'Introductio. Continens Apocalypseos rationem generalem.'
Introductio.
Continens Apocalypseos rationem generalem.
Apocalypsis ex Proœmio prophetico et Prophetia principali constat. Proœmium est ad septem Ecclesias cap: 1, 2, 3; & multa continet tum prophetica tum quæ ad Prophetiam principalem viam sternentes et interpretationem ejus viam sternunt. Prophetia principalis sex
< insertion from between the lines >Tempora sunt quatuor cardinalia de quibus agitur in hac prophetia. Ab Apostolis ad {illeg} Apostasiæ {illeg} \horam {illeg} tentationis quæ ventura est in orbem universum tentare habi{tantes in terra}/. Inde ad {finem} consummationem Apostasiæ {illius} \horæ illius/ quæ finis erit etiam sæculi hujus, Christo per advenstus illustationem {sic} Apostatas perdente 2 Thes. 2. Inde ad finem Iudicij quando Christus regnum tradet Patri. Inde deniqꝫ in perpetuum. Ad horum quatuor temporum descriptionem in Apocalypsi septem adhibentur Prophetiæ
< text from f 1r resumes >Apocalypsis septem constat partibus: prophetia de septem ecclesijs cap: 1, 2, 3; prophetia libri sigillati cap 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11; prophetia libri aperti cap 12, 13, 14; prophetia Phialarum cap 15, 16; prophetia de Meretrice cap 17, 18, 19; prophetia de millennio cap 20, & prophetia de mundo novo cap 21, 22. Tres priores synchronæ sunt et extendunt a temporibus Apostolorum ad finem sæculi. Duæ sequentes etiam synchronæ sunt et extendunt ab initio regnantes Apostasiæ \horæ tentationis/ ad finem sæculi. Septi Sexta incipit \extendit/ a fine sæculi ad ultimum \finem/ judicij, & Septima a fine judicij in infinitum. Prima describit tempora primitiva copiosius, ecclesias nempe quæ ad usqꝫ regnum Apostasiæ \horam tentationis in locis suis/ duraturæ erant, & ipsius Apostasiæ \tentationis/ tempora non nisi leviter attingit. Secunda per distinctionem temporum {illeg} continua serie vices rerum ab temporibus Apost initio \Apostolis/ ad finem sæculi æqualiter describit, nisi quod in initio et fine Apostasiæ |horæ tentationis| paulo fusior est. Tertia omittit fere quæ per tempora primitiva geruntur, & in ijs occupatur quæ Apostasiam \horam tentationis/ proxime præcedunt, quæqꝫ ea durante geruntur. Quarta per distinctionem temporum continua serie vices rerum ab ineunte regum Apostasiæ \hora {illeg} \tentationis// ad finem seculi æqualiter describit. Quinta \{non nisi}/ leviter attingit quæ initio Apostasiæ \horæ tentationis/ geruntur, fusissimè vero des{inat}|cribit| quæ finem sæl|c|uli proximè præcedunt. Sexta sequitur docet quæ sequuntur finem sæculi. Septima quæ sequuntur sextam. Hoc {præbant} \modo/ prophetiæ {inæquales} ab intio Apocalypseos remotiores{illeg}, in rebus occupatur paulatim descendent {illeg} ad {inferiora} tempora gradatim descendunt, magis et magis describentes quæ ab Apostolorum temporibus longius distant |prout ordine posteriores sunt tempore posteriora pergentes a temporibus Apostolorum ad per omnia sæcula in infinitum|.
Prophetia sexta et septima per verbis apertis et perspicuis declarantur ut interprete vix egeant. Prima item et secunda tertiaqꝫ quatenus Apostasiam \horam tentationis/ præcedunt satis claræ sunt. Tota difficultas est in \in {sic} hora seu/ tempore Apostasiæ \ten{illeg}|tationis| t{illeg}t/. Ad hanc delineandam multæ adhibentur visiones synchronæ multiqꝫ ejusdem rei typi, \et hoc/ ut prædictio plenior esset, et interim \tamen/ perplexior videretur, donec, rebus fere impletis, adventaret expositionis tempus. Primus labor igitur est typos tum synchronos tum coincidentes ritè inter se connectare. Donec hoc fiat, interpres typos synchronos ad tempora diversa, & typos coincidentes ad res diversas applicans, toto cœlo errabit. Et hic est scopulus in quem omnes hactenus impegere. Vt igitur connexioni visionum lucem aliquam in limine accingam, percurram ordine singula.
De prophetia prima.
