorum fugientes, Hispania se recluserant. Apud Buch. l 14 c 3 n 3. Ann 412.
Et rursum alia prædatio Galliarum; Gothis qui Alarico duce Romam cœperant Alpes transgredientibus (Prosper Pith.) Honorio 9 & Theodosio 5 Coss (Prosper alter. Cassiod) i.e. 412
An. 413 Lucius in prœmium navatæ contra Iovinum operæ fit consul (Buch l 14 c 3. n 6. & cap 2 n 3.) Gothi Valentiam expugnant (Prosp. Pith.) & Narbonem (Idatius Chron.)
Narbone se{cu}rè degens Adaulphus, cùm pacem non admitteret Placidam non redderet quam et \ibidem/ anno sequenti duxit uxorem; Constantium interim cogitationes aliò vertere, pacem cum reliquis in Gallia Barbaris & societatem, sedibus in ea concessis, inire coegit. Ac primùm cum Burgundionibus — pacem factam Prosper ac Cassiodorus disertè tradunt: Luciano Cos. inquiunt, Burgundiones partem Galliæ propinquantem Rheno obtinuerunt. Et narrat it|d| Prosper ante Iovini Sebastiani cædem, ut nesciam an superstites adhuc ipsos (ut Gothi) deseruerint Burgundiones, a Constantio Honoriove jam tum prensati. Vtcun sit, Tyrannis semel deletis, fixum utri fuit, Barbaris omnibus, bello deinceps omisso, facere satis, & quas incolerent sedes certis conditionibus indulgere: sive ut Orosius finiens, alcubi comprimere coangustare, & Imperio quomodocun addicere. Ac verisimiliter in Hispanijs anni tam prioris exitu quàm hujus exordio ex certa eorum scientia consensu Vandali Alani Suevi certas sibi ad habitandum regiones diviserant. Buch. l. 14. c 4. n 1.
Burgundiones initio Catholicos ( \referunt/ Oros l. 7 c. 32 ). Socrates ) {sic} Subsecuti tamen reges plures Ariani. Buch Lib 14. c 4 n 3
Alanis Burgundionū confæderatis simul sedes datas arguit \{illeg}lt/ /arguit\ Bucherius l 14 c 4 {illeg} n 5.
Vbi in Frigerido apud Gr. Tur l 2 c 9 legitur: Cum Asterius Codicillis Imperialibus Patricialum sortitus fuisset hæc adjungit Frigeridus &c Pro Asterius rectè legitur Constantius a Bucherius l. 14, c. 5, n. 4. \Nam Patriciatus suprema est dignitas apud Romanos quæ jam Constantio non Asterio cont{intigit}/ Constantius autem Patriciatum sortitus est Anno 415 (Propser. Idatius.) N {sic}
<161v>|Mox| Post Theudemeris interitum, Treviros a Francorum recollectis viribus quartò eversos vult Bucherius. lib. 14, c 6. n 1. id anno 415.
Anno 416 in finem \Autumnum/ vergente Vandalica Gothica depopulatione nondum consopitâ Scripsit Prosper Elegium
Maxima pars lapsis abijt jam mensibus anni &c
— heu cæde decenni
V {sic} Vandalicis gladijs sternimur et Geticis &c.[69]
Rutilius Anno Vrbis 1169 sub autumno (i.e. juxta comp{illeg}|u|tum Tabularum Capitolinarum A.C 417, vel juxta computum Varronianū quod tunc in usu erat AC 416) scripsit Itinerarium quo dicit Gallias jam sedatas, & Aremoricas oras ab Exuperantio ad Imperium reductas excusso barbarorum jugo. Buch l 14. c 7
In Morellij veteri manuscripto pro Thoringia legitur Tongria apud Greg Turonensē. Quod probat Buch. l 14, c. 9. \n 3/ & Vindelinus in Lege Sal. c 13 optimè solidè confirmat.
Nam et in Consularibus legimus Theodemerem Regem Francorum filium Richimeris quondam (pro quondam meliùs forte Consulis) & Ascilam matrem ejus, gladio interfectos. Gr. Tu. Apud Buch l 14 c 9 n 4
Ex genere Priami {illeg}|P|{illeg}rj|i|gij \Fri{s}ij/ & Francionis &c Greg. Tur. Apud Buch l 14 c 9 n 4. & l 15 c 9. n 7
Pharamundi inauguratio anno 25 Honorij vel incurrit in posteriores \menses/ anni 416 vel in priores anni 417. Buch l 14. c 9 n 6. Vt patet ex Eclipsi solis anno sequenti, et ex pace generali cum omnibus Barbaris facta, anno 416 ad finem vergente. Eclipsis forte incidit in 19 Iulij A.C 418 Nam omnes Chronologi consentiunt Solem tunc defecisse & Chron Alexand scribit Solem defecisse, Indict 1 anno Honorij (a morte Patris) 12o Theodosi 8 Cos. {illeg} (i.e. 4|a|nno 418) 14 Kal. Aug. fer 6. hora 8. \Idem tradit Prosper Pith. Idatius ad an Honorij 24 nisi quod pro feria sexta levi mendo legatur quinta./ Sed potius incidit in ann 417 Nam {illeg} cæsus Valentinianus II, idibus Maij anno 392 a quo anni Honorij computandi sunt & 26us annus incipit idib.ꝰ Maij 417 Marcellinus autem scribit Indic. 15 Honorio 11 & Constantio 2 Coss. (seu anno 417 Tenebras in die factas esse. Sigibertus scribit anno 419 Faramundum a Francis regem ordinatum. Qui autem Sigiberto annus est 419 vere est 417
Ordericus Vitalis rerum Normannicarum ante annos quingentos scriptor libro quinto, ait: Cùm Galli priùs contra Romanos rebellassent, Franci ijs sociati sunt; et pariter juncti F{illeg}|{a}|r\r/amundum Sunnonis ducis (alij communius aiunt Marcomiri) filium sibi Regem præfecerunt. Apud Buch. l 14 c 9. n 8.
Orosius finit Historiam anno 417 Buch l 14. c 10
<162r>Anno 417 in Narbonensi seu Viennensi Gallia, novam ambitionem pax jam secura peperit. Extant plusculæ Zosimi Pontificis hoc anno Romani litteræ e veteri Manuscripto Arelatensis Ecclesiæ codice a Baronio editæ, quæ Arelatensi Ecclesiæ Metropolitanæ prærogativam adstruere moliuntur; eò quod, aiunt, ad eam S. Trophimus jam olim summus Antist{illeg}es a sede Romana transmissus sit: ex cujus fonte cujus \[sedis]/ fonte totæ Galliæ fidei rivulos acceperunt. Buch l 14. c 10 n 6.
Ann. 4{illeg} \417/ Eversis jam Treviris literis d Honorius literis datis 15 Kal Maias Honorio 12 & Theod 8 Coss. (418) Arelatum constituit caput Galliarū Literæ extant apud Buch. l. 15. c. 1 n 2 & apud Sirmundum in Sodoni {sic}um notas p 244.
Eodem fere ac Constantius tempore Wallia Gothorū Rex moritur \viz: an 421./. Buch. l 15. c. 3. n 3. Anno 419 Gothi sedes obtinent in Aquitania. Buch l. 15, c. 2. Vnde Alanorū reguum jam \tum/ eversum erat.
In Africa Vandali, ait Prosper Pithæi, ingentem lacerata omni Provincia Romanis cladem dedere. Bonifacius a Vandalis in Africa bis victus, prima vice Hipponem regium se recipit ubi diu obsidetur. Interim Constantinopoli Roma exercitus Aspare duce submissus quo adjutus Bonifacius & Afri Romani iterum confligunt et iterum vincuntur. Alij alio fugere Aspar Constantinopolim Bonifacius Romam, ubi Placidiæ se reconciliavit. Hæc ex Procopio, in annum tamen christi 431 producta. Buch. l 15. c 8. n 6.
[Editorial Note 32] <162v>Ægjdij Bucherij e Soc. Iesu, Belgium Romanum Eccles. et civile. Impr. Leodij ab Henrico et Ioanne Mathia.
Lib 13. cap: {illeg}|1| & 2 agit De Saxonibus et eorum sedibus primis de Socijs eorum Anglis Warnis (Varnis vel Varinis) Iutis; Herulis item & Thoringis. cap: 2 agit de Vandalis eorum \sedibus et/ speciebus maximè Burgundionum et Guttorium seu Gothorum.
Incolas Germaniæ inferioris seu secundæ Cisrhenanæ, Procopius Arborichos vocat, ut credo corruptè pro Armoricis, quorum nomen tunc per totum littus nostrum Belgicum et Aremoricum porrigebatur; jam hinc Saxonicum a Saxonibus illud assiduè incursantibus dictum. Bucheriꝰ l 13. c 2. § 14
Belli Pollentini exitum canit Claudianus de Bello Get. versu 603.
Altiùs haud unquam toto descendimus ense
In jugulum Scythiæ: tanta nec clade superbum
Contudimus Tanaim, vel corrua fregimus Istri
et vers 634
— Vno die Romana rependit
Quicquid ter denis acies amisimus annis
O cebranda {sic} &c [70]
Rutilius lib 2 Itiner. de Stilicone Gallias Vandalis alijs Barbaris prodente locutus ait
Visceribus nudis armatum condidit hostem,
Illatæ cladis liberiore dolo.
Nempe copias Gallicanas subduxerat prætextu revocandi Illyricum ab Imperio Orientali ad Occidentale ut vult Bucherius lib 13 c 4 § 3.
Saxonas paulò ante Vandalos Alanos Gallias irrupisse vehementer suspicor, gemino præsertim argumento. Nam et Prosperum Pithæanum video scribentem. Saxonum incursione vastatam Galliarū partem Vanda (nempe Borealiorem et ad Oceanum Rhenum inferiorem porrectam) Vandali at Alani vastavere. Et Zosimo teste Tyranni Britannici (quorum duo præcesserunt Constantinum) non aliunde creati quàm quod Britanniarum incolæ veriti ne qui Gallias vastabant Barbari in insulam quo suam inveherentur. Quod non tam de Vandalis quàm alijs rei maritimæ ignaris quàm de Saxonibus Pyratarum maximis accipi potest. Saxones igitur hactenus transrhenani tunc primum stabiles cis Rhenum sedes fixerint anno Christi fere 406 ineunte, Batavia, Zelandia, Flandria vicina et confinibus introrsum occupatis. Vnde litus illud dictum posthac Saxonicum. Buch. l 13. c 4. § 8.
Bucherius l 13 c 4 § 10 nominat reges et Regna Alanorum Burgundionum Suevorum et Vandalorum, statuens regnum|a| Alanorum quidem modò tran Ligerim in Armoricis, modo ad R\h/odanum circa Valentiam; Burgundionum autem in Germania Superiore primùm tum in Subaudia, inde etiam circa Araris Rhodani confluentes &c.
Burgundiones, saltem ex parte, aut{illeg} temporis processu, Ariani fueru{nt} ut patet in quibusdam eorum Regibus, maximè Gundobaldo tempore Aviti Viennensis Episcopi. Sed Gundobaldi{illeg} filium Sigismundum Catholicū scimus. Orasius tamen vult omnes ante annū 417 ch|a|tholicos esse. Buch l 13 c 4 § 12.
Treviros anno 409 stetisse ex eo arguit Bucherius l 13 c 5. § 5 quod S. Hieronymus de ej ad Ageru{chiam} scribens, de excidio ejus nihil meminerit quod Eusebiæ cujusdam Epitaphium Græcum Treviris hodie superstes, eam habet depositam mensis Panemi (seu Iulij) die 12, Consulatu Honorij octavo & Constantini [Tyranni] primo: et quod Limenius Prætorio Præfectus, & Chariobaudes Militum in Gallia magister (ex nomine \vir/ Francus) Treviris agentes, non Vandalorum sed perduellis Constantini manus effugisse disertè scribit Zosimus lib 5 p 102. Bucher l 13 c 5. \sect 1/ § 5.
Saxones Gallias ante Vandalos vastasse et inde Britannos creasse Tyrannos ostendit Bucherius l 13. c 5. § 9, 10.
Vs quo ad profligandas Ecclesias edicta Decij cucurrerunt eatinus incredibilium morborum pestis intenditur nulla fere Provincia Romana, nulla civitas nulla domus fuit quæ non illa generali pestilentia correpta at vastata sit. Hac sola pernicie insignes Gallus et Volusianus — Et paulo post in vita Gallieni: Totum, ait, Romanum Imperium pestilentia magne vexa{illeg}|v|it Orol l 5. c 21, 22.
Decimo tertio anno Imperij Valentis; Gens {Hunnorum diu in}accessis seclusa montibus repentina rabie percita exarsit in Gothos: {eos} sparsim ab antiquis sedibus expulit. Gothi transitu Danubio {fugientes,} a Valente sine ulla fœderis pactione suscepti, ne arma qui{dem,} [quo tutius barbaris crederentur] tradidere Romanis. Deinde propter intollerabilem avaritiam Maximi ducis fame et injurijs adacti in arma surgentes victo Valentis exercitu per Thraciam sese miscentes simul omnia cædibus incendijs rapinis fœdarunt. — Ita decimo quinto imperij sui anno lacrymabile illud bellum in Thracia &c. Orol. l 7. c 34
Anno ab urbe condita milless|i|mo centesimo trigessimo secundo Gratianus post mortem Valentis sex annis imperium tenuit quamvis jamdudum antea cum patruo Valente et cum Valentiniano fratre regnaret: qui cum afflictum ac pene collapsum reip. statum videret eadem provisione qua quondam legerat Nerva Hispanum virum Trajanum per quem respublica reparata est legit et ipse Theodosium at Hispanam virum; & restituendæ reipubblicæ necessitate apud Syrmium purpuram induit, [Orientis & Thraciæ simul præfecit Imperio.] — Ita Theodosius Alanos Hunnos et Gothos incunctanter, aggressus magnis multis prælijs vicit. Vrbem Constantinopolim victor intravit: et ne parvam ipsam Romani exercitus manum assiduè bellando deterreret, fœdus cum Athanarico rege Gothorum percussit. Athanaricus autem continua ut Constantinopolin venit, diem obijt. Vniversæ Gothorum gente{s}, rege defuncto, aspicientes virtutem benignitatem Theodosij Romano sese imperio dediderunt. In ijsdem etiam diebus Persæ, qui Iuliano interfecto alijs Imperatoribus sæpe victus nunc etiam \Valente/ in fugam acto, recentissimæ victoriæ satietatem cruda insultatione ructabant, ultro Constantinopolim ad Theodosium misere legatos pacem supplices poposcerunt. Ictum tunc fœdus est, quo universus Oriens us ad nunc tranquillissimè fruitur: hoc est ad annū 417 quo hæc scripsit \Orosius/ ut in l 7. c ult testatur Orosius. Oros l 7. c 34.
<163v>Nulla relicta foret Romani nominis umbra n {sic}
Ni Pater ille tuus jamjam ruitura subisset
Pondera, turbatam ratem, certa levasset
Naufragium commune manu &c[71]
Gratianus ab exercitu suo proditus & ab obvijs urbibus non receptus ludibrio hosti fuit. Hieron Ep 3. Socrates l 5 c 11 describes how he was betrayed Bar an 383. sec 7. Maximus put his seat at Trevirs. & ruled Spain & Gallia, & was admitted by Theodosius as a colleage {sic} of ye Empire, least rushing into Italy he should Extinguish {sic} Valentinian & become emperor of ye whole west. And in ye year 386 inter Maximum Theodosium & Valentinianum Imppp pacis fœdera sunt transacta. Bar an 386. 1. [De prœlijs inter Maximum & Theodos. vide Zos l 4] Pacatū in Panegyr.
Maximus cum exercitu in Pannoniam progressus est occursurus hosti si ea via tenderet in Italiam, Marcellinū fratrem custodire jussit Italiæ aditus. Theodosius igitur veniens Maximum Scisciæ cum exercitu considentem invenit, eundem commisso magna virtute certamine profligavit; qui se Aquileiam fuga lapsus recepit. Procedens ita ulterius Theodosius fugientem hostem prosecuturus, apud Petavionē Marcellinum cum alio exercitu agentem invenit quem pariter bello superatum pariter \æque/ fugavit. Duabus hisce adeo ingentibus divino numine \favore/ partis victorijs Aquileiam contendit ibi Maximum agentem obsedit; qui a suis militibus captus {indutus} {sic} insignibus Imperatorijs ad Theodosium vinctus perductus est. Et a Militibus aocciditur 6 Kal Sept \AD 388/ ut narrat Socrat l 5. c 14 Paul Diac et a
Heraclinus Africæ rector consulatum adeptus rebellat et Italiam invadit sed frustra. Orosius c 42.
<164r>Orosius having described ye Sedition of Maximus & how Theodosius put an end to it by surprising ye enemy adds\⊛ [72]/. Theodosius incruentam victoriam Deo procurante suscepit. Ecce regibus et temporibus Christianis qualiter bella civilia cum vitari nequeunt transiguntur. — Nullus aciem disposuit, nullus (si dici licet) gladium de vagina extulit. Formidolosissimum bellum sine sanguine us ad victoriam, & in victoria duorum morte confectum est. {illeg} — Post hoc bellum quo maximus interfectus est, multa uti sicut omnes recognoscimus, Theodosium filium ejus Honorium us ad nunc et externa bella et civilia subsecuta sunt & tamen omnia pene us in hodiernum diem vel nullo vel minimo sanguine quieverunt [I suppose he means ye insurrections of Eugenius, \agt Theod./ Constantinus|e|, & \& {sic} Gildo & Gaines Gerontius Maximus Iovinus Heraclinus ut Orosius post explicat/ agt Honorius. Also ye invasion of Alaric & Radagaisus.] Then proceeding to describe ye rebellion of Arbogastes he tells how he was conquered by means of a \sudden/ strong wind blowing even ye darts of his own soldiers back upon them–selves. Tela quæ ipsi vehementer intorserant excepta ventis impetu supinata ac retrorsum coacta ipsos infeliciter configebant. Prospexit sibi humanæ conscientiæ pavor: nam continuo sese parva suorum manu fusa, victori Theodosio hostilis prostravit exercitus, Eugenius captus at interfectus est. Arbogastes sua se manu perculit. Ita et hic duorum sanguine bellum civile restinctum est abs illis decem millibus Gothorum quos præmissos a Theodosio Arbogastes delisse funditus fertur, quos uti perdidisse lucrum fuit & vinci vincere fuit. Non insulto obtrectatoribus nostris. Vnum aliquod ab initio urbis conditæ bellum proferant [tam [pia necessitate susceptum] tam divina felicitate confectum, tam clementi benignitate sopitum, ubi nec pugna gravem cædem nec victoria cruentam exegerit ultionem. — Theodosius autem composita tranquilitate|| republica apud Mediolanum constitutus diem obijt. Oros l 5 c 35.
Anno ab urbe condita 1138. Theodosius interfecto per maximū Gratiano imperiū solus obtinuit mansit in eo annis undecim cum jam orientis partibus sex annis Gratiano vivente regnasset. Oros. l 5. c 35
Anno V.C. 1149 Arcadius Augustus cujus numc filius \Theodosius/ Orientem regit & Honorius Augustus frater ejus — imperium divisis tantum sedibus tenere ceperunt.
<164v>Gratianus Alanos quosdam transfugas susceptos et copijs militum ascriptos muneribus largis cohonestabat ei maximi momenti res credi volebat nulla ratione suorum militum habita. Id Imperatori pariebat apud milites odium — Rebellat in Britannia Maximus — {illeg} & ad ostia Rheni cum suis appellat. — Gratianus ad conserendum cum {m}|M|aximo prœlium se cmparabat cum pro eo non exigua pars exercitus adhuc propugnaret. Vbi copiæ propius ad seinvicem accessissent, quin non amplius dies inter se velitationibus utebantur. Consipcatus autem Gratianus primo quidem Mauros equites universos discessionem fecisse ac Maximum Augustum conclamasse deinde cæteros etiam paulatim ad Maximi partes transire, desperatis rebus, sumptis secum trecentis equitibus pleno cursu cum ejs versus Alpes A|a|ufugiebat. &c. Persequitur Ambragatius et occidit. Zos Hist l 4
He there describes how the Thuringi breaking through ye intermediate nations came to ye side of Ister & in their passage were circumvented & sh{illeg} overthrown in a naval fight, Zos l 4
Maximus perijt
Eugenius perijt
In pirmo {sic} Honorij consulatu de Grutunnis sic scribit Claudianus
Ausi Danubiū quondam transnare Grutunni
In lintres fregere nemus. ter mille ruebant
Per fluvium plenæ cuneis immanbius alui
Dux Odotheus erat. &c
Maximus Scisciæ & Pætavione at ubi terrarum victus est: inquit D. Ambrosius. Sigon. de Occ. Imp.
Milites ad Maximus summa omnia pollicentem pleri se contulerunt. Quo facto exterritus Gratianus Treviros ubi per mensem Aprilem fuisse comperimus sese Parisios retulit: quod ubi Maximus comperit repulsis Alanis, & ipse eadem citato agmine maturavit Ibi per 5 dies collatis castris levibus aliquot prœlijs varie est certatum Quibus transactis Mauri primum deinde reliqui sensim deseruerunt. Quod ut ille vidit trepidus trecentis equitibus sumptis fugam capessit. Insequitur Maximus. &c Sigon de Occid Imper.
Anno 6to Theodosij Honorius nascitur. Legati Persarum ad Theodosium Constantinopolin veniunt. Anno 7mo Groethingorum gens a Theodosius superatur. 10mo Maximus occiditur 5 Kal. Aug. Idat. Chron. Olymp 290 = 3an Theod. Ol 293 = 15. Ol 294 = 3 Arcadij Ibid. Richomere et Clearcho Introierunt Constantinopolim legati Persarum. Honorio et Euodio{illeg} Coss victi Groethingi. &c. Theod 2 & Cynegio Coss Occiditur Maximus 5 Kal Aug.
Orosius in l 7. c 40 meminit de Gratiano et Constantino apud Britannos tyranno. Meminit etiam {illeg}expe naufragij Gothorum sub Alarico in Siciliam transfretare conantium.
Sigonius put ye rebellion of Ardaric King of ye Gepidæ in ye year 454. Dicit: Ita Hunni — tristi dissidio distracti subito conciderunt. Populi vero qui illorum imperio obtemperabantverant, sedes a Marciano & Valentiniano Imperatoribus impetrarunt, Gepidæ Daciam, Ostrogotti Pannoniam; Sarmatæ et quidam Hunni in Illyrico
455. Cum duces Ostrogothorum Valemirus Theodemirus & Vindemirus fratres diversis in locis in Pannonia habitarent filij Attilæ eis irati ut qui a legitimo domino profugissent, adversus Valemirum, Theodomiro et Vindemiro inscijs, cond|t|enderunt; quorū impetum tanta ille virtute sustinuit ut eos acie fugatos prostraverit, & cum exigua suorum parte Scythiam petere trans Istrum coegerit. Quo die Theodemirus tam insignis victoriæ nuncium a fratre accepit eodem illi natus est puer ex concubina quem Theodoricum vocavit qui postea regnum Gothorum in Italiam introduxit Ibid
Riciarij regis Suevorum in Hispania Gallicia et Lusitania sedes fuere. Iornandes de Reb Get.
Primus in Regum appellatione ac serie Pharamundus in Francorum annalibus ponitur, Marcomiri filius. Chron. Belg. ad an 420
Vandali Alani et Suevi Pirenæos montes transgressi Hispanias occupant. Vandali et Suevi Gallæciam, Alani Lusitaniam et Carthaginensem Provinciam. Anno 409 Chron Belg. Oros 6. c 40. Idat.
604 12 Apr Greg. m. moritur. Sabinianus 1 Sept succedit. 605 Sabinianus moritur \11 Kal Mart./. Sedes vacat {illeg}menses amplius 11. 606 Boniface 3 fit Papa 15 Kal Mart & post m 8 moritur 12 Novemb. 607 Bonifac 4 mense sept. creatur qui Pantheon consecravit.
Hoc an{illeg} anno qui quartus a capta ab ijsdem Gothis Vrbe numeratur (inquit Orosius) Constantius Comes apud Arelatum Galliæ urbem consistens magna rerum gerendarum industria Gothos Narbona expulit at abire in Hispaniam coegit, interdicto præcipuè et intercluso omni commeatu navium et peregrinorum usu commerciorum. Oros l 7 c 43. Bar an 414. s 1.
Bucher ponit Eocharich regem Alanorum missum ab Ætio contra Gallos Armoricos, sed Baronius eandem Historiam de Eocharic rege Alemannorum (ex narratione Constantij in vita S. Ger. apud Sur Tom 3 die 30 Iulij.) narrat. Ann 435 sec 16.
Multi Barbari Marciano gratissimè suscepti distributas sedes quas incolerent accepere. Nā Gepidæ totius Daciæ fines potiti. — Gothi accipiunt Pannoniam. Sarmatæ & Cemandri et quidam ex Hunnis in parte Illyrici ad Castrum Martenam sedere. Iorn Get.
Hunnimundus \&/ dux suevorum tempore Valamiri ut et Alaricus. Ib.
<165v>\Quærentibus nobis tantæ dignum tantæ fæminæ habitaculum,/ Ecce subito discurrentibus noncijs oriens totus intremuit. Ab ultima Mœotide inter glacialem Tanaim et Massagetarum immanes populos ubi Caucasi rupibus feras gentes Alexandri claustra cohibent erupisse Hunnorum examina quæ pernicibus equis huc illuc volitantia cædis pariter ac terroris cuncta complerent. Aberat tunc Romanus exercitus et bellis civilibus in Italia tenebatur. Insperanti ubi aderant et famam celeritate vincentes non religioni, non dignitatibus non ætati parcebant non vagientis miseribantur infantiæ. [Cogebantur mori qui nondum vivere cœperant. Et nuscientes malum suum inter hostium manus ac tela ridebant.] Consonus inter omnes rumor, petere eos Hierosolymam, et ob nimiam auri cupiditatem ad hanc urbem percurrere. Muri neglecti pacis incuria sartiebantur. Antiochia obsidebatur. Tyrus se volens a terra abrumpere insulam quærebat antiquam. Tunc et nos compulsi sumus parare naves, esse in littore: adventum hostium præcavere, & sævientibus ventis magis barbaros metuere quam naufragium non tam propriæ saluti quam virginum castimoniæ providentes. Erat in illo tempore quædam apud nos dissentio & barbarorum pugnam domestica bella superabant. Nos in Oriente tenuerunt jam fixæ sedes & inveteratum locorū sanctorum desiderium. Hieronym Epist 30 seu Epitaphium Fabiolæ.
{illeg} Verùm quid ago? fracta navi de mercibus disputo. Qui tenebat de medio fit et non intelligimus Antichristum appropinquare — Innumerabiles et ferocissimæ nationes universas Gallias occuparunt & |Rheno| —— Alemanni et, O lugenda resp. hostes Pannonij vastarunt. — extremi hominum Remorum urbs præpotens Ambia{illeg}ni Attrebatæ extremi hominum Morini Tornacus Nemet{æ}e Argentoratus translati in Germaniam. Aquitaniæ, novem populorum Lugdunensis et Narbonensis Provinciæ præter paucas urbes populata sunt cuncta quas et ipsas foris gladius intus vastat fames. Non possum abs — contremescum recordantes irruptionis Cimbricæ, & quicquid alij semel passi sunt illi semper \timore/ patiuntur. Cætera taceo ne videar de Dei desperare clementia. — Quis hoc credet? Quæ digno sermone hisstoriæ comprehendent? Romam in gremio suo non pro gloria sed pro salute pugnare? imò ne pugnare quidem sed aura et cuncta supellectile vitam redimere? / Hieron Ep 11.
Valentinianus vastato genitali solo et inultam patriam derelinquens vomitu sanguinis extinctus est. Hujus germanus Valens Gothico bello victus in Thracia eundem locum et mortis habuit et sepulchri. Gratianus ab exercitu suo proditus et ab obvijs urbibus non receptus ludibrio hosti fuit; cruentæ manus vestigia parietes tui Lugdune testantur. Adolescens Valentinianus, et pene puer, post fugam post exilia post recuperatum multo sanguine {illeg}imperium haud procul ab urbe fraternæ mortis conscia necatus est. Quid loquor loquar {sic} de Procopio Maximo et Eugenio qui uti dum rerum potirentur terrori gentibus erant, omnes capti steterunt ante ora victorum Hieron Ep. 3.
Horret animus temporum nostrorum ruinas persequi. Viginti et eo amplius anni sunt — vastant trahunt rapiunt — fuere ludibrio. Capti Episcopi, interfecti Presbyteri et diversorum officia clericorum. Subversæ Ecclesiæ, ad altaria christi stabúlati equi, martyrum effossæ reliquiæ. Vbi luctus ubi gemitus, & plurima mortis imago. Romanus orbis ruit; & tamen cervix nostra non erecta non flectitur. Quid putas nunc animi habere — . imperant barbari? Et ecce paucas urbes nominavi in quibus olim fuere regna. non modica. Immunis ab his \malis/ videbatur Oriens, et tantum nuncijs consternatus. Ecce tibi anno præterito ex ultimis Caucasi rupibus immissi in nos non jam Arabiæ sed Septentrionis lupi, tantas fluviorum aquæ humano cruore mutatæ sunt? Obsessa Antiochia, et urbes reliquæ quas Halis Cydnus Orontes ut Euphrates præterfluunt. Tracti greges captivorum. Arabia Phœnice, Palestina, Ægyptus timore cativæ {sic}. Non, mihi si linguæ centum sint Ora centum, f|F|errea vox, omnia pœnarum percurrere nomina possim; ne enim Historiam proposui scribere sed nostras breviter flere miserias. E|H|ieronym Epist 3. Epitaphius Nepoti/ani\.
Et paulo post. Nostris peccatis barbari fortes sunt. Nostris vitijs Romanus superatur exercitus; et quasi non hæc sufficerent cladibus, plus pene bella civilia quam hostilis mucro consumpsit.
B. Rhenanus dicit quod: Pacatus Panegyrista scribit, Alemannos omnes in avias solitudines compulsos a Theodosio, \(id forte)/ ut Alemannicus merito dici possit l 1. p 51.
Inter saxones et Alemannos gens non tam lata quam valida apud historicos Germania nunc vero Francia vocatur. Hieronym in vita Hillarionis.
Tres isti populi (Alemanni, Franci, Saxones) fermè cunctas Germanorum nationes in se comprehendebant: Nam Alemannis Suevi, Cherusci, Chatti, Francis Chauci Chamavi &c immixti erant. Beat. Rhenanus l 1 p 59.
Rhætia dicebatur et Alemanniæ & Suevia. Ibid. It was by {illeg} Luis reduced to a Province of France & made a Dukedom.
Marcomanni {illeg} a [73] expulsis veterum Boiorum Dominis, sedes eorum \(sc. Boiohemum)/ occupavere a [74] paulo ante adventum Iulij Cæsaris inde et ipsi b [75] Boiorum nomen tan (viz: a sedibus \& {illeg} populi{us}/ tandem obtinuere.
\The Boij spake ye same language wth ye Marcomans. Beatus Rhenanus l 1./
The dominion of ye Alemans about ye time of Attila Sidonius thus remembers
— Rhenum ferox Alemanne biberas
Romanis ripis & utro superbus in agro
Vel civis vel victor eras.
Yet they were for some time oppres{t} by ye Ostrogoths.
Alaricus e Thracia discedebat et in Macedoniam Thessaliam progrediebatur interjecta cuncta diruens — Dein transitis Thermopilis aditu in Græciam concesso, Barbari mox ad expeditam agrorum dire{illeg}|p|tionem et universum oppidorum exidium {sic} progrediebantur, viros quidem cujusvis ætatis interrimentes pueros autem et mulierculas gregatim una cum opibus universis ceu parta{m} prædam abigentes. Ac Boetia quidem tota cæteræ Græcæ nationes, quascun post occupatum aditum illum Thermopylarum transibant barbari, plane jacebant; et eversionem suam hodie spectatoribus intuendam exhibent, solis thebis partim ob urbis munitionem conservatis, partim quod Alaricus Athenas capere properans, earum obsidioni non inhæsisset — Sed Athenæ Atheniensium civitas hoc tempore in extremum conjecta periculum, evasit. Alaricus autem Attica tota vastationis experte relicta metu spectrorum quæ apparuerant, in Megaridem transibat & oppido primo impetu capto Pelopponnesum itinere continenti petebat, obstaculum nullum expertus. Qum {sic} Gerontius Istmi transeundi copiam ei fecisset omnes ab eo deinceps urbes citra laborem et pugnam capi poterant quod nullis essent munitæ mœnibus, propter eam securitatem & defensionem quam Istmum ejs præstabant. Ita confestim prima Corinthus cum finitimis oppidis vi capiebantur; & secundū hanc Argos una cum ijs locis quæ inter hanc & Lacedæmonem interjacent. Ipsa quo in societatem captæ Græciæ Sparta Sparta veniebat. Zosim. hist. l. 5.
Cum Stilicho videret eos qui Arcadianum imperium administrabant animis erga se infestis esse adjuncto sibi Alarico [post ejus e Peloponneso in Epidaurum excessu] socio, post ejus cunctas in Illyrijs nationes Honorij regno cogitabat adjicere. Zos l 5
Stilico occiditur 10 Kal Sept. Bassi Philippi consulatu. quibus consulibus Arcadius defunctus est. Zos l 5.
Honorio 7 et Theodosio iterum Coss. Milites Britannici seditione concitata Marcum in regio solio {concitabat} collocabat. — Eo deinde necato Gratianum in medium producunt. — Verum et huic improbato post menses quatuor imperium abrogant et vitam eripiunt; constantino rerum summa tradita. Zos l 6.
Ister sanguineos egit te \[Honorio]/ consule \/ {sic} fluctus.[76]
Iustinianus Imperator confestim se ad bellum \[contr{a} Gothos]/ parabat, annos noven{os} potitus imperio. Procopius de bello Gott.
Vrbs Roma a Gothis tum primum capta, annum post sexagesimum, Iustiniani verò undecimum \[a Belisario]/ recuperata est. Procopius de Bel. Got.
— Domat aspera victos p {sic}
Pauperies, uno die Romana rependit
Quicquid terdenis toties amisimus annis.
O celebranda mihi cunctis Pollentia sæclis
O meritum nomen, felicibus apta triumphis, &c
Virtutis fatale solum memorabile bustum
Barbariæ &c[77]
Iam Pollentini tenuatus funere campi
Concessa sibi (rerum sic admonet usus)
Luce, tot amissis socijs at omnibus una
Direptis opibus Latio discedere jussus
Hostis, et immensi revolutus culmine fati
Turpe retexit iter.
— advoluta una
Naidum resoluta comam complexa * [78] patrem:
En Alarichus ait, non qualem nuper ovantem
Vidimus: exangues, genitor, mirabere vultus.
Percensere manum tanta ex gente juvabit
Relliquias numerasse breves.
**
Tu quo non parvum Getico Verona triumpho
Adjungis cumulum: nec plus Pollentia rebus
Contulit Ausonijs, aut mœnia vindicis Astæ.
**
Ipsum te caperet letho Alarice dedisset
Ni calor incauti male festinatus * [79] Alani
Dispositum turbasset opus. Prope captus anhelum
Verbere cogis equum, nec te vitasse dolemus.
I potius gentis reliquum, tantis superstes
Danubij populis & nostrum vive trophæum.
— Nec me Pollentia tantum
Nec captæ cruciatis opes: hæc aspera fati
Sors tulerit, Martis vices: Non funditus armis
Conciderem, stipatus adhuc equitum catervis
Integer, ad montes reliquo cum robore cessi
Dein pgt
Heu quibus insidijs qua me circumdedit arte
Fatalis semper Stilico: Dum parcere fingit
<167v>Rettulit hostiles animos, bellum remenso
Evaluit transferre Pado, Proh fœdera sævo
Deteriora jugo, tunc vis extincta Getarum,
Tunc mihi tunc lethum pepegi violentior armis
Omnibus. expugnat nostram clementia gentem
Mars gravior sub pace latet capior vicissim
Fraudibus ipse meis. — [80]
Tot barbara * [81] solus
Millia jampridem miseriam vastantia Thracem
Finibus exiguæ vallis conclusa tenebas.
Nec te terrisonus stridor venientis Alani
Nec vaga Chunnorum feritas, nec falce Gelonus,
Non arcu peulere {sic} Getæ, Non Sarmata conto.
Extincti forent penitus, ni more maligno
Falleret augustas occultus * [82] proditor aures
**
Vos Hæmi gelidæ valles quas sæpe cruentis
Stragibus æquavit Stilicho, vos Thracia testor
Flumina, quæ largo mutastis sanguine fluctus
Dicite Bisaltæ, vel qui p Pangæa juvencis.
Scinditis offenso quantæ sub vomere putres
Dissiliant glebis galeæ, vel qualia rastris
Ossa peremptorum resonent immania regum
**
Post domitas Arctos alio prorupit ab axe
Tempestas & nequa tuis intacta trophæis
Pars foret, Australis sonuit Tuba, moverat omnes
Maurorum Guildo populos. quibus[83]
a little before
Quis Mysos in plaustra feroces
Reppulit? aut sæva Promoti cæde tumentes
Bastarnas una potuit delere ruina?[84]
soon after
Non vanam corpus meditarus in unum
Sævitiam, turmas equitum, peditum catervas
Hostiles globos tumulo prosternis amici:
Inferijs gens tota datur. Nec Mulciber autor
tot barbara salus millia
Millia Mendacis clypei, fabricata vatibus arma
Conatus iuvere tuos tot barbara solus
Millia, jampridem miseram vastantia Thracem
Finibus exiguæ vallis conclusa tenebas &c
see above
<168r>Ossa peremporum {sic} —
— te pugnante resurgens
Ægra caput medijs erexit Græcia flammis
**
Miramur rapidis hostem succumbere bellis,
Cum Solo terrore ruant non classica Francis
Intulimus, jacuere. tamen: non Marte Suevos
Contudimus, queis jura damus: quis credere possit
Ante tubam nobis audax Germania servit.
Cedant Druse tui cedant, Tr Trajane labores
Vestra manus dubio quicquid discrimine gessit
Transcurrens egit Stilico totidem diebus
Edomuit Rhenum quot vos potuistis in annis
**
Omne quod Oceanum fontem interjacet Istri
Vnius incursu tremuit, sine cæde subactus
Servitio Boreas exarmati Triones
Tempore tum parvo, tot prœlia sanguine nullo
Perficis, & luna nuper nascente profectus
Ante redis quam plena fuit, Rhenum minacem \&c/[85]
**./
Post domitas Arctos —
vide supra
**
Non uni cer
nil tribuat fortuna sibi sit prospera semper
Illa quidem: sed non uni certamina pugnæ
Credidimus, totis nec constitit alea castris
Nutatura semel: siquid licuisset inquis
Casibus, instabant aliæ post terga biremes.
Venturus dux major erat, Victoria nulla
Clarior, aut hominum votis optatior unquam
Contigit.[86]
|—| Ostrogothis colitur mixtis Gothunnis
Phrix ager.[87]
**
Iam vaga pallentem densis terroribus aulam
Fama quatit, stratas acies, deleta canebat
Agmina, Mæonios fœdari cædibus agros
Pamphilios, Pisidas rapi, metuendus ab omni
Targibilus regione tonat; modo tendere cursum
In Galatas, modo Mithynis incumbere fertur.