In prophetia prima jubetur Apostolus \ch. 1.19./ scribere quæ vidit, & quæ sunt & quæ oportet fieri post hæc id est visionem quam vidit et \huc spectantes/ sermones quos au{illeg}|d|iret \huc spectantes sermones/ tum præsentia tum futura involventes. Visionis itaqꝫ et sermonum duplex est consilium, tum præsentia tum futura delineare, præt|s|entia quidem perspicue et verbis apertis, futura tecte & sub verborum mysticis significationibus. Et quatenus præsentia delineantur, de particularibus agitur, quatenus vero futura, de generalibus est prophetia. Non enim {illeg} parv{illeg}|a| \tectè/ prædicere solet Christus, sed sub paruorum apertand parvis occultare magna, ut videre est in parabolis evangelicis videre est. Aperte igitur et de præsenti, alloquitur singulas ecclesias: mystice et de futuro, in singulis describit omnium commune fatum: imò et fatum ecclesiæ totius quatenus toti cum his septem et cum harum progenie commune est fatum. Sic \ubi/ ad Ecclesiam |in| Philadelphiæ|a| dicit: Faciam illos [qui de Synagoga Satanæ sunt] ut veniant et adorent ante pedes tuos: Item, Servabo te ab hora tentationis quæ ventura est in orbem universum: generalia prædicit. Sic et illud ad Ecclesiam |in| Smyrnæ|a|: Habebitis tribulationem diebus decem, id est persecutionem annis decem. Significatur enim hic persecusio {sic} Dioclesiani quæ decem annis per o|O|rientem totum desævijt & cæteras omnes persecutiones simul sumptas superavit. Scilicet ecclesiarum septem \& quotquot his affines sunt/ unum est corpus mysticum, et patiente membro aliquo patitur c|t|otum corpus. Voluit igitur Christus, quà mysticè loquitur, passiones corporis mystici per passiones membrorum exprimere, figuratè accipiendo partem pro toto, ut Rhetoricis mos est. Et quo hoc commodius fieret, nomina urbium Dei consilio talia \selecta/ sunt quæ Ecclesiæ generali congruant. in \Ecclesia in/ Ephesei |\ac/ Εφέσιοι, desiderabilis.| quasi ἔφεσις, appellatur \{illeg}/ \provocatio de judicio ad judicium/ de judicio homnum {sic} ad judicium Dei; \item attentio/ desiderium coronæ. Smyrna est myrrha, gemmi {illeg} de odori {ferum} de de qua s|S|ponsa c|C|hristi bene olet, Cat|n|t: 5.5, \ut et sponsus/ {simul} {illeg} et Sponsus \{videat}/ Cant /{bene} Myrrhati inquam de Myrrha bene olentes. \Sponsa Chr. Cant. \5.5// {illeg} sponsa Ch{risti}\ 1.13 & 3.6 & 4.6, 14 \In {illeg} multa Apoc. 8.3. {in} Smyrna{illeg}/. Pergamus, urbs excelsa: {illeg} |Apoc. {illeg} 21.12| |ea| in rupe sita erat. \In Pergamo, \in/ in {illeg} in Christo nova Ierusalem, in Christo Apo/ Pergamus in rupe sita erat et arcem, vel urbem altam \ob arcibus olim Trojæ sic dictis olim/ significabat. In Pergamo in Christo {vives} \illius/ altæ urbis He|i|rusalem quæ in Christo fundata est Apoc {illeg} 21.12. Thyatyra, τα Θυατειρα, sacrificijs trita, absumpta; cædibus indomita. Sardis, canticum lætitiæ ch|a|p 14.3 & 15.3; item lapis pretiosus, qui et \in fundamento \est/ novæ Ierusalem cap. 22.20 &/ amuletum est contra venenum et veneficium, sc. Meretricis \{illeg}/ poculi Meretricis cap 18.3, 23. |In| Philadelphia \id est/ in amore fratrum, \in/ charitate |In| Laodicea, \id est/ in jure populi
Generalis est ergo hæc Prophetia, et quidē de illis ipsis rebus agit quæ in sequentibus Prophetijs sub varijs typis describuntur. Ab|d| illos etiam typos omninò respicit, et quasi clavis est ad ipsos reserandos. Et ut de visis primò loquar, Filij hominis sp{illeg} \apparitio/ hic in limine fuse describitur ut ex descriptione \similitudine/ Filium hominis in sequentibus cognoscas, {illeg} cap. 10.1. cap {illeg}|&| 14.14 \et 18.1./ Item Dan. 10.5, 6 Septem stellæ in dextra ejus sive a|A|ngeli septem ecclesiarum quatenus de præsenti accipiuntur sunt Episcopi earundum, perinde ut Angeli quatuor ad Euphratem ligati sunt quatuor duces exercitus equestris cap. 9.15, 16{illeg}. qu|Q|uatenus vero de omni tempore accipiuntur sunt septem spiritus Dei cap: 3.1, atqꝫ adeo Lampades septem coram Throno cap: 4.5, & septem oculi Agni cap: 5, 6. Gladius ex ore Filij hominis idem est cum gladio simili cap 19, et significat visionem hom filij hominis in hac forma durare usqꝫ dum gentes hoc gladio percusserit perinde ut il{illeg}|li| cap 19 describitur. Quæ quidem percussio non est conversio per gladium spiritus ({illeg}tatur\denunciatur/ enim ab improbis ut plaga ob impœnitentiam cap: 2.16) sed perditio ultima hostium Dei secundum illud Apostoli Christus hominem peccati interficiet spiritu oris sui et destruet illustratione adventus sui, \Zech M{al} 14.6, 7, 12, 13/ 2 Thes. 2; ex ore \quasi/ spiritum igneum et halitum flammeum emittens quo populi tanquam tempestate consumentur, 2 Esdr. 13.10 et Aquila Romana comburetur 2 Esdr. 12.3. Sicut enim fulgur exit ab Oriente et patet usqꝫ in Occidentem ita erit et adventus filij hominis Mat. 24.27. \Luc 17.24. improbis inopinatò perditis ut Sodom igne et Sulphure de cœlo perditus fuit. Luc. 17.29./ Vnde Angelus vindemiam terram vindemiari jubens dicitur exire de Altari \(ob cædem scilicet)/ et habere potestatem igne supra ignem. Apoc. 14.18. {illeg}|Optimi| tamen prius sursum rapientur Domino occursum \in aere/ 1 Thes. 4.17. Matt 24.31. Marc. 13.27. Apoc 19.17. \In nocte illa erunt duo in lecto uno unus assumetur et alter relinquetur Luc. 17.34. Mat 24 40/ Et pessimi similiter rapti prosicientur in Gehennam \Mat. 13.41, 42. & 24.51/ Apoc 19.20 & 20.10. Dan 7.11. Apoc 16.19. Cæteri pro merito vel ad cædem colligentur Apoc 14.19 vel ad vitæ consevatione cædis effugium. \Mal. 14.16. Apoc. 20.3, & 2.26. Dan. 7.12./ Nondum enim veniet conflagratio generalis et perpetua. Apoc 20.3 & 2.26 Dan. 7.12 Candelabra septem sive septem ecclesiæ septem sunt septem cornua agni cap. 5.6, quibus etiam similia sunt duo cornua Bestiæ Pseudopropheticæ, cap 13.11. Durat etiam Visio candelabrarum usqꝫ ad finem sæculi, ut ex dictis ad Ecclesiam |in| Pergami|o| patet: Pœnitentiam, inquit, age; aliter veniam tibi citò cito et pugnabo cum illis in gladij oris mei cap 2.16. Item ex verbis ad Ecclesiam in Sardis: Si non vigilaveris, veniam ad te tanquam fur et nescies qua hora veniam ad te, cap. 3.3 Sic ad Ecclesiam in Thyati|y|ra: Quod habetis, inquit, tenete donec veniam cap. 2.25. Has igitur septem ecclesias et earum progeniem ad usqꝫ finem mundi et non Ecclesiam Romanam aut Alexandrinam selegit Christus ad representandam veram suam ecclesiam quatenus ea magnæ Apostasiæ contrariatur et cum illa luctatur. Quod maximè notandum est. Christus has ecclesias ut potiores Apostolo unico superstiti regendas commisit, diuturno ejus rege|i|mine confirmavit, confirmatarum progeniem hac prophetia ad eam directa, et magis confirmavit, et in Ecclesiæ generalis typum et representationem contra Synag \ut/ Synagogæ Apostolorum oppositam ad usqꝫ finem sæculi opponendam adhibuit.
Hæc sunt quæ Apostolus vidit. Quæ audivit ita verbis parabolicis temperantur, ut Ecclesiæ quæ tunc in vivis erant, ad se dicta putarent omnia; sub sensu tamen aperto passim lateat sensus mysticus ad futu & propheticus ad sequentes visiones alludens. Et quædam æquidem apertè alludunt, ut \Vincenti dabo edere de ligno vitæ quod est in medio paradisi Dei mei. cap. 2.7 & 22.2./: Qui vicerit non lædetur a morte secunda, cap: 2.11, & 20.6. Dabo illi potestatem super gentes, cap 2.26 & \5.10 {nec non} ut et/ 11.15, 17. {Item} \nec non/ 20.3, 4. \Reget eos in virga ferrea cap 2.27 & 19.15/ Pugnabo contra eos in gladio oris \mei/ cap: 2.16 & 19.21. \{illeg}/ Nova Hierusalem quæ descendit de cœlo a Deo cap: 3.12 & 21.2. Ex quibus qui allusionibus qui sapiens est facile collegerit prophetiam hanc ad sequentes visiones omninò respicere. Hora utiqꝫ tentationis quæ ventura erat in orbem universum tentare habitantes in terra, denotat tempu{illeg}|s| illud quo Draco fugaret mulierem, & {vox} bellum gereret cum reliquijs seminis ejus & una cum Bestijs duabus per totum orbem regnaret \cum bestia inquam/ et ab \septicipiti quam adorarent/ universi quorum nomina non sunt scripta in qui inhabitant terram, quorum non {illeg} sunt scripta nomina in libro vitæ Agni. coleretur Cap 13. {illeg} 3, 4, 7, 8. Tentatione illa non denotatur perscutio sed apostasia. Non enim ecclesia universalis, nedum particularis illa Sme|y|rnæorum, \ob fidem et patientiam/ servanda erat a generali aliqua persecutione. Hoc absurdum est Promittitur et historiæ non respondet. Promittitur protectio a seductionne: nempe ab illa nempe quam Bestia bicornis præstigijs suis invexit, efficiens ut terra universa Bestiam et Imaginem ejus colerent, et characterem, nomen, nominisqꝫ numerum reciperet Cap 13.12, 14, 15, 16, 17. {illeg} Eodem spectat illud ad Ecclesiam in Laodicæ: Quia tepidus es et nec calidus nec frigidus, fiet ut te evomam ex ore meo. F{illeg} \Impletum/ est hoc ingruente hora tentationis, ubi tepidi omnes et hypocritæ, eo quod amorem veritatis non receperant, per operationem imposturæ signis et prodigijs mendacibus seducti