Sunt qui per Cilicas rupto descendere Tauro
Sunt qui correptis ratibus, terra mari
Adventare ferant. Geminantur vera pavoris
Ingenio, longe spectari puppibus urbes
<168v>Accensas, lucere fretum, vento citatas
Omnibus in pelago velis hærere favillas.[88]
Iam tuis Stilicho Romana potentia curis
Et rerum commissus apex tibi credita fratrum
Vtra majestas, geminæ exercitus Aulæ.[89]
Scis * [90] ipse perosus
Arcadiæ quam densa jugis * [91]
Sanguine quam largo Graios calefecerit amnes:
Extinctus fores ni te sub nomine legum
Proditio, regni favor texisset Eoi.[92]
[93]
Ante redis quam plena fuit. Rhenum minacem
Cornibus infractis adeo mitescere cogis
Vt salius jam rura colat, flexos Sicambri
In falcem curvent gladios, geminas viator
Cum videat ripas qu{illeg}æ sit Romana requirat.
Vt jam trans fluvium non indignante Cayco
Pascat Belga pecus medium ingressa per Albin
Gallia Francorum montes armenta pererrent
Vt procul Hyciniæ per vasta silentia sylvæ
Venari tuto liceat, lucos vetusta
Religione truces, et robora numinis instar
Barbarici, nostræ feriant impune bipennes.
Vltro{illeg} quinetiam devota mente tuentur,
Victori favent. quoties sociare catervas
Oravit jungi tuis Alemannia signis?
Nec doluit contempta tamen spretorecessit
Auxilio, laudata fides, provincia missos
Expellit citius fasces quam Francia reges
Quos dederis feriat, nec jam pulsare rebelles,
Sed vinclis punire licet, sub judice nostro
Regia Romanus disquirit crimina carcer.
Marcomeres Suno docent: quorum alter Hetruscum
Pertulit exilium; cum se promitteret alter
Exuli ultorem jacuit mucrone suorum.
Post domitas Arctos &c —[94]
Ad 5 Kal. Decembris exercitus adventavit. Vbi agitur Impera{tor} Arcadius ad portas civitatis exercitui obviani processit; ibi tum Ruffinum legatum Imperatoris obtruncant. Nam in suspitionem Venerat occupandæ tyrannidis, & opinio de eo \erat/ concepta erat quod Hunnos gentem barbaram in agrum Romanum advocaverat Etenim eodem tempore Armeniam et alias quasdem partes Orientis vastaverant. Socrates hist l 5. c 1
— introduxisset Ruffinus præfectus Orientis, qui et alias affectatæ tyrannis suspectus erat. Sed simul at ex bello adversus Eugenium gesto reversus esset exercitus et Imperator (ut moris erat) illi extra urbem Constantinopolitanam occurrisset, milites abs mora Ruffinū interfecerunt. Sozom l 8. c 1.
Eodem ferme tempore respublica motibus ac turbis agitata fuit Quandoquidem et Hunni Istrum transgressi Thraciam populabantur et in Isauria latrones &c — Sozom l 8. c 25
Gainas homo barbarus (Gottus scil.) ad Romanos transfuga, sibi ex gregario milite præter expectationem ad dignitatem ducum subvectus sibi vendicare conabatur Imperium Romanum. Hoc autem dum molitur, gentiles suos Gothos ex proprijs agris in Romanos evocat & amicos et amicos {sic} suos secum præfectos exercituum et chiliarchas constituit. Tumultuante igitur Tirbingilo, qui illum sanguinis vinculo contingens numeroso militum exercitui præerat in Phrygio non latuit quidem cordatos illum hæc machinari: sed tamen quia se indignari sedulo simulabat, cùm ibi everterentur urbes, commissum ipsi fuit ut his suppetias ferret. Vt autem in Phrygiam pervenit adducta secum barbarorum copia perinde ac si ad bellum venisset, animum suum quem antea celaverat reipsa p\r/odidit ac civitates quas defendere jussus erat alias depopulatur alias mox videbatur invasurus. In Bythiniam hinc progressus ad Calcedonis fines Castrametatus et bellum comminatus est. &c. Sozom l 8. c 4. Item Socrates l 6. c 6.
Constantinus Scythiam universam sub ipso Septentrione in infinita barbarorum hominum genera moribus et vitæ ratione disparia partitam ad suum adjunxit imperium. Iam vero fines Imperij ad meridiei extremitates ad Blemmias nimirum et Æthiopes us dilatavit Principes item ad Indos suo imperio reddidit obsequientes. Euseb de vita Constantini l 1. c 4.
Gaines Thraciam populatur Sozom Theodoret l 5. c 32, & 33.
<169v>{illeg}ines rebellis
Trigibilus \alias Tribigildus/ barbaru non turmis Romanis sed barbaris in Phrygia subsistere jussis præerat. — Assumptis autem barbaris in quos habebat imperium quicquid erat in medio situm invadebat, nec aut virorum aut mulierum aut puerorum cædibus abstinens et obvia quæque diripiens perexiguo tempore tantam coegit multitudinem mancipiorum et aliarum vilium personarum ut Asiam totam in extremum periculum conjiceret. Nam et Lydia plena variæ perturbationis erat omnibus prope dixerim ad loca maritima confugientibus, cum suis universis ad insulas aliove navigantibus, et Asia mari finitima periculum se quantum alias numquam accidisset, in proclivi conspecturam verebatur. — Trigibilus dein omni vastata Phrygia Pj|i|sidas adortus est [nec obstaculum ullum expertus omnibus direptis abibat] — et sic factum est ut nemine obsitente {sic} nemine quævis oppida per vim caperentur omnes illorum incolæ cum ipsis militibus interficerentur, nemo deni barbarus Romanis amicus esset. Zos l 5
Theodoricus Constantinopolin venit{illeg} ubi magister militum effectus consulis ordinarij triumphum peregit. — Et Imperator ad partes eum Italiæ com mittens Romanum illi populum senatum commendavit. Iornand. de regn. success.
Attilam Gizericus rex Vandalorum multis muneribus ad Vesogotharū bella præcipitat metuens ne Theodoricus Vesogotharum rex filiæ ulcisceretur injuriam quæ Hunnerico Gizerici filio juncta, ob suspicionem veneni ab ea parati eam putatis naribus spolians decore naturali patri suo ad Gallias remiserat. &c Iornand Get.
Ostrogothos constat morte Ermanarici regis sui decesione a Vesogothis f{illeg}t{illeg} divisios, Hunnorum subditos ditioni in eadem patria remorasse, Vinithario tamen Amalo principatus sui insignia retinente. And a little after Valamir in regnum Gothorum conscendit, adhuc Hunnis eos inter alias gentes generaliter obtinentibus. Iornand de Reb. Geticis.
Pannonia habet ab oriente Mæsiam superiorem a meridie Dalmatiam ab occasu Noricum a septentrione Danubium. Ibid.
Theodemir Gothorum rex emenso Danubio Suevis improvisus a tergo apparuit. Nam regio illa Suevorum ab Oriente Bajobaros habet, ab occidente Francos, a meridie Burgundiones, a septentrione Thuringos. Quibus Suevis tunc juncti Alemanni etiam aderant. Ibid.
Duo fuerunt bella Suevorum cum \Ostr/Gothis, et utra ante regnū Glicerij finita. Intra utrum Wallimur moritur. Et Vidimir moritur Imperante Glicerio. Ibid.
<170r>\{Taceo de Alarico} rege cum suis sæpe {victo, sæpe} concluso semper dimisso / Taceo de infelicibus illis apud Pollentiam gestis cum barbaro et pagano duci, hoc est Sauli summa belli commissa est, cujus improbitate Pascha violatum est: — pugnantes vicimus victores victi sumus. Oros l 7 c 37
Ante biennium Romanæ irruptionis, exitæ per Stiliconem gentes Alanorum, ut dixi, Suevorum Vandalorum multæ cum his aliæ, Francos proterunt, Rhenum transeunt, Gallias invadunt, directo impetu Pyrenæum us perveniunt, cujus obice ad tempus repulsæ per circumjacentes Provincias refunduntur. His per Gallias bacchantibus, apud Britannias Gratianus municeps ejusdem insulæ tyrannus creatur et occiditur. Hujus loco Constantinus eligitur qui continuo ut invasit imperium in Gallias transijt — Ejus milites barbari Pyrenæis claustris patefactis cunctas gentes quæ per Gallias vagabantur Hispaniarum provincijs immittunt, &c. Ibid
Hierom in chron dicit. Anno 28 Theod. 407 Arc 2 et Prob coss Vandali et Alani Gallias Trajecto Rheno prid Kal Ian ingressi
An 29 Theod. 408. Honor 7 & Theod 2 Coss Constantinus ex infima militia — in Britannia tyrannus exoritur et ad Gallias transit
An 33 Theod 4. 412 Theo 4 cos. Constantinus — victus et captus est Hoc etiam anno exitium Constantini ponit Marcellinꝰ (i.e. 411.)
V.C. 1164 Roma capta. V.C 1165 vel sequ constantinus occiditur V.C. 1168 Constantius Comes apud Arelatum Galliæ urbem consistens Gothos Narbona expulit. V C 116 AD 416 Gothi conantur transire in Africam.
– conjecta periculum evasit Alaricus autem Attica tota vastationis experte relicta – in Megaridem transibat —
Anno 22 \[416]/ Honorij cœpit Vallia rex Gothorum. Ann 26 occubuit. Idat. Chron. Vide et Olympiodorū apud Photium. Et Grotium
Anno 26 Honorij Imp. Alani adèo cæsi a Gothis, fortiter vallati. Idat. Ibid.
Κωνϛαντῖνος γὰρ ἐβασίλευε τὰ τῶν ἱερῶν ἐπιφανέϛατα καταϛρέφων Constantinus imperium regebat qui fana to {sic} toto orbe celebratissima evertebat & Christianorum ædificia extruebat. Eunapius Ædesio.
Constans Imp. in Gallia degens donat Athenas insulis non paucis tributarijs & vectigalibus in pendendo frumento. Item: Anatolius Romam profectus & in aulam Imperatoriā receptus obtinet præfecturam Illyrici limitis (Ιλλυρικὸν επετέτραπτο.) Dein Athenas proficiscitur, post in Gallias accitus erat a Constante, & obtinuit prædictam donationem Insularum. Eunapius \in/ Proæresio.
Vbi rerum omnium inerat fæda perturbatio. Paterna liberi templa demoliebantur ab ipso quidem patre ante contempta ac donarijs spoliata: quæ cùm alij pleri tum majore illius præcipue dedicaverant \{Ac} cum templa subverterentur vetera interim nova monumenta restituebantur/. — Iulianus Iuvenis autem [Iulianus scil. \qui de seipso per Parab. loquitur/] cum innumera illa mala vidisset, quæ propinquis suis & patruelibus illata fuerant, nihil propius fuit quàm ut calamitatum magnitudine perculsus in inferos sese præcipitem daret. &c Iuliani Imp Orat 7. Ad Heracliū.
In Orat 2 \p 175/ favet assertioni quod Constantius ad {illeg} Illyricum tenuit. Dicit Constantinum Constantium cæteris fratribus prætulisse. Id quod etiam a{illeg}it Libanius in O{rati}one 3 Basilico pag 105. Quem aptiorem noverat eum ad Imperium voc{avit} {illeg}
<170v>Constantius est at illius regnum qui acceptas a patre malorum scintillas, ad incendium magnum provexit opus: ille enim opulentia Deo spoliavit; hic etiam templa funditus evertit, & omni lege sacra abrogata, dedit se quibus scimus.
Vandali et Alani Gallias, trajecto Rheno, prid Kal Ian ingressi. Arcadio 6 & Probo Coss. Proximo anno Constantinus in Britannia tyrannus exoritur, tertio Arcadius obit, quarto Vandali in Hispanias migrant quinto Roma Capitur Prosper
Prosper in Chron P|E|dit. Pithæano ponit Anno 11 Honorij eversionem Radagaisi, anno 12 obitum Arcadij, Anno 13 d|e|xordiū dilacerationis Galliæ. An 16 expugnationem Romæ.
\Anno 1 Arcad & Honorij/ Constantinopolis eminentem iram Dei igne super nubem terribiliter fulgente formidans toto ad pænitentiam animo conversa subterfugit
Ejusmodi erant \ea/ mala quæ toto persecutionis tempore regnarunt, cujus æstus ut octavo anno (Dei juvante gratia) cœpit paulatim minui defervescere, sic decimo anno consopitus fuit.
Tota Italia, Sicilia, Gallia, & quæ ad solem occidentem vergunt, & ad Hispaniam & Mauritaniam & Africam se{illeg} porrigunt ubi non duobus primis annis integris impetum persecutionis sustinuerant celerrimè clementi Dei obtutu sunt pacem & pacis tranquilitatem consecuti. Euseb l 8. c 25 in fin.
In Hispania columnæ reperiuntur inscritionibus incisæ reperiuntur {sic} significantibus religionem Christianam secundo anno persecutionis, ex opinione Ethnicorum deletam esse. Baron ad Ann 304 sec 8
Christiani quamplurimi sub decima persecutione ad Barbaros confugiunt & humaniter recipiuntur. Euseb in vita Constantini lib 2. c 51 & 52.
Rerum quidem immensitas fer Hoc primo persecutionis anno non tantum in memoratis \provincijs/ sed in alijs ubi gentium sub Romano Imperio constitutis in Christianos crudeliter sævitum esse scimus. / Quibus autem exagitatæ fuerint cladibus Ecclesiæ Galliarum at Hispaniarū nemo puot pro dignitate assequi aliquando poterit oratione: ut jam poeticum illud in historia at non poetice quidem liceat usurpare. Non mihi si linguæ centum sint ora centum Ferrea vox, omnes scelerum comprendere formas, Omnia pœnarum percurrere nomia {sic} possim. |(Vig. {sic} Æneid 6.)| Rerum quidem immen\s/itas omnem fermè superat omnem Hyperblem. Quando quidem cum universum Romanum Imperium refertum esset cultoribus Christi, & tota vis Imperatorum in hoc posita ut christianam Religionem radicitus extirparet penitus convelleret: non provincia, non civitas oppidum vicus prædium hortus vel casa fuit in quibus de christianis non fuerit habita diligens inquisitio & animadversio. Baron ad Ann 302 sec 116 & 117.
Secundo anno jam adventanti, cum bellum contra nos vehementius exardesceret {illeg} Euseb l 8 c 13. Maximinus post depositionem Dioclesiani, persecutionem auxit Eus l 8. c 14. A fine septimi anni cessare \mitescere/ cœpit persecutio Eus l. 8. c. 22.
Talis fuit persecutio contra nos concitata quæ ab Ecclesiarum eversione & vastitate initium sumpsit: quæ propterea quod Imperatores varijs temporibus eandem renovabant ssssindies magis magis accrevit, unde — innumerabilis extitit martyrum multitudo in singulis provincijs quæ a Lybia per universam Ægyptum et Syriam & partes versus Orientem & undi ad oræs us Illyrici pertinent. Nam ea loca quæ illis jam demonstratis adjacent ut Italia tota, Sicilia, Gallia, & quæ ad Solem occidentem vergunt & ad Hispaniam, Mauritaniam & Africam se porrigunt, ubi non duobus primis annis integris impetum persecutionis sustinuerant, celerrimè pacis tranquillitatem consecuti. Euseb l 8. c 25.
Ex Arnobij adversus gentes libro primo. Scripto circa A D 300.
Ab omnium principe Deus sospitator est missus — et merito exutus a corpore quod in exigua sui parte circumferebat parte. p 158. A.
Si Deus inquiunt fuit Christus, cur forma est in hominis visus? et cur more est interemptus humano? — An aliter potuit invisibilis illa vis, & habens nullam substantiam corporalem inferre et accomodare se mundo; consilijs mortalium interesse, quàm ut aliquod tegumen materiæ solidioris assumeret, quod oculorum susciperet injectum? —— Sed morte est hominis interemptus. Non ipse. Ne enim cadere divinas in res potest mortis occasus: nec interitionis dissolutione dilabi id, quod est unum et simplex: nec ullarum partium congregatione compactum Quis ergo visus in patibulo pendere, quis mortuus est? homo quem induerat et secum ipse portebat. \p. 159. A, B // Hee seems to {illeg} be of Paulus Samosatensis {illeg} his opinion, And not of \& not of Athanasius/ Note that when he \was/ first converted & desired Baptism the Bishops either suspecting him a Hypocrite or not orthodox {caught} delayed his Baptism wch occasioned him to write his 7 books adversus Gentes whilest he was yet unbaptised. p 150. G. H.
Ex Lactantij Instititutionum {sic} Libris in extrema senectute conscriptis A.D. 316 circiter.
Imper
Fuit Orator elequentissimus {sic}, Arnobij discipulus Auditor, Hieronymus in Apollogia ad Pammachium et Oceanum inquit: Lactantius in libris suis et maximè in epistolis ad Demetrianum, Spiritus Sancti omninò negat substantiam et errore Iudaico dicit cum ad Patrem referri, vel ad filium, et ad sanctificationem utrius personæ sub ejus nomine demonstrari. Bellarminus (de Scriptoribus Ecclesiasticis ait Opera omnia, exceptis carminibus, sine controversia Lactantij sunt. Et quemadmodum ad Eloquentiam Tullianam proximè accedunt, ita erroribus varijs sic deformata sunt, ut non sine causa Gelasius Papa in Concilio Romano Apocrypha censeri voluerit. pag . Lactantius in extrema senectute vocatus est a Constantino M. ut Crispum filium erudiret, teste S.to Hieronymo de script Eccles in Lactantio. pag 151.
Lib 4. cap 10
Inprimis igitur scire homines oportet sic a principio processisse dispositionem summi Dei, ut esset necesse, appropinquante seculi termino Dei filium descendere in terram — {illeg} in figura et hominis et conditione mortali: ut cùm magisterio functus fuisset, traderetur in manus impiorum, mortem susciperet; ut eâ quo per virtutem domita resurgeret; et homini quem induerat, quem gerebat, quem et spem vincendæ mortis afferret et ad præmia immortalitatis admitteret. When I first read this I supposed him to follow ye stepps of his Master Arnobius, untill those passages yt follow convinced me of the contrary. And Whence I collected that by homini quem induerat, quem gerebat he means not homini quem inhabitaverat unitus {cu} but onely cuju homini cujus formam \& naturam/ induerat. And this it is plain by the following words that homo is taken here not for a particular man but for man in generall viz ut homini quem induerat spem vincendæ mortis afferret &c i.e ait humano generi cujus naturam induerat, salutem afferret.
<171v>Cap 22. Negant (Ethnici) Deo dignum ut homo fieri vellet, se infirmitate carnis ornaret, ut passionibus, ut dolori, ut morti se ipse subjiceret — Cur se (inquiunt) tam humilem imbecillem constituit, ut ab hominibus et contemni et pœna affici posset? Cur vim ab imbecillis et mortalibus passus est? — Refutabo hæc diligenter (inquit Lactantius) nec quemquam patiar errare. Illa enim magna et mirabili ratione sunt facta, quæ quicun perceperit, non tantùm mirari desinet Deum ab hominibus esse cruciatum, verum etiam facilè prævidebit, ne Deum quidem potuisse credi si ea ipsa quæ arguunt, facta{illeg} non essent. (Cap 22.) {Age} {illeg} Cæl Cælestis doctor cui scientiam divinitas, virtutem immortalitas tribuit, in docendo quo sicut in cæteris perfectus et consummatus sit necesse est. At id omninò fieri non possit nisi mortale sibi corpus assumat. Cur autem fieri non possit ratio clara est Nam si veniat ad homines ut Deus, ut omittam quod mortales oculi claritatem majestatis ejus conspicere ac sustinere non po{illeg}|ssunt|, quia ipse certè Deus virtutem docere non poterit quia expers corporis non faciet quæ docebit, ac per hoc doctrina ejus, perfecta non erit. Alioqui si summa virtus est dolorem patienter pro justitia officio perferre, si virtus est mortem ipsam & intentatam non metuere, & illatam fortiter sustinere, b|d|ebet ergo doctor ille perfectus et docere ista præcipiendo & confirmare faciendo: quia qui dat præcipiendi præcepta vivendi, amputare debet omnium excusationum vias, ut imponat hominibus pariendi necessitatem, non vi aliqua, sed pudore, & tamen libertatem relinquat ut et præmium sit constitutum parentibus qui poterant non parere, si vellent, et non parentibus pœna quia poterant parere si vellent — Oportet ergo magistrum doctorem virtutis hominum similimum fieri, ut vincendo peccatum doceat hominem vinci ab eo posse peccatum. Si vero sit immortalis, exemplum proponere homini nullo modo potest. Existet enim constans aliquis ac dicet. Tu quidem non peccas quia liber es ab hoc corpore, non concupiscis quia immortali nihil est necessarium. Mihi verò multis rebus opus est ut tuear hanc vitam Mortem non times quia valere in te non potest. Dolorem contemnis quia nullam vim pati potes. At ego mortalis utrum timeo quia cruciatus mihi gravissimos inferunt quos tollerare carnis infirmitas non potest. Doctor ita hanc excusationem debuit hominibus auferre nequis quod peccat necessitati potius quam ascribat quam culpæ suæ. Ergo ut perfectus esse possit nihil ei debet opponi ab eo qui docendus est. Vt si forte dixerit impossibilia præcipis respondeat Ecce ipse facio. At ego carne indutus sum cujus peccare proprium: Et ego eandem carnem gero et tamen peccatum in me \[non]/ dominatur. Mihi opes contemnere difficile est quia aliter non potest in hoc corpore. Ecce et mihi corpus et tamen pugno contra omnem cupiditatem. Non possum pro justitia nec dolorem ferre nec mortem quia fragilis sum. Ecce et in me dolor ac mors habet potestatem, et ea ipsa quæ times vinco ut victorem te faciam doloris ac mortis. —— Vides ergo quanto perfectior sit mortalis doctor quia dux esse mortali potest quam immortalis quia patientiam docere non potest qui subjectus passionibus non est. Nec hoc tamen eo pertinet ut hominem Deo præferam, sed ut ostendam ne hominem perfecta doctrina esse posse, nisi sit idem Deus, ut authoritate cælesti necessitatem pariendi hominibus imponat; ne Deum nisi mortali corpore induatur, ut præcepta sua factis adimplendo cæteros parendi necessitate constringat. Liquido ergo apparet eum qui vitæ dux, & justitiæ sit magister, corporalem esse opportere, nec aliter fieri posse ut sit illius plena et perfecta doctrina habeat radicem et fundamentum stabilis apud homines ac fixa permaneat: ipsum autem subire carnis ac corporis imbecilitatem virtutem in se recipere cujus doctor est ut eam simul et verbis doceat et factis: Item subjectum esse morti et passionibus cunctis, quoniam et in passione toleranda et in morte subeunda virtutis officia{illeg} versātur, quæ omnia ut dixi, consummatus doctor perferre debet ut doceat posse perferri. Discant igitur homines et intelligant quare Deus summus, cum legatum ac nuncium suum mitteret ad erudiendam præceptis justitiæ suæ mortalitatem, mortali voluerit eum carne indui, et cruciatu affici & morte multari. Nam cum justitia nulla esset in terra doctorem misit quasi vivam legem — ut verum ac pium cultum per omnem terram verbis et exemplo seminaret. Sed tamen ut certum esset a Deo missum non ita illum nasci oportuit sicut homo nascitur, ex mortali utro concretus, sed ut appareret etiam hominem illum esse cælestem creatus est sine opere genitoris. Habebat enim specialem patrem Deum. Et sicut pater spiritûs ejus Deus sine Matre, ita mater corporis ejus virgo sine patre. Fuit igitur et Deus et homo, inter Deum at hominem medius constitutus, Vnde illum Græci μεσίτην vocant — quia si tantum Deus tantum fuisset, (ut supra dictum est) exempla virtutis homini præbere non posset: si homo tantùm non posset homines ad justitiam cogere, nisi auctoritas ac virtus homine major accederet. Etenim cum constet homo ex carne et et {sic} spiritu et oporteat spiritum justitiæ operibus emereri, ut fiat æternus: caro quoniam terrena est, ideo mortalis copulatum sibi spiritum trahit secum et ab immortalitate ducit ad mortem. Ergo spiritus carnis expers dux esse homini ad immortalitatem nullo pacto poterat quoniam caro impedit spiritum quo minus Deum sequatur. I — Ita idcirco Mediator advenit, id est, Deus in Carne ut caro eum sequi posset — Ideo carne se induit, ut desiderijs carnis edomitis, doceret non necessitatis esse peccare sed propositi ac voluntatis. Vna enim nobis, et magna et magna {sic} et præcipua cum carne luctatio est cujus infinitæ cupiditates premunt animam, nec dominium retinere patiuntur sed eam voluptatibus et illecebris suavibus mancipatum morte afficiunt sempiterna. Quibus ut repugnare possemus, Deus nobis viam superandæ carnis et aperuit et ostendit. — Dixi de humilitate & fragilitate & passione, cur hæc Deus subire maluerit: nunc ipsius crucis ratio reddenda est & Cap 24, 25 & 26. lib {4} et vis enarranda —— Deus (sicut superius exposui) cùm statuisset hominem liberare magistrum virtutis legavit in terram qui et præceptis salutaribus formaret homines ad innocentiam et operibus factis præsentibus \justitiæ/ vim panderet qua gradiens homo & doctorem suum sequens ad vitam æternam pervenit. Is igitur corporatus est, & veste carnis indutus ut homini ad quem docendum venerat, virtutis et exempla et incitamenta præberet. Sed cum in omnibus vitæ officijs justitiæ specimen præbuisset, ut doloris quo patientiam mortis contemptum, quibus perfecta et consummata fit virtus, traderet homini, venit in manus impiæ nationis cùm et vitare potuisset scientia futuri quam gerebat, et repellere eadem virtute qua mirabilia faciebat. Sustinuit ergo cruciatus & verbera et spinas, et postremò mortem suscipere non recusavit — Cur autem summus pater id potissimum genus mortis elegerit quo affici eum sineret — præcipua fuit causa — quod illa /cruce\ exaltari eum fuit necesse et omnibus gentibus passionem Dei {illeg}notescere, &c. Lib 4. Cap \22/ 24, 25, & 26.
Quidam non satis cælestibus literis eruditi, cum veritatis accusatoribus respondere non possent, objicientibus vel impossibile vel incongruens esse et Deus in uterum se mulieris includeret, nec cælestem illam majestatem ad tantam infirmitatem potuisse deduci ut hominibus contemptui, derisui, contumeliæ, et ludibrio esset, et postremò etiam cruciamenta perferret, at execrabili patibulo figeretur: quæ omnia cùm ne ingenio ne doctrina defendere ac refutare possent (nec enim vim rationem penitus pervidebant) depravati sunt ab itinere recto et cælestes literas corruperunt, ut novam sibi doctrinam sine ulla radice aci stabilitate componerent. Lib 4 c 30. And this ye Roman church hath done.
Fortasse quærat aliquis quomodo cum Deum nos unum colere dicamus duos tamen esse asseveremus; Deum Patrem et Deum filium; quæ asseveratio pleros in maximum impegit errorem. Quibus cum probabilia videantur esse quæ dicimus; in hoc uno labare nos arbitrantur quod et æternum et mortalem Deum fateamur. De mortalitate jam diximus, nunc de unitate doceamus. Cum dicimus Deum Patrem et Deum filium, non diversum dicimus nec utrum secernimus, quia nec pater sine filio potest, nec filius a patre secerni, siquidem nec pater sine filio nuncupari, nec filius a Patre secerni potest sine Patre generari. Cum igitur et Pater filium faciat et filius patrem, una uti mens, unus spiritus, una substantia est. Sed ille quasi exuberans fons est, hic tanquam defluens ex eo rivus: ille tanquam sol, hic quasi radius a sole porrectus, qui quoniam summo Patri & fidelis et charus est non separatur, sicut nec rivus a fonte, nec radius a sole, quia et aqua fontis in rivo est et solis lumen in radio. Æque ne vox ab ore sejungi nec virtus aut manus a coprore divelli potest. —— Propiore exemplo uti libet. Cùm quis habet filium quem unicè diligit, qui tamen sit in Domo & manu patris, licet ei nomen Domini potestatem concedat, civili tamen jure & domus una et unus dominus nominatur. Sic hic mundus una Dei domus est et filius ac pater qui unanimes incolunt mundū Deus unus, quia et unus est tanquam duo et duo tanquam unus. Ne id mirum cum filius sit in patre et pater in filio quia Pater diligit filium et pater in filio quia voluntati Patris fideliter paret nec unquam faciat aut fecerit nisi quod Pater aut voluit aut jussit. Deni unum Deum esse tam Patrem quam filium Esaias — ostendit cum diceret: Adorabunt te, et in te præcabuntur quoniam in te Deus est, et non est alius Deus præter te ( ) Sed et alio loco similiter ait: Sic dicit Deus Rex Israel, et qui eruit eum \[forte Israelem]/ Deus æternus ego primus et ego novissimus et præter me nemo est Deus. ( ) Cum duas personas proposuisset Dei regis i.e Christi et Dei patris qui eum post passionem ab inferis excitavit, (sicut Oseas ait; Et de manu inferorum eruam eum tamen ad utram personam referens, intulit, et præter me non est Deus, cum posset dicere præter nos. Sed fas non erat plurali numero separationem tantæ necessitudinis fieri. Vnus est enim solus liber Deus summus carens origine quia ipse est origo rerum et in eo simul et filius et omnia continentur Quapropter cum mens et voluntas alterius in altero sit, vel potius una in utro, merito unus Deus uter appellatur quia quicquid est in patre ad filium descendit transfluit et quicquid in filio a patre descendit. Lib 4. cap 29.
Note 1 That to say there are two Gods, would supose them collaterall & univocall 2 That as in a family ye tile {sic} of Master is to be understood of ye supreme master unless when by some circumstance it is limited to ye son or other subordinate master soe ye title of God is to be understood of ye supreme God, unless when it is limited to ye son or holy ghost. 3 That to say there is but one God, ye father of all things, excludes not the son & Holy ghost from ye Godhead becaus they are virtually & conteined & implied in the father. 4 To apply ye name of God to ye Son or holy ghost as distinct persons from the father, makes them not distin divers Gods from ye Father becaus the divinity of ye son & holy ghost is derived from yt \of/ ye father. {illeg} To make this plainer suppose 
a, b, & c are 3 bodies of wch a hath gravity originally in it self by wch it presseth {up}on b & c, wch are wthout any originall gravity but yet by ye pressure of a communicated to do presse downwards as much as A doth: Then there would be {a} force in a, force in b & force in c, & yet they are not thre forces but one force {illeg} wch is originally in a & by communication | descent in b & c Soe there is divinity in ye Father, divinity in ye Son, & divinity in ye holy ghost, & yet there are not 3 divinities but one divinity wch is originally in ye father & by descent or communication in ye son & holy ghost. And if as in saying there is but one force, I understand \&/ that {if} \in/ body a I deprive not ye body b & c of that force wch they derive from a so by saying there is but one god, the father of all things, I deprive not ye son & holy ghost of the divinity wch they derive from ye father &c.
Quoniam sex diebus cuncta Dei opera perfecta sunt, per secula sex i.e annorum sex millia manere in hoc statu mundum necesse est. Dies enim magnus Dei mille annorum curriculo terminatur, sicut indicat Propheta qui dicit: Ante oculos tuos domine mille anni tanquam dies unus. — Et quoniam Deus perfectis operibus requievit di diè septimo, necesse est ut in fine sexti millesimi anni malitia omnis aboleatur a terra et regnet per annos mille justitia, sit tranquilitas, & requies a laboribus. Lib 7. c 14. Note yt God rested as much on ye 8th day & ever since ye 6th as on ye 7th & therefore ye keeping of one day in 7 cannot respect barely gods rest from ye creation but must rather be a type of his rest into wch St Paul saith ye wicked shall not enter.
Sibyllæ apertè interituram esse Romam loquuntur et quidem judicio Dei quod nomen ejus habuerit invisum et inimica justitiæ alumnum veritatis populum trucidarit. Hydaspes quo qui fuit Medorum rex antiquissimus a quo amnis quo nomen accepit qui nunc Hydaspes dicitur admirabile somnium, sub interpretatione vaticinantis pueri ad memoriam posteris tradidit sublatum iri ex orbe imperium nomen Romanum quam: multo ante præfatus quam illa Trojana gens conderetur. lib 7. cap 15.
Hydaspes descripta iniquitate seculi hujus extremi, pios ac fideles a nocentibus segregatos, ait, cum fletu & gemitu extensuros esse ad cælum manus & imploraturos fidem Iovis: Iovem respecturum ad Terram & auditurum voces hominum at impios extincturum. Cap 18 lib 7.
Post hæc apperientur inferi et resurgent mortui, de quibus judicium magnum idem ipse rex ac Deus faciet. cui summ — Nec tamen universi tunc a Dei judicabuntur sed ij tantùm qui sunt in Dei religione versati: Nam qui Deum non agnoverunt, quoniam sententia de his in absolutionem ferri non potest, jam judicati damnati sunt sanctis literis contestantibus non resurrecturos impios in judicium. Iudicabuntur ergo qui Deum sciverunt. lib 7. c 20.
Veniet igitur summi et maximi Dei filius ut vivos ac mortuos judicet. {illeg} Verùm ille cùm deleverit justitiam judicium maximum fecerit, ac justos qui a principio fuerunt ad vitam restauraverit, mille annis inter homines versabitur eos justissimo imperio reget. — Tum qui erunt in corporibus vivi non morientur sed per eosdem mille annos infinitam multitudinem generabunt et erit soboles eorum sancta et deo c{illeg}ara Qui autem ab inferis suscitabuntur ij præerunt viventibus velut Iudices. Gentes vero non extinguentur omninò sed quædam relinquentur in victoriam Dei ut triumphentur a justis ac subjugentur perpetuæ servituti. lib 7. cap 24 — Vivent ita homines tranquilissimam vitam et copiosissimam et regnabunt cum Deo pariter et reges gentium venient a finibus terræ cum donis ac muneribus ut adorent et honorificent regem magicum. lib 7 c 24.
Et cùm mille anni – cœperint terminari solvetur denuò \Satanas/ et custodia emissus exibit at omnes gentes quæ tunc erunt sub ditione justorum concitabit ut inferant bellum sanctæ civitati et colligentur ex omni orbe terræ innumerabilis populus nationum et obsidebit et circundabit civitatem. Tunc veniet novissima ira super gentes et debellabit eas us ad unum. — Cum verò completi fuerint mille anni renovabitur mundus a Deo et cælum complicabitur et terra mutabitur & transformabit Deus homines in similitudinem angelorum, et erunt candidi sicut nix et versabuntur semper in conspectu Omnipotentis, & et Domino suo sacrificabunt et servient in æternum. Eodem tempore fiet publica omnium secunda illa et publica omnium resurrectio, in qua excitabuntur injusti ad cruciatus sempiternos. &c Lib 5. c 26.
By ye age of ye world according to ye septuagint he thought ye end to be about 2 years after Constantine Magnus. Hee cites several \prophetick/ passages out of Hermes Tresmegistus & ye Sybils, but in most of his descriptions is very extravagant.
Sub Gallo pestilens morbus multas totius obis {sic} Provincias occupavit maximé Alexandriam et Ægyptum ut scribit Dionysius et Cypriani de mortalitate testis est liber. Euseb Chron lib 1.
Gallieno autem in omnem lasciviam dissoluto, Germani Ravennam us venerunt /261\: Alamanni vastatis Gallijs in Italiam transiere /262\. Græcia, Macedonia, Pontus, Asiæ depopulatæ per Gothos /262\. Quadi et Sarmatæ Pannonias occupaverunt \63/. Germanis Hispanias obtinentibus Tarracon expugnata est \263/. Parthi Mesopotamiam tenentes Syriam incursaverunt \264/. Euseb Chron lib 1.
Anno quarto Gratiani Priamus quidam regnat in Francia, quantum altius colligere potuimus. Prosper ad calcem Eusebij.
Anno quinto Theodosij \a Morte Gratiani hoc est anno 11mo/ Arriani qui totum penè Orientem at Occidentem commaculaverunt, edicto gloriosi Principis Ecclesijs spoliantur, quæ Catholicis deputatæ sunt. Prosper ad calem {sic} Eusebij.
Anno 8vo Theodosij, Apud Alexandriam Templa destructa. Ibid.
Anno 9o Valentinianus Viennæ ab Arbogaste Comite suo extinguitur: in cujus locum Tyrannidem Eugenius invadit.
Anno 10mo Eugenio Theodosius Ad opprimendam Eugenij Tyrannidem Theodosius in Italiam transgreditur.
Anno 11mo Eugenio superato Theodosius undecimo sui regno anno diem obit.
Anno 4to Arcadij & Honorij toto orbe Romano antiquæ superstitionis templa destructa.
Anno 10mo Sæva Italiæ barbarici motus tempestas incubuit siquidem Radagaius Rex Gotorum Italiæ limitem vastaturus transgreditur. Ex hoc Arriani qui Romano procul fuerant orbe fugati Barbarorum nationum ad quas se contulere, præsidio erigi cœpêre.
Anno 11o multis ante vastatis urbibus Radagaius occubuit: cujus in tres partes per diversos Principes divisus exercitus aliquam repugnandi Romanis apperuit facultatem insigni triumpho exercitum tertiæ partis hostium, circumactis Hunnorum auxiliaribus, Stilico us ad internecionem delevit
Anno 13 Diversarum gentium rabies Gallias \dilacerare/ exorsa.
Anno 16. Hac tempestate præ valitudine Romanorum vires funditus attenuatæ Britanniæ. Saxonum incursione devastatam Galliarum partem Vandali at Alani maximam partem Suevi occupavere. Ipsa deni orbis caput Roma depræda{illeg}tioni Gothorum fœdissime patuit.
An 17. Constantinus Tyrannus occiditur
An 18 Rursum alia prædatio Galliarum, Gothis, qui Alarico duce Romā cæperant {sic}, Alpes transgredientibus.
An 19 Iovinus tyrannidem invadit post Constantinum. Au — Autulphus Rex Gottorum a Iovini societate Iovini avertitur. Valentia nobilissima Galliarum civitas a Gothis effringitur, ad quam fugiens se Iovinus contulerat.
An 25 Pharamundus regnat in Francia.
<175v>Anno 10mo Theodosij Iunioris, Vandali in Africam transfretant.
13 Bellum contra Burgundiorum gentem memorabile exarsit quo universa penè gens cum rege Peretio deleta.
17 Deserta Valentiæ urbis rura, Alanis, quibus Sambida præerat, partienda traduntur.
18 Britanniæ us ad hoc tempus varijs cladibus, eventibus latæ inditionem Saxonum rediguntur
19 Alani quibus terræ Galliæ ulterioris cum incolis dividendæ a Patricio Ætio traditæ fuerant, resistentes armis subiguunt: & expulsis dominis vi adipiscuntur
20 Subaudia Burgundiorum reliquijs datur cum Indigenis dividenda
21 Carthago a Vandalis cum omni simul Africa — ex hoc tempore possidetur.
22 Thracia Chunnorum incursione concutitur.
Bleda Chunnorum rex Attilæ fratris fraude percutitur, cui ipse succedit
Nova iterum Orienti consurgit ruina, qua septuaginta non minus civitates Chunnorum depredatione vastatæ, quum nulla ab Occidentalibus ferrentur auxilia.
Anno 1 Valentiniani et Martiani. Hac tempestate valde miserabilis rei publicæ status apparuit, quum ne una quidem sit abs barbaro cultore Provincia: et infanda Arrianorum Hæresis, quæ se nationibus barbaris miscuit, catholicæ nomen fidei toto orbe diffusa præsumat. Attila Gallias ingressus quasi jure debitam poscit uxorem: ubi gravi clade inflicta et accepta ad propria recedit.