sunt ut crederent mendacio 2 Thes. 2. Promissum superius: Quoniam servasti verbum patientiæ meæ, et ego servabo te ex hora tentationis, pertinebat ad Ecclesias quo tempore de persecutione modo exierant, idqꝫ ut prœmium constantiæ. Hæc ad easdem pertinebat postea ubi refriguerant. Quoniam, inquit, servasti verbum patientiæ meæ id est quia fortiter tolerasti persecutionem; servabo te, id est, quamdiu modicam illam quam habes virtutem retines. At ubi refrigueritis expuam vos ex ore meo quotquot tepidi estis. De Ecclesia mea non amplius eritis: sed per horam tentationis adhuc magis ingruentem segregabo vos et erroribus deceptos dabo in Synagogam Satanæ, ut cum orbe reliquo colatis Bestiam. Sic et ad Ecclesiam in Epheso: Charitatem \Amorem/ tua|u|m prima|u|m, inquit, reliquisti: Memor est itaqꝫ unde excideris, et age pœnitentiam et prima opera fac: sin minus venio tibi cito et movebo candelabrum tuum de loco suo nisi pœnitentiam egeris. Illud, \amorem tuum primum reliquisti idem est quod tepidus es, &/ movebo candelabrum tuum de loco suo idem est quod evomam te ex ore. ‡ ‡ Pertinent autem hæc non ad omnes quæ in Ecclesia sunt sed ad multitudinem \tepidorum/. Candelabra non perdentur, sed movebuntur de loco baseos; non penitus sed ex parte pro numero tepidorum|editium|. In loco|i||s| primo|i||s| aliqua ex parte manebunt usqꝫ ad finem visionis. His igitur verbus {sic} tepidus es, et memor esto unde excideris & similibus, \Christus/ quamvis Christus Ecclesias tempore Apostoli florentes \& nonnihil flaccescentes/ {illeg} specie redarguit ut eas ad majorem virtutem {illeg}|p|rovocaret; revera tamen digitum Item illud Charitatem \Amorem/ tua|u|m prima|u|m reliquisti idem quod tepidus es. Quibus verbis specie quidem redarguit Ecclesias tempore Apostoli nonnihil flaccescentes, ut eas ad statum primum restitueret et confirmaret, revera autem digitum intendit ad religionis statum illum languidum qui Apostasiam proximè præcessit. Christus enim tepidos evomuit ex ore et candelabrū de loco movit, non propter teporem et defectum charitatis \amoris/ Christianorum illorum qui tempore Apostoli vixerunt, sed propter illorum teporem quos evomuit, propter illorum defectum charitatis amoris quos de loco movit. Sermones igitur omninò parabolici sunt, specie alludentes ad tempora Apostoli, revera præfigurantes hypocriticum illum tepidum illum & formalem ecclesiarum statum, qui omnium consensu post persecutionum cessationem et divitiarum rerumqꝫ omnium sub Christianis Imperatoribus affluentiam statim viguit. Quo et illud ad Ecclesiam in Sardis spectat: Nomen habes quod vivis et mortuus es. \‡/ ‡ Ecclesiæ nomine et forma externa splendes, virtute non item. Memento ergo qualiter acceperis & audieris et serva et pœnitentiam age. Si ergo non vigelaveris, (si dormiendo permiseris inimicum seminare zizania \in te,/ si qualiter acceperis et audieris non servaveris sed defeceris a veritate), \tandem/ veniam a{illeg}|d| te ut fur et nescies qua hora veniam ad te. Sed pauca habes nomina in Sardis quæ non inquinaverunt vestes suas et ambulabunt mecum in albo quia digni sunt. Ex omni mul tuorum multitudine pauci tantum digni sunt qui mecum ambulent in albo. |Pariter et illud| # # Pariter et illud ad Ecclesiam in Thyatira: Novi in pr tua opera et amorem et fidem et ministerium et fidem patientiam tuam et opera tua novissima (sc. quæ in \durissima illa/ persecutione Dioclesiani \modo/ exhibuisti) plura prioribus. Sed pauca habeo adversus te quia d{illeg} permittis Mulierem Iezebel quæ dicit seipsam prophetam et docet et seducit meos servos fornicari et manducare Idolothyta. Alluditur hic ad decretum Aposto Synodi Apostolo{illeg}rum Act. 15. Cujus respectu \etiam/ subjungitur Non mittā super vos aliud pondus. Sensus autem est. {illeg} Pauca habeo adversus te quia dormiendo permittis inimicum seminare zizania, meretricem inquam, qua de servis meis tepidos quosqꝫ ad fornicationem seducere \spiritualem/ seducert|e|{illeg}. Vobis autem dico qui reliqui fueritis in Thyatira (vobis reliquis de semine fæminæ cap 12.17) quotquot non habent doctrinam hanc, quotquot non cognoverunt profunda Satanæ ut loquuntur (quoniam p|P|rophetiæ aboletæ sunt, linguæ cessarunt scientia evanuit, sola fere jam restat charitas 1 Cor 13.8:) \ex hoc {tempus} \durante imperio Satanæ// non mittam super vos aliud pondus (quam ut ab \Idolothytis, fornicatione cæterisqꝫ/ profundis illius \imperij/ abstineatis.) Tamen \etiam/ quod habetis