2 Insperata in Gallijs clade accepta furiatus Attila Italiam petit quem incolæ metu solo territi præsidio nudavere.
3 Attila in sedibus suis mortuo, magna primum inter filios ipsius certamina de obtinendo regno exorta sunt. Deinde aliquot gentium quæ Hunnis parebant defectus secuti causas et occasiones bellis dederunt, quibus ferocissimi populi mutuis incursibus conterentur.
4 Ætius occiditur Paulo post moritur \et occoditur/ Valentinianus. Sucedit Maximus. [95] sed post mensem nuciato {sic} \ex Africa/ Genserici adventu, & multis nobilibus et popularibus ex urbe fugientibus, cum ipse etiam vellet fugere dilaniatur a suis et in Tyberim injcitur. Dein urbem omni præsidio vacuam Gensericus obtinet per 14 dies secura et libera scrutatione omnibus opibus suis Roma evacuata est, multa millia captivorum — Carthaginem abducti sunt. Prospe
Hic finis Prosperis Chronicis
Secundo anno persecutionis Dioclesianus Nicomediæ Maximianus Mediolani purpuram deposuerunt. Anno 20 Diocles. Anno \Dni/ 305. Euseb. Chron.
Constantinus init imperiū anno 308 quarto persecutionis anno. Ibid.
Galerius \Maximianus/ 21mo sui Imperio \anno/ moritur. Anno Constini {sic} 4to. AD 311. Ibid.
<176r>Anno 5to Constantini M. Maximinus persecutione in Christianos facta, cum jam a Licinio puniendus esset apud Tarsum moritur
Anno 6to. (313)Maxentius juxta Pontani Mulvium a Constantino superatus occiditur
Anno 14. (321) Licinius Christianos de Palatio suo pellit.
17 (324) Licinius contra jus sacrum sacramenti privatus occiditur.
19 Crispus filius Constantini & Licinius junior Constantini sororis et Licinij filius crudelisimè interficiuntur anno imperij sui nono.
20 Vicennalia Constantini Nicomediæ facta et sequenti anno Romæ edita. Hucus Eusebij Chronicon.
Anno 25mo Constantini A.D. 33{illeg}2. Edicto Constantini Gentilium Templa eversa sunt. Hieronymus Presbiter ad calcem Eusebij.
26to Romani Gothos in Sarmatorum regione vicerunt.
31 (338 {sic} Constantinus extremo vitæ suæ tempore ab Eusebio Nicomediensi Episcopo Baptizatus in Arrianum dogma declinat: a quo us in præsens tempus, Ecclesiarum rapinæ et totius orbis est secula discordia. That is to ye yeare 379 where this cronicle ends
Ann 2 Constantis (340). Ex hoc loco impietas Constantij Imperatoris fulta præsidio exilijs carceribus et varijs afflictionum modis primum Athanasium deinde omnes non suæ partis Episcopos persecuta est.
20. (358) Magnæ Alamannorum copiæ apud Argentoratum oppidum Galliarum a Cæsare Iuliano oppressæ.
22 (360) Synodus apud Ariminum et Selenciam Isauriæ facta: in qua antiqua patrum fides, decem primùm legatorum, dehinc omnium proditione damnata est.
23 (361) Omnes toto Orbe penè Ecclesiæ sub nomine pacis et Regis Arrianorum consortio polluuntur. — Gallia per Hilarium Ariminensis perfidiæ dolos damnat.
Anno 3 Valentis (368) Valens ab Eudoxio Arrianorum Episcopo baptisatus nostros persequitur
5. (370) Atanaricus Rex Gothorum in Christianos persecutione facta commota plurimos interficit: et de proprijs sedibus in Romanum solium expulit.
9 (374) Burgundionum octaginta fermè millia, quod nunquam ante ad Rhenum descenderunt.
11 (376) Post Auxentij mortem, Mediolani Ambrosio Episcopo constituto, omnis ad fidem rectam Italia convertitur. — Quia superiori anno Sarmatæ Pannonias vastaverant ijdem Consules permansere. Valens legem dedit ut Monachi militarent.
13 (378) Alamanorum triginta circiter millia apud Argentarium oppidum Galliarum ab exercitu Gratiani strata. Gens Hunnorum Gothos vastat: qui a Romanis sine depositione armorum suscepti per avaritiam Maximi ducis ad rebellandum fame coacti sunt
<176v>14 (379) superatis in congressione Romanis Gothi funduntur in Thraciam Lachrimabile bellum in Thracia; in quo deserente equitum præsidio Romanæ Legiones a Gothis cinctæ us ad internecionem cæsæ sunt.
|Hucus Hieronimus ad calcem Eusebij. Sequitur Prosper Aquitanus|
Anno 1 Theod. \(380)/ Theodosius summa cum fælicitate multis at ingentibus prælis Gothos superat, et e Thracia pellit. Longobardi ab extremis Germaniæ finibus Oceani protinus littore, Scandia Insula magna egressi, et novarum sedium avidi, Iborea et Ione ducibus, Vandalos primum vicerunt
2. \(381)/ Procurante Gratiano, eo quod Theodosius ægrotaret, pax firmatur cum Gothis. Synodus 180 Patrum \apud/ Constantinopolim celebrata est contra Macedonium spiritum sanctum Deum esse negantem.
4. (383) Athanaricus rex Gothorum apud Constantinopolim quinto decimo die quam fuerat susceptus occiditur
11 (390) Longobardi eorum ducibus defunctis primum sibi regem creaverunt Agelmundum Aionis filium, qui regnavit an. 33.
13 (392) Eugenius favore Arbogastis confisus Imperium sibimet usurpavit
14 Valentinianus — laqueo apud Viennam perit. Arbogastes Magister exercitus, mortuo Valentiniano, cujus exitu gravabatur, Eugenium in Gallijs imperare facit
17. 396 Olibrio et Probrino Coss. Theodosius Tyrannum vincit et perimit. — Theodosius Imperator Mediolani moritur Olibrio et Probino Coss
|Pergunt anni,| 22. (401) Gothi Italiam Alarico et Radagaiso ducibus ingressi.
24 (483) Adversum Gothos vehementer utrius partis clade Pollentiæ pugnatum.
27 (306) Radagaisus in Tuscia multis Gothorum millibus cæsis, ducente Stillic{illeg}one, superatus et captus est.
28 (407) Arcadio 6to et Prob. Coss. Vandali et Alani Gallias trajecto Reno prid. Kal. Ian. ingressi. Olymp 296.2
29 (408) Honor 7o et Theodosio 2do Coss. Constantinus ex infima militia ob solam speciem nominis in Britannia tyrannus exoritur, et ad Gallias transit.
31 (410) Vandali Hispanias occupant.
32 (411) Flavio Varene Coss. Roma Orbis quondam victrix a Gothis Alarico duce capta et ob hoc solus fuit orientalium partium consul
34 (413 {sic} Gothi Rege Athaufo, Gallias ingressi
35 \414/ Burgundiones partem Galliæ propinquantem Reno obtinuerunt
37 (416) Gothi Hispanias migrant
45 (424) Longobardorū secundus regnavit Lamissus
49 Gens Vandalorum ab Hispanijs ad Africam transit.
51 Pelagianus Severiani Episcopi Pelagiani filius ecclesias Brasthaniæ dogmatis sui insinuatione corrupit. Sed adactione Palladij Diaconi Papa Cælestinus Germanum Autissiodorensem Episcopum vice sua mittit, ut deturbatis hæreticis Britannos ad Catholicam fidem dirigat.
<177r>53 Ad Scotos in Christum credentes ordinatur a Papa CÆlestino Palladius & primus episcopus mittitur.
54 (433) Ætio et Valerio Coss. Ætius cum deposita potestate in agro suo degeret, — profugus ad P — Pannonias ad Hunnos pervenit.
57 (436) Theod 15. Et Valent \4/ Coss. Pax facta cum Vandalis, data eis ad habitandum per Tigretium in loco Africæ Hippone 3 Id. Feb. Eodem tempore Gundicarium Burgundionum regem intra Gallias habitantem Ætius bello obtrivit, pacem ei supplicanti{illeg} dedit: qua non diu potitus est. Siquidem illum Hunni cum populo suo ac stirpe deleverunt (sed fallitur).
59 Bellum adversus Gothos Hunnis auxiliantibus geritur
64 Hunni Thracias et Illiricum — vastant
66 Attila rex Blebam Hunnorū Blebam fratrem et consortem suum perimit ejus populos sibi parere compellit.
Huius Prosper \Aquitanus/ ad calcem Eusebij et Hieron.
Anno 15 Honorij Alani Wandali et Suevi Hispanias ingressi 4 Id. octob. Honorio et Theodosio Arcadij filijs Coss. Alaricus Rex Gothorum Romam ingressus. Alaricus moritur Idacij Chronicon in Scaligero.
In eodem Authore sigillatim describitur Prœlium unū et alterū cum Attila.
In l. 6 de har. C. Theod. The substanc substance of Theodosius his decree for expelling ye Arrians of|ut| of ye Churches & Cities r{illeg} thus is recorded in wch ye Homousion doctrine being described it concludes thus. Qui vero ijsdem (viz: Homusianæ fidei articulis) non inserviunt — ab omnium semoti ecclesiarū limine penitus arceantur: cum omnes hæreticos illicitas agere intra oppida congregationes vetemus. Ac siquid erectio factiosa tentaverit, ab ipsis etiam urbium mœnibus exterminato furore propelli jubemus ut cunctis orthodoxis Episcopis qui Nicænam fidem tenent, Catholicæ Ecclesiæ toto orb{e} reddantur. Dat 4 Id. Ian C.P Eucherio & Syagrio Coss. Baronij Anal. in annum 381 Gratiano 15 Valent 6 & Theod 3 Imp.
The same yeare in May following was held ye Constantinopolitan Council {sic}, of wch Socrates l. 5, c 8. having told ye occasion of ye Council adds Imper {sic}rator nulla mora interposita Concilium Episcoporum ipsius fidem amplectantium convocat quo tum fides concilij Nicæni corroboraretur tum Constantinopoli designaretur Episcopus. Ac quoniam in spem venerat se posse Macedonianos ad concordiam cum illis Episcopis qui erant ejusdem cum illo fidei reducere: Episcopos sectæ Macedonianæ accersivit. Ita in unum conveniunt qui fidem tenebant consubstantialis — Timotheus Alexandriæ Episcopus Hierosolymorū Cyrillus qui id temporis pænitentia adductus fidei consubstantialis se totum addixerat. Meletius — Ascholius — et alij complures: erant omnes numero centum et quinquaginta —— Ad Consilium igitur conveniunt Euchario et Evagrio [i.e. Eucherio et Syagrio] Coss. Mense Maio. Baron Ann 381.
<177v>Indictione 8. Gratiano 8o et Theodosio 1o Coss. Theodosius magnus postquam de Scythicis Gentibus triumphavit, expulsis continuo ab Orthodoxorum Ecclesia Arrianis qui eam ferè per 40 annos sub Arrianis Imperatoribus tenuerant, nostris Catholicis Orthodoxis restituit Imperator mense Decembri. Marcellini Comitis chronicon continuans ubi Hieroymus {sic} desinit. Edit. per Scallig.
\Indict. 9, Eucherio et Syagrio (vel Evagrio) Coss) Anno 381./ Sanctis 150 Patribus Vrbe Augusta congregatis adversus Macedonium in Spiritum sanctum naufragantem, ab ijsdem Episcopis sancta synodus confirmata est, Damaso scilicet sedem beati Petri tenente. — Athanaricus Rex Gothorū cum quo Theodosius Imperator fœdus pepigerat, mense Ianuario venit Constantinopolin eodē mense morbo perijt. Ibid. Fuit hoc
Indic 9. Olybrio & Probrino Coss. \(395 vel 396)/ Theodosius m. apud Mediolanum vita decessit. — Ruffinus clam Arcadio Principi insidias tendens Alaricum Gothorum regem, missis ei clam pecunijs, infestum reipublicæ fecit et in Græciam misit. Porro detecto dolo suo Ruffinus ab Italicis militibus — trucidatus est.
Indic 7 Ausonio et Olybrio Coss. \(379)/ Theodosius a Gratiano Hispanus Italicæ divi Trajani civitatis, a Gratiano Augusto apud Syrmium 38 post valentis Remp. recturus — Alanos, Hunnos, Gothos, Getas, Scythas magnis multis prœlijs vicit. Ibid
Indict 13. Stilichone et Aur. Coss. \An (400)/ Bellum navale contra Gainam Gothorum Tyrannū inter Cherronesum & Hellespontum gestum est. Multitudo ibidem Gothorum cœsa vel demersa sunt. Gaina paulo post occiditur. Ibid
Indic 3. Stil 3o et Anth coss. Isauri per montem Tauri discursantes ingens dispendium reipbub. {sic} importarunt.
Ind 4 Arc et Prob coss. Theodosi \406/ Radagaisus Paganus et Scytha cum ducentis millibus suorum totam Italiam inundavit. Huldin et Saurus Hunnorum Gothorum Reges Radagaisum continuo confecerunt, ipsius Capite amputato captivos ejus singulis aureis distrahentes. Ibid
Ind 6. Basso et Philippo Coss. (408) Stilico — regnum inihans, Alanorum Suevorum, Wandalorum gentes donis pecunijs illectas contra regnum Honorij excitavit — et cum Eucherio filio suo — occisus est. Ibid.
Indic 5 Honor 13o, & Theo 11o Coss (422) Hunni Thraciam vastaverunt
Indic 10 Hierio et Arduino Coss. \427 {illeg}/ Pannoniæ, quæ per quinquaginta annos ab Hunnis retinebantur a Romanis receptæ sunt.
Indic 9 Cyro solo Coss (441) Persæ Saraceni, Zanni, Isauri, Hunni finibus suis egressi Roma{illeg}norum sola vastarunt — Hunnorum reges cum numerosis suorum millibus in Illiricum irruunt &c Ibid.
Ind 10 (442) Bleda et Attila fratres multarum gentium reges Illyricū Thraciam depopulati sunt Ib.
Ind 13. (445) Bleda rex Hunnorū Attilæ fratris suis insidijs interimitur
Ind 15 (447 {sic} Ingens bellum et priore in ejus — per Attilam Regem nostris in{f}lictum pene totam Europam excisis invasis civitatibus at castellis corrosit — Attila us ad Thermopolim infestus advenit.
Indic 7. Aetio et Studio Coss (454) obijt Attala
Indic 2. Rust et Olyb. Coss. \(464)/ Beorgor Rex Alanorum a Ricimere Rege occiditur Ib.
Indic 7. Zenone et Martiano coss (469) Caput Denficis Hunnorum regis Attilæ filij Constantinopolin allatum est.
Ind 14. Bas. et Arm. coss. Odoacer Rex Gothorum Romam obtinuit. Ibid.
De Theodorico Ostro Gothorum
Ind 2. Zenone 3 solo cos (479) Theodoricum regem Sabinianus apud Greciam debacchantem ingenio magis quam virtute deterruit.
Ind 4. Placido solo cos 481 Theodoricus Rex Goth. obijt Ib
Ind 5. Troc et Seo coss Theodoricus Valamer utram Macedoniam Thessaliam depopulatus est, Larissani Metropolin depopulatur. Ib
Ind. 11. Dynamio et Sifidio Coss. \488/ Theodoricus rex omnium suorum multitudine assumpta Gothorum in Italiam tendit Ibid
Ind 12 Italiam occupat et Odoacrum interficit.
Ind 13 Belisario solo coss (535) Belisarius in Siciliam properat Catinam et Siracusas sine mora imo omnem pervadit Trinacriam. ibi comperiens Agapitus 53 Romanæ Vrbis Episcopus a Theodato Rege Gottorum in Legation̄ directus Constantinopolin venit.
Ind 14 P.C. Belisarij (536) Belisarius Campaniam vastans Neapolim transijt. — Romam ingreditur &c
Constantia cum ultimo sui obitus die frater visitatione ejus perfruitur, statim ab ea innocenti fratri veneni pomum verbo porrigitur — Arius ergo qui dudum ab eo — fuerat relegatus — ex exilio relegatur — et Imperator præcepit apud Alexandriam synodum congregari, ut si vera ejus assertio doceretur venia post sententiam subsecuta, Ecclesiæ redderetur. Athanasij Disputationis introductio (contra Ar. coram Probo)
Furebat quidem Arius insania plenus et totam perturbabat Ecclesiam Iam autem et orbem terrarum & omnia malicia occupabat [Ἔλυοσα μὲν Ἄρειος ὁ πολὶς τὴν μανίαν ϗ πᾶσαν ἐκλόνει τὴν Εκκλησίαν. ἠδὴ ϗ τὴν ὀικουμένην ἀυτὴν, ϗ διὶ πάντων ἡ κακία ἐχώρει, ϗ ὅρον ἀυτῆς οὔδενα ἐκεῖνος οὔδενα οὐδε καιρὸν ἐποιεῖτο. ἀλλὰ ϗ ὑπερορίαν κατακριθεὶς, ϗ τῆς τοῦ Χριϛοῦ μερίδος εκκηρυχθεις ϗ οχεδὸν ἡμιθανὴς ὁ δράκων γενόμενος, ἐσπαιρε τ ῷ οὐρέῳ ϗ τοῖς ὁμόφροσιν εσαλευε μαθηταις. Διὰ τούτων οὖν ϗ τ ὸν μέγαν τῆν ἐυσέβειαν Κωνϛαντῖνον τ ὸ μεγαφρόνεμα συναρπασας] ne ille ejus aut modum aut tempus statuebat ullum. Sed et condemnatus ob superbiam et ex grege Christi expulsus et propè dimidius Draco Factus, palpitabat cauda et suæ sententiæ blaudiebatur discipulis. Quocirca etiam magnum pietate Constantinum magna prudentia simul abripuit. Ita regem {illeg} — persuadet per suos discipulos — ut decretum facere curaret, & suam doctrinam exponens verbis — quæ si audierentur perinde sese habebant ut nostra — restitit Athanasius. Et multus in eo erat |\[Arius]/| ut moveret Archisaserdotem {sic} (Eusebium \Athanasium)/ loco. Nam \Nam jam Archidiaconorum gradum et ordinem attigerat. De quo/ — In quo cum perturbabatur Ægyptus tum vero universus quantus circa Eusebium erat contensiosorum et aliter sent|s|iensium numerus [ἠξίατο γαρ ἤδη ϗ οῦ τῶν Ἀρχιδιακόνων βαθμοῦ ϗ τῆς τάξεως; εφ᾽ ἧς εταραττετο μεν Αἴγυπλος, ἐταράττετο δὲ πᾶν ὅσον περὶ Ἐυσέβιον ἦν φιλόνικόν τε ϗ ἑτερόδοξον, εγγραφοντε πρὸς βασιλέα, ϗ υπεποιοῦντο τὴν απλότητα.] et scribebant ad regem et clam decipiebant ejus simplicitatem. ——— Ita Alexander ejusmodi acceptis cum Athanasio litteris, paulo post defunctus fine vitam claudit. Sed Athanasus {sic} ut morum successor ita statim etiam Throni evadit et consensu totius populi sanctimonium capessit Ex vita Athanasij incerto Authore Tom 2. p 520.
Ἀρέιου τόιουν τοῦ δυωεβοῦς μη ἡσυχαζοντος] Ita cùm Arius \impius/ – non acquiesceret sed etiam in exilio posset per complices suos alliceret potentissimum regem Constantinum & sibi ad eum \ab/ \efficeret ut/ ab exilio \{illeg} ad eum/ revocari|etur| persuaderet [παρασκευάζοντος præ efficiente] obtineret. et scriptis fidem suam exponeret verbis quidem nostræ fidei consentaneis, reipsa vero valde discrepantibus, quæ in admirationem regem raperent; evenit ut statim et extemplò Alexandriam eum \cum/ honore{m} remitteret. Cum igitur venisset Alexandriam Alexander Alexandriæ Episcopus eum non recepit incitante eum ad hoc sancto Athanasio, tum temporis Archidiacono. Tunc Rex graviter hoc ferens ab ijs qui cum Eusebio erant commotus hæc Athanasio scribens {misi}tatus est — Si cognovero quod aliquos eorum qui Ecclesiam ambiunt prohibueritis ab aditu, mittam statim, qui te jussu meo codemnet et loco moveat. {illeg} Simili{illeg}|a| scripsit etiam Alexandro. — Acceptis autem Alexander literis a rege litteris parum temporis supervixit — Athanasius autem sacerdotium suscepit –. Dein consilium Tyri convocandum esse {constituit} jussit, &c ubi Athanasius condemnatur. Vita Athanasij ex Metaphraste. Tom 2. p 546.
Alexandro mirabili sene qui Arij prostraverat blasphemias defuncto post menses quin Nicæni concilij Alexandrinorum Ecclesiæ suscepit Athanasius præsulatum Vita Athanasij ex Aloisio Lipomano Tom 2. p 570.
Barronius ponit annum Arrianismi repullulantis 327 Constantini 22. Et Ann̄ destructionis Idolatriæ 326
<179r>Ea tempestate plurimæ maximæ Gothicæ gentes in septentrionali parte ad Istrum passim dispersi erant. Inter quas præcipuæ quatuor judicio ipsarum celebres fuere, Gotthi scilicet, Vissegotthi, Gepides & Vandali non alia re quam nominibus solis inter se dissidentes. Omnes enim una lingua & eodem vivendi instituto utebantur detestandam Arij doctrinam sequentes. – Hi honorio et Arcadio imperantibus Danubium transgressi, in finibus Romani Orientalis Imperij consederunt: Gepides quidem qui in duos populos divisi sunt Longobardos & Abares (Ἀραβες oram eam quæ ad Sngidonem & Sirmium est, incoluere. Vissigotti autem Alarico duce Romam et Italiam populati, at in Galliam inde profecti cum omnia isthi{illeg}c in potestatem suam redigerunt tum Constantinum Britanniæ tyrannum occiderunt. Porro Gotthi qui ante Pannoniam ei circumqua vicina loca occupaverant Theodosij junioris decimum nonum annum imperantis permissu in finitima Thraciæ regione habitarunt, at ubi istic annos 58 transigere, Zenone Romanum Imperium administrante at jubente, Theudorici principis eorum dictu inde transeuntes Occidentale occuparunt Imperium. Vandali vero Alanis sibi & Germanis qui nunc Franci dicuntur, conjunctis Gondig|gid|isclum ducem habentes amnem Rhenum transierunt & in Hispania sedes fixerunt. Nicephorus l 14. c 56.
Eodem tempore \(i.e. sub mortem Stiliconis 408)/ quo accidit ut Hunni qui in Thraci exercitum habebant — multis amissis cum dedecore in fugam versi sunt. Vldes enim barbarorum Istri accolarum dux copiosissimo exercitu instructus fluvium trajecit & in Thracum finibus castrametatus est, & cum castra martis Mysiæ civitatem proditione cœpisset hinc in reliquam Thraciam excursiones fecit & inducias cum Romanis facere præ superbia dedignatus est \[vide]/ — Sed minas dum ille intonat & Romanis tributum quantum ipse vellet imperat — plurimi e Barbaris ad Romanos sponte deficiunt. — Vldes igitur vix tandem in ulteriorem fluvij ripam incolumis evasit cum ex suis multos amisisset: omninò autem illos quos Scirros vocant. Gens Erat hæc satis populosa antequam in hanc calamitatem incidisset. nam cùm hi in fuga posteriores essent, alij ex ipsis interfecti alij captivi et vincti Constantinopolim transmissi sunt. &c Sozom l 9 c 5.
Orientis ita imperium hostibus liberatum & summo cum decore gubernatum fuit præter omnium expectationem, utpote cum juvenis adhuc esset Imperator. At verò Occidens in perturbatione erat, cum multi tyranni insurgerent. Nam eodem tempore post Stiliconem interruptum Alaricus Gothorum dux cum pace ab Honorio petita fru{str}atus {es}set urbem obsidione cincta{m} oppugnat &c. vide lo{illeg} Sozo{illeg} c {illeg}
<179v>Vide et Socratem l 5 Proæm. de perturbationibus Imperij tum civilibus tum ecclesiasticis post Obitum Valentis. consecutis
Vide etiam Evagrium de peste universali 52 annorum incipiente biennio post Antiochiam a Persis captam lib 4 c 28. Author ponit hujus Vrbis obsidionem \paulo/ post deletam gentem Ostrogothicam in Italia, sed Marcellin ponit anno 543.
Ann Ol {Ar} Anno primo Arcad & Honor. A.D. 397 Arcad 4 & Honor 3 Coss. Terræ motus per dies plurimos fuit, cælum ardere visum est. Prosper Chrom. & Marcellin.
Post Gainæ oppressionem Isauri per montem Tauri discurrentes ingens dispendium reip. importarunt, contra quos Narbazaicus directus majus continuo rependit incommodum. Qua tempestate Roilus dux Scythiæ transivit Histrum & cum innumero exercitu vehementer Thracias populatus est ipsam regiam civitatem obsidere & subvertere minabatur. Supernis quem jaculis at fulminibus majestas divina percutiens & ipsum & omnem simul concremavit exercitum. Freculphi{illeg} chron Episcopi Lenoviensis Chron Tom 2. l 5. c 2. Claruit hic author sub Lodovico AD 840
Ad eundem Bonifacium \Freculphus/ refert et concessionem suprematûs & Templi Pantheonis. Ne ultra Bonifacium 3 historiam suam producit. Tom 2. l 5. c 27
Ponit \idem Freculphus/ Artaxerxem 40an Xerxem 2m Sogdianūm Dariū 19an Art{ax} 40an
— Lybi|iby|æ post * [96] prœlia crimen
Concidit Eorum rursus Oriente subacto
Consulæ defensæ surgunt Stilicone secures[97]
A little after
Post domitas a [98] Arctos, alio prorumpit ab axe
Tempestas, & nequa tuis intacta trophæis
Pars foret, Australis sonuit tuba, Moverat omnes
Maurorum Gildo populos quibus imminet Atlas
Et quos interior nimio plagas sole relegat:
Quos vagus humectat. Cinyps & proximus hortis
Hesperidum Triton & Gir novissimus amnis
Æthiopum, simili mentitus gurgite Nilum.
Venerat et parvis redemitus Nuba sagittis
& Velox Garamas: nec quamvis tristibus Amnion
Responsis alacrem potuit Nasamona morari.
Stipantur Numidæ ca{mp}i, stant pulvere Syrtes
Gætulæ, Pœnus jac{ulis} o{btexitur} a{er.} [99]
Non solam populi vitam debere fatetur
Armis Roma tuis; sed quod jucundius esset
Lucis honoratæ fructu, venerabile famæ
Pondus & amissas vires & regna recepit
Iam non prætumidi supplex Orientis ademptam
Legatis poscit Lybi|iby|am famulosve precatur
Dictu turpe, suos: sed robore freta Gabino
Te duce Romana tandem se vindicat ira.[100]
**
a [101] Advenio supplex non ut proculcet Araxen
Consul ovans, nostræ premant pharetrata secures
Susa, nec ut rubris Aquilas fi{illeg}gamus Arenis.
Hæc nobis, hæc ante dabas. Nunc pabula tantum
Roma precor. miserere tuæ pater optime gentis
Extremam defende famem: satiavimus iram
Siqua fuit. lugenda Getis & flenda suevis
Hausimus. ipsa meos horreret Parthia casus
Quid referam morbive luem, tumulos repletos
Stragibus, & crebras corrupto sidere mortes?
An fluvium per tecta vagum, summis minantem
Collibus? ingentes vexi submersa carinas
Remorum sonos & Pyrrhæ secula scusi.
Hei mihi, quo Latiæ vires, urbis potestas
Decidit? in qualem paulatim fluximus umbram.[102]
Odrysium paritur Getico * [103] fœdavimus Hebrum
Sanguine, Sarmaticas pariter prostravimus alas.[104]
— Incendia fumant
Muris nulla fides. Squalent populatibus agri,
Et medio spes sola mari. trans Phasin aguntur
Cappadocum matres stabulis abducta paternis
Caucasias captiva bibunt armenta pruinas,
Et Scythicis mutant Argei pap|b|ula sylvis.
Extra Cimmereas Taurorum claustra plaludes {sic}
Flos Syriæ servit. Spolijs nec sufficit atrox
Barbarus in cædem vertit fastidia prædæ
a [105] Ille tamen (quid enim servum, mollem pudebit)
Pro{illeg} victore redit.[106]
— duo nam fuere
Europæ Lybiæ hostes. Maurusius Atlas
Gildonis furias, Alaricum barbara Peuce
Nutrierat: qui sæpe tuum sprevere profana
Mente patrem. Thracum veniens e finibus alter
Hebri clausit aquis; alter præcepta vocantis
Respuit, auxilijs ad proxima bella negatis,
Abjurata palam Lybiæ possederat arva.[107]
Stilico Masceldelo amplis copijs Masceldelo traditis suppeditato navium numero qui sufficeret; bellum adversus Gildonem gesturū ablegat. Posteaquam ad eum locum [ubi sc. Gildo erat] pervenisset ubi commorari Gildonem audivisset \in/ audiverat, at in illum imperatum cum exercitu irruisset: acri prœlio commisso us adeo victor extitit ut Gildo [apud Zosimū Guido] sibi mortem laqueo fracta gula conscisceret. Zos. l 5.
Nam cum Barbaries penitus commota gementem
Irrueret R\h/odopen, & mixto turbine gentes.
Iam deserta suas in nos transfuderat arctos,
Danubij totæ vomerent cum prœlia ripæ
Cum Geticis ingens premeretur Mæsia plaustris
Flava Bistonios operirent agmina ampos.
Omnibus afflictis, & vel labentibus ictu,
Vel prope casuris, unus tot funera contra
Restitit, extinxit faces, agris colonos
Reddidit et leti rapuit de faucibus urbes.
Nulla{illeg} relicta foret Romani nominis umbra &c
Gunsericus Carthaginem inradit — Bleda et Attila Reges Hunnorum filij Mundozuchi, nepotes Valomari qui patruis Hectori et Rugilæ successerant, Thracias, Illyricum, Pannonias, Mæsias vastant. Annaliū Boiorum Aventini lib 2.
Avitus Pannonias amissas restituit post multa sæcula Romano Imperio. Ibid.
Longobardi sub id tempus (i.e. circa finem Theoderici vel paulo post forte ante A.D. 537) successu Boiorum invitati, in Pannoniam a qua Danubio discreti erant processerunt. Ib.
Finitum bellum Gethicum anno duodevicesimo, AD 555. Ibid.
De bello Attilæ, \&/ Longobardorum &c & plāctu Gregorij vide eundem.
Anno scdo Phocatis obit Gregorius. Sequitur Sabinian. Dein Bonifacius qui sedit mens 8. dies 20. Dein Bonif. 4 qui petijt a Phocate Pantheon. Regino.
Greg sedit {anno} 13 {me}{nse} {7} {Sabin} an 1. mens 5. d 9. Boniface an 8. mens 0. d 22. Ibid. Sed in cujus tempore vacationem præcedentem complecitur.
Phocatis an 2 obit Gregorius. Hermani contracti Chron. Marianus Scotus (id 4 Id Mart Indic 8. Marian) An 1 vel 2 Sigebert.
Sabinian sedet an 1. mens 5. d 9 Hermanni chron. / Ann 1 men 10 Marianus Scotus. / Obijt 11 Cal Mart. Ma Ibid / Cœpit An Phoc 3. AD 606. Ibid) An 2 vel 3 Sigebert.
Petit Sabinian \Bon 3/ suprematum. Herman
Boniface 3 sedet mens 8 d 22. Herman. / mens 10 Marianus Scotus obit 3 Id. Decemb. Ibid. AD 608 /
Bon 3 cœpit ann 4 Phocatis. Herman. / an 5 Phoc. AD 608 Marian Scotus /
Bon 4 cœpit an 5 Phocatis Herman / An 6 Phoc AD 609 Marian /
Bon 4 petit Pantheon anno 6to Phocatis. Herman: AD 609. / Ann 7mo AD 610 Marian. Scotus / Anno scdo Gregorij ipsius. Herman. Marian.
Guntheramnus Burgundiæ rex obit anno 4to Phocatis postquam regnasset an 33. Hermannus.
Anno primo Honorij & Arcadij \(A.D 398)/ Guildo comes Africæ rebellat, & Wisigothi rupto cum Romanis fœdere Alaricum regem creant qui regnat an 15. Sigebert
Anno 6to (a.D 403) Stilico pacem fratrum interturbare vo \Imperatorū interturbare/ volens Alaricum regem Gothorum fecit ordinari magistrum militum. Ib
Anno 10mo \(AD) 407/ incipit invasio Radagaisi. proximo anno vincitur. Ib.
AD 412 Alaricus Romani capit 9 Cal. Sept. anno 1164 conditionis suæ. Ib.
Eodem anno \[sub finem]/ cœpit Constantinus in Anglia et regnavit Ann 10. Habuit 3 filios Constantem Aurelium Ambrosium & Vtherpendragon qui ordine successerunt.
AD 424. Honorij 14. Wortegirnus Constantem (Constantini mortui filium) ex monacho in regem sublimavit, & vice Episcopi ipse capiti ejus diadema imposuit
AD 430. Valentiniani 3. Walamer Ostrogothorum regnum suscipiens reginat an 31.
AD 431 Valentiniani 4to. Constantij \Britt/ 8vo. Perempto Constante rege Britonum factione ut putatur Wortigerni Consulis, invasit regnum ipse Wortigernus. Eodem anno Saxones appulerunt
AD 432|3| \Valent {3}/ In Gallia cum Suptar rex Hunnorum Burgundiones nimis opprimeret: illi — se baptisari statim petierunt & statim Hunnis congressi pauci multa millia eorum peremerunt.
A.D. 434|5| Æ{tius} Va{len}ti{ni} {7} {Ætius} {con}ferens se ad Rugilam regē Hunnorum ejus {auxilio regreditur ad R}omanū solum.
<181v>A.D 436. Rugila rex Hunnorum fœderatus Romanorum moritur ei Bleda succedit Anno sc. Valentini 9. Eodem anno Wortigernus accipit uxorem filiam Hengisti ducis Saxonum.
AD 439 Wortigernus conjugis suæ precibus devictus mandavit Saxonibus ut redirent in Brittaniam, privatim tamen & cum paucis, sed illi cum maxima armatorum multitudine reversi sunt.
AD 441 Valentin 14 Bellum contra Burgundiones memorabile exarsit quo tota pene gens cum rege suo per Ætiū victa concidit.
A.D. 446 Valent 19 Ponunt quidam Anglos venisse in Brit{illeg}aniam & Ambrosiū Aurelium regnare cœpisse
AD 447 Ambros. Aurel Vortigerno incenso prœlium cum Saxonibus commitit, Hengistum perimit.
AD 440|9| Bleda interficitur ei succedit Attila
AD 456|5| Attila interficitur. 456 Filij Attilæ dum contendunt de regno, subjectæ Hunnis Gentes ab Hunnorum se excutiunt jugo. 457 \martiani 6/ Incipit Avitus. Theodoricus rex Visigothorum Suevos in Hispania vicit & regno eorū destructo regnum suum eo us extendit. Ardarico regi Gepidarum qui primus a servitio Hunnorum resilivit, Hernac fil Attilæ bellum indixit, 30000 Hunnis interemptis. incipit Vtherpendragon. Moritur Martianus. An 558 Hernac super Walambrum \regē Ostrogothorum/ inopinatò ruit et iterum vincitur. Incipit Majoranus. 459 Ostrogothi duce Theudemire Suevos vincunt & Hunnimundū regem capiunt sed iterū dimittunt. 460 Romani Biorgum Alanorū regem cum exercitu extin suo, in Venetia extinguunt. Hunni \sub rege Dinzic/ iterū ab Ostrogotis vincuntur
AD 526. Iustini 9. Clotharius \Cunctam/ fugato Go{illeg}demari Godemaro Burgundiam occupat. 527 Longobardi in Pannoniam transeunt 547 Hunnis terras Gepidarum invadentibus destructum est regnum Gepidarum penitus. Proximo anno post Hunos ab Albuino victos (vide locum.) Eodem anno.
AD 491 Hoc loco quidam ponunt initium regni Anglorum Sed libellus quidam de regibus Anglorum facit Arthurum totius Britanniæ monarcham us ad AD 542. Post Arthurum regnat Constantinus, dein Aurelius Cunanus, tum Wortiporius Dein AD 561 regnat Inalgo. Et post eum Cathericus cupus tempore dispersi sunt Britones & regni diadema amiserunt.
A.D. 470 Leonis 13. Mortuo Vtherpendragone succedit fil A{r}thurus.
<182r>AD 605 Phocæ 1 Vel 2 Greg obit. AD 606 Incipit Sabinian. 607 Obit, Sabin. & incipit Bonif. 3. AD 609. Phocæ 4|5| vel 6. Incipit Bonif 4 & petit Pantheon. Hæc omnia e Sigiberto.
AD 604 Phocas incipit. 606 Sabinian incipit sedet an 1 mens 5
<182v> [Editorial Note 33]{illeg}iri{bus} di{illeg} {illeg}sse an 62. Et tamen {illeg} alio loco {eum} a{illeg}egn{um} {illeg}natum annos 50 & v{illeg}{illeg}e annos 94.
Patavius l 12 \c 34 & 35/ De Doctrina Temporum {illeg} \& {l. 3} c 10 {illeg} {inponit}/ mortem Christi in medio ultimæ Hebdomadis
Christi in medio ultimae Hebdomadis Heb{illeg}{illeg} {illeg} & inponit dicit hostiam & sacrificium tunc cessasse Abominatio desolationis in Dan \c/ 9. & cap 12 \& forte 11/, ab Ire{n}æo cap l 5. c 25 & ab Hil{illeg}ario interpretatur de Antichristo in ultimis temporibus venturo. Petavius primum locum refert ad desolationem urbis, \Hierosol/ & secundum ad Antichristum \{illeg} existimat christū illuc {respexisse} Mat 24. dubitantur tamen)/ lib 12. c {illeg} 35. De doctr. Temp. & per Abominationem desolationis in cap. 9 intelligit tantum strag{em & ruinam} templi. Ibid. dubitantur tamen.
Euseb vercel. obit an 371 (Baron 371. § 116. Hieron chron Ambros eligitur 374 (Baron. 374. 9 ) vel forte mox post electum Damasum (Ruffin. l 2 c 11, 12 Socr l 4, c 25, 26 anno Damasi tertio (Paulin in Fast. )
Confligor dolore, quia Ecclesia domini quæ est in vobis [Vercellenses] sacerdotem adhuc non habet, ac sola nunc ex omnibus Liguriæ at Æmiliæ Venetiarum vel cæteris finitimis Italiæ partibus hujusmodi esset officio quod ex ea aliæ sibi ecclesiæ petere solebant. —— Apostolus Episcopum unius uxoris virum præcipit esse ] – non ut filios in sacerdotio creare Apostolica invitetur auctoritate. Habentem enim dixit filios non facientem — In Vercellensi ecclesia duo pariter exigi videntur ab episcopo, monasterij continentia & disciplina Ecclesiæ? Hæc enim primus in Occidentis partibus diversa inter se Eusebius sanctæ memoriæ conjuxit {sic}, ut et in civitate positus instituta monachorum teneret & ecclesiam regeret jejunij sobrietate. Multum enim adjumenti accedit ad sacerdotis gratiam si ad studium abstinentiæ & normam integritatis juventutem astringat & versantes intra urbem abdicet usu urbis et conversatione. — Eusebius pro fie exilij dura præoptavit at Elegit, conjuncto Sibi sanctæ memoriæ Dionysio — Hæc igitur patientia in sancto Eusebio monasterij coaluit usu & durioris observationis consuetudine hausit. laborum tolerantiam. Nam hæc duo in attentione Christianorum devotione præstantiora esse quis ambigat clericorum officia et Monachorum instituta. Ambros. ad Vercellenses Epist 82.