tenete donec veniam. His quinqꝫ locis ad totidem ecclesias directis prædicitur Apostasia ingruens et lapsu ad probationem servorum Dei & lapsus tepide multitudinis Christianorum. Videamus jam quomodo status Apostasiæ describitur Hæc sunt \igitur/ tempora de quibus Christus loquitur Mattt 24.11, 12 Multi inquit, Pseudoprophetæ surgent et seducent multos, et quoniam abundabit iniquitas refrigescet amor multitudinis. Multi pseudoprophetæ |surgent| hi sunt qui horam tentationis inducent, \falsorum/ miraculorum operatores 2 Thes. 2.9 attendentes spiritibus deceptionis et doctrinis dæmoniorum, in hypocresi falsa loquenti{illeg}|es| {sic}, cauteriatam habent{illeg}|es| conscientiam suam 2 T{illeg} Tim. 4.12. Refrigescet amor multitudinis, {illeg} propter hunc teporem evoevomentur ex ore, et \propter amoris defectum/ candelabrum eorum movebitur de loco. evomentur ex ore et candelabrum eo propter amoris defectum candelabrum \eorum/ movebitur de loco. Continget \Pertinet/ hoc |ad| multitudinē non |ad|omnibus|es| Christiani|o|s. Ad ess Non perdetur Candelabrum sed movebitur tantum de loco; de loco nempe baseos ex parte tantum pro numero delinquentium; & reliquæ \parti/ loci primi parti insistet ad usqꝫ finem visionis Cæterum ubi dicitur evomam te ex ore et movebo candelabrū de loco: his non significatur periodus ecclesiæ aut finis visionis candelab{illeg}rum. Dicuntur hæc respectu multitudinis. Ecclesiarum reliquiæ, per eadem Candelabra, parte modica baseos, locis ijsdem insistentia, ad usqꝫ finem prophetiæ signific commodè significari possunt. Ad Ecclesiarum reliquias designandas, Candelabra non plus de locus \primo baseos loco moveri cona pe/ mota quam pro parte delinquentium, parte|i| reliquæ baseos locis primis insistunt ad usqꝫ finem prophetiæ. Ad Ecclesiarum reliquias designandas Candelabra de loco baseos ex parte tantum moveri concipe, et ne pro numero \nempe/ delinquentium, et reliquæ parti \loci primi/ deinceps insistere ad usqꝫ finem prophetiæ. Hactenus de hora tentationis ingruente et lapsu Ecclesiarum. Quæ durante Apostasia geruntur, ejusmodi designantur typis
Porro ad Ecclesiam in Ephesi ait: Sed hoc habes quod odisti facta Nicolaitarum quæ et ego odi. Spectat {ha}|li|tera ad Nicolaitas|r||ū| {illos} \sectam qui pseudochristiani erant/ quo tempore Apostolorum stab \&/ fæminis in communi utebantur. Per horum verò fornicationem mysticè significatur spiritualis fornicatio Apostatarum, quæ dicitur \pseudochristianorum/ fornicatio cum muliere Iezabel cap: 2.20, 21, 22, Doctrina Balaam Act cap. 2.14. Vt enim hi auctores erant Israelitis quod ederent It|d|olothyta & fornicarentur cum Dijs gentium (Balaam Num. 31.16 & 25.2, Iezebel 1 King. 16, &c, uterqꝫ Apoc 2.14, 20) ὁύτως ἔχεις καὶ σὺ, ad hunc modum habes et tu tenentes doctrinam Nicolaitarum Apoc 2.15 Dicit igitur Christus Ephesios tunc {illeg} cum amorem primum reliquerant & instabat amotio Candelabri de loco, non obstante amoris refrigeratione, hoc habuisse quod ode{illeg}\{illeg}/ /oderint\ facta Idololatrica Apostatarum. |et| Per Nicolaitanos \igitur/ intelligent|d|i sunt Apostatarum quatenus spiritualiter fornicantur \pseudo/christianorum spiritualiter fornicantium, facta idololatrica Apostatarum. qui h
Dicitur hic mulierem Iezebel esse quæ servos Dei seducit. Eo nominè omnino alluditur omnino ad \visionem/ Meretricem|is| Babylonica|æ|m cap 17. Quæ ibi per visionem coram exhibetur, hic nominatur Iezabel. Id vel ex utriusqꝫ consensu colligere liceat. Iezabel Regina erat, Meretrix Babylonica regnabat \habebat regnum/ super Reges terræ cap: 17.18, & sedebat Regina {se sup} et super Bestiam sedebat Regina cap 18.7. Illa docet et seducit servos Dei fornicari et manducare de Idolothytis cap 2 20: Hæc Meretrix Babylonica habebat regnum super Reges terræ cap 17.18, & super Bestiam sedebat Regina cap 18.7. Iezabel item Regina erat. Illa Pseudophrophetes erat nominatur cap 16.13 & 19.20: Hæc se propheten dicebat, adeoqꝫ pseudoprophetes erat cap 2.20. Illa In illius beneficijs errarunt omnes gentes cap 18.23, inebriatæ de vino fornicationis ejus cap 17.2: hæc \olim seducebat totum Israel ad Idololatriam, ita ut Elijah propheta se solum \putaret/ relictum qui non coleret Baal, et jam quoqꝫ ea pariter et seducendo inducit {illeg} tentationem in orbem universum tentare habitantes in terra ,cap. 3.10./ Illa fornicatrix, meretrix et mater fornicationum cap 17.1, 2, 5: Hæc fornicatrix cap 2.21, & adultera vers 22. Cum illa Reges id est regna terræ fornicantur Cum illa fornicati sunt reges terræ, & inebriati sunt incolæ terræ de vino fornicationis ejus, cap 17.2: cum hac fornicantur et mœchantur seducti cap 2.20, 21, 22. Vtrobiqꝫ igitur fornicatio spiri mystica est et spiritualis, nempe per Idololatriam. Illi datum est tempus ut pœnitentiam ageret & non vult pœnitere Deus dedit in corda regum ut faciant quod placitum est illi et dent regnum suum bestiæ, cui Meretrix \illa/ insidet, donec consummantur verba Dei, cap: 17.17 Huic dictum est \Deus dedit huic/ tempus ut pœnitentiam ageret & non vult pœnitare a fornicatione sua cap: 2.21. Vtriusqꝫ igitur duratio perlonga describa est. Tandem post casum urbis Babylonis, quæ Meretricis sedes imperialis fuit, ipsum corpus Meretricis, Babylon magna per orbem diffusa cap 16.19, Pseudopropheta per spiritus \sui/ ex ore procedentis falsa miracula \falsa/ congregans gentes ad bellum ultimum vers 13, venit in memoriam ante Deum dare illi poculum vini indignationis iræ ejus vers 19 id est projicitur una cum Bestia in stagnum ignis cap 19.20 et cæteri de gentibus occisi sunt in gladio sedentis super equum procedente de ore ipsius vers: 21. Et sanctis d{ictum} est judicium Et Et posi \Et positi sunt Throni, et sederunt super eos sancti/ Et sanctis judicium datum est \sanctis /illis\/ et regnarunt cum c|C|hristo cap 20.4, pacatis gentibus quæ restabant cap vers: 3 gentibus quæ restabant pacatis vers 3. Similiter et Iezabel \tandem/ quia pœnitere noluit, missa est a Christo in lectum (pro poculo fornicationis accipit poculum furoris, pro lecto voluptatis lectum tormenti, in Stagno ignis decumbens) et fornicantes cum ea, (id est Reges decem seu Bestia) missi sunt itidem in afflictionem magnam, \sc. in idem stagnum/ et filios ejus Christus interficit in morte, nepe (nep|m|pe per gladium oris) et omnibus ecclesijs suis dat mercedem, \distribuens/ unicuiqꝫ distribuens secundum opera sua cap 2.21, 22, 23, |et| dat et \illis/ potestatem super gentes, et regent eas in virga ferrea, vers 26, 29 & stellam matutinam accipient vers 26, 27, 28. Vtraqꝫ igitur una {illeg} cum gentibus quas seduxer|it|unt, eodem modo et tempore perdu|i|ntur, Christo tunc ad judicandos et remunerandos sanctos veniente. Quare cum hæ fæmina consensus plenus es|si|t; utraqꝫ \existente/ Regina, Pseudoprophetes, seductrix|ce| populorum, & seducente omnes gentes, perdiu dominante, simul & similiter, una cum seductis gentibus, pereunte; cum ejusmodi duas diversas simul esse absurdum s{illeg}|i|t; cum in his prophetijs, quæ congruunt, ad invicem referenda sint; cum deniqꝫ per Reg cum deniqꝫ primæ hujus quæ de septem ecclesijs est Prophetiæ mos et scopus sit ad sequentes visiones alludere; omnino dicendum est visionem esse m|M|eretricis Babylonicæ, ad quam Christus in hac parabola de Iezabel alludit cum deniqꝫ sermones omnes Apocalyptici referantur ad visiones, nulla autem visio sit præter illam Meretricis Babylonicæ ad quam sermo parabolicus de Iezabel referatur: omnino dicendum est sermonem hunc ad illam visionem spectare alludere.
Sic et Parabola de Balaam et Balac. cap 2 14 alludit ad visionem Bestiarum duarum cap 13 quæ \cap. 13/ simul in lacum \missarum in/ stagnum ignis perjiciuntur cap 19.20. Balac utiqꝫ Rex erat et in codice Grotij Rex dicitur: Bestia septiceps coronatur, thronum habet & magnam auctoritatem cap 13.1, 2 Balaam pseudopropheta erat: Bestia bicornis item cap 16.13 & 19.20. Balaam doctrina sua De errare fecit filios Israel cap 2.14: Bestia bicornis πλανᾳ τοὺς ἐμοὺς errare fecit servos Dei habitantes in terra cap 13.14 Doctrina Balaam erat edere Idolothyta et fornicari cap 2.14; id est cum Dijs falsis, Num 31.16, & 25.2, 3: Bestia bicornis loquebatur ut Draco, id est idololatriam docebat Apoc. 13.11. Balaam non directè hæc docebi|a|t, sed docebat \instruebat/ Balac \regem/ mittere scandalum coram filijs Israel cap. 2.14: Bestia bicornis item instruebat b|B|estiam septicipitem contra populos Dei, potestatem ejus omnem faciens coram eo, id est potestatem fallendi gentes, & efficiendi ut se cole{illeg}rent id est sibi fidem et obsequium præstarent cap 13.12, Imaginem quoqꝫ præcipiens fieri Bestiæ, quæ populis scandalum maximum fuit, {utpote} loquendo cum efficacia et efficiendo ut occiden ita ut occiderentur qui cedere nollent. cap 13.14, 15. Deniqꝫ ut Bestia bicornis eo|i|dem est cum Meretrice Babylonica, sic Balaam idem est cum meretrice Iezabel; uterqꝫ pseudopropheta, uterqꝫ seductor populi Dei, uterqꝫ aucti|o|r ipsis ut manducarent Idolothyta & fornicarentur cap 2.16, 20, uterqꝫ utriusqꝫ discipuli quotquot non egerint pœnitentiam, simul exeundendi \interficiendi/ sunt plaga illa ultima per gladium oris in adventu christi cap. 2.16, 23. {Deniqꝫ corpus} \Congregatio discipulorum/ utriusqꝫ synagoga est illa Satanæ quæ in hac prophetia dict|i|tur est|s|e pseudojudæorum