\Quando eos terremus ne adulterinis conjugijs hærendo pereant/ Solemus Adulteris hærentibus in Adulterinis conjugijs proponere continentiam Clericorum: qui plerum ad eandem [con{illeg}tinentiæ] sarcinam subeundam capiuntur inviti, eam susceptam us ad debitum finem domino adjuvante, perducunt. Dicimus ergo eis: Quid si et vos ad hoc subeundum populorum violentia caperemini, nonne susceptum caste custodiretis officium repente conversi ad impetrandas vires a Domino de quibus nunquam antea cogitastis? Sed illos, inquiunt honor plurimum consolatur Respondemus, et vos timor amplior moderetur. Si enim hoc multi Dei ministri repentè at inopinanter impositum susceperunt, sperantes se illustrius in Christo fulgere: quanto magis vos adulteria cavendo vivere continenter debetis, metuentes non in regno Dei minùs lucere, sed in gehennæ ignibus ardere. Augustin \lib 2/ de Adulterinis conjugjijs {l} in fine.
Dixit dominus: Omnis qui dimiserit uxorem suam præter causā fornicationis facit eam mœchari. Vti propterea, quia cum esset pudica cum viro tamen dimissa cogitur per incontinentiam vivo priore alteri copulari, et hoc est mœchari. Quod si hoc ista non fecerit, tamen pb xml:id="p183v" n="183v"/> ille quantum in ipso est facere compulit & hoc ei Deus peccatum, etiamsi illa casta permaneat, imputabit. Sed quis nesciat quam sint rarissimæ quæ ista pudice vivant cum viris ut etiam si ab eis dimittantur alios non requirant. Augustin ib.
Quid Autem dicit Augustinus diversa genera votorum recensens, dicit. Alij virginitatem ipsam ineunte ætate vovent. & paulo post. Quid autem dicit ait [Apostolus] de quibusdam quæ voverunt et non reddiderunt? Habentes, inquit, damnationem quia primā fidem irritam fecerunt. Quid est, primam fidem irritam fecerunt? Voverunt et non reddiderunt. Nemo ergo positus in monasterio frater, dicat: Recedo de Monasterio: ne enim soli qui sunt in Monasterio, perventuri sunt ad regnum cælorum & illi qui ibi non sunt, ad Deum non pertinent. Respondetur ei: sed illi non voverunt, tu vovisti, tu respexisti: &c D. Augustinus in Psal 75 prope finem.
Cernimus nudis philosophos corporibus algere; ipso etiam conjugiorum usu magistri abstinent: hæretici sicco panis cibo vivunt. Sed qui tandem ociosi hujus propositi profectus est? Totum hoc inane at ridiculum est & cum ipsis superstitionis causis miserabile. Deo ergo vovenda sunt, contemptus corporis, castitatis custodia, jejunij tolerantia. At ideo ait: Et tibi reddetur votum in Hierusalem. Vota enim tantum Ecclesiasticæ religionis utilia sunt: quæ cum et dignis deo cantionibus et propositæ in Ecclesia observantiæ studio probantur: tum digni erimus pro quibus deum sanctus spiritus interpellet. Hilarius in Psal 64.
Basilius Siquis posteaquam intra reliquorum fratrum societatem adscriptus fuerit factam jam ad se professionem jam resciderit, is perinde aspici debet ut qui in Deum peccaverit, quem videlicet ἐφ᾽ οὗ, ϗ ἐις ὃν τὴν ὁμολογίαν τῶν συνθήκων κατέρετο, quem videlicet professionis suæ testem adhibuerit cui solemni se voto obligarit. Si verò in Deum quis peccaverit, inquit, quis orabit pro eo? Etenim qui seipsum Deo semel devovit, hic, si ad aliud deinde vitæ genus transivit|erit|, sacri sacraverat, veluti subterfuratus sit. Basil{illeg} Quæ \Reg./ fuse explic. in libro de virginitate circa medium damnat eas virgines quæ postquam virginitatem Christo devoverint et desposatæ fuerint qu{illeg} ad carnis vitia deflectunt ac viris junguntur.
Deni et Nazarei [sic vocabant monachos] sponte se offerunt: & quicun aliquid voverit et non impleverit voti reus est. Vnde et de viduis dicitur: Cum luxuriatæ fuerint in Christo nubere volunt, habentes damnationem, quia primam fidem irritam fecerunt. Melius est enim non promittere quam promittere et non facere. Hieron. in Ezek {44} 44.
Si virgo nupserit virgo, non peccavit. Non illa virgo quæ semet dei cultui dicavit. Harum enim siqua nupserit habebit damnationem, quia primam fidem irritam fecit. Si autem hoc de viduis dictum objecerit, quanto magis de virginibus prævalebit: cum etiam his non liceat quibus aliquando licuit? Virgines enim quæ post consecrationem nuperint, non tam adulteræ sunt, quàm incestæ. Hieron l 1 adv. Iovinian. ante medium.
Sacerdotium ex virginum ordine præcipuè constat, aut si minus {illeg} e verginibus certe ex monachis. Quod si ex monachorum ordine ad illam functionem obeundam idonei non sufficiant possint cooptari \præsto sint/, ex his creari Sacerdotes solent qui a suis se uxoribus continent, aut secundum unas nuptias versantur in viduitate versantur. Epiphan Hær. l 3. tom 2. in epilogo c 21, expositionis fidei Cath. in fine Hæres
Eum qui adhuc in matrimonio degit, ac liberis dat operam tametsi unius sit uxoris vir, nequaquam tamen ad Diaconi, Presbyteri, Episcopi aut Hypodiaconi ordinem admittit: Sed eum duntaxat, qui ab unius uxoris consuetudine sese continuerit, aut ea sit orbatus: quod in illis locis præcipue fit ubi Ecclesiastici canones accuratè servantur. Atenim \(dices)/ nonnullis ad huc in locis Presbyteri Diaconi & Hypodiaconi liberos suscipiunt. Respondeo, non illud ex canonis auctoritate fieri, sed propter hominum \per remissam ραθυμήσασαν διάνοιαν/ ignaviam quæ certis temporibus negligenter agere solet. \cogitationes quæ nonnunquam hominibus contingunt/. Epiphan Hæres l. 2 Tom 1 Hæres. 59. c 4.
Quàm resistebam ne ordinarer: postremò cum cogerer, saltem ordinatio protelaretur. Sed non valuit præscriptio prævaluit impressio. Tamen ordinationem meam occidentales \Episcopi/ judicio, Orientales etiam exemplo probarunt. Et tamen neophytus prohibetur ordinari. Ambr ep 82 ad Vercellenses.
Martyres tibi quærantur in cubiculo tuo. Hieron. ad Eustochium de custodia virginitatis ep 22.
Piget dicere quot quotidie virgines ruant quantas de suo gremio mater perdat Ecclesia — Videas pleras Viduas atequam {sic} nuptas infelicem conscientiam mentita tantum veste protegere. Quas nisi tumor uteri et infantum prodiderit vagitus, erecta cervice & ludentibus pedibus incedunt. Aliæ vero sterilitatem præbent necdum nati hominis homicidium faciunt Nonnullæ cum se senserint concepisse de scelere abortij venen\a/ meditantur & frequenter etiam ipsæ commortuæ trium criminū reæ ad inferos perducuntur homicidæ sui, Christi adulteræ, necdum nati filij parricidæ. — Et si quando festivæ et lepidæ volunt videri ubi se mero ingurgitaverint, ebrietati sacrilegium copulantes aiunt: Absit ut ego me a Christi sanguine abstineam: — Hæ sunt quæ per publicam notabiliter incedunt et furtim oculorum mutibus adolescentium greges post se trahunt. — Pudet dicere, proh nefas. Triste sed verum est: Vnde in Ecclesias agapetarum pestis introijt? Vnde sine nuptijs aliud nomen uxorum? imò unde novum concubinarum genus? Plus inferam {illeg}: Vnde meretrices univiræ" Eadem domo uno cubiculo, sæpe uno tenentur & lectulo, & suspicios nos vocant si aliquid existimamus. — Clerici ipsi quos et magisterio esse oportuerat pariter et timori, osculantur capita matronarum, et extenta manu, ut benedicere eos putes velle, si nescias precia accipiunt salutandi. Illæ interim quæ sacerdotes suo viderint indigere præsidio eriguntur in superbiam &c. Hieron ad Eustochium de custodia virginitatis. ep 22.
Tantum Ecclesiarum Orientalium
Nihil mirum videri vobis debet fratres charissimi, quòd tam frequenter exponi fides cœptæ sunt. Necessitatem hanc furor hæreticus imponit. Nam tantum ecclesiarum Orientalium periculum est, ut rarum sit hujus fidei, quæ qualis sit vos judicate, aut sacerdotes aut populum inveniri. — Nam abs Episcopo Eleusio & paucis cum eo, ex majori parte Asianæ decem provinciæ intra quas consisto, vere Deum nesciunt. Hilarius de Synodis p 324. script tertio anno exilij inter \post/ concil Syrmiense, ante concil Ariminense, sed cum concil Ariminense modo indiceretur.
Filius patri subjectus est, ut auctori: nec se per rapinam Deo cujus in forma manebat, æquavit {illeg}. Hilarius de Synodis p 327
Pater et filius una substantia non numerice & specifice & similitudine \Totus de toto, natus voluntate Patris./ Hilar. ib. V{ide} & de Patris et filij unitate.
Athanasius de incarnatione Verbi: Si adoras hominem, eo quod ibi. inhabitet Dei verbum: una opera adora quo sanctos, ob Deum qui in illis domicilium habet. Et in Evangelio de sanctissima Deipara, invocationis Mariæ exemplum recitat: Audi filia Davidis & Abrahæ &c
Ambrosius in præcatione secunda præparantis Missam: Vt efficax, ait, hæc mea sit deprecatio, beata Mariæ Virginis suffragia peto Apostolorum intercessionem imploro, Martyrum preces deposco Confessorum Orationes expostulo.
Ephræm lib 1 de compuctione Cordis c 13: Grex tuus electus, Monachorum quo conventus et omnium sanctorum qui Placuerunt ante te qui nunc in Paradiso exultant, jam deprecantur pro me me et obsecrant te solum amatorem hominum. Exaudies quo eos & salvabis me obsecrationibus eorum. Ego vero per eos tibi gloriam et laudem offeram, qui exaudisti orationes eorum quæ pro salutæ animæ meæ profusæ sunt.
Alia quadam [forsan sed Quære] opinione Athanasius dixit in libro de interpretatione Psalmorum [ad Marcellinum Tom 3:] Non sunt Psalmorum verba immutanda, sed ut scripta sunt recitanda: ut sancti qui ista verba suppeditarunt, sua esse agnoscentes, comprecentur nobiscum.
Christianos Gentilibus meliores fuisse ad us tempora Iuliani Imp. Abunde constat ex Sozom l 5. c 16. Epistolam Iuliani citante.
Orosius l 7 c 25
Decima persecutio — omnibus præcedentibus gravior fuit et diuturnior duravit annos 10. In tantum fervebat ut in 30 diebus viginti millia coronarentur, ecclesijs et sacris libris combustis. In Anglia pene tota fides exterminata est. Fasciculus temp Treviris pene tota est martyrizata est per Rictiovarum. Fascic Temp. Hic nomin inter nomina pluvium Martyrum. una loco addit addit diversis in loc innumerabiles martyres passos ponit una vice innumerabiles \martyres/, altera 37|0|000, tertia 270, quarta 37000, quant|inta| {sic} Trevirin pene totam martirizatam per Rictiovarum, Deni alios addit innumeros infinitos numero passos esse in hac persecutione quorum nomina desis scripsit in libro vitæ.
Secundi Concil 2 Arelatense can 2 Sanxit: Assumi aliquem ad sacerdotium non posse in vinculo conjugij constitutum, nisi fuerit promissa conversio non oportet. Can 3 Siquis de clericis a gradu diaconatus in solatio suo mulierem præter aviam matrem sororem, filiam neptem vel conversam secum uxorem habere præsumpserit a communione alienus habeatur. Can 10 Citatur Concil. Nicæn. Can 16 Photinianos, sive Paulinianistas secundum patrum statuta, baptizari oportet. Can 17 Bonosiacos autem ex eodem errore venientes (quos sicut Arianos baptizari in Trinitate manifestum est) dum interrogati fidem nostram ex toto corde confessi fuerint, cum Chrismate & manus impositione in Ecclesia recipi sufficit. Can 33 De puellis quæ se voverunt Deo & præclari nominis decore floruerint si post 25 annos ætatis ad terrenas nuptias sponte transierint, id custodiendum esse decrevimus, ut cum his, cum quibus se obligaverint, communione priventur. — Concilium hoc erat frequens & ex multis provincijs convocatum Anno 326 circiter. Hujus \Concilij/ Canon 3 p{illeg} relatus est ad can 4 Concil nicæn. Nempe Episcopos Presbyteros & Diaconos qui sine uxores sunt nnon habitare cum fæmina aliqua nisi ea fuerit provectæ ætatis aut mater aut soror aut amita avia. Vult Baronius ex hoc canone pr indicari continentiam nuptorum Cler. sed canon tantum est de innuptis.
Diaconi, quicun ordinantur, si in ipsa ordinatione protestati sunt & dixerunt velle se conjugio copulari quia sic manere non possunt: hi si postmodum uxores duxerint in ministerio maneant, propterea quod eis Episcopus licentiam dederit. Qui cun sane tacuerint & susceperint manus impositionem professi continentiam & postea nuptijs obligati sunt, a ministerio cessare debunt. Can 9 Concil. Ancyrani celebr A.C. 314.
Secundis nuptijs implicatos Ariani non constituebant Sacerdotes. Epiphan Hier 30. Ebonæorum c 5. Monogami Sacerdotes in lege solemmodo permissi (Tertull. de monog c 7. Levit 21 de summo sacerdote). Sic et inter Gentiles Flamen (inquit Hieron ad Ageruch Ep 11 unius uxoris ad Sacerdotium admittitur: Flaminea quo unius mariti eligitur uxor: ad Tauri Ægyptij sacra semel maritus assumitur. Sic Apostolus (1 Tim 5) vidua eligatur non minus sexaginta annorum quæ fuerit unius viri uxor. Tertullianus de monog. pluribus ostendit praxin ecclesiæ
Ἐπὶ δὲ τῶν τελευτησάντων, ἐξ ὀνόματος τὰς μνήμας ποιοῦνται, προσευχὰς τελοῦντες ϗ λατρείας ϗ ὀικονομίας. Iam vero quod ad mortuos spectat, nominatim eorum celebrantes Epipham Exposit fid in fine hæres c 23.
Cavendum nequis Psalmos \τοῖς ἔξωθεν ρήμασι/ secularibus ad eloquentiam verbis ornet, neve conetur dictiones immutare aut omninò aliud pro alio substituere, sed simpliciter, ut scripta sunt recitet & psallat, {quem}{illeg} ὑπὲρ τοῦ τοὺς διακονήσαντας ἁγίους ἀυτὰ, ἐπιγινώσκον τας τὰ ἑαυτῶν συνεύχεθαι ἡμῖν, ut sanctiqui ista \verba/ suppeditarunt, sua esse agnoscentes comprecenter {sic} nobiscum, magis autem ut et spiritus sanctus qui ita locutus est in sanctis conspiciens sua ibi verba resonare συνατιλάβηται ἡμῖν nostram operam coadjuvet. Athan. ep. ad Marcellinum de interpretatione animadvertunt, ludibrio habent, sed contra sanctorum voces exhorrent & ferre nequeunt.
<186v> [Editorial Note 34]{Bar|a|ronij} {illeg} confessio Hieron. Primi monachi ex Hieron. Cultus sanctorum ex Epiphan in fin.
Aurelianus cum vastatum Illyricum ac Mæsiam deperditam videret, Provinciam trans Danubium Daciam a Trajano constitutam sublato exercitu et provincialibus reliquit, desperans eam posse retineri, abductos ex ea populos in Mæsiam collocavit appellavit suam [eam] Daciam quæ nunc duas Mæsias dividit vopise in vita Aurel.
Iornandes in lib. de regn. success. loquens de Dacia Provincia trans Istrum a Trajano facta, sic scribit: Sed Gallienus eos dum regnaret amisit: Aurelianus Imperator, evocatis exinde legionibus in Mæsia collocavit, ibi aliquam partem Daciam Daciam mediterraneam, Daciam Ripensem constituit.
Abductos Romanos ex urbibus & agris Daciæ in media Mæsia collocavit. & est in destra Danubio in mare fluenti cum ante fuerat in sinistra læva. Eutropius.
Olymp. 269. 1. Ann 13 Diocl. Ann 298 Dni. Achilleus victus. Euseb Chron.
A.D. 394 Carporū et Bastarnarū gentes in Romanū solū translatæ. Ib.
300. Britanniæ receptæ.
301. 60 Millia Alanorum cæsa.
Olymp 270.1. An diocl 17. Ad 302 incipit persecutio
AD. 303 Dioclesianus et Maximianus Augusti, insigni pompa Romæ triumpharunt antecedentibus currum eorum Narsei conjuge sororibus liberis et omni præda qua Parthos spoliarunt.
AD 304. An Diocl 19. mense Martio in diebus Paschæ, Ecclesiæ subversæ sunt. secundum Antiochenos annus 351.
Ad 305. Diocl. & Max. purpuram deponunt. secundo Persecutionis anno.
AD 307. Quarto persecutionis anno Diocl. \Constant./ incipit \regnare/ exorsus. Regnat an 30. mens 10
309 Severus interficitur. Licinius incipit.
311 Galerius Maximianus moritur
312 Maximinus persecutione in Christianos facta, cum jam a Licinio puniendus esset, apud Tarsum moritur.
313 Maxentius a Constantino superatus occiditur.
321 Licinius Christianos de Palatio suo pellit
324 Licinius occiditur
332 Edicto Constantini Gentiliū templa eversa sunt. Romani Gothos vincunt
331 Athanasius ordinatur Episcopus. Constantinopolis dedicatur.
322 Alexandriæ decimus octavus episcopus ordinatur Alexander.
358 Alemanni a Iuliano ccæsi oppressi. Prosper
360 Synodus apud Ariminum. Prosp
361 Omnes toto orbe penè Ecclesiæ sub nomine pacis et Regis Arrianorum consortio polluntur Prosp
362 Incipit Iulianus. Euseb Prosp
Anno 6to Iustini & 4to Leovogildi Gepidarum finem accepit qui a Longobardis prœlio superati &c Iohannes Abbas
Anno 7o Iustini Alboinus interficitur & Thesaurus ejus cum conjuge in Rei pub. Rom. ditione cum conjuge cedit, & Longob. sine Rege & Thesauro mansere
Anno 5 Tiberij & 13 Leovigildi, Longobardi in Italia regem sibi ex suo genere eligunt vocabulo Antaric cujus tempore et milites rot|m|ani omnino cœsi sunt & terminos Italiæ Longob. sibi occupant
Anno 10 Iustini, 8 Leovig. Bandarius gener Iustini a Longobardis prœlio vincitur
<187v>Diocles 8 & maximiano 8|7| Coss. Persecutio Christianorum. I|Ex| Idatij episcopi Fastis Consu/laribus\
Diocles 9 & Maximiano 8 Coss. Diocles & Max deposuerunt purpuram.
Constantio 6 & Maximiano 6 diem functus Constantius & postea levatus est Constantius 8 Kal Aug.
Anno 2 post Consulatū Decimum (Maxentij tertio \Coss/) diem functus Maximianus senior.
Maximiano 8 Cos (quod est Ruffino & Volus.) diem defunctus Maximianus junior
350 Constantino 2 & Licinio 2 Coss (quod est Maxentio IV solo) victus et occisus Maxentius. ad
Paulino et Iuliano Coss occisus Licinius. Proximo anno Vicenalia Constantini.
Valente 5 et Valentin. Iun. Coss victi et expulsi sunt Gothi a gente h|H|unnorū et suscepti a Romanis. Proximo anno rebellarunt.
416 Valente 6 et Valentini 2 Coss 5 Id August Valens vincitur a Gothis, & toto anno per diocesim Thraciarum et Scythiæ et Mæsiæ Gothi habitaverunt simul et eas prædaverunt, deinde us ad portas urbis constantinopolitanæ venerunt.
Ausonio et Olybrio Coss. Theodos fit Aug. 14 Kal Feb. Ipso anno multa bella Romani cum Gothis commiscuerunt. Deinde victoriæ nunciatæ sunt adversus Gothos Alanos at Hunnos 15 Kal Decemb.
Gatiano {sic} 5 & Theodos Aug. Coss. victoriæ nuntiatæ sunt amborum Augustorum. Et ipso Anno ingressus est Theod. Constantinopolim 18 Kal Decemb. Proximo anno Athanaricus rex Gothorum obit 4|8| Kal Feb.
420. Antonio et Syagrio Coss. Obit Valent et Vniversa Gens Gothorum cum rege in Romaniam se tradiderunt 5 Non Octob.
Hæc ex Idatij Episcopi Fastis Consularibus
Constantinus vincit Sarmatas et Gothos alias barbaras nationes Euseb l 10. 8
India duplex, citerior (forte Chorasan) et ulterior. Eus l 10. 9
Sub mortem Valentiniani in orientis regno Gothorum Gens sedibus suis pulsæ per omnes se Thracias infudit armis urbes et agros vastare feraliter cœpit. Et Valens ab hostibus circumventus in prædio quò ex bello trepidus confugerat exustus est: [annis in imperio cum fratre primo & post cum filijs patris quatuordecim \pariter/ exactis.] Quæ pugna initium mali Romano Imperio tunc et deinceps fuit. Ruffin. in calce Euseb. l 11. 13
Theodosius regnat annos septendecim Ruffin l 11. 34.
Constantinus fit Imperator Iulij 27o Anno Olymp 271. 1. et simul incipit Maxentius. Tripart. Hist. l 1. 4 Et Anno septimo regni sui, signo crucis in cælis conspecto fit christianus et statim vincit Maxentium. l 1. 5
ol 270. 17 Veturius Magister Militiæ Christianos Milites persequitur, paulatim ex illo jam tempore persecutione adversum nos incipiente.
18 Galerius Maximianus superato Narseo et uxoribus et liberis sororibus ejus captis a dioclesiano ingenti honore suscipitur.
18 Dioclesianus & Maximianus Augusti insigni pompa Romæ triumpharunt ante cedentibus currum eorum Narsei conjuge sororibus liberis & omni præda qua parthos spoliaverant. Decima Persecutio
19 Decimo nono anno Dioclesiani Mense Martio in diebus Paschæ Ecclesiæ subversæ sunt
<188r>20. Secundo \anno/ persecutionis Dioclesianus Nicomediæ, Maximianus Mediolani Purpuram deposuerunt.
Olymp 271:2. Quarto persecutionis anno Constantinus regnare exorsus.
273:4. Maxentius – a Constantino superatus occiditur. (6to Constantini)
274.4. Licinius Christianos de palatio suo pellit
275.3 Licinius occiditur
277.3 Edicto Constantini gentilium templa eversa sunt.
Hadrianus Trajani gloria|æ|m invidens statim provincias tres reliquit quas Trajanus addiderat, id est Assyriam Mesopotamiam et Armeniam, revocavit exercitus ac finem Imperij esse voluit Euphratem. Idem de Dacia facere conatum amici deterruerunt, ne multi cives Romani Barbaris traderentur; propterea quia Trajanus victa Dacia ex toto orbe Romano infinitas eo copias transtulerat ad agros et urbes colendas. Dacia enim diuturno Bello Decibali fuerat exhasta Eutrop l. 8.
Auruspicinam ego nullum cum maleficiorum causis habere consortium judicio, ne ipsam aut aliquam præterea concessam a majoribus religionem genus esse arbitror criminis; Testes sunt leges a me in exordio Imperij mei datæ quibus unicui quod animo imbuisset colendi libera facultas tributa est. Nec auruspicinam reprehendimus, sed nocenter exerceri vetamus Dat 4 Kal. Iunij Trevir. Gratiano A. 2, & Probo Coss. Hæc Valentinianus l 9 de Malef et math. Cod. Theod. Bar Ann 371. 129, 130, 131
Valentinianus prætermisit aram Victoriæ in Capitolio stare, illic Gentiles senatores sacra facere Annal 371, 130. Dat etiam previlegia sacerdotibus gentilibus. Annal 371 131.
Ex Ammiano Marcellino l. 31.
Hunnorum gens monumentis veteribus leviter nota ultra paludes Mæoticas glacialem oceanum accolens omnem modum feritatis excedit. — Hoc expeditum indomitum genus hominum genus externa prædandi aviditate flagrans immani per rapinas finitimorum grassatum & cædes, ad us Achaiam pervenit.
Sozom l 7. c 4. Zosimus.
Erant vandalis tunc (tempore Constantini) ab oriente Gothi ab occidente Marcomanni a Septentrione Hermunduri a Meridie Hister, qui et Danubius dici{tur.} Hic ergo Vandalis commorantibus bellum indictum est a Geberich rege Goth{o}rum ad littus prædicti amnis Marisiæ ubi tunc diu certatum est ex æqua{li} sed mox ipse rex Vandalorum Vuisimar magna cum parte gentis suæ prosternitur. Geberich vero ductor Gothorum eximius superatis deprædatis Vandalis ad propria loca unde exirat remeavit. Tunc perpauci Vandali qui evasissent collecta imbellium suorum manu infortunatam patriam relinquentes Pannoniam sibi a Constantino Principe petiere ibi per 40 annos plus minus sedibus locatis Imperatorum decretis ut incolæ famularunt. Vnde etiam post longam ab Stilicone magistro militum {illeg} invitati Gallias occupavere ubi finitimos deprædantes non adeo fixas sedes habuere Iornand de reb. Geticis.
— At vero ubi milites principe meliore mutato fiduciam acceperunt Gothos impetere tentant eos Thraciæ finibus pellunt: sed Theodosio principe pæne tunc ad disperationemægrotante, datur iterum Gothis audacia diviso exercitu Fridigernus ad Thessaliam prædandam, Epiros et Achaiam digressus est: Alatheus vero & Safrac cum residuis copias Pannoniam petierunt. Quod cum Gratianus Imperator qui tunc Roma in Gallias ob incursionem Vandalorum recesserat, comperisset; quia Theodosio fatali desperatione succumbenti Gothi magis sævirent mox ad eos collecto venit exercitu
Qnno 400 Alaricus \Occidentem {depopulaturus}/ in Dalmatiam \at hinc/ Iornandes scripsit in Pannoniam transit, eas late depopulans, ducibus Honorij patientibus percursavit. Has vero clades a Gothis cæteris Barbaris eorum socijs per superiores annos illatas D. Hieronymus Epistola tertia his verbis expressit Viginti et eo amplius anni sunt &c —
401 Ab hoc tempore us ad Caroli magni Imperium omnium calamitatum aut præsentium sensu aut impedentium metu perculsa |Italia| nunquam quieverit verum humanorum malorum extrema omnia passa sit. At ecclesia Dei quæ paulo ante constuta per Constantium inde per annos centum in aliqua esse dignitate ac potentia cœperat, maximam ex omni parte la jacturam labem contraxerit. Cæterū Alaricus Gothis Alanis Hunnis aliquot subsequentibus ex inferiore Pannonia digressus recto itinere in superiore us ad Alpes Noricas venit &c
402 They fight at Polentia wth great slaughter on both sides, ye Goths being at first prevailing but at lenght being {illeg} put to flight. After this he recollects his forces & fights again but is again beaten & forced to fly into own seats.
404 Incipit expeditio Radagaisi. Zosimus dicit fuisse 400000. C {sic}
405 Cum Stilico Radagaisum Florentiæ obsidione implicitum ac montibus undi septum in saltibus Apennini teneri audiret, ne copiam habere acieri {sic} explicandæ et dilatand{æ|i|} ad pugnam exercitus cerneret, tanta felicitate cum suis longe paucioribus aggreditur ut salvis suis omnibus bararorum {sic} amplius centum millia straverit. Id quod D. Augustinus libro de civitate Dei quinto narravit. Cum Radagaisus, inquit, agmine ingenti et immani jam in urbis vicinia constitutus Romanis cervicibus immineret, uno die tanta celeritate sic victus est ut, ne uno quidem non dicam extincto, sed nec vulnerato Romanorum multo amplius quam centum millium prosternerentur ejus exercitus, at ipse cum filijs mox captus pœna debita necaretur. Radagaisus inde tanta clade accepta pavidus sese cum reliquiijs exercitus in collem Fæsularum recepit sed ubi se ne prœlio confligere Stilico ad obsidionem conversus ne hominem quenquam inde evadere ne aliquid eo importari commeatus est passus. Ita ubi sese ne prelio {sic} confligere propter angustiam loci ne diu ibi propter penuriā sustinere clam fugiens captus est et occisus. Barbari autem fere omnes cum famem diutius tollerare non posssent in deditionem se tradiderunt. Et cum passim a dominis tanquam pecudes venderentur singuli greges pro multitudine capitum singulis aureis venierunt.
Anno 416. Honorius pacem cum Gothis pepegit, pacatis jam Gallijs et Hispanijs.
417 Vallia rex Gothorum Vandalos et Alanos socios eorum armis adortus est et prœlio vincit Vandalos
418 Vallia victoriam obtinet. Incipit bellum inter Vandalos et Suevos
420 Vallia exercitus in hispaniam adversus Alanos ducit. Ab eo tempore Alani fracti se Vandalis subjiciunt
\Constantius &/ Vallia continuato in Lusitania bello Alanos et Suevos apud Emeritam acie superarunt. In Suevorum inde regem Ermenericum Gundericus rex Vandalorum orto inter populos dissidio prœlio in Gallæcia provocavit
417 In hispania Vallia rex Gothorum non solum ut promissa Honorio præstaret sed etiam ut præda populum suum augeret latius ditionis sua fines produceret Vandalos et Alanos socios eorum armis adortus est Huic Bello Constantius imperatoris dux \& Placidiæ Maritus/ interfuit ut testatur Iornandes
419. Vallia rex ut notat Prosper crebris Vandalorum nobilitatus victorijs laborum quasi suorum \me/|r|cedem a Constantio postulavit ut sibi in Gallia sedes restitueret ac Fœdus confirmaret, cui Constantius ex h|H|onorij authoritate assensit & sancito fœdere Aquitaniam ei secundam concessit exceptis paucis urbibus. Ea pars Aquitaniæ post Vasconia dicta est. Ita Gallia a tribus potissime dominis hoc tempore possessa est Romanis Burgundionibus & Gothis. Romani omnia tenuerunt a Rheno ad Ligurin exceptis Armoricis civitatibus quæ usurpata libertate defecerant. Gothis cis Ligurin, Burgundiones ultra R\h/odanum habitarunt. Hispaniam vero citeriorem partim Romani partim Gothi ulteriorem fere Vandali cum socijs possederunt.
420 supra
421 Honorij|us| cum bellum in Hispania a Gothis fortiter in hispania cum Vandalis geri audiret in spem ejus Provinciæ recuperandæ adductus Castinum magistrum militum ut Gothis auxilio esset in Hispaniam destinavit, Bonifacio comite Africæ illi adjuncto ut cum classe ex Africa præsto esset. Anno proximo in Hispaniam profecti sunt & primo bellum insigniter gerunt sed statim facto dissidio, redit Bonifacius Africam et Vandali ex improviso vincunt Castinum. Hoc anno \422/ etiam Hunni e Scythia egressi rursus Thraciam incursant.
423 Obit Honorius; eo regnante in Pannoniam Hunni, in Hispaniam Vandali Alani Suevi et Gothi in Galliam Alani Burgundiones et Gotti certis sedibus permissis accepti
425 (aut ante) cum Motus inter Ioannem et Valentinianum 3 cum Theodoricus rex Gothorū audiret, rupto fœdere bellum infert Romanis, sed et ex finibus egressus propinqua loca omnia in Gallia populatus est. et {sic}
427 Hoc anno Theodoricus prœlio vincitur per Ætium ducem, et pacē petit. At ita secundo bello Gothico finis imponitur. Eodem anno {vel} Vandali (quorum omnium utrius sexus & omnis ætatis fuere octuaginta) in Africam trajecere omnibus regibus Gunthario et Genserico fratribus. Omnia statim vastant.
428 Franci novam irruptionem fecerunt, quorum rex Clodio trans Rhenum in Thuringia Castrum Dispargum tenebat.
429 Vandali vincunt Romanos in prœlio, dein Mauritania in Numidiam reliquam Africam contendunt et Bonifacio resistere nequeunte eam vastare instituunt. Siquidem oppida ipsa excidunt, agrestes alio cæde sternunt alios fuga dispergunt, Ecclesias sternunt
434 Vandali varijs prælijs a Romanis fatigati, pacem faciunt.
440 Gensericus Carthagine capta invadit sciciliam.
Ad annum 500 scibit Baronius: Iam tutum redditum erat commercium inter Africanos et Italos cum sancivisset fœdus Rex Theodoricus cum Wandalorum rege a quo hactenus frequentes fiebant in solum Italicum incursiones. Stabilita est enim inter eos pax fœdere nuptiarum, data ei in matrimonium Amalafrida. De qua inita inter illos concordia hæc Enodius in Panegyrico Theodorici: Quid castigatas Wandalorum ventis parentibus elo{illeg}quar deprædationes, quibus pro annua pensione satis est amicitia tua? Evagari ultra possibilitatem nesciunt. Duce sapientia affines esse meruerunt quia obedire non abnuunt. Ann 500 sec 11
|☞| Irenæus l 5. c 50, dicit: Iohannem in Apocalypsi vidisse \easdem/ plagas Phialarum universaliter accipere gentes quas olim particulatim accepit Ægyptus; & vidisse profectionem populi ex Ægypto fuisse typum et imaginem profectionis Ecclesiæ ex Gentibus. Et Subdit se hanc explicationem ab antiquo præsbytero magna cum animi refectione didicisse.
De Apocalypsi testantur Dy|i|onysius Areopagita. Iust: Mart. Irenæus, Hyppolitus, Theophilus, Clemens Alexandrinus, Origenes, Dionysius Alexandrinus Athanasius, Chrysostomus, Epiphanius, Cyprianus, Hieronymus, August. Ambros. &c) & insigne est illud Tertulliani: Etsi Apocalypsin, inquit, Marcyon respuit, ordo tamen episcoporum ad originem recensus in Iohannem stabit autorem. Contra Marcionem cap 5.
Siquis exquirat causam propterquam in omnibus Pater communicans filio solus scire et horam et diem a Domino manifestatus est, ne aptabilem magis, ne dentiorem ne sine periculo alteram quàm hanc inveniat in præsenti: quoniam cum solus verax magister est dominus, ut discamus per ipsum super omnia esse patrem. Etenim Pater ait major me est, & secundum agnitionem ita præpositus esse pater annunciatus est a domino nostro. If any one seek why ye father communicating in all things wth ye father son is {illeg} manifested by or Lord to know alone the{illeg} day & hower (i.e. of Iudgment) he shall at prsent find none more applicable nor more beseeming non wthout danger then this: that since ye Lord is ye only truth speaking master we should by him learn, That ye Father is above all things For ye Father saith he is greater then I; wherefore in knowledg also ye father is declared by or Lord to have ye preeminence Irenæus L. 2. c 49.
Invoco te – Pater Domini nostri Iesu christi – qui fecisti cælum et terram & dominaris omnium, qui es solus et verus Deus, super quem alius Deus non est, præter Dominum nostrum Iesum Christum dominatione quo dominaris Spiritus Sancti \da omni legenti hanc scripturam cognoscerete quia solus {illeg} Deus {illeg} es./. I invoke the father of or Lord Iesus Christ who hast made ye heaven & earth & rulest over all, who art ye only & true God above whom there is no other God, dost in domination besides or Lord Iesus christ rule also over ye holy spirit; grant to every one that readeth this writing to know thee that thou art ye only God. Irenæus l 3. c 6.
Ostenso igitur sic planè, & adhuc \ostendum/ manifestiùs neminem alterū Dominum vel Deum ne Prophetas ne Apostolos ne Dominum christum confessum esse ex sua persona; sed precipuè Deum et Dominum Prophetis quidem et Apostolis Patrem & filium confitentibus, alterum autem neminem ne Deum nominantibus ne Dominum confitentibus. Iren l 3. c 9. Vbi SS.
Cum ergo \sit/ hoc {illeg}|{hoc {sic}}| firmum & constans neminem alterum Deum et Dominum a a {sic} spiritu prædicatum, nisi eum qui Dominatur omnium Deus cum verbo suo, & eos qui adoptionis spiritum accipiunt — manifeste falsa ostenduntur ea quæ dicunt circumventores et pervicacissimi Sophistæ. Iren l 4. c 1.
Τòν διδασκαλόν {illeg} \τε/ τούτων γενόμενον ἡμῖν ϗ ἐις τοῦτο γενν\η/θέντα Ἰησοῦν Χριϛὸν, τὸν ϛαυρωθέντα ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου — ὑιὸν ἀυτοῦ τοῦ ὄντ\ω/ς θεοῦ μαθόντες ϗ ἐν δευτέρα χώρᾳ ἔχοντες, πνεῦμα τε προφητικὸν ἐν τρίτῃ τάξει, ὅτι μετὰ λόγου τιμῶμεν, ἀποδείξομεν. Ἔ ταῦθα γὰρ μανίαν ἡμῶν καταφάινονται δευτέραν χώραν μετὰ τὸν ἄτρεπλον ϗ ἀεὶ ὄντα θεὸν ϗ γεννήτορα τὸν ἁπάντων ἀνθρώπῳ ϛαυρωθέντι διδόναι ἡμᾶς λέγοντες αγνοοῦντες τὸ ἐν τούτῳ μυϛήριον. Iustinus Martyr Apolog. 2. pag 43 edit. Frederici Salburgij A.C. 1593. Him that taught us these things & was therefore born even Iesus Christ who was crucified under Pontius Pilate, having learnt that he was ye son of God & accounting him in ye second rank & ye prophetic spirit in the third order, we will demonstrate that we do wth reason honour. For upon this account they charge us wth madness saying yt we give ye second rank after ye immutable & eternall God who produced all things, to a crucified man: not knowi{ng} the mistery that lyeth herein.
<191v>A little after Iustin \showing how Plato borrowed his doctrines from the Iewish Church/ relates ye Opinion of Plato about ye Father \God/ ye word & ye spt, in same words wch he uses{illeg} himself here to to {sic} express {illeg} by his own conceptions of it.
Μαρτύριον δὲ ϗ ἄλλο, ὦ φίλοι, ἔφην, ἀπὸ τῶν γραφῶν δώσω ὅτι ἀρχὴν Πρὸ πάντων τῶν κτίσμάτων ὁ θεος γεγένηκέ δύναμίν τινα ἐξ ἑαυτοῦ λογικὴν, ἥτις ϗ δόξα κυρίου ἀπὸ τοῦ πνέυματος τοῦ ἁγίου καλεῖται, ποτὲ δε κύριος ϗ λόγος. ποτὲ δε αρχιϛράτηγον ἐαυτὸν λέγει, ἐν ἀνθρώπου μορφῇ φάνεντα τῷ τοῦ Ναυῆ Ἰησοῦ. ἔ γὰρ πάντα προσονομάζεσθαι, ἔκ τ τοῦ ὑπηρετεῖν τῷ πατρικῷ βουλέυματι, ϗ ἐκ τοῦ ἀπὸ τοῦ πατρὸς θελήσει γεγενῆσθαι —— μαρτυρήσει δέ μοι ὁ λόγος τῆς σοφίας, ἀυτὸς ὢν οὗτος ὁ θεὸς ἀπὸ τοῦ πατρὸς τῷ ὅλων γενεθεὶς — \ϗ/ διὰ Σαλομῶνος φήσαντος ταυτα. Ἐὰν ἀναγγέιλω ὑμὶν τὰ καθ᾽ ἡμέραν γενόμενα, μνημονέυσω ἀριθμῆσαι. Κύριος ἔκτισέ μέ αρχὴν, ὁδον ἀυτοῦ ἐις ἔργα αυτου Friends said I will produce you another testimony out of ye Scriptures yt God in ye beginning before all ye creatures, generated of himself a certain rational power which is by ye holy spirit called also ye glory of ye Lord, another while ye Son, another while Lord & Word, another while he calleth himself chief captain appearing to Iesus ye Son of Nave in ye form of a man for he may be called by all these names both because he ministreth to ye will of ye father & was voluntarily begotten of ye father. — My Author is ye word of wisdom that God who was generated of ye father of ye Vnivers & speaketh thus by Solomon: When I shall have declared unto you daily matters, I will commemorate & reccon up the things of old. The lord created me in ye beginning of his ways. Iustin ib \Dialog/. p 221.
When my God saith: God went up from Abraham, or ye Lord spoke unto Moses, or ye Lord came down to see ye tower wch ye sons of men builded, or God shut ye Ark of Noah from wthout: do not imagin that ye very unbegotten God himself did descend or ascend from any place. For ye unspeakable father & Lord of all things doth neither come into any place nor walk nor sleep nor rise up but abideth in his place every where, sharply seeing, sharply seeing & sharply hearing not wth eyes & ears but wth an unspeakable faculty he doth overlook all things & know all things, & none of us lieth hid from him. Neither is he moved who cannot be contained in a place no not in ye whole world, who was before ye world had a being. How then sho\u/ld he either speak or appear to any one or present himself in a little {portion} parcel of ye earth? Neither did Abraham \therefore/ nor Isaac nor Iacob nor any other man saw the Father & unexpressible lord of all things simply & of Christ himself: but him who is by his will a God being his son & an Angel in that he ministreth to his purpose & pleasure: whom also he would have to be born a man by the Virgin: who also was sometimes made Fire in his conference wth Moses out of ye Bush. Otherwise if we do not so undestand {sic} ye Scriptures it will happen ye ye {sic} father & lord of ye univers was not then in heaven when it was said by Moses, The Lord rained upon Sodom fire & brimstone out from ye Lord out of heaven. Ὅταν μου ὁ θεὸς λέγη {sic} ἀνέβη ὁ θεὸς ἀπὸ Αβραάμ &c Iustin M. Ibid p 280.
Κᾳγὼ ὑπὸ Μωυσέως, ὦ ἀδελφοὶ, πάλιν γέγραπται ἔλεγον ὅτι οῦτος ὁ ὀφθεὶς τοῖς πατριάρχαις λεγόμενος θεὸς, ϗ ἄγγελος ϗ κύριος λέγεται, ἵνα ϗ ἐκ τούτων ἐπιγνῶτε ἀυτὸν ὑπηρετοῦντα τῷ τῶν ὅλων πατρὶ. And I said it is again written by Moses, O brethren, that he who appeared to ye Patriarchs called a God is also called an Angel & Lord that you may from thence know yt he ministred to ye father of all things. Iustin pag 218.
And Tryphon said, We do{illeg} not understand this from the forecited words, but that it was an Angel yt appeared in ye flame of fire but God that spake to Moses. So yt both an Angel & God were together in ye Vision. And I replied: Although it happenned so then, my Friends, tat both an Angel & God were together in ye vision presented to Moses, yet as it hath been demonstrated to you by ye forewritten words it will not be God ye maker of all things who said to Moses yt he was ye God of Abraham ye God of Isaac & ye God of Iacob, but he whom we before demonstrated to have appeared unto Abraham & to Iacob ministring to ye will of ye maker of all things, & who in ye judgment of Sodom did in like manner minister to his will. So yt although it were as you say, that they were two, even an Angel & God yet none whosoever, though of mean understanding, will dare to say that ye maker & father of ye univers having left all ye things that are above ye heaven did appear in a small parcel of ye earth. Κὰι ὁ Τρύφων. οὖ τοῦτο ν\ο/οῦμεν ἀπὸ τῶν λόγων &c. Iustin Ib. p 220.
Ὁ μὲν θεὸς ϗ πατὴρ τῶν ὅλῶν ἀχώρητός ἐϛι{illeg}, ϗ ἐν τόπῳ οὐχ᾽ ευρίσκεται, οὐ γὰρ ἐϛι τόπος τῆς καταπαύσεως ἀύτοῦ. Ὁ δὲ λόγος ἀυτοῦ, δἰ οὗ τὰ πάντα πεπόιηκε, δύναμις ὧν ϗ σοφία ἀυτοῦ, ἀναλαμβάνων τὸ πρόσωπον τοῦ πατρὸς ϗ κυρίου τῶν ὅλων, οὗτος παρεγίνετο ἐις τὸν παράδεισον ἐν προσώπῳ τοῦ θεοῦ, ϗ ὡμίλεί τῷ Ἀδάμ. The God & father of all things is incomprehensible & not found in {a} place for there is no place pb xml:id="p192v" n="192v"/> of his resting. But his word by whom he made all things being his power & wisdome, assuming ye person & of ye father & Lord of all things being his power & wisdome came into ye garden in ye person of God & discoursed wth Adam. Theophilus ad Autolicum Parisijs editus Anno 1636.
Ἐν πολλοῖς τόποις ἕυρομεν τὸν μονογενῆ θεὸν ἀπαλλοτριοῦντα τῆς τοῦ πατρὸς θεότητός τεϗ οὐσίας ὁμοῦ τ ε ϗ τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον. In many places we have found him (Origen) alienating ye only begotten God from ye deity & essence of ye Father & also ye holy spirit. Epiphanius adversus|.| Hæres l. 2. Tom 1. Edit Paris 1622 p 531. Hæc de Origene testatur.
Arnobius Adv. Gentes lib 2 Hannoviæ edit. An 1603. p 106. saith Christus — Deus — Dei principis jussione loquens sub hominis forma &c. Christ a God speaking by ye command of ye principal God.
And \lib 2/ pag 120. Emiserit Christum Deus Omnipotens Deus solus. The Almighty ye only God sent out Christ &c And \in lib 3/ pag 123 He calls ye father Deus primus divinitatis totius caput {illeg}{illeg}a &c a quo ipsa divinitas divinorum quæcum ducitur [But how was ye divinity of Christ derived from ye father if one & ye same therewith?]
But in these testimonies of Arnobius less is to be reposed because he inclined to ye doctrin of P. Samosatenus. For in lib 1 pag 50 & 51 he calls Christ homo simulatus a feigned man. And \p 51/ speaking of his death on ye cros he saith Mors illa assumpti hominis fuit non ipsius, gestaminis non gestantis. A
Pater tota substantia est, filius vero derivatio totius & portio sicut ipse profitetur: Quia Pater major me est. A quo et minoratus canitur in Psalmo modicum quid citra angelos. Sic et Pater alius a filio dum filio major: dum alius qui generat alius qui generatur: dum alius qui mittit alius qui mittitur: alius qui facit alius per quem fit. Tertull. adv. Hermogenem cap 9.
Quod Deus Dei tanquam substantiva res est, non erit ipse Deus sed hactenus Deus quia ex ipsius Dei substantia, quæ substnativa res est, & ut portio aliqua totius. Becaus he is a God of God he will not therefore be God himself but Becaus a God is as it were a substantia {sic} thing of God he will not therefore be God himself, but thus far becaus out of ye substance of God, wch is a substantiall thing & as it were a portion of ye whole. Tertul ib. cap 26. Tertullian here accommodates ye doctrin of ye Church to his odd notion of God that he was materia quædam instar corporis extensa, but abstracting yt notion from ye|him| he agrees wth ye rest.
Deos omninò non dicam nec dominos sed Apostolum sequar, et | ut si pariter nominandi fuerint pater et filius, deum patrem appellem & Iesum Christum Dominum nominem; solum autem christum potero deum dicere, sicut idem Apostolus: Ex quibus Christus qui est Deus super omnia benedictus in secula. Tertull. ib. c 13 I will not say Gods nor Lords but follow ye Apostle, & if ye Father & Son be to to be named toegether call ye Father God, & name Iesus Christ Lord. But Christ by himself I may call by ye name of God; as ye same Apostle saith: Of whom came Christ who is over all a God blessed for ever more.
Regula est autem fidei, ut jam \hic/ quid credamus quid profiteamur, illa scilicet qua creditur Vnum omninò Deum esse, nec alium præter mundi conditorem qui universa de nihilo produxerit per verbum suum primò omnium emissum: Id verbum filium ejus appellatum, in nomine Dei varie visum Patriarchis, in Prophetis semper auditum, postremò delatum ex spiritu Dei patris & virtute in Virginem Mariam, carnem factum in utero ejus et ex ea natum hominem & esse Iesum Christum, &c The rule of faith, {illeg} yt we believe may here profes what we believe, is this whereby it is believed that there is altogether but one God, nor any other besides ye ye creator of ye univers world who produced ye univers of nothing by his word first of all sent forth: that yt word is called his son, variously appeared to ye Patriarchs in ye name of God was in ye Prophets always heard, was at last brought down by ye spt & virtue of God ye father into ye virgin Mary, made flesh in her womb, & of her bord a man, & he is Christ Iesus. \Tertul./ De Præscript. adv. Hæret. cap. 13.
Ex quo esse cœperunt in quæ potestas domini ageret, ex illo per accessionem potestatis & factus & dictus est dominus: quia et pater Deus est & judex deus est, non tamen ideo pater & judex semper quia Deus semper Nam nec pater potuit esse ante filium nec judex ante delictum: fuit autem tempus cum et delictum & filius non fuit. From ye time that things began to exist whereon ye authority of ye lord might act, he was by ye accession of pr authority both made & called lord. For \God/ is both a father & a judge, & yet not therefore always a father & a judge becaus always God. For he could neither be a father, before a Son nor a judge before sin: but there was a time when both sin & ye Son were not, wch make ye Lord ye one a judge, ye other a father. Tertul adv. Hærmogenem. \cap 3./
Aiunt quidem et Genesin in Hebraico ita incipere: In principio Deus fecit sibi filium. Hoc ut firmum non sit alia me argumenta deducant ab ipsa dei dispositione qua fuit ante mundi constitutionem adus filij generationem. Ante omnia enim Deus erat solus ipse sibi et mundus et locus & omnia. Solus autem quia nihil aliud extrinsecus præter illum. Cæterum ne tunc quidem solus, habebat enim secum, quam habebat in semet ipso, rationem suam scilicet Rationalis enim Deus & ratio in ipso prius & ita ab ipso omnia Quæ ratio sensus ipsius est, hanc Græci λόγον dicunt. Quo vocabulo etiam sermonem apellamus. Ideó jam in usu est nostrorum per semplicitatem interpretationis sermonem dicere in primordio apud Deum fuisse; cum magis rationem competat antiquiorem habere|i|; quia non sermonalis a principio sed rationalis erat Deus etiam ante principium; & quia ipse quo sermo ratione consistens, priorem eam [rationem sc.] ut substantiam suam ostendat. Tertul. adv. Hermogenem cap 4.
Tunc igitur ipse sermo speciem & ornatum suum sumit sonum & vocem cum dicit Deus Fiat lux. Hæc est nativitas perfecta sermonis dum ex deo procedit conditus ab eo primum ad cogitatum in nomine Sophiæ: Dominus condidit me initium viarum suarum. Dehinc generatus ad effectum: Cum pararet cælum aderam illi simul. Tertul: ad Hermogenem. cap 7.
Some think to find ye doctrin of Tertullian in his book adv. Praxeam (an heretic that confounded ye father son & H. G in one Deity as Sabellius did afterwards) but what Tertullian wrothe there was {Montani} {illeg} derived from Montanus whom he mentions in ye beginning of ye discours & impiously calleth ye Paraclete, & among other heresies he was then involved delivers \asserts/ this of of & Samosatenus Deus meus, deus meus, ut quid me dereliquisti? Hæc vox carnis & animæ est non sermonis nec spiritus est, non dei, propterea emissa est, ut impassibilem deum ostenderet qui sic filium dereliquit dum hominem ejus tradidit in mortem. Tert. adv. Prax. cap 30.
Eusebius (\who/ in his orat works (viz Orat ad Constant. & Evangel præp. & demonstr. & lib. de Eccl. Theol.) {frequen} after in divers places expres yt God \after an ineffable manner/ begat his son out of his own substance, & therefore was no perfect Arrian) writes thus Ὁ δὲ επέκεινα τῶν ὅλων θεὸς ϗ πατὴρ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ χριϛοῦ αρρητο — τῶν πάντων ὅσα ποτὲ ὄντα ϗ ὁποῖα τυγχάνει αυτου τε ϗ τοῦ ἁγίου πνεύματος, προσετι δὲ ϗ τοῦ μονογενοῦς ὑιοῦ καθηγούμενος μόνος ἐικότως ὁ ἐπὶ πάντων, ϗ διὰ πάντων, ϗ ἔν πᾶσι θεὸςἀνείρηται παρὰ τῶ Ἀποϛόλῳ φάντι, Ἑῖς κύριος, μία πίϛις, ἑν βάπτσμα, ἑῖς θἑὸς πατὴρ πάντων, ὁ ἐπὶ πάντων, ϗ διὰ πάντων, ϗ ἑν πᾶσι. Καὶ μόνος μὲν ἀυτὸς ἑῖς θεὸς ϗ πατὴρ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριϛοῦ χρηματίζοι ἄν. ὁ δὲ ὑιος μονογενὴς θεὸς, ὁ {illeg} ὢ ἐις τὸν κόλπον τοῦ πατρός. τὸ δὲ παράκλητον ἅγιον πνεῦμα, οὔτε θεὸς οὔτε ὑιὸς, ἐπὲι μ{illeg}ὶ ἐκ τοῦ πατρὸς ὁμόιως τῷ ὑιῷ ϗ ἀυτὸ τὴν γένεσιν ἔιληφεν. ἓν δὲ τι τῶν διὰ τοῦ ὑιοῦ γενομένων τυγχάνει ὅτι δὲ πάντα δι᾽ ἀυτοῦ ἐγένετο, ϗ χωρὶς ἀυτοῦ ἐγένετο ὀυδὲ ἕν. He that is beyond all things ye god & father of or Lord Iesus Christ Being and unexpressible good & exceeding all conceipt & understanding and all speech & imagination, & wthall being ye only governour of all things how many & of what quality soever they be, & of ye very holy spirit himself yea further of ye only begotten son is deservedly stiled by ye Apostle the God that is over all & through all & in all when he saith One Lord, one faith one Baptism one God ye Father of all who is over all through all & in all. And he only may be called ye one God & ye father of or Lord Iesus Christ. But ye son that one begotten /God,\ who is in ye bosome of ye father. And ye Advocate ye holy spirit neither God nor son, in as much as he hath not received his production from ye father in like manner as ye son: but is one of those things wch were made by ye son, for all things were made by him & wthout him was nothing made that {illeg} was made. Euseb de Eccl. Theol. l 3. c 6. Edit. Paris A.C 1628.
Insert in this quotation Χριστοῦ, αρ᾽ρ῾ητό τι ὢν ἀγαθὸν ϗ πάντος λογισμοῦ ϗ δια{illeg}νόιας, φωνῆς τε πάσης ϗ ἐνθυμήσεως κρεῖττον, ὁμοῦ τῶν πάντων ὅσα ποτὲ ὄντα ——
— Δυνάμενος γοῦν ἐιπεῖν (Ἰωάννης) ϗὁ θεὸς ἦν ὁ λόγος, μ ετὰ τῆς τοῦ ἄρθρου προθήκης, {illeg} ἔιγε ἕν ϗ ταυτὸν ἡγεῖτο τὸν πατέρα εἶναι ϗ τὸν ὑιὸν, ἀυτόντε εἶναι τὸν λόγον, τὸν ἐπὶ πάντων θεὸν, οὐχ οὕτως {δε} δ᾽ εξέδωκε τὴν γραφήν —— Μονονουχὶ σαφέϛερον ἡμᾶς διδάσκων πρῶτον μὲν ἡγεῖσθαιαι θεὸν, τὸν ἐπέκεινα τῶν ὁλων, ἀυτὸν τὸν τοῦ λόγου πατέρα, πρὸς ὃν ὁ λόγος. ἔπειτα μετ᾽ ἀυτὸ μὴ ἀγνοεῖν, ὡς ὁ λόγος, ἀυτοῦ ὁ μονογενὴς ὑιὸς, ὀυχὶ ἀυτὸς ἦν ὁ ἐπὶ πάντων θεὸς, ἀλλ᾽ ὅτι ϗ ἀυτὸς θεὸς θεος ἦν. Whereas therefore he (Iohn) might have said the word was God (or the God) wth ye addition of ye Article of he had conceived ye father & ye son to be one & ye same thing, & yt ye word was that God over all, he did not after that manner express it in writing ——— Welnigh teaching us in a more evident manner to esteem him ye prime God who is beyond all things even the father of ye Word wth whom ye Word was. Then after him not to be ignorant {illeg} that ye word his only begotten son was not that very God over all but yet that he also was a God. Euseb de Eccl. Theol. l 2. c 17.
NB In Iohn 20.28 & Heb 1.8 Christ is called ὁ θεὸς but there ye article retaineth not its force but changeth into an adverb ὁ θεὸς being put for {illeg} ὦ θεὲ. See ye a like instance in Mark 15 34 compared wth Maatth. 27.46, in ye Greek. In Rom 9.5 articulus non immediatè præponitur, & vim amittit transmigrando in relativum.
NB in Isa 9.6,7. His name shall be called Counsellour wonderful, a mighty God [El Gibbor & not Hael Haggibbor the mighty God, as ye Lord of hosts is, {sic} stiled Ier 32.18
<194v>Quod Origenes filium & spiritum sanctum Patre minores facere videtur, id ei non solum cum eis quos diximus (Iustino scilicet, Clemente, Tertulliano, Tatiano, Athenagora, Tertulliano, Arnobio & Lactantio) commune videtur set et antiquioribus Irenæo & Theophilo, loci in Ecclesia sublimioris; Tum et Dionysio Alexandrino & Neocæsariensi Gregorio discipulis suis magnæ postmodum in Ecclesia auctoritatis. Herbert Thorndike De Ratione et Iure finiendi Controviersias Ecclesiæ. cap 35. \Ecce 12 patres in confesso præter c{ō}cil Antiochenū q {sic} hic commemorate pertimuisse videtur./
Demonstratio. Quam omnes \omnes/ Ecclesiastici scriptores \docuere{nt}/ quotquot primis trecentis annis mentem suam hac in re ap scripserunt , eam \tum/ fuisse opinionem valde generalem at diutinam \antiquam/ at diuti{illeg}am manifestum est. Sed ejusmodi est hæc. / 2 Opinion̄ tam generalem at diutinam si hæresis fuisset exagitasset /et authorem ejus ac præcipuos professores in catalogum hæreticorum retulisset\Ecclesia. sed ante contencionem Arij nemo \vel/ exagitasse nemo vel reprehendisset memoratur. Nemo ecclesiasticus vir contrarium dixit. Ostenda{illeg}t quisquam Authorem ejus, ostendat quamlibet \ejus professorem/ pro hæretico ab ecclesia primitiva habitum
3. Si opinio Athanasianorum Athanasio antiquior fuisset, citius pugnassent hæ duæ opiniones, sed {ante} Athanasius tempore Arij primam cœperunt pugnare.
4. Si opinio Athanasianorum Athanasio{illeg} fuisset antiquior, aliquis ejus disertè meminisset sed nemo disertè meminit ejus ante Athanasium.
|Origo Imp. Adriani vetustia a Picentibus posterior ab hispanensibus manat &c|
Adriano pater Ælius Adrianus cognomento Afer fuit, consobrinus Trajani Imp. mater Domitia Paulina Gadibus orta. Spartian
Antoninus|o| Pius|o| Paternum genus e Gallia transalpina, Nemausense scilicet, Ipse natus est in villa Lanuvina. — Ab Adriano adoptatus. Spartian.
Marco Antonino proavus paternus Annius Verus prætorius ex Succubitano municipio ex Hispania factus senator. — Mater Domitia \quæ/ soror \fuit/ uxoris Antonini Pij — Et ipse ab Antonino {illeg} in filium adoptatus. Iul. Cap
Commodus Antonini filius. Iul Capitol.
Severus Africa oriundus, cui civitas Leptis, pater Geta. – In prima pueritia p priusquam Latinis Græcis literis imbueretur, quibus eruditissimus fuit, nullum alium inter pueros ludum nisi ad judices exercuit, quum ipse prælatis fascibus ac securibus ordine puerorum circumstante sederet ac judicaret, — [factus Imperator] plurimas causas audivit. Accusatos a provincialibus Iudices, probatis rebus, graviter punivit. Rei frumentariæ summam quam minimam repererat, ita consuluit, ut excedens vita, septem annorum canonem P.lo R.no relinqueret. \(Spartian.)/ — Pertinacem inter divos referens, se quo Pertinacem vocari jussit. quod aliqui ad mares referentes [In honorem Pertinacis] se quo Pertinacem vocari jussit: [quod ad pertinaciam ejus in ultionibus persequendis accommodarunt pleri, cùm dicerent] Eum Imperatorem esse verè Pertinacem verè Severum. (Spartian. Pezelij Mellif. Hist)
Deni cognomentum Pertinacis non tam ex sua voluntate quam ex morum parsimonia videtur habuisse: nam et infinita multorum cæde crudellior habitus: Et cum quidam ex hostibus eidem se suppliciter obtulisset, dixisset ille, Quid tu facturus es? non mollitus tam prudente dicto interfici eum jussit. — Tripolin, unde oriundus erat, contusis bellicosissimis gentibus, securissimum reddidit: ac pacem diuturnam oleum gratuitum & fæcundissimum agrum donavit. Idem cum implacabilis delictis fuit, tum ad eligendos industrios quos judicij singularis — latronum ubi hostis. — De hoc senatus ita judicavit, illum aut nasci non debuisse aut non mori, quod et nimis crudelis [in delicta scil.] & nimis utilis reip. videretur. — Afrum Ipse cano capita et crispo — Afrum quiddam us ad senectutem sonans. — filios Antoninum scil. Bassianum et Getam reliquit: sed unum parricidium, alterum sui mores reip. inviderunt. — Moriens septem annorum canonem, ita ut quotidiana septuaginta quin millia modiorum expendi possent, reliquit: olei verò tantum ut per quinquennium non solum urbis usibus sed et totius Italiæ quæ oleo egert sufficeret. Spartian
Allinus Afer una cum Severo Imp. (Capotol.
Macrinus sub Commodo relegatus in Africam ut infamiam damnationis tegeret, fertur lectionis operam dedisse, egisse causulas, declamasse, jus postremo dixisse, deinceps advocatum fuisse fisci, ex quo officio ad amplissima quæ pervenit. ({I.} Capitol.) Fuit Macrinus in vita Imperatoria paulo rigidior et severior. — incusans superiorum temporum disciplinam ac solum Severum præ cæteris laudans. Nam et in crucem milites tulit. Adulterij reos semper vivos simul incendit, junctis corporibus. Servos qui a dominis fugissent, repertos ad gladium Ludi deputabat. Delatores si non probarent capite affecit: si probarent, delato pecuniæ prœmio, infames dimisit. Fuit in jure non incallidus — In annonis tribuendis largissimus fuit. Capitolin.
[Alexander mortuo Macrino, \a Senatus/ Cæsar factus, Antoninus Augustus. (Lamprid. in Vita|is| \Antonini et/ Alexandri.)
[Severi] vitæ ratio hujusmodi erat fuit. In pace noctu agebat aliquid sub diluculum. Deinde ambulando ea mandabat & audiebat quæ ad Imperium pertinebant: at jus dicebat ad meridiem, nisi magnum festum esset, assessoribus sententiæ liberè dicendæ potestate datâ. Zonaras Tom Annal Tom 2. in Vita Severi /
Artaxerxes regnum Parthorum (sub Alexandro Severo) ad persas transtulit \Zanaras/
Artaxerxes etiam a Zosimo \& Lampridio/ dictus. At Xerxes ab Eutropio et [Iornandes
Artaxares ab Herodiano. Ἀρσης Eutropio. Ἀρταξέρξης Dioni
Dum Trajanus ad oceanum tendit, at inde revertitur, ij quos dudum subegerat ad defectionem spectabant. Venitus igitur ne Parthi idem2 quo1 facerent regem eis suæ gentis præfecit ei ipse Diadema imposuit. Deinte {sic} Arabes etiam sub jugum reducturus, re infecta pene vulneratus est|st|, at agrotans inde decessit. Defecerunt etiam Cyrenenses Iudæi, & Romanis et Græcis trucidatis. Idem et Ægyptiaci & Cyprij imitati sunt. Set hos misso exercitu domuit. Zonaras
Decius cum suis omnibus interijt Zon.
Sub Gallo motus Persarum recruduit, qui Armeniam occuparunt. — Scytharum quo multitudo pene innumerabilis in Italiam impressionem fecit, ijdem in macedoniam Thessaliam & Græciam incursarunt. Eorum quo pars Mæotide palude superta per Bosphorum in Pontum Euxinum irrupisse fertur ac multas vastasse provincias. Sunt et aliæ plures gentes contra ditiones Romanorum concitatæ Pestis quo tum provincias invasit quæ ab Æthiopia orta totum orienti et occidentem pervagata multas urbes civibus desolavit duravit per annos quindecim. Zon
[Severus] criminari solebat incontinentes ob eam causam legem mœchis tulit ex quibus quamplurimi in jus vocati sunt. Ego quidem cum consul essem inveni scriptum in tabulis tria millia mœchorum esse accusata —\ε πραττε τι παντως υπο τον {υρθριον}/ Prima luce jus reddebat, post deambulabat, dicens audiens quæ ad Imperij utilitatem pertinerent: dein jus dicebat | reddebat nisi celebe{illeg} /celeberrimus\ dies festus esset /agebat\ in eo optimè: nam et nobis un{illeg} judicantibus litigantibus aquam quantum satis erat suppeditabat, & nobis una judicantibus magnam libertatem in dicendis sententijs largi\{illeg}/{batur} largitus erat. Iudicabat autem ad meridiem us. Dion (qui sub Severo Consula & Alexandro Consulatum gessit.
Ἀρταξάρης uter apud Agathiam lib 2 &. Edit. Vulcanij ex Officina Phantiniana A.C. ⅭⅠↃ. ⅠↃ. ⅩⅭⅠⅠⅠⅠ. 1594. Xerxes dicitur a Victore De Cæsar. & ab Orosio \&/ Euseb
Heliogabalus & Alexander nati in Arcena urbe Su | yriæ, Arca etiam dicta
Eusebius vocat Marcum \Aureliū Verū/ et Lucium \verum/ fratres fil ) & Antonini Pij filios l 4. c 14
Dioclesianus porro et Maximinianus suum uter generum Cæsares declarant; Dioclesianus Maximinum Galerium cui filiam Valeriam desponderat, Maximianus Constantem qui a pallore Chlorus vocabatur nepotem Claudij qui paulo ante imperarat, desponsâ filiâ Theodorâ. Zon
Dioclesianus & Galer Maximianus Galerum et Constantium Cæsares creant. — His sane omnibus Illyricum patria fuit. Aurel Victor de cæsarib
Severi Iudicium sevrum. Ib. (I. 7. 12)
Antoninus \vir veterrimæ familiæ,/ E Lanvino Mancipio, Senator urbis: Is Marcum, eodem oppido, pari nobilitate præstantem in familiam at Imperium adscivit. Trajanus Italica urbe Hispaniæ ortus — morbo perijt grandæva ætate adscito prius ad Imperium Hadriano cive propinquo \Heliogabalus Caracalla filius Bassiano genitus Maximinum Senatus probat/ Sex{illeg} Aurel. victor{illeg} de Cæsaribus.
Trajanus ex urbe Tudertina. Antoninus P. ab Adriano in filium adoptatus cujus gener fuerat. Sex. Aurel. Victoris Hist. Aug. Epitome
\\Scythæ Tanaim transgressi/ vicina Thraciæ loca prædis agendis infestabant/ quos aggressus Decius et omnibus prœlijs superior, præda quo recepta qua potiti fuerant, quo minùs domum reverterentur abitum eis intercludere conabatur & universos ad internecionem delere cogitabat ne denuò coactis copijs collocasset, ipse cum reliquis ad hostem propius accedebat. Rebus ei ex animi sententia succedentibus, \At/ Gallus ad moliendū res novas conversus, legatis ad Barbaros missis ut in societatem insidiarum adversus Decium venirent, hortabatur. Illis cupidissimè quod imperatum erat accipientibus, tr I{illeg} Barbari {illeg} \igitur/ cupidissimè quod imperatum erat accipientes, trifariam divisi, quodam in loco primam aciem instructam collocabant quem locum palus quædam a fronte muniebat. Vbi multos ex eis Decius intermisset, acies secunda supervenit, qua ipsa quo in fugam acta pauci quidem ex acie tertia propter plaudem conspecti sunt. Ibi cum Gallus per indicia Decio significasset ut eos per ipsam paludem invaderet, imprudenter of {sic} locorum ignorantiam progressus & cum copijs quas secum ducebat in luto defixus & a barbaris undi telis petitus, una cùm ijs quos propter se habebat, nemine prorsus evadendi facultatem nancto, perijt. – Quum primùm verò Gallus ad imperium pervenisset, tantum non clamaret Decium cum exercitu suis insidijs perditum, prosperæ barbarorum res incrementum cœperunt. Non enim cum præda tantum Gallus eis, ut suos intra fines redirent permisit: verum etiam quotannis certam pecuniæ summam dare promisit, & ex captivis nobilissimum quem per vim abduci passus est; quorum pleri capta Thraciæ Philippopoli hostium in potestatem venerant. — Deinde cum Gallus negligenter imperium Gallus administraret, primum quidem Scythæ &c — Zosim
Adrianus non adoptatus a Traiano adoptatus non est; erat autem municeps ejus, fuerat in ejus curatione; ac cum eo vinculis propinquitatis & affinitatis; neptem autem enim ejus in uxorem duxerat, degebat cum eo omne tempus ætatis. |ἦν μὲν γὰ γὰρ πολίης ἀυτοῦ ϗ ετραπένθη υπ᾽ ἀυτοῦ. γένους θ᾽ ὁι ἐκοινώνει, ϗ αδελφιδῆν ἀυτοῦ ἐγεεγαμήκει, τό τε συμπαν συνῆν ἀυτῷ ϗ ϗ {sic} συνδιητᾶτο.| Dion in vitra {sic} Traj Hadriani
Adrianus {Antoninum} {Marcum} Ma Antonino jusserat ut Commodum et Marcum \Antoninū Verū/ adoptaret. Verum tamen majore honore affecit propter διά τε τὴν συνγένιαν ἀυτοῦ propter consanguinitatem. Dio in Vita H|A|driani.
Macrinus natione Maurus ex civitate Sicelia Cæsarea \ἀπὸ {illeg} Σικελίας Καισαρέιας/ /e Cæsarea Sitifensi\ obscuris natus est prantibus, habuit enim, præter cætera, alteram aurem perforatam ut est Maurorum consuedudo. Dion in vita Macrini
Hadrianus filius consobrinæ Trajani. Eutrop. Constantius \per filiam/ Nepos Claudij \traditur/ (ib.) [Σικελίας pro Σιτιφιέιας.]
Alexander poperavit ad Herculem, Octavianus ad Apollinem, Marcus vero Saturno et Iovi utri tenaciter adhærebat. At multum errantem & huc illuc cursitantem Iulium Cæsarem Mars magnus misericordia motus & Venus ad se vocarunt. Trajanus autem ad Alexandrum accurrit tanquam eodem loco quo ille sessurus. Iulian. Imp. Cæsares
Trajano ægrè clarior domi seu militiæ reperietur. Quippe primus, aut solus etiam vires Romanas trans Istrum propagavit, domitis in provinciam Dacorum, pileatis Sacis nationibus, Decibalo Rege, ac Sardonijs: simul ad ortum solis cunctæ gentes quæ inter Indum et Eufratem amnes inclytos sunt concussæ bello, at imperati obsides Persarum regi, nomine Cosdroe, & inter ea iter conditum per feras gentes quo facilè ab us us {sic} Pontico Mari in Galliam permeatur. Victor de Cæsar.)
Iste saltem talem se exhibuit Reipublicæ præbuit qualem vix ægre exprimere valuerunt summorum scriptorum mirandam ingenia. — per multos at atroces ty multos at atroces tyrannos perdito at prostrato statu Romano in remedium tantorum malorum divinitus credebatur opportunè datus. Victoris Epit.
Sed is nunquam ut Triumphos de quotcun provincijs \nationibus | gentibus/ vellet, ageret Nam cum Tajanus {sic} tot gentes ab se seper Nam propter multitudinem earum quas ijs semper scripsit, Senatus eas ne cognoscere ne \bene/ nominare satis \καλῶς/ poterat. — Parabant enim cives redeunti longius obviam procedere sed is nunquam in urbem reversurus erat, nec dignum {illeg} aliquid rebus ante gestis editurus, imò \ϗ προς ετι ϗ/ illa ipsa rursum amissurus. — a singulis aut cæsis. — Lucius cum alia præclare gessit
<197r>Origenes unigenitum Dei filium conditum /κτιϛον\ esse docuit, a paterna gloria & essentia alienum: & spiritum sanctum infra patris & filij dignitatem collocavit, affirmans ne patrem a filio ne filiuma Spiritu sc.to posse cerni: verò inhumationem Christum animatam carnem ex sancta virgine assumpsisse impie negat — sed cum mente quam habuit ante mund {sic}dum conditum extremis temporibus inhumanatum esse assumpta carne abs anima intelligente & ratione prædita, &c Zonaras in Imperio Decij.
Constituerat Trajanus \[Babyloni existens]/ Eufratem facta fossa in Tigrim derivare. Sed ubi eum alitorem {sic} Tigri esse intellexi{illeg}t, mutavit consilium; veritus si is faceret, Eufhrates navigari non posset, quod fluxus ejus in declivem partem ferretur. Ita convexis navibus, quod parvum spatium inter utrum flumen intercedebat (nam Euphrates totus in paludem fluit, inde cum tigri congungitur) tigrim trajicit; post Ctesiphontem ingreditur. Dion in vita Trajani.
Lucius cum alia præclarè gessit, tum Nisibin recuperavit. [Erucio]
— qui et ipsi defecerant. — Præmissis autem ad mur sed re infecta \re infecta cum/ damno affectus revertitur, nec multo tempore post in morbum incidit. Interim Iudæi qui circum Cyrenem habitabant, Andrea quodam duce — ad ducenta viginti millia. Præterea in Ægypto [πολλὰ ἔδρασαν ὅμὅια] similia multa perpetrarunt | patrarunt | commiserunt, & in Cypro, Artemione duce, ubi perierunt hominum ducenta quadraginta millia. Ex quo fit quod Iudæo in Cyprum venire non liceat: quod si \αλλα ϗ/ forte vi tempestatis in Insulam appulerit interficitur. Sed Iudæi et ab alijs et maxime a Lucio quem Trajanus miserat subacti sunt. [|(|Ziphilinꝰ ex Dione) Aliter Theodosius ex Dione.
Severum, quo prælarior {sic} in repub. fuit nemo: qui [boni, seu Romani seu Senatus] quanquam exacta ætate mortuum — luxuriæ est — {Hominum} \Rebellium/ infinita cæde crudelior habitus, ac cognamento {sic} Pertinax. — implacabilis delictis strenuum quem præmijs extollebat: Deni ne parva quidem latrocinia quidem impunita patiebatur in suos — intelligeret. Legum conditor longe æquabilium. Victor de Cæsar.
Trajanus trans Danubium multas suscepto imperio \apud Agrippinam Galliæ urbem insignia sumpsit imperij:/ mox Germaniam trans Rhenum in pristinum statum reduxit: trans Danubium multas gentes subegit. Regiones autem trans Euphratem et Tigrim sitas provincias fecit Seleuciam & Ctesiphontem & Babylonem occupavit. {illeg} —— Incredibili deinde motu In sub uno tempore Iudæi — abraso habitatore mansisset. Ægyptum vero totam et Cyrenem & Thebaida cruentis seditionibus turbaverunt. In Alexandria autem commisso prœlio victi et attriti sunt. In Mesopotamia quo rebellantibus jussu Imperatoris bellum illatum est. Ita multa millia eorum vasta cæde deleta sunt. Sane Salaminam urbem Cypri, interfectis omnibus accolis deleverunt. (Oros.)
Maximinus nulla Senatus voluntate Imperator ab exercitu creatus. Oros. Eus{eb.}
Decius regnavit 3 annos
<197v>Regnante Gallo exoritur ultio violati nominis Christiani et us quo ad profligandas Ecclesias edicta Decij cucurrerunt, eatinus incredibilium morborum pestis intenditur: nulla fere provincia Romana, nulla civitas nulla domus fuit, quæ non illa generali pestilentia correpta at vastata sit. Hac sola pernicie insignes Gallus & Volusianus. Oros.
Iudæis Mesopotamiæ rebellantibus præceptis Imperator Trajanus Lysiæ Quieto ut eos provincia exterminaret. Adversum quos Quietus aciem instruens infinita millia eorum interfecit. — Salaminem Cypri, interfectis Gentibus subvertere Iudæi. Euseb. Chron.
Trajanus Italicæ in Hisp. natus, Agrippinæ in Gallijs Imp factus est. De Dacis & Scythis triumphavit. Victo Decebalo rege Daciam fecit Provinciam: Iberos Sauromatas Osroenos, Arabas, Bosporanos, \Colchos/ in fidem accepit &c — Iudæis {illeg} Euseb Chron
Anno 17 Trajani: Iudæi qui in Libya erant adversum cohabitatores suos alienigenas dimicant. Similiter in Ægypto & Alexandria Apud Cyrenem quo & in Thebaide magna contendunt. Verum gentilium pars superat in Alexandria. Anno 19 Iudæis Mesopotamiæ rebellantibus &c — Euseb chron l 2
Hadrianus Italicæ in Hispania natus consobrinæ trajani filius fuit. {illeg} /Ib\
Eliogabalus Caracallæ filius (ib) Alexander Xerxem vincit (ib. Decius e Pannonia inferiore Budaliæ natus (ib) Anno primo Galli incipit pestis Pestilens morbus multas totius orbis provincias occupavit maxime Alexandriā et Ægyptū ut scribit Dionysius & Cypriani de mortalitate testis est liber (ib) Æmilianus tyrannus (ib) Valerianus in Rhetia ab exercitu Augustus appellatus. ib.