< insertion from f 9v >Sic et Parabola de Thrano {sic} Satanæ deqꝫ Balaam et \rex/ Balac |et scandalo| \et filijs Israel, et Nicolaitanis/ cap. 2.13, 14, alludit ad visionem Draconis et Bestiarum duarum \et imaginis et signatorum in monte Sion/ cap 12 & 13. |& 14.| {illeg} \et/ cap: 16.13, 16. Thronus Satanæ manifestò est thronus seu regnum Draconis, alludit enim ad {Satanas} sermones cap 12.9 & |{Satanas} Dein est quod Draco Draconis est Satanas Draconem denotat cap 12.9 et thronus Satanæ thronum seu \sedem/ dominium Draconis cap| 13.2. Balac congruit cum Bestia septicipiti. Ille Rex erat & \hic/ in codice Grotij r|R|ex hic appellatur: hæc coronatur, thronum habet et magnam auctoritatem cap: 13.1, 2. Vterqꝫ princeps secularis, {illeg} uterqꝫ hostis & corruptor populorum Dei. Per Balaam intelligitur Bestia bicornis. Balaa Balaam utiqꝫ pseudopropheta fuit: Bestia bicornis falsis miraculis & præstigijs sparsit falsas doctrinas et inde pseudopropheta etiam appellatur cap. 13.13, 14 & 16.13. Balaam doctrina sua & Sic et Parabola de Satana, Balac, Balaam, scandalo, idothytis et fornicatione, Nicolaitanis, martyre Antipa, et Iudæis cap: 2.13, 14, 15, alludit ad Draconem, Bestiam septicipitem, Bestiam bicornem, Imaginem Bestiæ, cultum imaginis, colentes imaginem, occisos qui non colerent, et stantes in monte Sion, cap 12 & 13 & 14, singula ad singula Satanas Draconem denotat cap 12.9 et thronus Satanæ \ubi tum Ecclesia tum{illeg} Satanas habitat cap 2.13./ thronum seu sedem Draconis cap 13.2 \ut nomen ejus/ Balac, ut rex erat, et hoc loco (in Codice Grotij) Rex etiā dicitur, ut dominus sæcularis, ut idololatricus, ut hostis et corruptor populorum Dei, \ut nomen Balac significat exinanientem, in solitudinem et eremum omnia reducentem/ ut consilijs & pseudoprophetæ Balaam hac in re auscultans \ut nomen Balac \significat/ exinanientem in solitudinem et eremum omnia reducentem/; denotat Bestiam septicipitem, utpote coronatam cap 13.1, thronum et potestatem magnam habentem ejusdem generis cum illo Draconis habentem vers. 2, blasphemam id est idololatricam vers 6, servis Dei bellum inferentem vers 7, \sanctos vincentem, eos omnes mysticè necantem, in sanctorum solitudinem & eremum \vastata per/ per {sic} abominationem desolationis ecclesia loca omnia reducentem cap 13.7, 15 & 17.3. deniqꝫ/ consilijs et opere Bestiæ bicornis ab omnibus adoratam vers 12, 14, 15, 16. \sanctos vincentem \{eos omnes mysticè necantem}/ et terram vastatam in \solitudinem et/ eremum reducentem cap 13.7, 15 & 17.3/ Vnde et per Balaam intelligitur Bestia bicornis. Balaam utiqꝫ Pseudopropheta fuit: Bestia bicornis per miraculis et præstigijs sparsit falsas doctrinas cap 13.13, 14, & \unde et/ {illeg}pseudopropheta appellatur cap 16.13 Balaam errare fecit doctrina sua errare fecit filios Israel cap: 2.14: Bestia {doctrinam} bicornis πλανᾷ τοὺς ἐμοὺς errare facit servos Dei cap 13.14 Doctrina Balaam erat ed manducare idolothyta & fornicari cap: 2.14, id est cum Dijs falsis Num: 31.16 & 25.2, 3: Bestia bicornis loquebatur sicut Draco, id est idololatriam docebat Apoc 13.11 et auctor erat ut {illeg} colerent \{illeg}bi populi adorarent/ Imaginem Bestiæ vers 14. Balaam, quo p{illeg} qua \ut ad/ hanc doctrinam introduceret docebat D impingere faceret Iudæos filios Israel, docebat Balac mittere scandalum ipsis, nempe conspectum Idoli Baal Peor cum apparatu omni et \sacrificiorū festorumqꝫ/ solennitate, quo allecti manducarent idolothyta & fornicarentur: Bestia bicornis ut servos Dei seduceret docebat habitantes in terra (eos qui ad alterius Bestiæ corpus pertinebant) similiter mittere scandalum, Imaginem Bestiæ quam omnes adorarent. Successit consilium Balaam multitudine Israelis peccante Num: 25. successit et consilium b|B|estiæ bicornis multid|t|udine imaginem colente Apoc 13.15. Deniqꝫ vox Balaam hebraicè talem significat qui atterit et consumit populum, nempe populum Israelis per consilium suum: talis autem fuit Bestia bicornis, per cujus utiqꝫ consilium seducta est multitudo, cæteri occisi cap {13 et} vers 15 Apoc 13.15.