Anno Trajani 18 ingens Iudæorum multitudo, e medio sublata est. Siquidem non Alexandriæ solum, & in reliquis Ægypti partibus verum apud Cyrenem etiam complures veluti crudeli aliquo & seditioso spiritu exagitati, contra gentes, quæ una cum illis habitabant seditionem conflare cœperunt. at seditione mirum in modum exardescente, sequente anno (Lupo id temporis universæ Ægypti præfecturam gerente) bellum non exiguum illud quidem et leve moverunt. Ac in prima dimicatione illi a gentibus victoriam forte consecuti sunt: ac propterea Gentes Alexandriam properè confugientes Iudæos qui in ea civitate commemorabantur subito captos oppressas interfecerunt. Iudæi ergo qui tum incolebant Cyrenem sociorum auxilio qui Alexandriæ habitabant, penitus jam destituti, Duce Lucua Ægyptū depopulari prædas agere agros illius vastare agressi sunt. Adversus quos Imperator Marcium Turbonem cum pedestribus equestribus & navalibus copijs misit. Hic multis prœlijs commissis, bello contra eos non exiguo tempore continuato, infinitas copias Iudæorum non solum qui a Cyrene, sed etiam ab Ægypto ad auxilium ipsorū duci Lucuæ ferenda se contulerant, trucidavit. Imperator etiam igitur veritus admodum veritus, ne Iudæi qui erant in Mesopotamica in Gentes eam regionem incolentes, per insidias impetum facerent, Q. Lucio in mandatis dedit ut illos e provincia funditus tolleret, deleret. Qui quidem facta illuc expeditione, immensam Iudæorum multitudinem, qui ibi domicilia rerum suarum collocaverant, occidit. Euseb. Hist l 4. /c. 2.\
Gentes rebellare cœperunt anno Trajani 16mo. Baron Ann 115.
Decius in agris Scythicis una cum om\n/ibus copijs prostratus Imperium Romanum omnium ore celebratum Getis ludibrio et despectui objecit. Hæc Constantinus \in Orat ad S. Episc. cœt{um} c 24. {sic}/ ad sanctarū Episcoporum cœtum, cap 24.
Claudius Imp reliquit Claudian filium, ex ea viro Eutropio Dardano natus est Constantius. Baron An 269 2 ex Trebel. Pollione in vita Claudij
Criminari solebat incontinentes ob eam causam legem de mœchis tulit ex quibus quamplurimæ cædes factæ sunt. Ego quidem cum consul essem, inveni scriptum in tabulis tria millia mæchorum morte fuisse mulctata. Sed cum jam multi mortales in hanc pœnam inciderent cœpit de his quærere negligentius (Dion. Baron an 201. 28.)
Tertullianꝰ de Pallio severi habet hæc. mentioning ye ye {sic} prosperity of ye times saith Hæc et annuona to ye Cartheginians gaudeo vos tam prosperos temporum, cum ita vacat ac juvat habitus denotare pacis. Hæc et annona et ocia ab Imperio et cælo. {illeg} This book Baronius shows was writ toward ye end of Severus reign: in whom you mae see more ceoncerning ye prosperous state of the Empire at this time in Baron an 210. § 2, 3. & 197. 3
Hadrianus Trajani municeps & nepos. [Spartian in Severo]
<198v> [Editorial Note 35]Severus. Ex Dione Herodiano {illeg} Spartiano &c: Eutropio, Victore, Orosio & Zonara Iornan Decius. Ex nummis, fastis, Victore, Eutropio, Zosimo, Zonara, Orosio [Cedrenus /Niceph.\ Pomponio Læto
Maximinianus. in Suida. Euseb. \Fast. Eutrop. Victor. Zos. Zon/ Dion pro Hadr. Ant: Pio \Alagab. Alexand/ &c natal.
Trajan pro Iudæis reb. in Dione et Orosio. Euseb.
Ptol: map. (2 Artaxares in Agaathias. But one)
Maximinus an 2 & mens aliquot. \cœpit 3 Non. Oct. V. C 988/ Ex Herod. Capitol. Victor. Eutrop. Oros. Zos. Zon. & Gordiani duo cœperunt V. C. 990. 6 Kal. Iun. Imperarunt mens. 1. d 6.
Sectus Ruf. & {Aur.} Victor de Traj. Item Oros
Balista multos Emissenos interfecit ita ut Civitas pene deleretur, p 259 \per idem tempus/ Æmilianus apud Ægyptum numpsit Imperium, occupatis horreis multa oppida malo famis pressit. — Deni quasi conjuratione totius mundi concussis orbis partibus, etiam in Sicilia quasi quoddam servile bellum extitit, latronibus evagantibus, qui vix oppressi sunt. — Inter tot bellicas clades etiam terræ motus fuit & tenebræ per multos dies. — et pestilentia tanta extiterat vel Romæ, vel in Achaicis urbibus ut uno die 5 millia hominum pari morbo perirent. Gallieno et Saturnino Coss Odenatus obtinuit totius Orientis Imperium, & statim bellum Persis indixit, Nisibin & Carras statim occupet. Interea Scythæ in Cappadociam pervaserunt: illic captis civitatibus bello etiam vario diu{illeg} acies ad Bithyniam contulerunt. Quare milites iterum de novo Imperatore faciendo cogitaverunt quos omnes Gallienus more suo occidit. Inter hæc Scythæ per Euxinum navigantes Istrum ingressi multa gravia in solo Romano fecerunt — inde Cyzicum et Asiam deinceps Achaiam omnem vastaverunt, ac dein per dein per Epirum Acarnaniam \Macedoniam/ Bœotia | Boetiam pervagati sunt.
Gallieni 12mo \A. Olymp. 261.1 A.C 266/ Odenatus Persas invadit Anno Aureliani 2, A. Olymp 262.4 \A.C. 273./ Zenobia capitur. Decius an 1 mens 3 Baron 254.48. Gall inter an 3 & 4 Baron 247|56|. 36 & 257. 1, 6.
Oros l 7. c 22 repeating ye Gallienian plagues mentioned by Eusebius adds Extant adhuc per diversas provincias in magnarum urbium ruinis parvæ et pauperes ædes, signa miseriarum et nominum indicia servantes.
Sub Imperatore Gallieno cum Romanas Provincias barbaries us qua pervaderet: quam multos fratres nostros, qui tunc erant in carne putamus propinquum finem (mundi nempe credere potuisse? Augustin Epist 80 Ad Hesychium.
Dionysius speaking of civil broiles in Alexandria saith Vrbis portus qui sæpenumero propter hominum cædes in illis factitatas, & effusum cruorem similes etiam mari Rubro apparent apud Euseb l 7. c 16.
Ex Hermæ visionibus.
Hermas, quod visa puella cogitabat in corde suo, dicens, Felix essem si talem uxorem et specie et moribus sortitus esset, ob concupiscentiam reprehenditur, etsi non in adulterā sed in uxorem (ob formam concupisceret. Reprehenditur etiam ob impietatem liberorum non \a se/ reprehensam. Vis 1.
Ecce (Deus) transfer{illeg}et cælos ac montes, colles ac maria et omnia plena fient electis ejus, ut reddat illis repromissionem quam repromisit. Vis 1.
Visio turris condi{illeg}tæ 2|3|.
Omnis rogatio humilitate eget, jejuna ergo et percipies a Domino quod postulas. Visio 3. Sed hæ visiones minus probatæ videntur.
Ex Hermæ Pastore
Crede quo
Mandatū 1. Crede quod unus est Deus.
2. Esto simplex & innocens. De nullo malè loquere nec \libenter/ audi malè loquentem, nec crede illi. Contine te a detractione, Indue constantiam sanctam. Omnibus inopibus sa simpliciter nihil dubitans cui des. Omnibus da. Qui accipiunt ficta necessitate reddent rationem, qui autem dat innocens erit.
3. Veritatem dilige, et omnis sermo verus ex ore tuo procedat, abs simulatione Quicun recesserit a mendacio vivet Deo.
4. Castitatem custodi, Et abstine a cogitatione impura. Vir, cum uxore adultera impenitente non debet convivere ne particeps sit mœchationis ejus, Dimittat ergo, sed aliam tamen non ducat. Et si postea resipiscat illa, vir debet recipere; sed non sæpe: Servis enim Dei pænitentia una est. Si vir vel mulier alicujus moritur et alter nupserit, non peccat. Sed si per se manserit, magnum sibi conquirit honorem apud Dominum. Siquis post vocationem magnam (Baptisma) peccaverit, unam pœnitentiam habet Si autem subinde peccet & pœnitentiam agit, non proderit homini talia agenti, difficile enim vivet Deo.
5. Aequanimis esto et patiens, et spiritus sanctus qui habitat in te, gaudens dilatabitur: Sin iracundia \aliqua/ supervenerit, continuò spiritus sanctus qui in te est angustiabitur et quæret discedere, & homo postea repletur spiritibus malignis. Æquanimitas valida est et fortis, & hilaris in pace, sed iracundia stulta est et levis et fatua.
6. Duo sunt genij cum homine, æquitatis et iniquitatis. Cum prior in cortuum ascenderit continuò loquitur tecum de justitia, pudicitia, castitate, benignitate, venia, charitate, p|&| pietate. Cum autem iracundia tibi accesserit, aut amaritudo, cupiditas multorum operum, & optimorum ciborum, et ebrietatum et appetentia multarum rerum alienarum, et superbia, & multiloquia et ambitio et quæcun ijs similia sunt, intellige genium iniquitatis in cor tuum ascendisse
Time Dominum et custodi mandata ejus et ne metue Diabolum
8. Abstine a malis operibus, Adulteris, ebrietatis, commessationibus malignis, esca nimia, lautitia, inhonestate, superbia, abnegatione, mendatio, detractione, nequitia, recordatione injuriæ, fama pessima, furto, falso testimonio, cupiditate. Sed non abstine a bonis operibus qualia sunt: Fides, timor Domini, charitas, concordia, æquitas, veritas patientia, castitas, Viduis administrare, orphanos et pauperes non despicere, servos Dei ex necessitate redimire, hospitalem esse, non contradicere, quietum esse, humillimum fieri omnium hominum, majores natu colere, studere justitiæ, fraternitatem conservare, contumelias sufferre, æquanimem esse, Lapsos a fide non projicere sed æquanimes facere, peccantes admonere, debitores non premere.
9. Petens aliquid a Domino, ne dicas intra te quomodo possum obtinere cum sim peccator? {illeg} sed pete sine dubitatione, secus nihil impetrabis. Omnis enim dubitans homo, si non pænetentiam egerit, difficile Deo vivet. Purifica ergo cor tuum a dubitatione et indue fidem & quæ petieris accipies, sed si non \cito/ accipias noli dubitare, forsitan enim propter tentationem aut pro peccato tuo quod tu ignoras tardiùs accipies, sed noli desinere petendo et accipies
10. Longe a te fac omnem tristitiam, nam soror est dubitationis et iracundiæ. Qui nunquam exquisiverunt veritatem sed tantùm crediderunt, sunt involuti in negotijs hominum ethnicorum \et dubij/, – et nihil omninò intelligunt, de divitijs cogitantes. Sed siquando audierint de Domino sensus eorum in negotijs est. Qui autem timorem Domini habent & scrutantur de Deo veritatem, cogitationem omnem habent ad veritatem dominum. Omnia quæ dicuntur ijs percipiunt. Vbi enim spiritus Domini inhabitat ibi et sensus multus adjungitur. \Iam/ Cùm dubius inciderit in negotium aliquod, quod & non provenit illi propter dubitationem, tristitia intrat hominem, et tristem facit spiritum sanctum et vexat eum. Deinde cum iracundia accesserit pro negotio aliquo, vexatur, in negotio et postea pœnitet quod male fecerit. Vtra ergo lædunt spiritum sanctum dubitatio et tristitia. {illeg} ergo tristitiam Indue ergo hilaritatem, nam tristis non impetrat a Deo quod petit.
11. Spiritus malus applicat se dubijs et vacuis, et divinat illis & delectat illos loquendo secundum omnia desideria cordis eorum: Sed in turba justorum exinanitur et obmutescit. Proba ergo de vita et operibus, hominem qui dicit se spiritum sanctum
12. Tolle a te omnem cupiditatem malam et indue cupiditatem bonam et sanctam. Primùm ita proba hominem qui habet spiritum Dei: quia spiritus Dei de sursum est, quietus est et humilis et recedit ab omni nequitia et desiderio vano hujus seculi, & omni homini se facit humiliorem, et nemini respondet interrogatus, nec singulis respondet: ne cùm vult homini loquitur spiritus Dei sed tunc loquitur cùm vult Deus. Spiritus autem vacuus exaltat se, vult primam cathedram habere, improbus est et verbosus et in delicijs conversatur, & in voluptatibus multis, et mercedem accipit divinationis suæ, concupiscit uxorem alienam vel virum alienum, vel lautitias divitiarum vel multitudinem ciborum supervacuorum, vel ebrietatem multam vel delicias multas. Fatuæ enim sunt deliciæ multæ & voluptates servis Dei. Indue timorem domini et cupiditas mala fugiet a te. Habe timorem Dei & fidem in Deo, & veritatem ama, & servies Deo. Habes hæc mandata quæ omnes custodient qui purificaverint corda sua a vanis cupiditatibus hujus seculi.
Vers 7 ms 8 (omnes nempe) leg omittunt legunt ὅτι τρεῖς εἰσιν ὁι martur μαρτυροῦντες, τὸ πνευμα ϗ τὸ ὕδωρ ϗ τὸ ἁίμα ϗ ὁι τρεῖς ἐις τὸ ἕν ἐισιν. Porrò totus septimus versus hujus capitis desideratur in 8 mss. Codd. Græcis, scilicet ὃτι τρεῖς ἐισιν ὁι ματυρõυντες εν τῷ ὀυρανῷ, ὁ Πατὴρ ϗ ὁ λόγος ϗ τὸ ἅγιον πνεῦμα. ϗ ὁι τρεῖς ἐις τὸ ἕν ἐισι. Sed quia citatur a Sanctis Patribus, tum ante Arianorum tempora a S. Cypriano, quem etiam citat Fulgentius lib contra Arianos ad X. objectiones — tum furente passim et devastante omnia Arianorum hæresi a S. Athanasio in Opusculo, cui prænotatus est titulus, Disputatio cum Ario Nicææ {habita; his verbis;} {προς δε τυ}τοις πα{σι} Ιοάννης φάσκει Κὰι ὁι τρεῖς τὸ ἓν ε{ισιν,} hoc est Præ{ter} hæc omnia Joannes inquit. Et hi tres unum sunt. Et sumit Athanasius hæc verba ex 7 non ex 8 versu cum expresse agat de consubstantialitate trium divinarum personarum, idcirco versus integer in textu Græco relictus est, juxta veritatem Lat. Vulg. Editionis et impressos etiam Codd. Græcos Hæc I. Matth. Caryophilus in Lect. In præfat. verò, rationem collationis Græcorum MSS reddens, nempe ut quod jampridem in \græca/ editione \græca/ veteris testamenti summa diligentia per sedem Apostolicam præstitum fuerat id ipsum per eandem non minori studio in Novo|i| Testamento|i| græca editione præstaretur: Subjungit hæc verba. Conquisitis igitur, \inquit,/ jussu sanctissimi Domini nostri Vrbani VIII MSS codicib{us} venerandæ antiquitatis, e Vaticana potissimum & primarijs in Vrbe Bibliothecis, repertis Evangeliorum codicibus decem, Actuum Apostolorum et Epistolarum omnium octo, Apocalypseos quatuor & collatione cum textu impresso Regij Codicis de verbo ad verbum diligentissime peracta, opus deo favente absolutum est.
Hæc Caryophilus in calce Catenæ Græcorum Patrum in Marcum a Pet. Possino editæ collectæ & Romæ editæ anno 1673.
Athanas. auctor duarum volunt. in Christo. Caten in Marc.
Marchio Velesius Petrus Fraxardus Hisp.
Novum testamentum universum ad Græcæ originis fidem recognovimus, id non temere ne levi opera, sed adhibitis in consilium compluribus utrius linguæ codicibus, nec ijs sane quibuslibet sed vetustissimis simul et emendatissimis. Erasmus Epist Leonem X anno 1516. Nos in prima recognitione, quatuor græcis adjuti sumus: in secunda quin: in tertia præter alia accessit æditio Asulana: in \hac/ quarta præsto fuit et Hispaniensis. Erasmus præfat. in Ædit. suam. \quart. an 1527/ Anno 1518 Erasmo rescribit Papa primæ editionis mentionem faciens secundam expectans.
<202r>|Michio Velesius Fraxardus exempl 16 contulerat quorum 8 habuit ex Bibl. Laurentiana Regis Hisp Et loca tantum in quibus vetusta illa MSS cum Vulgata latina convenerunt et a Græcis codd impressis impressis {sic} discreparunt annotavit. Publicavit Lud. de la Cerda. Walton. Præfat. in Polyglot.|
| {M}atth | β. | γ. | δ. | ε. | ϛ. | ζ. | η | θ | 1α | 1β | 1{δ} | sed 1α {illeg} nisi bis vel ter. | ||||
| Ioan | β | γ | δ | ε | ϛ | ζ | θ | 1β | 1δ | item ι, 1α, 1γ singuli semel. | ||||||
| Luc | β | γ | δ | ε | ϛ | ζ | η | θ | 1β | 1δ | item 1ϛ bis pro id | |||||
| Act | β | δ | ε | . | . | θ | ι | 1α | 1γ | item ζ, {illeg}, {sic} 1δ semel. & η bis vel ter | ||||||
| Rom | δ | ε | . | θ | ι | 1α | 1γ | item ζ semel | ||||||||
| Cor | δ | ε | ζ | θ | ι | 1α | 1γ | 1ε | item 1ϛ semel. | |||||||
| Gal | δ | ε | ζ | θ | 1α | . | . | |||||||||
| Ephes | δ | ε | . | θ | . | 1α | 1γ | |||||||||
| Philip | . | . | . | θ | 1α | 1γ | 1ε | Est autem 1ε tantum bis. | ||||||||
| Colos | δ | ε | ζ | θ | ι | 1α | 1γ | . | ||||||||
| Thes | δ | ε | ζ | θ | ι | 1α | 1γ | |||||||||
| Tim | δ | ε | ζ | θ | ι | 1α | 1γ | item 1ϛ semel | ||||||||
| Tit | δ | . | . | . | . | . | ||||||||||
| Philem | . | ι | . | . | ||||||||||||
| Heb | δ | ε | ζ | θ | ι | 1α | 1γ | |||||||||
| Iacob | δ | . | ζ | . | ι | 1α | 1γ | |||||||||
| Pet | δ | ε | ζ | θ | ι | 1α | 1γ | item 1δ semel | ||||||||
| Ioan | δ | ε | . | θ | ι | 1α | 1γ | |||||||||
| Iud | δ | . | ι | 1α | ||||||||||||
| {A}poc | 1ε | 1ϛ | ||||||||||||||
| Act | δ | ε | θ | ι | 1α | 1γ | 1δ |
Evang β. γ. δ. ε. ϛ. ζ. η. θ. 1β. 1δ. Act β. δ. ε. η. θ. ι. 1α. 1γ. Epist δ. ε. ζ. θ. ι. 1α. 1γ. Apoc{illeg} 1ε. 1ϛ. Continet et 1ε Epist ad Corinth Galat Ephes & Philip. Colos. cæteras in nec \in/ pluribus citatam animadverti. 1δ semel citatur in Tim & 1ϛ semel in Philip & semel in una Epist ad Cor. sed per errorem.
[Editorial Note 36] <202v>Augustinus contra Maximinum lib 3. cap 22. Concil{illeg} Nicæn 1 Ioan 5.6 citatur et nihil amplius.
In editis etiam exemplaribus nonnullis non legit ut in Aldina et Badiana editione [affermat Erasmus.] Addo nec in Græco testamento Gerbelij Haganoæ 1521 nec in Colinæi Parisijs edito. Gobarus in h. l.
Vide Hieronymum Epist ad Marcellam ultima.
Iunius in edit sua an 1624 in marg. h. l. notat. Sed quia non modo in impresso
Franciscus Asulanus \epist ante Vet. Test/ ad Ægidium Viterbiensem \Romanæ Eccles. Presb. Card./. Etenim inquit, ego inquit multis vetustissimis exemplaribus collatis adhibita etiam quorundam eruditissimorum hominum cura Biblia (ut vulgo appellant) græce cuncta descripsi, at in unum volumen reponenda curavi — Et Epist ante Nov test ad Erasmum cit – \quam/ si sacri hi libri characteribus nostris efficti nomen tuum præferentes divulgarentur — Et in fine Venetijs in ædibus Aldi et Andrææ soceri 1518 mens Feb.
Bibl Editio Muscovitica 1581. Constanti{nus} dum Οϛτροβίας, Βοηβοδας, κιοβίας – παντοις {illeg}{illeg} ενσλοβαικη γλῶττα. In urbe Οϛτρο{illeg}ίας ἐνβολινδίᾳ. ετεί χιλιος {illeg} 1581. |In lingua sclavonica urbe Vohhinia regio sarmatiæ Europeæ ubi A{illeg} populi|
1 {illeg} Ioan 2.14 * Εγραψα .... ἀρχῆς [— Cp. |A.3.15||4.5|
1 John 3.16 αγαπην * [✝ τοῦ θεοῦ Cp.
Vide Marianam, Morinum Exercit II c 1, Bartholomæum Petri, Lintrensem in addit ad comm stij, Corneliū a Lapide, Iacob. Tirinum in h. l. Chamier de authent. Edit lib. XII, c. 7, n. 2. 7
Eucherius de quæst N. Test. & Comentator in h. l. Clementis sub. {n}
Eucherius \Episc. Lugdun./ de quest.s N.i Test.i Locum sic legit. Tria sunt quæ testimonium perhibent, aqua sanguis et spiritus. Et in interpretatione hæc addit. Plures, sunt inquit, hic ipsam interpretatione mystica intelligunt trinitatem, eo quod perfecta ipsa perhibeat testimonium Christo: Aqua patrem indicans quia ipse de se dicit: Me dereliquerunt fantem aquæ vivæ: Sanguine Christū demonstrans, uti per passionis cruorem: spiritu vero sanctum spiritum manifestans.
Isidorus Episcopus Hispalensis de Eucherio Lugdunensi Ep. sic loquit {Eu}cherius Ep. Lugd. — edidit ad Hilarium Arelatensem Episcopum solitu{dinis} desert{a} petentem opusculum de {laude Eremi.} [Gennadius {illeg} a{illeg}]
<202r>Moritur Valentiano et Martiano regnantibus. [Gennad.] claruit sub Theodosio juniore A.C. 440.
Sciendum est hoc loco Græcorum codices apertissime esse corruptos: nostros verò [i.e. Latinos] veritatem ipsam ut a prima origine traducti sunt continere. Quod ex prologo B. Hieronymi super Epistolas canonicas manifesto apparet. Ait enim. &c Stunica cont. Erasm.
Lucas Pauli ad Hæbræos interpretatus Epistolam. Chem. Alexandr. in Petr. interpr. Cassiodor. in Bibl. S. patr.
Auctor comment in epist Ioannis quæ Clementi Alexandrino inscribitur in Bibl Patr. sic legit Quia tres sunt qui testificantur spiritus et aqua et sanguis et hi tres unum sunt.
Legit ἐις τὸ ἕν editio Lipsensis Vogelij qui duplicem lectionem agnoscit unam in textu ἕν ἐισι unum sunt et in margine ἐις τὸ ἕν ἐισι in unum sunt.
Controversia Arij et Alexandri incipit cum quies erat a persecutione. Eus. l 10. 1 Convocatur conciliū Nicænum. Evocabatur frequenter Arius in Concilium et assidu–o tractatu assertiones ejus discutiebantur: decernitur ὁμούσιον. Septendecim soli tunc fuisse dicuntur quibus Arij fides magis placeret. Obnitentibus Constantinus exilium minitatur. Quare Arius cum alijs seu in concilium mittitur. Cæteri undecim acquiescunt ad subscribendum manu sola non mente: cujus simulationis autor fuit Eusebius Nicomedensis. Euseb l 10. 5
Præter symbolum statutum, anathematizantur qui dicunt: Erat aliquando quando non erat filius, et antequam nasceretur non erat, {aut} \aut/ ex nullis subsistentibus factus est, aut ex alia substantia vel subsistentia, aut τρέπτον seu mutabilem Statuunt etiam Ordinationem Episcopi abs præsentia vel authoritate Episcopi Metropolitani iritam esse. Et ne in una civitate duo sint Episcopi. Et ne ab uno Episcopo excommunicatus, excipiatur ab alio. Et ne quis Clericus de civitate inferiori ad majorem Ecclesiam transire ambiat. Et ne quis clericus qui derelicta Ecclesia sua, nulla existente causa probabili vagatur et oberrat per alias Ecclesias suscipiatur in communionem. Et ut Paulianistæ qui sunt Photiniani rebaptizentur. sect 6.
Constantia moriens presbyterum quendam Arrianum Constantino commendat, dicens se pro fratris statu esse sollicitam, ne fortè pro innocentium pœnis regni sui pateretur excidium. Is accomodat aurem Presbytero, et interim accersiri de exilio Arium jubet. Arius fidei confessionem dat Imperatori, quam miratus Imperator, rursus Arium ad concilij remittit examen, quoniam quidem ad dedictionem Hierosolymorum ex omni orbe coire sacerdotes invitabantur, hæc ad eos de nomine ejus scribens scripsit ad eos ut expositionem fidei ejus probarent, et eum vel per invidiam (ut asserebat) tunc circumventum dignoscerent, vel nunc ab errore correctum clementi erga ipsum judicio uterentur. A suis qui simulanter subscripserant facilè receptus est; sed cum Alexandriam perrexisset, impugnatur. Interea Constantinus obit. Eus l 10. 11
Circa initum Iuliani Apostatæ, ex Arianis oriuntur Eunomiani qui statuunt filium per omnia dissimilem patri, quod factura factori similis esse nequit, & Macedoniani qui dicunt filium per omnia similem patri, sanctum verò spiritum cum patre et filio nihil habere commune \(autore macedonio/. Eus l 10. 25
Regnate Iuliano concilium celebratur Alexandriæ in quo pauci numero convenêre, Statuentes præterea ut ejusdem substantiæ ac deitatis cum patre et filio spiritus sanctus crederetur, nec quicquam in trinitate creatum aut inferius posteriusve diceretur. Disputatur etiam de differentia inter substantiam et subsistentiam, tandem definiunt substantiam designare rei alicujus naturam rationem qua constat, subsistentiam vero personam uniuscujus, hoc ipsum quod extat et subsistit. Adeo tres subsistentiæ in una substantia. Statuerunt etiam quod dominus corpus ne sine anima ne sine sensus suscepit. sec 28, 29.
Historiæ de Ossibus Babylæ martyris. sec 35
Athanasius sacerdos per annos 46. Euseb 11. 3. Hist. Trip. l 7. c 36 Socrates.
Ex Historia Tripartita.
Dicit Sozomenes Epistolas extare contrarias illis \rebus/ quæ scripsit l 1. 3.
Incipit Historiam Sozomenes a {illeg} Crispo 3o et Constantino Cæsaribus et Coss. hoc est ab anno 19o Constantini l 1. 1, 4. Ergo in eo anno exorta est contentio Arij & Alexandri. Quære. Vide sequentia. Postea cap 9 & 10 incipit. {Inci} postquam per omnia floreret Ecclesia, Licinio \sc./ ut in præcedentibus dictum est perempto. c 12.
Tunc Episcopi fuerunt Sylvester Romæ. Alexandriæ Alexander. Constantinopoli Alexander alter. Hierosolymis Macarius. Antiochiæ Vitalis, dein Philogonius. Antiochiæ Eustathius mox illuc a Synodo Nicæno translatus ab Episcopatu vicinæ Berææ. Tripoleos Hellanicus. Osius Cordubæ, post Arrianus. Antiochiæ{Mygdonicæ} \seu Nisibin/ Iacobus Paulus Neocæsariæ Euphratensis. Paphnutius Ægyptius. Spiridion Cyprius.
Cæsariæ Eusebius Pamphili. Nicomediæ Eusebius alter. Paulinus Tyri. Athanasius Anazarbi Gregorius Beryti, Ætius Lyddæ seu Diospoli. Patrophilus Scythopoleos. Minophantes Ephesi. Theogonius Nicææ. Narcissus Neroniadis seu Irenopolis in seda Cilicia. Theonas Marmaricæ. Secundus Ptolemaidis Ægyp. Maris Chalcedonensis.
Alexander in Epistola generali scribit se cum Episcopis Ægypti et Lybiarum pene centum convenientes Arium et sequaces Anathematizasse. c 14. l. 1.
Ante Synodum Nicænam tres in Syria ordinati sunt Episcopi eo quod consenserint cum Ario. Epist. Alex. \altera/ in l 1. c 14 Item cum Ario et Achille {fecit} concilium (ut dicit) malignantium. Ibid. Item sic scribit: In Tomo quem etiam vobis direxi per filium meum Archidiaconum subscripserunt tam totius Ægypti quam & Thebaidis quàm Lybiæ ac Pentapolis, Syriæ Lyciæ Pamphyliæ Asiæ Cappadociæ sacerdotes aliarum Provinciarum ad quorum instar etiam vos confido eum suscipere. — Sunt autem qui Anathematizati sunt ex Presbyteris quidem Arius ex Diaconibus autem Achilles, Euzoius, Aithalis, Lucius Sarmatius, Iulius, Menas, alter Arius et Helladius. Ibid.
Quoniam Eusebius frater tuus Cæsariensis & Theodotus & Paulinus et Athanasius et Gregorius et Ætius et omnes per Orientem dicunt quòd præexistit Deus filio sine principio Anathema facti sunt præter solum Philogonium et Hellanicum et Macarium homines hæreticos ineruditos quorum alij dicunt filium eructationem alij vero propositionem, alij coingenitum. Quas impietates nec audire possimus — Nos autem quoniam dicimus et sapimus quia filius non est ingenitus nec ingeniti pars nullo modo ne ex aliquo subjecto, sed quod voluntate et consilio subsistit ante tempora & ante secula plenus deus unigenitus inconvertibilis, & antequam generaretur aut crearetur aut prædestinaretur aut fundaretur non erat: (ingenitus enim non erat) persecutionem patimur. Quia diximus principium habet filius, Deus autem sine Principio est, Et quia diximus ex non extantibus est (sic autem diximus secundum quod nec pars dei est nec ex aliquo subjecto) propterea persecutionem patimur. Ex Epistola Arij ad Eusebium Nicomedensem. Trip. hist l 1. 15.
Neque duos ingenitos audivimus unquam, ne unum in duos divisum. Ne corporale aliquid passum esse didicimus: sed unum quidem ingenitum unum verò ab eo verè et non ex ejus substantia factum. Euseb. in Epist. ad Paulinū Tyri. l 1{7}|6|.
Poterat autem illo tempore plurimum Eusebius, quia tunc Imperator Nicomediæ Morabatur. Nam ibi ante paululum temporis Dioclesianus et qui circa eum erant Regalia constituerant. Propteria ergo multi Episcoporum obediebant. Eusebio. Et illic frequenter scribebat Alexandro ut deserens quæstionem quæ moveret tumultum susciperet Arium & sequaces ejus: per civitates autem diversis Episcopis ne consentirent scriptis Alexandri. Vnde omnia erant valde turbata. Non enim solummodo Ecclesiæ Præsules ratiocinationibus inter se certare videbantur sed etiam populus divisus erat. l 17. vide etam l. 18
Cùm verò sæpe supplicantes Alexandro qui circa Eusebium erant non inclinassent eum tanquam injuriam passi — concilium in Bythinia colligentes scripserunt Episcopis universis ut tanquam rectè credentibus communicarent Arrianis et agerent ut Alexander quo communicaret eis. Dum eorum studium defecisset Alexandro nequaquam consentiente, legatione fungitur Arius ap|d| Paulinū Tyri Episc. & Eusebiū Cæsareæ Palestinæ & Pratrophilum Scythapoleos, petens una cum suis, ut juberetur cum populo qui cum eo erant, solemnia sacramenta ecclesiæ celebrare tanquam ipse prius Presbyterorum habuisset officium. Esse dicens consuetudinem in Alexandria (sicut etiam nunc) ut uno existente episcopo super omnes Episcopo, Presbyteri seorsim ecclesias obtinerent, & Populus in eis collectas solemniter celebraret. Tunc illi una cum alijs Episcopis in Palestina congregati, tale decretum super petitione Arij protulerunt, jubentes eos sicut prius collectas exercere sicut prius esse tamen subditos Alexandro pontifici et deprecari semper ut ejus pace et communione fruerentur. Cum \etiam/ in Ægypto {illeg} multis concilijs celebratis hæresis pullularet ita ut ad regalia us perveniret, non mediocriter Constantinus Imperator affligebatur, scripsit utri sequentem Epistolam et propterea culpabat Arium et Alexandrum eis scribens arguebat quia cum latere posset|tui|sset hæc quæstio eam deduxissent ad mediū et vehementi studio contentiones movissent. Alexandro siquidem et Ario aliquando culpans aliquando suadens talia scripsit.
Didici natam &c l 1. c 19 & 20. In hac epistola narrat occasionem controversiæ. Dicit ejusmodiquæstiones quæ non alicujus legis necessitate proponuntur, inutilis vacationis tempus exquirere. Quis, ait, tantarum quæstionum subtilitates extra lapsus sui periculum suadebit sustinebit? Ego fugienda sunt in talibus multiloquia ne fortè dum infirmitatè nostræ naturæ minimè quod proponitur explicatur, mente discentium auditorum pro tardiore intellectu ad perfectam quæstionis perceptionem pervenire non valente, ad necessitatem blasphemiæ aut schismatis populus adducatur. Non enim pro summo legis mandato apud vos occasio certaminis inflammata est, ne nova quædā pro dei religione hæresis introducta est. Pro parvis (valde modicis) et nequaquam necessarijs litigatis. Vulgaria sunt hæc et infantum magis fatuitatibus commodanda quam sacrorum virorum & prudentium intelligentiæ consona Recedamus ergo volentes a tentationibus diabolicis. Quod vobis inter inter alia contentionem excitavit —— (pgt) —— rursus agnoscite. c 20.
Epistola vere Christiana, {et} ne dicam prophetica, quam vel Arrianus \vel Arius ipse/ scribere potuisset. Certè si Imperator intellexisset Alexandrum \tantū has quæstiones tanti {illeg} fecisse ut ideo/ excommunicasset Arrianos et ex Ecclesijs ejiceret, ne ullo modo {re} admittere voluisse \reconciliationem admitteret/ Arrianos verò non tanti fecisse quæstionem ut Alexandrum cum suis excommunicarent sed tantum obnisos esse ne tam levia pro summa religione, pro fundamento fidei haberetur (quæ etiam sibi falsa videbantur \æstimabant/) pro summa religione \fidei fundamento/ obtruderentur, {sed} {illeg} non quæ ipsi crederent intrusisse alijs sed tantum renuisse novam quæ alij{s} ipsis pro religione intruderent \ne fieret innovatio in religione/ & omnibus modis suasisse Alexandro ut Arius in communionem reciper alijs ut Arius \cum suis/ in communionem reciperetur & \ne/ propter has controversias Communio frangeretur, adeo Ariū cum suis in communionem recipiendum esse: nunquam Arrianis succensuisset utpote cum seipso eadem planè sentientibus. Sed Patres Nicæni {illeg} alij ejus partis qui circa Imperatorem erant rem fase occecarunt eum cum sim\ul/atis accusationibus, nec potuit Imperator veritatem cognoscere antequam Constantia soror moriens fraudem ei detexit & Sacerdod|t|em quendem ei commendavit per qui veritatem {illeg} pleniùs narraret.
Athanasius in Concilio Nicæno tantū Diaconus Hist trip l 2. c 2
In Cocilio {sic} Nicæno primum locum tenuit Eustathius Antiochenus, scdū Euseb. Pamph. l 2 c 5. Constanstinus {sic} hortatur ut ex scripturis solummodo controversiam determinent. Ibid. Arriani dictantes Noluit is judex esse in rebus sacris. Ibid. Arriani dictantes fidei petitionem cætui dederunt. Quæ cum lecta fuisset ab universis repente disrupta est et adultera fraudulenta pronunciata. Ib.
Sabinus Heracleæ Thracensis Med|cedonianorū| Episcopus laudat Eusebium Pamphili et Contantinū tanquā ea quæ sunt christianorum dogmatizantem Culpat autem expositam in Nicæa fidem tanquam ab Idiotis et nihil scientibus traditam Trip l 2. c 8.
Eusebius tradit suum sensum de Voce Consubstantiæ & creaturæ l 2. c 11
Impedit Pahnutius ne nuptias clericorum condemnarent. c 14
Tempore concilij vicennalia. \c 14, & 18/ Edictum Constantini{illeg} ut Ariani Porphyriani vocarentur & eorū libri comburerentur, esset occultatio eorū capitalis pœna l 2. c 15.
Eusebius & Theogonius revocantur. Eorum libellus pœnitentiæ l 2. c 16.
In tantum fidei (sub Constantino) crevit, ut multi quo Iudæorum civium Pagani verò pene omnes Christianam illic converterentur ad fidem. In qua urbe \(Constantinopoli)/ crescente, quo tempore religio noscitur ampliata, neque aræ ne Pagana Templa aut sacrificia facta sunt nisi sub Iuliano brevi tempore. quod mox probatur extinctum. Sozom. l 2. c 18 Trip. hist.
Miraculum pro adoranda cruce l 2. c 19
Epistola Constantini contra Eusebium. c|l| 2. c 22
Fabula Adulterij ab Arrianis impositi Eustathio. c 24
Eusebius Pamphili renuit Episcopatum Antiochiæ. Quod miratus Constantinus laudavit eum, beatum vocans, dicens quod non unius urbis sed totius orbis potius digne decerneretur Episcopus. l 2. c 25.
<206r>Formula fidei Ariminensis composita est ne Episcopo Romano ne Vincentio qui tot annis episcopatum integre gesserat, ne alijs eisdem consentientibus. Damasus apud Theod l 2. c 13. At quomodo Vincentius episcopatum tot annis integre gessisse dicatur qui primus an inter primos (scil sex annis ante concil Ariminense Causam Athanasij deseruisset. Suspicor {ita} Et quomodo Episcopus Romanus (Liberius scil. ) non præbuisse assensum dica{n}tur qui formulæ Ariminensi in Concilio Sirmiensi subscripsisset. {D} Hæc verba ita vel ficta sunt, vel a Damaso dolosè dicta quasi illi excipiendi sint quorum assensus, cum antea subscripsissent eidem formulæ, non exigebatur denuò in concilio Ariminensi.
Nota, quod Felix obijt tempore Constantij & Liberius solus Episcopatum obtinet, quod non permississet Constantius si Liberius assensum Concil. Arim. denegasset. Philostorgius ait quod Felix rediunti Liberio \omninò/ cessit. Philostorg l 4. c 4.
Cum Imperator voluisset filium dici per omnia similem Patri, Arim. Consil. tamen posuit tantū similem patri. Vnde videre est quod Imperator \(qui ipse non interfuit huic concil)/ non {intulit} vim Consilio sed hoc tantum agebat ut patres tamdiu in Synodo detinerentur donec disputando inter se conve pacis gratia convenirent in aliqua communi sententia. Causa autem quod non dixerunt filium per omnia similem credo fuit filij dissimilitudo in nascibilitate filij et innascibilitate patris.
3 In Concilio Ariminensi sub initio major erat pars homoüsianorum, sed Imperatoris sententia erat no ij mittunt 20 Episcopos Legatos in Orientem qui significabant|rent| {sic} eorum sententiam. Sed Lega Imperatoris sententia erat ut non per vota tantum Sed Legati illi primo deficiunt dein alij plures donec viginti tantum restarent. Nec tamen Imperator voluit rem ex numero votorum decerni sed concilium dissolvi sed cæteros etiam per disputationem convinci: O quantum differt hujusmodi Concilium {illeg} Concilij ubi{illeg} examinatio veritatis \per disputationes/, & firma pax per universam concordiam designatur, ab illis ubi res statim per numerum votorum decernitur, & sic minor pars non convincitur et unitur sed opprimitur per majorem.
Moriente Consantio, & regimine ecclesiæ per Iulianum \apostatā/ laxato vario statim iterum seminantur discordia. Eunomius incipit prædicare filium essentia dissimilem patri. Ætius \etiam/ hæresiarcha qui in concilio A.C. 359 damnatus exulabat, ad prædicandam suam doctrinam resti{illeg} liberatur, & Athanasius \pariter/ cum socijs, at \si/ ab hoc tempore {tota} ecclesia procellis undi cœpit agitari.
Ex Philostorgio.
Per ὁμοούσιον {Græ} Patres Ario favantes in concilio Nicæno intelligebant ὁμοιούσιον Philost l 1. c 9. Ariani post tres annos ({illeg} \forte/ ab Eusebio pulto) relaxantur ab exilio. l 2 c 6. {illeg} Crimina Athanasij l 2. c 11. Constantinus veneno sublatus mandat homicidas fratres ejus tolli, l 2. c 16. Flavianus Antiochenus collecta Monachorum multitudine (in transitu Athanasij ex Europa per Syriam in Ægyptum) primus omnium acclamavit Glor. patri et Fil. et SS. lib 3. c {13} \13/. Flavianus & Paulinus Antiochenum Episcopatum inter se postea diviserunt l 3. c 18 Liberius cum Osio subscribunt contra homoüsij vocabulum in concil Sirm. l 4 c 3. Dein restituitur Liberius & Felix ad sua redit, Episcopi dignitatem retinens nulli tamen præsidens Ecclesiæ l 4. c 4. Vide l 4. c 8, 9, 10, 11, 12 De concil Arim & Constantinop. /
Ex Greg. Nazianzen Epist {illeg} Orat 21 In Laudem Athanasij.
Exhorting all to prais Athanasius he says: Virgines pronubum laudent: qui solitariam vitam agunt, excitatorem et erectorem. \p 379./
Athanasius exulans ad sacra illa & divina Ægypti Monasteria se confert [succedente Georgio] — et cum Monachis consuetudinem habens solitariam vitā cum cænobica in gratiam reducit: illud ni {illeg} illud nimirum ostendens & Episcopatum Philosophiæ minimè expertem esse et philosophiam sacri Antistitis institutione opus habere. Sic enim hæc duo, hoc est tranquillam actionem et actuosam tranquilitatem \consociavit &/ copulavit, ut persuasum omnibus redderet monasticæ vitæ professionem morum probitate potius gravitate & constantia quàm coroporis {sic} secessione exprimi. &c Addit. quod, Monachi ad Sacerdotij munus \omnibus numeris absolutum/ pauca conferentes, \multò/ plurima|a| ad monasticæ vitæ rationem \partibus omnibus explendam/ reciperent. Tantum ei tribuebant ut quicquid ipsi placuisset, pro lege haberent, illius decreta pro Mosaicis tabulis ducerent, ac majori, quàm quæ sanctis viris deberi videatur, ipsius veneratione afficerentur. p 384, 385.
Georgius simplicitat Imperatoris simplicitatem sibi conciliat: pietate enim ipsius dimoveor, ne levitatem dicam. Nam si verè dicendum est, Zelum habebat verùm non secundum scientiam. p 385
Cædem Ge\o/rgij, Nazianzenus tribuit homousio Athanasianis dicit Athanasiuum eo cæso mox mox {sic} in urbem redijsse. p 389, 390. Concurrebant tamen ad cladem ethnici (Iulian Ep. ad Alexandr. ) ubi suos reprehendit)
Athanasius post cædem Georgij rediens — prolapsam fidei doctrinam erigit, ac liberè rursus trinitas prædicatur — leges etiam rursus orbi terrarū præscribit at omnium mentes ad se convertit p 392
Iovi\a/nus revocat Athanasium et omnes \alios/ Episcopos ab exilio revocat, {illeg} etiam & fidei nostræ veritatem a multis laceratam & perturbatam at in sexcentas opiniones partes distractam sibi tradi postulavit. — At hic potissimùm Athanasius puritatis suæ fidei in Christum firmæ & constantis specimen edidit. Nam cum cæteri omnes qui doctrinam nostram profitebantur, trifariam divisi essent, ac multi circa filium, plures etiam circa spiritum sanctum ægram fidem haberent (ubi \et/ levior impietas pro pietate habebatur) pauci autem utrin sani et incolumes essent; primus ille & solus, aut cum admodum paucis, veritatem palam apertis verbis promulgare non dubitavit, unam trium personarum divinitatem & essentiam scripto confessus: & quod multis illis patribus circa Filium prius concessum fuerat idem ipse postea in afferenda spiritus sancti divinitate superno afflatu consecutus. At Imperatori donum \vere/ regium & magnificum offert scriptam nimirum fidei confessionem adversus novum dogma nusquā in scriptura expressum: ut sic & Imperatorem Imperator & doctrinam doctrina & libellum libellus frangeret at opprimeret. Hujus confessionis ut mihi videtur authoritate permoti, tum Occidentales tum quicquid in Oriente vitale est pietatem colunt
Cum essentia una et tres Hypnostases a nobis pie dicerentur (quod alterum divinitatis naturam (φυσιν) alterum trium personarum proprietates declaret) at eodem quidem modo apud Italos intelligerentur, sed ob linguæ illius angustiam & verborum inopiam hypostasin ab essentia distinguere non possent, eo factum esset ut pro ea ne tres substantia\essentias/ {sic}as {sic} admittere videntur Personarum vocabulum inducerent; quid tandem contigit? res profectò ridicula, vel potius miseranda. Diversæ fidei speciem præbuit levis illa et jejuna de vocum sono altercatio. Hinc deinde Sabellianismus excogitatus est in tribús personis \προσωποις/ et Arrianismus in tribus υπ substantijs \ὑποϛάσεσι/, quorum utrum pertinax contendendi studium effinxerat [ye Latines calling ye Greeks Arians because Arius put 3 substances ] & ye Greeks calling ye Latines Sabellians because Sabellius's error was that put one substance wth three names.] – Quæ cum Athanasius videret {illeg} utra parte leniter & benigne accepta accita, verborum sententia diligenter & accurate perpensa, posteaquam concordes reperit, nec, quantum ad doctrinam ullo modo inter se dissidentes, ita negotium transegit, ut nominum usum concedens rebus eos constringeret. pag 396|5|, 396. Hence is From ye straitness of ye Latine & controversy about ye words is demonstrated ye novity of ye language. 3 ꝑsons & 1 substance
Athanasius vita et morum ratio Episcopatus norma erat & ipsius dog {sic}
Cum Athansius eum vitæ cursum tenuisset – ut & vita ipsius morum ratio Episcopatus norma esset, & ipsius dogmata pro fidei orthodoxæ lege haberentur – vitam claudit. p 397.
In fine Gregorius sic Athanasium precibus colit. Nos autem utinam ipse benignus et placidus aspicias at hunc populum gubernes, perfectum perfectæ trinitatis quæ in patris filij & spiritus sancti contemplatione intelligitur et colitur, adoratorem: me siquidem res pacatæ futuræ sint, in vita teneas gregem mecum pascas: sin autem ecclesia bellis flagratura est, reducas, aut assumas tecum et cum tui similibus colloces temetsi magnum sit quod postulo. pag /397.\
Athanasius Antonij vitam conscripsit, monasticæ vitæ præcepta tradens tanquam lata lege promulgans. Greg. Naz. Orat 21 \In laud. Athan./. p 376.
<207v>Anno 324 Constantinus uxorem balneo callido immergens occidit multos amicos peremit adeo ut {illeg} & cum eo Baronius iterum & sæpius vocat hæc neronian {sic} tempora. Non {illeg} Baron ann 324 Non mirum ergo si fideles \{e} literis Imperatorijs contra Arius promulgatis territi/ non audebant {illeg}venire {illeg} ad Consil. Nicæn. {illeg} Imo anno 326 ipse filium charissimum Crispum Cæsarem occidit (Gothofredus in Chron C. Theod)
Reperitur in antiquis inscriptionibus Damasus pro unctione sanctæ Ecclesiæ nuncupasse vota Martyribus, quæ et persolvit, ubi Romanus Clerus, relicto schismatico Vrsicino, Damaso conjunctus. Extat de his vetus inscriptio istis verbis
Sanctorum quicun legis venerare sepulchrum
Nomina nec numerum potuit retinere vetustas
Ornavit Damasus tumulum cognoscite rector
Pro reditu cleri Christo præstante triumphans
Martyribus sanctis reddit sua vota Sacerdos.[108]
§ 19. Ex Antiq. inscrip. in Appen. pag 1171. nu. 3.
Cùm socrus Simonis magnis febribus detineretur, Petrus et Andreas rogaverunt Dominum pro eâ. — Luc 4
Et tu \[ô Vidua]/ habes proximos qui Deo pro te supplicent. Habes Apostolos proximos, habes martyres proximos, si ipsa martyribus devotionis societate, misericordiæ quo muneribus appropinques. — Tunc pro affinitate poterant [Apostoli,] nunc jam possunt pro nobis et pro omnibus impetrare. Videtis enim quod magno peccato obnoxia, minus I idonea sit quæ pro se precetur, certè quæ pro se impretret {sic}. Adhibeat igitur ad medicum [alios precatores. Aegri enim, nisi ad eos aliorum precibus medicus fuerit invitatus, pro se rogare non possunt. Infirma est caro, mens ægra est, & peccatorum vinculis impedita. Ad medici illius sedem debile non potest explicare vestigium? Obsecrandi sunt Angeli pro nobis, qui nobis ad præsidium dati sunt. Martyres obsecrandi quorum videmur nobis quoddam corporis pignore patricinium vindicare. Possunt pro peccatis rogare nostris quia proprio sanguine etiam siqua habuerint peccata, laverunt. Isti enim sunt Dei martyres, nostri Præsules, speculatores vitæ, actuum nostrorum. non erubescamus eos intercessores nostræ infirmitatis adhibere, quia ipsi infirmitatem corporis etiam cùm vincerent cognoverunt. Ambros. lib. De Viduis
Nam Ideò dominus per
Cuncti igitur devotissimè percolendi sunt, sed specialiter ij venerandi sunt a nobis quorum reliquias possidemus. Illi enim nos orationibus adjuvant, Isti etiam adjuvant passione. Cum his autem nobis familiaritas est. Semper enim nobiscum sunt, nobiscum morantur, hoc est, et in corpore nos viventes custodiunt & de corpore recedentes excipiunt. Hic ne peccatorum \nos/ labes absumat, ibi ne inferni horror invadat. Nam ideo hoc a majoribus provisum est, ut sanctorum ossibus nostra corpora sociemus, ut dum illos tartarus metuit, nos pœna non tangat: dum illis Christus illuminat, nobis tenebrarum caligo diffugiat. Cum sanctis ergo martyribus quiescentes evadimus inferi tenebras eorum proprijs meritis, attamen consocij sanctitate. Ambros. \Maximus/ Orat 77 Serm 77. De natali \Martyrū/ Octavij Adventitij & Solutoris Martyrum.
Eusebius, quia castitatis vigore pollebat, propositum virginitatis instituit; quia abstinentiǽ gloriabatur angustijs, monachorum introduxit forte servitium; quia Pontificij administratione fulgebat, plures e discipulis sacerdotij sui elegit hæredes. — qui omnes extiterunt aut Quamvis igitur nonnulli liberis suis relinquant auri argenti thesauros, nemo tamen sancto Eusebio ditiores reliquit. Siquidem omnes extiterunt aut Sacerdotes aut martyres. Nam, ut cætera taceam, illud quàm admirabile est, quod in hac sancta ecclesia eosdem monachos instituit quos clericos, at ijsdem penetralibus sacerdotia officia contineri, quibus et singularis castimonia conservatur ut esset in ipsis viris contemptus rerum & accuratio Levitarum: ut si videris Monasterij lectulos, instar Orientalis propositi judices; si devotiones cleri perspexeris, angelici ordinis observatione gaudeas. Illud autem tacendum omninò non arbitror quod cum Arrianorum detestanda perfidia totam cum universo mundo Italiam perturbasset, at ejusdem pestulentiæ Sacerdotes simplicitatem sancti Dionysij martyris captivassent, ita ut subscriptionis ejus vinculum det retinerent, quâ{illeg} illum a manibus eorum sapientia liberavit {illeg} Dixit enim se eorum consentire perfidiæ sed quod sibi filium Dionysium in subscribendo præponerent graviter se moveri. — Igitur Vos enim, inquit, qui dicitis filium Dei Patri Deo æqualem esse non posse, cur mihi filium prætulistis? Qua illi ratione prmoti statim Sancti Dy|i|onysij chyr chirographum deleverunt, priorem locum subscribendi beato Eusebio relinquentes deferentes. Quos ille increpans et irridens ait: Ne ego me vestris sceleribus polluo ne filium meum vobiscum participare permitto. D. Ambros. serm. 69. De natali S. Eusebij Vercellensis Episcopi. vel potius Maximus Taurinensis.
Faustus Manicheus in libro contra Catholicos dixit
Sacrificia gentium vertistis in agapes, idola in martyres, quos votis similibus colitis: defunctorum umbras vino placatis et dapibus: solennes gentium dies cum ipsis celebratis, ut calendas et solstitia: de vita certè mutastis nihil. Respondit Augustinus: Populus Christianus memorias martyrum religiosa solemnitate concelebrat, et ad excitandam imitationem et ut meritis eorum consocietur, at orationibus adjuvetur: ita tamen ut nulli martyrum, sed ipsi Deo martyrum sacrificemus, quamvis in memorias martyrum constituamus altaria Quis enim Antistitum in locis sanctorum corporum assistens altari aliquando dixerit: Offerimus tibi Petre aut Paule aut Cypriane: sed quod offertur, offertur Deo. — Colimus ergo martyres eo cultu dilectionis & societalis quo et in hac vita coluntur sancti homines Dei, \quorum cor ad talem pro evangelica veritate passionem paratum esse sentimus./ — Sed illos tanto devotius quanto securius post certamina superata. — At verò illo cultu quæ græcè latria dicitur, cùm sit quædam propriè divinitati debita servitus, nec colimus nec colendum docemus nisi unum Deum. Cum autem ad hunc cultum pertineat oblatio sacrificij, unde Idololatria dicitur eorum qui Idolis hoc etiam Idolis exhibent: nullo modo tale aliquid offerimus aut offerendum præcipimus vel cuiquam martyri vel cuiquam anim sanctæ animæ, vel cuiquam angelo. — Deo quidem in memoriis martyrum frequentissimè sacrificamus, illo duntaxat ritu quo sibi sacrificari novi testamenti manifestatione præcepit: quod pertinet ad illum cultum qui latria dicitur et uni Deo debetur. Hujus sacrificij caro et sanguis ante adventum Christi per victimas similitudinum promittebatur: in passione Christi per ipsam veritatem reddebatur: post ascensum Christi per sacramentum memoriæ celebratur. D. Augustin contra Faustum Manichæum lib 20 c. 2 c 21. Quoniam plerum in agapibus etiam carnes pauperibus erogantur, misericordiam Christianorum similem dicitis sacrificijs Paganorum. Ib. cap 20.
Inter Petrum et Theodatum conventum est ut Petrus \Imperatori/ Theodatus Sicilia cederet, illi auream in annos singulos trecentarum librarum coronam ut mitteret, e Gothis item tria millia, — tandem cessurum se Iustiniano Imperatori principatum fatetur, {illeg} id ipse imprimus & ejus deinceps uxor juravit. Et Imperatur Athanasium Petrum mittit & Belisarium missurus erat qui Italiam reciperent. sed prospero belli casu Theodatus errectus non stetit promissis.
Sed delicijs frui cupis, asside sepulchro Martyris, lacrymarum illic fontes effunde, animam contere, ἄρον ἐυλογίαν ἀπὸ τοῦ τάφου benedictionem a sepulchro ejus refer; λαβὼν ἀυτὴν συνήγοραν ἐν ταῖς ἐυχαῖς ejus patricinio fretus in precibus, narrationibus certaminum ipsius legendis te frequenter exerce, loculum amplectere, capsulæ reliquiarum affixus esto: non ossa martyrum tantum, sed et ipsorum sepulchra & capsulæ πολλην βρύουσιν ἐυλογίαν multis benedictionibus scatent. Chrysost. serm 59 in Martyres. Edit Fronto Ducæi
Claudos faciunt currere, cæcos illuminant, leprosos numdant, dæmones effugant: Testatur multitudo eorum qui quotidioe salvi fiunt. Chrysost de Pentecoste.
Quando quod ex nobis est simul afferimus, et accedit intercessio d ἡ παρὰ τῶν δικαίων πρεσβεία sanctorum intercessio sanctorum, plurimum nobis confert. Quod si ipsi salutis, nihil amplius nobis prodest. —— Id scientes, dilecti, καταφεύγωμεν μὲν ἐπὶ τ ὰς τῶν ἁγίων πρεσβείας, ϗ παρακαλῶμεν ὥϛεὕπὲρ ἡμῶν δεηθῆναι confugiamus ad sanctorum preces et oremus ut pro nobis intercedant: sed non illorum precibus tantum confidamus sed et ipsi nostra, ut oportet, dispensemus rectè, &c. Chrysost in c 19 Gen. Hon 44.
<210r>Non igitur quasi oscitantes & desides ex aliorum meritis pendeamus. Habent enim vim pro nobis, & quidem maximam, orationes supplicationes sanctorum: sed tunc profecto cùm nos quo idipsum per pœnitentiam postulamus. Et paulo post: Hæc dicimus, non ut supplicandum esse sanctis negemus sed ne nosmet ipsos in otium ac desidiam resolvamus, & dormientes ipsi alijs tantummodo curanda nostra curanda mandemus. Chrysost \in Mat 2/ Hom 5.
Fortasse non mediocri erga sanctas illas amore exarsistis. Cum hoc igitur ardore coram ipsarum reliquijs procidamus, ipsarum Capsulas complectamur: multam enim possunt virtutem Capsulæ martyrum obtinere, quemadmodum et ossa martyrum vim magnam habent. Ne die tantum hujus festivitatis, sed alijs etiam diebus ijs assideamus, eas {ir} παρακαλῶμεν ἀυτᾶς αξιῶμεν γένεσθαι προϛάτιδας ἡμῶν eas obsecremus; obtestemur, ut patronæ sint nostræ. Multam enim fiduciam obtinent non viventes modò sed et mortuæ, multo magis cum sint mortuæ. Iam enim stigmata ferunt Christi cùm autem stigmata hæc ostenderint, omnia \Regi/ possunt persuadere. {illeg} Quando igitur tanta illæ virtute pollent, tanta apud eum amicitia; cum continuâ velut obsessione ac perpetua illarum visitatione in familiaritatem nos illarum insinuaverimus, ipsarum operâ Dei misericordiam impetremus &c. Chrysost Hom De SS Bernice & Prosdoce, Antiochiæ habita. {illeg} |His similia habet in Orat in Iuventinum et Maximum itidem Antiochiæ habita.|
Chrysostomus de myraculis Christi et Apostolorum locutus nulla {illeg} Quæ omnia, pergit, siquis fastum prædicat & figmentorum præstigias minimè persuasu faciles: certè quæ nunc conspiciuntur, ad blasphemum os obturandum, id pudefaciendum, ad effrænem linguam cohibendam, satis super fuerint. Nulla est enim nostri hujus orbis seu regio, seu gens, seu urbs, {illeg} ἔνθα ταῦτα οὐκ ἄδεται τὰ παράδοξα, οὐ θαυμασθέντα ποτὲ ἐι πλάματα ἦν, ubi nova et inaudita at inopinata miracula hæc non decantentur: quæ quidem si figmenta fuissent, prorsus in tantam hominum admirationem non venissent. (Chrysost Orat 2 de S. Babyla scripta anno vigess|i|mo currente post Historiam Babylæ et Oraculi. 383.) Et paulo post: Abunde, inquit, orationi nostræ fidem faciunt quæ quotidiana a matyribus {sic} miracula Eduntur {sic}, magna affatim ad illa hominum multitudine affluente. Ib.
<210v>Præcepit Iulianus ut [ Constantio mortuo, Iulianus ] divulgato per universum \terrarum/ orbem mandato, \præcepit/ ut idolorum templa instaurarentur aræ excitarentur, pristini dæmonibus honores redderentur. Chrysostomus Orat 2 in Babylam.
Libanius (apud Chrysost Orat 2 in Babylam) vocat tempora Costantij persequentis cul demolientis cultum gentilium πολὺς ἐκεῖνος κατακλυσμὸς ingens illud diluvium. Citat ibidem Chrysostomus Libanium pro historia Bbylæ.
Faxit Deus hujus sanctæ Virginis et eorum qui similiter certaverunt orationibus ac precibus, ut et hæc et alia, quæ dicta sunt, diligenter memoria teneatis. Chrysost Hom. in S.{illeg} Pelagiam Antiochiæ habita, orationem prædict{illeg}|a| prece concludens Et in fine Orationis in S. Iulianum Antiochiæ \itidem/ habitæ, \sic/ hortatur populum. Qu Ante urbem omnes effusi comprehensos fratres nostros huc reducamus: ut crastino etiam die plenum nobis Theatrum reddatur, ac festus conventus sit perfectus: ut propter hoc studium nostrum ac diligentiam hic adhibitam, ἐις τὰς αιωνίους ἡμᾶς δέξηται σκηνὰς ὁ ὅγιος μάρτυς μετὰ παρρησίας πολλῆς, in æterna tabernacula sanctus martyr multa cum fiducia nos recipiat.
Orat: in Martyrem Ignatium Antiochiæ habitam Chrysostomus sic concludit ubi multum ladaverat {sic} virtutes reliquiarum sic concludit. {Fa}{illeg} Quæ omnia considerantes, cum omni gaudio at lætitia, sacrum hunc locum frequentemus; ut contubernij, mensæ cælestis participes cum sanctis fieri valeamus, precibus ipsorum sanctorum et gratia, ac benignitate domini nostri Iesu Christi. Ed|o|dem fere modo concludit Orat 2 de fato et Providentia & Orationem in martyres Ægyptios: in qua Oratione dicit etiam: Sanctorum corpora urbem quovis adimantino {sic} et inexpugnabili muro tutius nobus {sic} urbem communiunt &c — ne tantum adversus hominum insidias aut adversus fallacias dæmonum utilis nobis est hæc possessio, sed si nobis communis dominus ob peccatorum insidias aut adversus fallacias dæmonum multitudinem irascatur his objectis corporibus continuò poterimus eum propitium reddere civitati. Theodoretus autem 8 de curat. Græc. affect. Civitates, ait, et pagi corpora martyrum inter se partiti σωτῆρας ὀνωμάζουσι ϗ ὡς πολιόυχοις τιμῶσι ϗ φύλακας servatores eos appellant et tanquam urbium custodes ac præsides venerantur.
<211r>Orationes pro defunctis Chrysost in Mat 8. Hom 32. p 372
Transsubstantiatio. Chrysost Hom 51 in Matth 14. pag 555. Fr. Duc & Hom 83 in Matth 26. p 868, 869.
Antonius et visione Dei dignus est habitus, et talem vitam prorsus ostendit qualem leges Christi requirunt. Hoc autem facile cognoverit quisquis eum legerit librum qui vitæ ejus texit Historiam: in quo etiam Prophetiam lucentem videbit. De his enim quos Arriana pestis invasit, manifestissimè prophetavit: quanta Ecclesijs labes ab illis immineret, docuit, Deo uti revelante hæc, & cuncta ante oculos ejus figura pingente. Quod certè vel præcipuum Catholicæ fidei documentum est, nullum videlicet hæreticorum talem posse monstrari. Sed ne a me hæc audire videamini ipsum potius librum legentes, diligentius cuncta discetis, ut maxima inde Philosophiæ incitamenta capiatis. Observo autem ut non solum meditemur scripta illa, sed ea quo quæ exprimuntur imitemur. Chrysost. {illeg} in Matt. 2. Hom 8.
Bellarminus & Baronius hanc vitam satis vindicant.
Licet hic tantus Christi testis \[Nazarius]/ pretiosus confessione, preciosior sanguine, crudeli vulnere preciosor, & tincta veste candidior, licet hic Mediolanensium peculiaris putetur privilegio sepulchri, sed omnium est communione suffragij. Ne enim istius urbis charitas proflua & fides avara, tantum huic Martyri derogaverit dum sibi arrogat, ut solum erga mœnia sua, patrocinij illius beneficia affatura esse crediderit. Non clauditur locis quod diffunditur meritis. Invocasti ubi martyrem, ubi te exaudit ille qui honoratur in martyre. Moderante ita eo qui pensat vota tua & dispensat munera sua, in tantum vicina præsentia efficacis præbebitur advocati, in quantum fuerit fides devota suscepti. — [|(|Ambr. Serm 93 in natali S. Mart. Nazarij et Celsi]|)| — Et paulo post: Honore Qua \Quæ cum ita sint/ Honoremus beatos Martyres, principes fidei intercessores mundi &c. (ib.)
Intra Thusciam civitate Florentina, ubi nunc vir sanctus, Zenobius nomine, Episcopus est, quia [Ambrosium,] quia promiserat se petentibus illis, illos se sæpiùs visitaturum, frequenter ad Altare quod est in Basilica Ambrosiana, quæ ibidem ab ipso constituta est, visum orare, ipso Sancto viro Sacerdoti Zenobio referente didicimus. Paulin. in vit. Ambr. de Ambrosio defuncto
Fratres quostienscun martyrum memoriam celebramus, prætermissis omnibus sæculi actibus sine aliqua dubitatione concurrere debemus, reddere illis honorificentiam qui nobis salutem profusione sui sanguinis pepererunt, qui tam sacrata hostia pro nostra propitiatione domino sunt oblati, præsertim cùm dicat ad sanctos suos omnipotens Deus: Qui vos honorat me honorat, et qui vos spernit me spernit. Quisquis ergo honorat martyres honorat et Christum et qui spernit sanctos spernit et dominum. Ambr serm. 6. \De Margarita/ |De ea dubita {sic} Erasmus.|
Quia nihil sanctitatem tuam soleo eorum præterire quæ hic te gerentur absente, scias etiam sanctos Martyres a nobis repertos. Nam cum basilicam dedicassem, multi tanquam uno ore interpellare cœperant, dicentes: Sic in Romana basilica dedices. Respondi faciam si martyrum reliquias invenero. Dein narratâ per revelationem propheticâ suâ inventione Gervasij et Prothasij, addit Orationem ad Populum quâ vocat hos martyres Principes populi, præsidia Ecclesiæ, \plebis suæ/ propugnatores plebis populi plebis, et def\ens/ores, milites, & stipatores, auxilia et patronos. Martyres, inquit, videtis, ut eos |Dominus| cum Principibus populi sui collocarit. Principes populi quos alios nisi sanctos martyres æstimare debemus, quorum jam in numerum diu ante ignorati Gervasius et Prothasius Gervasius proferuntur, qui sterilem martyribus Ecclesiam Mediolanensem, jam plurimorum matrem filiorum, lætari passionis propriæ fecerint et titulis et exemplis? — [Non immeritò pleri hanc Martyrum resurrectionem appellant. Videro utrum sibi an nobis certi martyres resurrexerunt. Cognovistis imo vidistis ipsi multos a Dæmone purgatos &c] — Gratias tibi Domine Iesu quod hoc tempore tales nobis sanctorum martyrum spiritus excitasti, quo Ecclesia tua præsidia majora desiderat cognoscant omnes quales ego propugnatores requiram, qui
[Editorial Note 37]Gen 1 Hom 9 in Gen. 1 sub fin. \Hom \9 in Gen. 1. {in} fine. Hom/ 15 in Gen 3 sub finem. Hom 44 in Gen 19 circa mediū priori parte./ Exposit in psal 114 sub finem dicit Civitates ad Martyrum sepulchra concurrere & populos eorum amore inflammari. x Hom 1 in Psal 48, sub finem. Exposit in Psal 48 \priori partem/ circa medum {sic}. De Providentia lib q sub fin. De Basso Martyre sub initio. De nominum mutatione sub finem. De sanctis Martyribus Serm 65. \✝ Orat 81. 5/ x In cæmeterij appellationem. serm 32. De Droside Martyre serm 67. \✝ Orat 91. 5 In omnes sanctos/ In martyres serm 59. \✝ Orat 87. 5/ In ascens. D. Iesu Christi Serm 35. sub initio. / De uno Legislatore serm 1 ubi dicit martyres et angelos orare pro nobis. [Hom 9 in Gen 1 in fine] \✝ Orat 76.5./ Hom 40 in Iuventinum et Maximum Martyres, in fine. \✝ Orat. 66. 5/ De sancta Pelagia mart. in fin. \✝ Orat. 70. 5./ In S. Ignatium \Pelagiam/ /Ignatium\ mart. prope finem. \✝ Orat 92. 5/ In S Iulianū \✝ Orat./ De S. Bernice et Prosdoche, Hom 51. De Fato et Providentia Orat. 2 \✝ Orat. 73. 5./ Laudation Martyrum Ægyptiorum. x De S. Phoca
Theophilus Al. Ath: in Evangeliū.
σκόπει δὲ ϗ προς τῶν μαρτύρων τους ταφους τας πολεις συντρεχούσας, τοὺς δήμους ἀναπτομένους τῶ πόθῳ. Exposit in Ps 115 ✝
Ex disputatione Vigilij Espiscopi {sic} Tridentini de Trinitate.
Cum Sabellius (autor Sabellianæ hæreseos) patrem {esse} ex virgine genitum esse asseruit, Ecclesia definivit est|se| ingenitum, etsi in scripturis nullibi dicatur ingenitus. Et cùm non solùm genitum sed et passum idem sabellius {statuit} dixit Episcopi Syrmium convenientes in unum, inter cœteras fidei sanctiones dixêrunt patrem impassibilem esse
Arius dixit, Deus qd ipse est genuit, quia Deus genuit Deum, lux lucem omnipotens omnipotentem. Athanasius dixit: Ergo non extrinsecus ne ex nihilo, ne ex aliqua præcedente aut subsequente matera sed de seipso genuit id est de eo quod ipse est genuit, & non aliud quam quod ipse est genuit, quia alterius substantiæ vel diversi generis filius esse non poterit. — Nam si alterius a se generis Deum genuitvera nativitas dici non potest, qui proprietatem substantiæ generantis servare non potuit|, Non enim possunt parentes dissimilis naturæ filius procreare.|
Non exuberationem substantiæ redundantis filium dicimus nec dissectæ naturæ portiunculam sed sine diminutione Patris filium esse genitum.
Arius dixit, filium profiteor immutabilem. Athanasius dixit: Voluntate immutabilis an natura? Arius dixit nihil horum audeo temerè pronunciare.
Arius dixit. Ego Spiritum Sanctum patre et filio minorem verum et corum \voluntatis/ ministrum confiteor utpote creaturam creatoris sed cuncti creturis meliorem et post filium primam.
{Pr} Si filius diversæ est \naturæ/ a Patre non tam genitus quam factus esset, sic vacua et inanis filij patris appellatio. Et si natus esse dicatur et non unius cum eo ejusdem substantiæ creditur, degener{illeg} \erit/ et instar monstri æditus.
In Trinitate unus est Deus per naturæ unionem non secundum distinctionem personarum. Et idcirco tres unus Deus est quia trium una est natura. Quia est cùm multæ animæ una anima et omnes homines unus homo dicitur secundum naturæ conditionem quæ omnibus una est et non secundum diversitatum asseritur personarum. Igitur qui natura unus est Deus, idem in personis tres sunt, Pater & filius et spiritus sanctus.
Manes dixt {sic} christum solummodo Deum fuisse, et corpus tantùm imaginarum habuisse. Paulus Samosatensis dixit christum fuisse nudū hominem, et Verbum in eo habitasse sicut in uno ex Prophetis, duas fuisse naturas distinctas et incommunicabiles. Dein asseverantibus Arrianis ad unum omnibus carnem Domini fuisse inanimem, Apollinarius Laodecensis dominum assumpsisse carnem animatam quidem, sed vitali anima non intellectuali; et Verbum vice mentis intellectualis regisse corpus. Nestorius interpretatus est duas in christo naturas esse duas personas. Eutiches dixit duas naturas non potuisse uniri hypostaticè, et Deum cælitùs assumpsisse corpus, et per virginem sicut per canalem effluxisse. Ecclesia Catholica (Romana) dixit Deum carne non simpliciter natum, (hoc enim arrianismum resipit) sed carne animata id anima intellectuali, & \{illeg}/ unione Verbi et animæ substantiali, et personali inseparabiliter sine confusione aut destructi transmutatione naturarum in alterutram.
Vnitio est duarum sine abolitione alterutrius nam non est unitio nisi duarum sublata enim dualitate non erit unitio sed unio. Ex utra natura unitione insolubili unus est Christus ita ut totus homo deus sit et totus Deus homo. Tamen secundum diversas naturas diversa fecit et patitur: miracula per divinitatem, pœnas per humanitatem. Petrus dicit; Christo igitur carne passo omnes eadem fide armamini (Pet ). Ergo carne passus est non deitate. Deitas sine passibilitate compatitur. Quicquid caro perpessa est id deitas non cruciatu patitur sed dignatione qua suum facit quicquid est hominis assumpti quia homini tribuit quicquid est Dei.
Damasus Papa ratum fecit: Siquis dixerit quod in passione crucis dolorem pertulit filius Dei Deus et non caro cum anima qua induta est, servi formam quam assumpsit Anathema sit.
Arius dixit, Pater et filius pro indissolubili fœdere voluntatis in se invicem sunt.
Monachos, quos tamen morum gravitas & vitæ ac fidei institutio sancta commendat, clericorum officijs aggregari & optamus et volumus, ita ut qui intra tricesimam \ætatis/ annum sunt digni, in minoribus per gradus singulos, crescente tempore, promoveantur ordinibus. Siricius Papa Epist 1 viz ad Himerium Farraconensem episcopum. Dat 3 Id. Feb. Arcad. & Bautone Coss. a. 385. Apud Concilia
Audivi novis clementiæ tuæ edictis Ecclesijs catholicis vim illatam fuisse, obsideri in basilicis sacerdotes, mulctam esse propositam, pœnam capitis adjectam, & legem sanctissimam sub nomine nescio cujus legis everti. Hoc quam grave sit, poteris intueri si dei magnitudinem volueris cogitare. Erubesco si quam, crediderit serenitas tua, astruere vellem rationem et Dei agere causam. Quid enim si hoc solum esset? Si enim jam per tot secula coalita & confirmata mutare, parvam ne excitare discordiam videretis? ipsis humanis legibus in hac mortalitate habet nostra reverentiam consuetudo, & in re {illeg} jam vetustâ at usitata aliquid novum fecisse, reprehensio est. Italia omnis at Africa hoc sacramento credunt, hac fide gloriantur Gallia, Aquitania, omnis Hispania, Roma ipsa venerabilis, cujus etiam in hac parte principatus est, quod Deum sicut sequi voluit, agnovit. Confitebor ipse, quod non sine mærore dictum est, solum dissentiebat Illyricum: utinam quod errasset non extaret exemplum. Vtinam illud incolume Arianæ legis Mursinense oppidum permaneret. — Venerabilis memoriæ D. Valentinianus pater clementiæ tuæ, hac fide fideliter imperavit. Nihil ille attingere voluit quod bene constitutum videbat. Hi certe sub eodem episcopi jam fuerunt. Quæ tanta mutatio, ut qui antea sacerdotes, nunc sacrilegi judicentur? Ijsdem certe præceptis ijsdem sacramentis dicati, eadem fide credunt, qui ante crediderunt. An putat venerabilis mihi serenitas tua conceptam semel in animis hominum religionem, quam Deus ipse constituit, posse convelli? quantæ ex hoc discordiæ excitabuntur? quantæ contentiones oborientur? quam crebræ ac perstiferæ seditiones? — Italiam omnem et venerabilem Romam cæteras provincias suis Ecclesis suis sacerdotibus reddas, ne te medium inteseras, cum fas sit injustius eos qui a Catholica Ecclesia Ar{i}anorum interpretatione discesserint errorem suum vera religio{ne} mutare quam recte sentientibus suam immittere pravitatem. \Hæc ex/ Epistola Maximi Imp. a Valentinianum Aug. circa{illeg} an 385. Extat apud Concilia.
Nulli Episcopi vel Clerici in Ecclesia conviventur nisi forte transeuntes hopitiorum {sic} necessitate illic reficiantur. Populi etiam ab hujusmodi convivijs, quantum fieri potest, prohibeantur. Concil Carthag 3. Can 30. Celebratum anno 397.
Qui ablationes defunctorum aut negant ecclesijs, aut cum difficultate reddunt, tanquam egentium necatores excommunicentur. Concil. Carthag 4. can 95. Celebr. an. 398 Scilicet Aurelius Episcopus Carthaginensis {an} Epistola \64/ Augustini (ann 391 (vide Baron. a. 391. nu. 38.) admonitus has oblationes sustulerat.
13. Siquis de alterius monasterio repertum, vel ad Clericatum promovere voluerit, vel in suo monasterio majorem monasterij constituere; episcopus qui hoc fecerit a cæterorum communione sejunctus suæ tantum plebis communione contentus sit: & ille ne clericus ne præpositus perseveret.
14. Item placuit, ut Altaria quæ passim per agros aut vias tanquam memoriæ martyrum constituuntur, in quibus nullum corpus aut reliquiæ martyrum conditæ probantur, ab Episcopis qui eisdem locis præsunt, si fieri potest, evertantur. Si autem hoc, propter tumultus populares non sinitur, plebes tamen admoneantur ne illa loca frequentent, ut qui recte sapiunt nulla ibi superstitione devincti teneantur. Et omninò nulla memoria martyrum probabiliter acceptetur, nisi aut ibi corpus, aut aliquæ certæ reliquiæ sint, aut ibi origo alicujus habitationis vel possessionis vel passionis fidelissima origine traditur. Nam quæ per somnia & per inanes quasi revelationes quorumlibet hominum ubi constituuntur altaria, omnimodè reprobentur. Can 13 & 14 Concil 5 Carthaginens. Eccl. anno 398 celebr.
NB. Ambrosius per somnium invenit corpora Gervasij Et Prot (Aug l 9 Confess. c 7. & ni fallor c 22 l 20 Civ. Dei. Lucianus corpora S. Stephani Nicodemi et aliorum (Epist Luciani forte apud Sur)]. Vide et Augustin serm 91. Ossa Abacuc & Micheæ ab Episcopo quodam (Soz l 7 hist c ult) Quadraginta Martyrum reliquiæ ab alio quodam (Soz l 9 c 2) Cypriani reliquia ab alio (Naz ) Caput Ioannis Baptistæ a duobus Monachis (Beda de 6 ætat in Martiano & Marcellinus)
|X| Eusebius Emissenus homilia de S. Blandina: Vbi sunt, inquit, qui venerationem sacris martyrum dicunt deferenda non esse corporibus? &c.
Cyrillus Hierosolymitanus Catachesi 18 Vt autem, inquit non solum anima Sanctorum honoretur credatur quod etiam in corporibus mortuis inest virtus seu potentia, jacens in Sepulchro Helisæi mortuus, mortuum prophetæ corpus attingens, vivificatus est.
Gaudentius Brisie | ænsis Episc. in tractatu de dedicatione Basilicæ multa loquitur de cultu reliquiarum.
Epiphanius in vita Isaiæ Ezekielis et Hieremiæ scribit a pluri{illeg}mis coli solita sepulchra eorum ob multa beneficia quæ in eis locis propter merita eorum Prophetarum Deus conferebat.
Chrisost hom ult Epist ad Rom.
Scimus Beatum Athanasium sanctorum reliquias non in urnis collocandas sed humi condendas esse, eo consilio censuisse ut absurdum Ægyptiorum morem abrogaret, qui mortuos suos non sub terra cordebat, sed in lectulis et sympodijs collocabant. Hæc Damascenus ex At de Imag. Orat 1. ex Athanasij scriptis. Ex Eunapio tamen (ubi agit de Templo Serapidis, scimus reliquias martyrum extra tumultum positas populo certis diebus venerationi expositas fuisse, sedente sub Theophilo urbis ejus episcopo.
Quoniam per Esaiam fons Siloam impetratus est, memores istius loci accolæ, summo illum cum honore et magnificentia sepelierunt, ut ejusdem pr ἵνα διὰ τῶν ἐυχῶν ἀυτοῦ ut ejusdem precibus perpetuum illarum aquarum usum obtinerent: {χρ} {χρ} {χρ} χρησμὸς γδ' ἐδόθη ἀυτοῖς περὶ ἀυτοῦ De hoc enim editum ipsis erat oraculum.
Iacet Ezekiel Propheta in Syrorum regione, ac multi ejus ad Sepulchrum orationis causa confluere solebant. Cum frequens Iudæorum illic ad ipsius memoriam concursus esset aliquando factus, veriti Chaldei ne contra se consurgerent, impressionem in eos facere & interficere decreverant. Sed Propheta stare fecit aquam fluvij, ut Israelitæ fugerent, ulteriorem in ripam transmittentes: & \ex hostibus/ qui ausi sunt populum fugientes persequi, pone eos demersi sunt. Idem Pr Idem Propheta διὰ πρϛευχῆς susceptis precibus \sponte sup/ uberrimam piscium copiam sponte suppeditans fame jam confectos aluit; ac deficientibus pleris a Deo vitam impetravit. Epiphanius in vitis Prophetarum.
Gaudentius anno 386 (Baron 386 ) creatus Episcopus Brixiensis Tractatum de {illeg} Tractatum in dedicationem Basilicæ 40 Martyrum, {illeg} sic concludit. Habemus, inquit, et hos quadraginta \(i.e. portiunculam reliquiarum quam ex Oriente attulerit.)/ et prædictos decem sanctos ex diversis terrarum partibus congregatos: unde hanc ipsam Basilicam eorum meritis dedicatam, Consilium sanctorum nuncupari oportere decernimus. Dignum est ut ad tantorum Martyrum venerandas reliquias processuri ad concilium sanctorum nos procedere fateamur. Tot igitur justorum patrocinio adjuvandi, tota fide omni desiderio supplices, secundum eorū vestigia curramus, ut ipsis intercedentibus, universa quæ poscimus, adipisci mereamur magnificantes Christum dominus, tanti muneris largitorem. Gaudent in Bibl. Patr. Tom 4.
Chrysostomus Epi hom. ult. in Epist. ad Rom. dicit Romam excellere omnibus urbibus propter corpora petri et Pauli
Reliquias sub Altaribus condi meminit Ambrosius in exhortatione ad virgines de reliquis Vitalis et Agricolæ, & in Epist ad sororem de inventione corporum Gervasij et Protasij. Sic et Hieron lib. adv. Vigilant. S. Aug serm 11 de Sanctis. Sozom l 5 c 8. & Concil 5 Carthag.
Syricius in Epist ad Himerioum \Tarraconensem/ c 7 \dat initio Pontificatus/ prohibet cum uxore commercium ijs qui sunt in sacris. Idem paulo post confirmavit Innocentius I in epist ad Vi | ectricium c 9 et in Epist ad Exuperium c 1. Sic et Leo I in Epist 82 | 2|4| ad Anastasium Episc Thessalonicæ c 4 & Epist {illeg} 92 | 0 |90 | 2| ad Rusticum Narbonensem. c 3. |Hucus permittebantur uxorati inter ecclesisaticos sed ab usu uxorum cohibiti|
In Concilio Arelatensi 2do AC 452 celebrato, can 2 cavetur ne ullus conjugatus ad Sacerdotium assumatur nisi continentiam ab uxore promiserit. Sic in Concil Turonensi I. can 1 & 2 & Turonense II can 20. [an 461] Agathense c 9 Aurelianense c 2. & in Hispania Elibertinnum {sic} ante tempora Syricij \[305/ can 33 Placuit inquit, in totum prohiberi Episcopis Presbyteris & Diaconis \vel omnibus clericis positis in ministerio/ ac Subdiaconus abstinere se a conjugibus & non generare filios\/: \quicun verò hoc fecerit ab honore clericatus exterminetur./ Toletanum II c 1. &c
Chrysostomus Hom 2 de patientia Iob dicit unius Vxoris virum non ea ratione ut id nunc in Ecclesijs observetur Oportet enim omni prorsus castitate Sacerdotem ornatum esse. Augustinus lib 2 de adulterinis conjugijs. Solemus inquit eis proponere continentiam clericorum qui plerum ad eandem sarcinam subeundam capiuntur inviti, eam susceptam us ad debitum finem domino adjuvante perducunt. Vide totum locum.
Dionysium Mediolanensem Episcopum, qui jam tibi \[Constantj]/ falsa asserenti credens damnaverat Athanasium, quod Arrianus esse noluerit, misisti in exilium. Lucifer Calar pro Athan. l . 1.
Mactasti quamplurimos in Alexandria, laniasti certos toto in orbe, disperdisti resistentes tibi varijs in locis, sed hi omnnes quod tu audire minime vis, martyres sunt: illos omnes beatissimos tuo mactatos gladio in paradiso esse qui credimus. Lucif. de non parc. in Deum delinq. \lib./ Moriend. esse pro Fil. Dei.
Novimus quod sis [Constanti] metuens ne in omnibus his pœnis tuâ detestabilitate inventis in hac perseverantia fidei moriamur & tamen admoves varios duros cruciatus [s. exilium] et paulo post. Recordare Constanti de scelerum tuorum memoria recenti, quam tibi in civitate Alexandrina jussisti, quantos per abrupta, una tincta subscriptionis tuæ [i.e. unum edictum subscriptione tua tinctum] dejecerit, quantos gladio demeti fecerit quantos fame siti excedi, vel carceribus necari, quantos intercepto {eff}effecerit spiritu strangulari, et tamen his omnibus crudelitatibus in sanctos martyres quos tuus interfecit gladiatorius animus cum sævieris in nos, crudelius sævis dum retines gladium, dum das operam ne in remedium velocius exitus succurrat mortis. Lucif. ib.
Qui cum in forma dei esset, non est rapinam arbitratus esse se æqualem Deo. Lucif. ib.
Basilius Oratione in Mamantem \dicit/ omnibus notam esse dicit miracula quibus martyr alijs sanitatem alijs vitam reddiderit Palladius in Hist. Laus. c 62 ad reliquias Philemones in Ægypto multa miracula facta narrat. Hieronymus in Epist. ad Eustochiu{m} in Epist. ad Eustochium de vita Paulæ narrat ad Sepulchra Elisei {et} Ioannis Baptistæ at Abdiæ rugire dæmones consuevisse. Et in vita Hilarionis dicit magna quod|t|idie signa fieri ad sepulchrum ejus.
Paulinus Natali 3 Felicis describens cultum qui S. Felici tribi habebatur:
Aurea, inquit, nunc niveis ornantur limina velis,
Clara coronantur densis altaria lychnis,
Limina ceratis adolentur odora papyris,
Nocte die micant sic nox splendor diei{illeg}
Fulget, et ipsa dies cælestis illustris honore{illeg}
Plus micat innumeris lucem geminata lucernis.
Sozom. l. 5, c. 20. Historiam Oraculi et Babylæ martyris narrans, & quomodo Templum cum simulachro subinde combustum erat addit: ἐδόκει δὲ τοῖς μὲν χριϛιανοῖς κατ'ὰ ἀὶτησιν τοῦ μάρτυρος &c. Christianis quidem censebant ignem hunc a Deo præcibus martyris annuente immissum esse in Dæmonem: Gentiles verò id facinus a Christianis patratum esse asseverabant
Reliquias beati Stephani martyris modo inventas Orosius detulit in Occidentem quibus inter multos Episcopos divisas esse et Augustinum Hipponensem Possidium Calaminensem Evodium Vzalensem alios plures divisis erecta sunt totidem Ecclesiæ et memoriæ ut ex Augustino Ostendit {sic} Baronius an 416. § 17, 18, 19. \Hispanis etiam Baron An 415 4. et Gallis (Euseb./
Quia \Hi martyres]/ Non in uno loco se clauserunt sed in multis locis hospitio recepti, multorum patrias ornaverunt, nec tamen separati sed inter se commixti Basil Orat in 40 Mart.
{illeg}|Arrius| et Eunomius \et eorum sequaces/ Christum Verbum assumpsisse corpus sine anima docebant. Theododeritus Demonstrationes per syllog, &c c 3. & Hæret Fab l. 5. c 11.
Theoderit. \de durand. Græc. affect./ serm 9 de Leg. ponit numerat Britannos inter gentes quæ tunc non parebant Romano Imperio i.e. anno 324 circiter.
Trajanus Persarum Imperium subvertit, Armenios Romanorum fræno subjecit et Scythicas nationes sceptro suo parere compulit. Theod. ib.
Mon singulos isti Quis Dioclesiani Maximiani Maxentij Maximini Licinij contra Christianam pietatem furor fuerit, quis ignorat. Ne enim singulos isti binosve aut ternos e Christianis impetebant sed plurimos gregatim, et millenos simul et decies millenos trucidabant. Quibusdam etiam in urbibus plenas viris et feminis et pueris Ecclesias incenderunt. ib. Serm 9 de leg.
Nos Martyrum myriades multas ostendimus. Testes sunt eorum excitata templa, quæ et urbes exornant et illustrant regiones &c Theod de curat. Græc affect serm 9 in fine
Sepulchra martyrum ubi terra mari resplendent Theod ib. serm 11
Prophetiam de Mahuzzin Dan 11 Theod applicat ad Antichristum. Theod Hæret fab. l 5. c 23.
Initium Antichristi a miraculis. ib.
Abolita Idolorum templa, Idolorum aræ funditus subversæ, illustres Ecclesiæ ubi extructæ, in civitatibus, in pagis in agris in extremis provinciarum finibus Martyrum σηκὸι μαρτύρων martyrum templa pulcherrime fabrifacta. Theodoret. Curat. Græc. affect. Serm 6.
In 2 Thess. 2 Theodoretus ait, Apostasiam appellat ipsam Antichristi præsentiam. Multi enim ob futura miracula decepti a veritate deficient, et mendacium amplectentur — Dei verò Templum Ecclesias vocat. Theod l 5 Hæret. Fab. l 5. c 23.
οὐσία & ὑπόϛασις sunt ut genus et species &c. Theod. Immutabilis. Dial. 1. initio.
Inter hæc ita requiramus quid necessitatis, quidve rationis sit, cum sancti Martyres in illo Paradisi lumine constituti humanis laudibus non indigent, cur tantis hominum studijs celebrentur, cur tantopere mundo huic eorum reliquiæ, deo revelante prodantur. sine dubio propter multiplices causas: &c Euseb. Gallican. Hom 3 de S. Stephano — Ecce etiamnunc multo latius multo pretiosius, dum fidei suæ præconio magnanimitatis trophæa, passionis insignia, ferventibus pietate studijs celebrantur ab Oriente us in Occidentem, velut cælestis fragrantiæ balsama commoventur: tunc unus sepulchri odorum suavitatibus amænus redditur nunc a solis ortu, aromatibus virtutum totus orbis impletur. Euseb. ib. Commemorat etiam revelationem recens factam.
Eusebius S{illeg} Gallicanus in Symbolum scribens commentarium, dicit: Credamus et Sanctorum Communionem: sed sanctorum|s| non tam pro Dei parte quam pro Dei honore veneramur — Colamus in sanctis timorem & amorem Dei non divinitatem Dei. Colamus merita, non quæ de proprio habent, sed quæ accipere pro devotione meruerunt. Dignè ita venerandi sunt, dum dei nobis cultum & futuræ vitæ desiderium contemptu mortis insinuant. Euseb. de Symb. Hom 10
Sanctorum communionem, id est cum illis sanctis qui in hac quam suscepimus fide defuncti sunt, societate et spei communione tenemur Si igitur cum sanctis in æterna vita communionem habere volumus de imitatione eorum cogitemus. Debent enim in nobis aliquid recognoscere de suis virtutibus, ut pro nobis dignentur domino supplicare &c. Quidam apud D. Aug. serm 181 de Temp. Symbolum exponens
— Sanctorum communionem: Credentes ergo Sanctam Ecclesiam Catholicam, sanctorum habentes communionem, quia ubi est fides sancta ibi et sanctæ communio. Serm 115. de Temp.
D. Augustinus regnum sanctorum exponens de ecclesia præsenti dicit judicium ejs datum exponit de potestate clavium. Dein addit: Et animæ occisorum propter testimonium Iesu et propter verbum Dei regnaverunt cum Iesu mille annis, animæ scilicet Martyrum nondum sibi corporibus suis redditis. Ne enim piorum animæ mortuorum separantur ab Ecclesia, quæ etiam nunc est regnum christi. Alioqui nec ad Altare Dei fieret eorum memoria in communicatione corporis Christi, &c — Regnat ita cum Christo nunc primum Ecclesia in vivis et mortuis. Augustin Civ. Dei l 20, c 9.
Factus Augustinus factus Presbyter Monasterium intra Ecclesiam mox instituit — Ex Monasterio ferme 10 \quos novi/ sanctos ac venerabiles viros continentes diversis Ecclesijs — rogatus dedit. Similiter ipsi et Monasteria instituerunt et studio crescente ædificationis verbi Dei cæteris ecclesijs promotos fratres ad suscipiendum sacerdotium præstiterunt. Possid. in vit. Augustini.
[Editorial Note 38]Ante Basilium nullus cænobiticæ vitæ usus in armænia viguisse — ex epistola ejusdem Basilij 63 & 79 constat.
Hæresiarcharum catalogum dedere Epiphanius, Philastrius, Augustinus Theodoretus, Damascenus
Athanasius obit 6 Non Maij {illeg} An. 372.
Chænix et Ephe unum et idem est duplici nomine comprehensum. Duos sextarios et aliquid ampliùs comprehendit Epiphanius de Mensuris et Ponderib. Cyathus sextarij pars est sexta. \[vulgò pars 12ma./ Sextarius Alexandrinus duas libras olei capit. Libra duodecim uncijs constat, uncia 8 drachmis. ib. Chænix continet 4 sextarios auctore Fannio. Ephe non est Ephat Hebreorum. Petavius in Coment.
Arrias Montanus et Villalpandius proæmio in Ezekielem de mensuris et ponderibus.
c 67 de Philemone
Villalpandus \Proœm in Ezek/ de Ponderibus & Mensuris l 3. c 7 Chænix \apud Græc/ est hominis diurnus cibus {vel} \quod latini/ demensum diurnum vocabant et continet quasi 4 vel 5 pond{illeg} \vel sextarios/ tritici juxta aliquos {illeg} Aliqui tamen duos sextarios et paulo plus volunt esse. Sed de eo nihil certi constat nisi quod sit demensum diurnum. ib.
Ex Hilario.
Hilarius Monachus. Gillatij commentatio fol 3. 1, CD. Damiani sermo sub init.
Hieronymus continentiam cleri ab initio valuisse putavit Gillatij commentatio fol 3.1, C.
Hilarij errores. Chr Gillatij Comment fol 6.4, D & C
Christ Christum putabat passionibus \proprie dictis/ carere, etiam quoad humanitatem. Lib 10 de Trin col 238 D & C 244 B, C, D, E|, F, 245, 246, 247, 248, 249, 250 255. D. 256 717 F. 828|
Verbum caro factum est, intelligit ad literam col 241, C, D, E, F. 246, F. 254 E.
Corpus Christi diversæ naturæ a corpore nostr col 244, 245, 246. 250. 254 E.
Verbum in passione Chridti recessit ab homine 628 F.
Christus non vere mortuus. De Trin lib 10.
Omnis creata substantia corporea est 516 D.
Adveniens angelus et sudor sanguinis in multis codicibus tum græcis tum latinis (Luc 22 ) omittitur col 253 B.
Contra eos qui putabant verbum commutatum in animam humanam. 258. B, C D &c
Quo sensu Homousion in Samosateno damnatus 390 & seq. 393. 394
Patri sub subjectus est [Christus] ut auctori nec se per rapinā Deo cujus in forma manebat, æquavit, 384 E. 181 F, 182 A, B
Homoiousij significatio col 358 F. 383 E F, 384 A B C D 386 A E 387 A E F 390 C E F 394 B, E 395 B. 393 F. 3
Photinus Sabellius & Samosatenus similia de Filio senserunt {378 B.} 390 B C. 131 E, 133. 134 C D.
Hos{illeg} multo ante conversionem impius 382 A, B.
{illeg} Nicænum vitiose intelligi solere, et quomodo intelligendū {331} {illeg} A B. 393 B 394 A B. 383 D
{illeg} sapientia et virtus Dei falsò intelligi solebat ille internæ potestatis aut sensûs {illeg} efficax motus 136 C.
Sabellius uninonem {sic} divisit 104 D E.
Marcellus agnoscitur hæreticus. 3 45 C. 442 E 444, 445
Cassian Collat 22. Cap 2 Questinem proponit Cur interdum remissius jejunantes levioribus carnis aculeis titillentur & nonnunquam districtius abstinentes afflicto exhausto corpore incentivis acrioribus urgeantur. \✝ [109]/ Et Subjungit quod hujus infestationis triplicem causam Monachorum majores prodidere. Et Collat 2 cap 17 affirmat quod se gravius se periclitatum somni cibi fastidio quam soporis & grastrimargiæ colluctatione persensit. Et quod perniciosius continentia immoderata quam saturitas remissa supplantat. Et Collat 7 cap 23 Quod \{expentia {sic}} &/ Seniorū realtione compertum esse qu non eandem vim habere tunc Dæmones quam anteriore tempore inter Anchoretarum duntaxat principia: in quibus adhuc raritas monachorum in Eremo commanebat. Tanta nam erat eorū feritas ut vix pauci & admodum stabiles at ætate provecti tolerare habitationem solitudinis possent. Et Collat 9 cap 31 Quod Antonij hæc erat super cælestis et plusquam humana sententia: Non est, inquit, perfecta oratio in qua se Monachus, vel hoc ipsum quod orat, intelligit.
Constantinus Licinium vicerat & occiderat antequam Ecclesia bellis Arianis turbari cœperant. Socr l 1. c 4. Sozom l 1. c 7, 15. Th l 1. c 2
Alexander proponit quæstionem Socr. l. 1, c. 5. \/ {sic} Arius \putabat/ eum introducere opinionem Sabellij Socr l 1. c 5. Præsentis controversiæ initiū hinc extitisse comperio. Cum enim tu Alexander a Presbyteris tuis requireres quid unusquis eorum de quodam legis loco sentiret, seu potius de quadam parte inanis quæstionis eos interrogares: cum tu Ari id quod vel nunquam cogitare vel sanè cogitatum silentio premere debueras imprudenter protulisses: excitata inter vos discordia, communio quidem denegata est. Constant. Epist apud Euseb de Vita Constantini. l
& apud Socr l 1 c 7.
Excomnicati {sic} Presbyteri Arius, Achillas, Aithales, Carpones alter Arius, Sarmates: Diaconi Euzoius, Lucius, Iulianus, Menas, Helladius, Gaius \Macarius/: cum his Secundus et Theonas Episcopi Libyæ. Alexandri epist apud Socr. l 1. c 6. Diaconis Macarium addit Sozom l. 1 c. 15.
Alexandria non Ægypti solum verum etiam Thebaidis ac Lybiæ quæ Ægypto finitima est Metropolis Theod. l 1. c 2.
Constantinus mittit Osium cum litteris Theod l 1. c 7.
Alexander vir simplex Ruffin l 1 c 3. confer cum
In concil. Nicæno 17 Ariani. Ex istis sex cum Ario pulsi, reliqui 11 subscripserunt manu non mente. Ruffin. l 10. c 5
Arius in disputando dixit non similem patri secundum substantiam: non perfecte {illeg} & exactè nosce patrem, ne eum perfecte videre postest {sic} filius. ne propriam substantiam nosce qualis sit. esse naturâ mutabilis. Alexander Epist ex consil. apud socr l 1 c 6. Virtutis et vitij capacem. Deum elegisse eum præ cæteris creaturis ob studium et accuratam morum diligentiam ad vitium neutiquam deflectentem. Alexand. epist ad Alexandr. Constantinop. {illeg} Ep. apud Sacr l Theod l 1 c 4.
Oritur contentio Ariana post Licinij mortem Euseb de vit Const l 2 c 60. — quasi ab exigua scintilla ingens incendium excitavit. Quod quidem ab Ecclesia Alexandrina tanquam \a/ summo capite exorsum omnem Ægyptum Libyam & Thebaida deinceps peragravit. Iam verò per reliquas provincias & civitates eous diffudit sese uti non modo Ecclesiarum præsides verborum contumelijs se mutuo concidere, sed etiam reliquorum hominum multitudinem diversè distractam (dum hi in illorum illi in aliorum sententiam inclinarent) cernere licuisset. Eò porrò turpitudinis rerum gestarum spectaculum prolabebatur ut jam in medijs infidelium Theatris sacrosancta divinæ nostræ doctrinæ instituta, turpissimi ludibrij notam subiret. Nonnulli in ipsa Alexandria de summis religionis Christianæ mysterijs juveniliter et inconsultè digladiari. — Et cum illi qui Alexandriæ dissidebant, ad Episcopos aliarū Provinciarum, alij ad alios legatos mitterent: illi etiam in alterutram partem divulsi, similiter seditionis flamma incedebantur. Quibus auditis Imperator animo supra{illeg} modum dolens — confestim virum ex numero piorum quos habuit circa se — mittit &c Euseb vit Const. l 2 c 60, 61, 62. Ponitur epistola in c 64 & sequ.
Epiphanius Hæres 69 \§ 70/ dicit idem esse οὐσίαν et ὑπόϛασιν et sine voce ὁμοοσίου mullam hæresin confutari posse.
[1] adduxit me iluc: deest in {illeg}ve\r/sione septuaginta & in targo Ion. \Desumitur a versu 3/
[2] b d. In Hebræo jam est כגנמ ad Austrum. At sept. legebant דגנמ e regione, Quoniam ædificium dicitur urbi simile et Ierusalem stabat ad austrum montis templi, inde scriba imperitè mutavit ד in כ
[3] e Sept: χαλη λβοντοσ. vide {illeg} Dan 10. 6.
[4] f Sept: et annunciabis
[5] g \secundum/ Vnanimē Iudæorum traditionæ, constabat cubitus vulgaris ex quin palmis \&/ sacer ex sex. Designat ita Ezekiel se uti cubito sacro. Hos postea vocat cubitos magnos c 41. 8 dicit cubitum suum esse cubitum et palmum c. 43.13. Hieronymus corrupto usus exemplari legebat calamum constitisse sex cubitis et palmo, eum latini fere sequuntur. Sed \Hebr. \hodiernus/ Sept. Targum Ionath. Vers. Syr. & Arab. refragantur. Et Ezekiel/ Ezekiel \- etiam etc alibi/ expressè dicit cubitos suos constitisse ex cubito et palmo c 43.13 & arundinem fuisse sex cubitorum præcise c 41.8 & cubiculos unius arundinis c 40.7 fuisse sex cubitorum \præcise/ vers 12.
[6] |1| h Numerus septem legebant{illeg} /legitur in\ Sept. et occurrit {illeg}in sequentibus {illeg}vers. 22, 26.
[7] |2| k In hebr. jam adduntur: & limen unum calamo uno in latitudinem quæ verba deerant in exemplari Septuaginta et repetitio sunt verborum proximè præcedentium totidem sillabis, præterquam quod pro רעשה porta per ulteriorem scribæ errorem ponitur דחא unum
[8] a Sept. hic legebant \{ἀ}ιλ{ὰ}μ/ אולם. Deest jam vox in Heb. At postea v 10, 30 agitur de his ἀιλὰμ tanquam prius memoratis, nisi mavis intelligere postes januarum {illeg}, {sic} LK et CB quas tamen Angelus non prius mensus fuit. Porrò hæc intervalla cubicolorum vacua fuisse certum {illeg} est colligo quia partim quia angelus in his \constitit ubi/ mensus est latitudines{illeg} thalamorum EV, FT & & latitudinem Portæ hV partim quia Sacerdotes per hæc intervalla \Portarum interiorum Atrij interioris/ transeunt ab Exedris suis in Atrium interius redeunt \inde/ in exedras {nec} et interea non intrant in Atrium exterius c 42.14. \Et Ezeckiel per introitum in latere Portæ {illeg} borealis ingressus est in cubicula/ Vnde Villapandus {illeg}
[9] b \Hæc verba/ Et thalamum secundum &c us ad in latum HQ legebant Sept. in Exemplari suo, desunt verò jam in Heb. Sed facilius erat \probabilius est/ scribam \oscitanter/ {omittere} quàm de suo \petulanter/ {inseruisse}. Et sensus requirit ut legantur. Vt enim Angelus mensuravit \sigilla{vit}/ omnes Atriorum portas æquales, sic etiam mensuravit omnes thalamos æquales \nam/ et inde {illeg} pro Ezekiel postea pronunciavit \hos esse/ æquales esse, vers 10.
[10] c Hæc verba {illeg} intrinsecus calamo uno et mensus est vestibulum portæ, pr oscitantiā scribæ desiderantur in septuaginta. c d Hic in Hebr. inseruntur \scriba oscitanter bis descripsit/ verba intrinsecus calamo uno et mensus est vestibulum portæ, bis leguntur in Hebræ{o} \jam/ \id/ totidem syllabis, scriba oscitanter eadem bis describente. In exemplari \Hieronymi/ legebantur semel. In septuag. per prorsus omittuntur. Sed facile \juxta æditionem Romanam/ per contrariam scribæ oscitantiam prorsus omittuntur|, sed in codice Alexandrino et vers Arab. leguntur semel, ut etiam vers. Syr.|
[11] d Hactenus Angelus \continua serie/ posuit mensuras partium portæ in longum jam redit interius et partes ejus in latum mensus est.
[12] e
[13] f Tradunt Talmudici \ostia/ portarū singularū Templi secundi fuisse decem cubitos lata et viginti alta.
[14] g Septuaginta pro ששים sexaginta legebant עשרים viginti, quod prov|b|alius {sic} \est/ si modo altitudo portarum hic designetur ut intelligebat|n|t Ionathan in Targo & Syrus. Ea uti fuit altitudo ostiorum Portarum in Templo secundo. In cod. Alexandr & Arab leguntur vigintiquin
[15] l \{illeg}/ רצ{illeg}ף \{illeg} Stravit/ prunam significat {illeg} Isa. 6.6. 1 Reg. 19.6 Et inde a specie | ab effigie fornacis vox {illeg} {illeg} usurpatur pro loco {sic} fornicato \area {illeg}avis s{illeg}ata fornici/ sic in Ester 1.5, 6 {intro} \ubi describitur/ Atrium regium columnis marmoreis ornatum describitur, {illeg} {illeg} \&/ pavimentum sub fornibus ubi lecta \convivis/ strata erant, dicitur רצפה. {illeg} Sic etiam {illeg} in Cant 3.10 describendo lectum Salomonis, dicuntur columnæ ejus argenteæ, {illeg} | pluteus aureus, tectum purpureum, et mediam \regio/ רצפר אחבה sbubstratum amoris.
[16] m. Ita septuaginta. {illeg} At in Heb. verba adduxit me דרך adduxit \me/ ad {illeg} desunt, quætamen in transitu de Porta ad Portam legi solent vers 24, 27, 32, \35/ & hic omninò legenda sunt ut sensus sit salvus.
[17] n Pro ו et Septuaginta legebant כ sicut.
[18] o {illeg} Ita Sept
[19] a Vers 30 Deest in Sept. \edit. Rom./ et \corrupta/ repetitio est verborum præcedentium ræterquam quod pro viginti quin scriba posuit quin. Legitur tamen in MS Alexandr.
[20] b Septuaginta legunt portam locum atrij
[21] c Ita Sept. & Lat. & supra
[22] d \In/ Hebr. \jam legitur/ אילו postes ejus. At septuaginta et {illeg} Latinus olim legebant אילמו vestibulum ejus. Et recte, ut ex locis analogis v 31, & 34 {illeg} et \nec non/ 9, 22, 26, constet
[23] h שפת 2 Reg 4.38 est suspendere unco ollari. in Gen 49.14 \vox משפתימם/ de sarcina uniformi arcuata usurpatur
[23] Hi sunt annuli \arcus/ ferrei palmam \unam/ lati \& per utrū Partæ latus dispositi/ quibus \Sacerdotes/ indebant colla animalium mactandorum. {illeg} Mactanda enim erant sacrific{i} ad boreale latus Altaris Levit. 1.11 \& 6.25 & 7.2/ 26. Olim arcus seu annuli in pavimento Atrij interioris ad boreale lutus Altaris in hunc usum infixi erant. {illeg} ut narrant Talmudici. Iā cedes animalium transfertur ex Atrio in Portam
[23] h voca \in Targo/ Ionathan{illeg} \in Targo/ vocē שפתים interpretatur.
[24] x In Hebr. est extra portam exteriorum ponuntur \hic/ singularia pro pluralibus ut sæpe fit. Portas autem in plurali {legi} {intelli} verti debere constat quia subinde de duobus portis agitur. Sic et ubiunum dicitur, non intelligendum est unum cubiculum sed unū cubiculorum series \ædificium/ vel una series, id adeo quia subinde de hoc uno dicitur \in plurali/ et facies eorum. Vnde etiam postea ubi \hoc unum/ in Hebr dicitur cubiculum intelligere debemus cubicula, et \nec non/ ita vertere latinè propterea quod [præter usum sermonis hujus est {illeg} exprimere pl. per sing.] in hoc sermone expressio pluraliū per singularia durior est.
[25] y Hieronymus vertit שרים cantorem שרים aliquando \quidem/ Cantores, \signif./ frequentiùs verò {illeg} principes significat. Hieronymus Ita {exponit} Syrús in hoc loco \principes vertit/ et {illeg} rectè quia cantoribus concedenda non sunt cubicula in atrio sacerdotum. Intellige autem Principes sacerdotum, quibus uti paulo post committitur judicium supremum Ezek 44.24.
[27] k Heb אשר quod. Sept אחר unum
[28] a In textu Hebr. \hic/ jam legitur חקדים Orientis at Septuaginta olim legebant חדרים Austri. Et hic etiam legitur \eadem est lectio/ in commate sequente tam in Hebr. quam in versionibus, {illeg} et oppositio {illeg} inter portas austri et aquilonis de quibus hic agitur, lectionem illam \omninò/ confirmat.
[Editorial Note 1] The remainder of the text on this page is written upside down.
[Editorial Note 2] The remainder of the text on this page is written upside down.
[Editorial Note 3] The text on this page is written upside down.
[Editorial Note 4] The remainder of the text on this page is written upside down.
[Editorial Note 5] The following notes of Mint expenses are written upside down relative to the main text.
[30] Claudian De Halarico Vessogeta.
[31] Sigonius in Avitum.
[32] quia Reginam sibi a Iustiniano commendatam \Theodatus Vitiges/ occiderat, & post ejus \Theodati/ obitum Gotti Regem Vitigem sine Dni Iustiniani consensu eligerant
[Editorial Note 6] The following passage is written upside down and runs from f. 43v to f. 43r.
[33] a Ad vaticinium de adventu Longobardorū his verbis prolatū Finis venit universæ carnis alludit.
[34] Ezek: 7)
[35] Greg in Ezek hom 18
[Editorial Note 7] The next two lines are written upside down.
[Editorial Note 8] The following passage is written upside down and runs from f. 47v to f. 46v.
[36] *Barcilon
[37] ✝ sepulchro
[Editorial Note 9] The remainder of the text on this page is written upside down.
[38] ⭗ The {illeg} of manner & universality of this inundation is thus further exprest by Salvian. Iudicamur ita —— omnium Galliarum. And ye sharpnes of it you may understand by what he writes
[39] Adde, quod Imperium illud Romanum jam diu eversum est & in multa Regna dissipatum & quasi extinctum. Nam qui nunc est et vocatur Imperator Romanus tenuissima quædam umbra est Imperij us adeo ut ne ipsam quidem urbem Romæ, unde nominatur, possideat, & per multos annos defecerunt Imperatores Romani. Salmeron super 2 Thes 2. pag 387. Testatur Thomas & Lyranus & res ipsa probat jam olim a Romano gentes quotcum ei subjectæ erant, desciverunt, solum pene nomen Imperij Romani reliquum habemus, nec tamen venit Antichristus. Gulielm Estius in eundem locum.
[40] Ad locum 2 Thes 2 Serm de Apost Bern l 4 de Consid ad Eugeniū Papam
[Editorial Note 10] The following text is written upside down and runs from f. 60v to f. 59v.
[Editorial Note 11] The remainder of the text on this page is written upside down.
[Editorial Note 12] The follwing line is written upside down.
[Editorial Note 13] The text on this page is written upside down.
[41] Prudent. adv. Symmach. l. 1.
[42] Claud. in 6. Cons. Honorij Vide et Baron. Annal. An 398 sec 37 & 38. /
[43] * Aviti.
[44] Sidonius Carm 7 In In Avitum. Scriptum A.C. 456 initio Imperij ejus
[45] Carm 7. vide Commut.
[46] Claud. de Bello Gildonico.
[Editorial Note 14] The text on this page is written upside down.
[Editorial Note 15] The text on this page is written upside down.
[47] ** Alia quo quam plurima supra memorati Aristionis refert tanquam ei ex verbis domini tradita, et Ioannis Presbyteri, quæ siquis vult plenius noscere ipsos ejus relegat libellos.] Note that this Ioannes Presbyter seems to be another person yn Iohannes Evangelista by wt Eusebius recites out of Papias
[48] 🅇 And in another place Eusebius writes (lib 3. cap 36.) Quibus temporibus apud Asiam supererat adhuc et florebat ex Apostolorum discipulis Polycarpus Smyrnæorum Ecclesiæ Episcopus et Papias similiter apud Hierapolim sacerdotium gerens. Whence it appears yt Papias was
[Editorial Note 16] The remainder of the text on this page is written upside down.
[Editorial Note 17] The following passage is written upside down and runs from f. 91v backwards to f. 90r.
[Editorial Note 18] The remainder of the text on this page is written upside down.
[49] (a Chron Alexandr \/ {sic})
[51] (a Chron. Alexandr.)
[52] Hæc ex eodem
[Editorial Note 19] The text on this page is written upside down.
[53] Et non ἢ
[55] i.e. & Timothei {intr}
[56] NB Hoc mense Iulio \viz: VII Id Iul./ hujus anni finita Synodus Constantinop.
[57] [a edit. Morelij]
[58] [a edit. Morelij]
[Editorial Note 20] The remainder of the text on this page is written upside down.
[59] ** ἐγένετο. ϗ λύσατε τὸν ναὸν τοῦτον ϗ διὰ τ{illeg} /τριῶν\ ἡμερῶν ἐγεροῦ ἀυτόν. ϗ ἐὰν ὑψωθῷ ἀπὸ τῆς γῆς, πάντας ἑλκύσω πρὸς εμαυτόν. οὐκοῦν — \/ & destroy this temple & in three days I will rais it up. And if I be lifted up from the earth I will draw all men after me.
[60] *** ἡμέρᾳ. ὁ λόγος, ὑψωθείσης ἀυτοῦ τῆς σαρκὸς, κατὰ τὸν ἐν τῇ ἐρήμω χαλκοῦν ὄφιν, πάντας εἵλκυσε πρὸς ἑαυτὸν εις σωτηρίαν ἀιώνιον. [In this Epistle are many other things to ye same purpose.
[Editorial Note 21] The remainder of the text on this page is written upside down.
[61] Baron 383. 18.
[62] ✝ Alibi tamen Origenes docet sanctos nos juvare or videre quid agimus & juvare Orationibus lib viz lib 8 contra Celsi circa finem Hom. 26 in lib. Num. Hom 16 in Ios & alibi.
[Editorial Note 22] The remainder of the text on this page is written upside down.
[63] [* Prov 10
[Editorial Note 23] The text on this page is written upside down.
[64] D. August. serm. de tem{p.} Barbar.
[Editorial Note 24] The text on this page is written upside down.
[65] Oros l 1; c 6.
[66] r disjectum, {illeg}|{de}|rasum vel exustum. vide Gothofredum in locū
[Editorial Note 25] The remainder of the text on this page is written upside down.
[Editorial Note 26] The text on this page is written upside down.
[Editorial Note 27] The text on this page is written upside down.
[67] Laz. Gent. migr. p 375
[Editorial Note 28] The remainder of the text on this page is written upside down.
[Editorial Note 29] The text on this page is written upside down.
[Editorial Note 30] The text on this page is written upside down.
[Editorial Note 31] The text on this page is written upside down
[Editorial Note 32] The following text is written upside down and runs from f. 162v to f. 162r.
[70] Buch c 3. § 5.
[71] Claudian de 4 Consulatu Honorij
[72] ⊛ Andragatius comes cognita Maximi nece præcipitem sese e navi un undas dedit ad suffocatus est. Theodosius incruentam ⊛ Theodosius nemine sentiente, ut non dicam repugnante, vacuatas transmisit Alpes at Aquileiam improvisus adveniens hostem illum magnum Maximum sine dolo et controversia clausit, cepit et occidit. Andragatius comes cognita Maximi nece præcipitem sese e navi in undas dedit [ac suffocatus est] E{illeg}er{illeg} Theodosius incruentam
[73] a Tacitus de situ moribus Germanorum
[74] a Tacitus de situ moribus Germanorum
[75] b. Beatus Rhenan. l. 1. p. \70 &/ 82
[76] Loquitur \Claudian/ de expeditione Gothunnorū /Claud in 4 Cons Honorij\
[77] Claudian De Bell. Getico.
[78] [* Eridanum]
[79] [* Sauli]
[80] Claudian in 6 Cons. Honorij
[81] [* Stilico]
[82] * Ruffinus
[83] Claud in Laudes Stilichonis l 1.
[84] Ibid.
[85] Ibid.
[86] Ibid.
[87] Claud in Eutrop. l 2. scripta circa ann 399
[88] Claud. in Eutrop l 2.
[89] Claud. in Ruff l 2.
[90] [* Ad Alaricum loquitur de Stilicone]
[91] [* Stilico
[92] Claud. de bello Get.
[93] vide supra.
[94] Claud in laudes Stilichonis l 1.
[95] Authoris abbreviatio est
[96] * i.e. contra Gildonem
[97] Claudian de Laudibus Stiliconis Lib I
[98] a. id est, post transitum illum quo Boream sine pugna terruit paulo post obitum Theodosij
[99] Claud. Ibid.
[100] Claud. de Laud. Stil. l 3.
[101] a Introducit Romam alloquentem Iovi.
[102] Claudian de Bello Gildonian
[103] * Honorius & Stilico
[104] Claud de 4 Cons. Honorij
[105] a Eutropius.
[106] Claudian in Eutropium l 1.
[107] Claud. de 4 Cons. Honorij
[Editorial Note 33] The text on this page is written upside down.
[Editorial Note 34] The text on this page is written upside down.
[Editorial Note 35] The text on this page is written upside down.
[Editorial Note 36] The following text is written upside down and appears to run backwards from f. 202v to f. 202r.
[108] Baron 367.
[Editorial Note 37] The remainder of the text on this page is written upside down.
[Editorial Note 38] The remainder of the text on this page is written upside down.
[Editorial Note 39] The following text is written upside down and runs from f. 220v to f. 220r.