Cæterum ut horum analol|g|ia clarior fiat, explicanda sunt aliqua: et imprimis quodnam fuerit scandalum quod Balaam docuit: Balac {illeg}mittere |spiritualem esse fornicationem quam Balaam docuit. Id colligo his argumentis. Primo –| τὸ σκάνδαλον scandalum propriè significat lignum incurvum {illeg} quo tendicula seu decipula sustinetur, et in quod impingens animal ipsam tendiculam seu decipulam super se subita ruina prosternit. \Sic: Iuxta iter scandalum posuerunt mihi: Psal. 140.6./ Metaphorice est objectum quodvis in quod impingens aliquis non impingitur sub damno vel ruina: \sine damno vel ruina impingi non potest:/ et in sacris literis dici solet de Dijs Gentium. Si servieris Dijs eorum hoc tibi certe erit in scandalum. Si An hoc Eff \i.e./ s|S|i ad hoc offendiculum impegeris iram Dei in te concitabis et peribis. Exod 32.33. |Non servies Dijs eorum quia בווקש scandalum istud tibi. Deut 7.16.| Cave ne unquam cum habitatoribus terræ illius jungas amicitias per {illeg} ne tibi fiat למוקש in scandalum in medio vestri. Sed aras eorum destrue confringe statuas. i.e. Cave ne icto fœdere gentes in terra vestra Deos suos colere permittas, sed araas destrue confringe statuas, ne in hæc impingens \pereas,/ Exod. 34.12. Servierunt sculptilibus eorum, ל{illeg}מוקש ויחיו לחס et fuerunt eis {illeg} in scandalum Psal. 106.36. Dij eorum erunt vobis למוקש et {illeg} in scandalum Iud. 2.3. Idololatria erat igitur et scandalum ad quod Balaam docuit \Balac/ mittere. Cum enim Balac sibi metuens id ageret ut perirent filij Israel, docuit Balaam ruinæ medium, scandalum ad quod si modo impingentes iram Dei in se concitarent et perderentur. Hoc ita esse verba proxima explicant. Balaam docebat Balaac scandalum mittere filijs Israel manducare Idolothyta & fornicari. Manducare idolothyta & fornicari Scandalum erat quod docebat {illeg} mittere erat manducari idolothyta et fornicari. Et fornicatio illa spiritualis erat ut his argumentis colligo. Primo quod Christus Israel non tantum manducabat Idolothyta sed et spiritualiter fornicabatur adorando Baal Peor: noluit autem Christus nominato minori crimine manducandi, omittere majus colendi Idolum, |{illeg}| \ne/ Parabolam hoc modo mancam et imperfectam fuisset \componeret./ Secundo quod hæc duo memorantur Israelis crimina in historia ad quam Apocalypsis alludit. Fornicatus est populus cum filiabus Moab, quæ vocaverunt eos ad sacrificia sua. Et illi comederunt et adoraverunt Deos eorum, et adjecit se Israel Baal Peor, Num: 25.1, 2. Fornicatus est populus cum filiabus Moab, id est spiritualiter \etiam/ ut explicat Interpretatio septuaginta et Targum Ionathan. Cœperunt, inquit Ionathan, populus prophanare sanctitatem suam et aperire corpora sua Idolo Peor et scortari cum filiabus Moab, quæ proferebant Imaginem ipsius Peor quæ latebant sub fascijs earum et vocaverunt populum ad sacrificia Idolorum suorum &c. Nolis Orientalibus utiqꝫ notissimum fuit, Idololatriam per fornicationem seductorum cum seducentibus exprimi, ut Israelis cum Ægyptijs et Assyrijs Ezek 6.26, 28, servorū Dei cum muliere Iezabel Apoc: 2.20. Cæterum illud forni{illeg}|c|atus cum filiabus Exprimit \continet/ totum crimen. Partes duæ ad quas Apocalypsis alludit sunt comederunt et adoraverunt: Vel ut Davit|d| recitat, a|A|djecerunt se Baal Peor, et comederunt sacrificia mortuorum Psal 106.36. Tertio quod ubicunqꝫ ho|i|c F{illeg} \lapsus/ Israelis \lapsus/ in sacris literis commemoratur, solum ponitur Idololatriæ crimen, ob hoc solum dicitur ira Dei in Israelem commota \hoc scandalum unicum memoratur ad quod impingente cujus contactum minor {illeg}rū secuta est attritio populi secuta est./ Vt Psal. 106.36. Deut: 4.3, & 32.16. Ios: 22.17. Sed et in loco illo ad quem Apocalypsis apprimeè alludit, nempe Num. 31.16 peccatum totum in quod Israel consilijs Balaam impegit, dicitur res Peor, id est, res Dei quem adorarunt, cujus sacrificia comederunt. Deniqꝫ quod Christus Apoc 2.20 crimen manducandi idolothyta et fornicandi iterum reprehendens, mox vers: 22, describit fornicationem illam esse cum muliere Iezabel, Spiritualis igitur est, et proinde scandalum quod Balaam docuit mittere, omninò idololatria id est qualem Israel olim patrabat cum Iezabel per cultum Idolorum ejus.
Spiritualis igitur est fornicatio illa. Et hinc simul innotescit Scandalum quod Balaam docuit mittere. Τὸ σκάνδαλον scandalum proprie significat lignum incurvum quo tendicula seu decipula sustinetur, et in quod impingens animal ipsam tendiculam seu decipulam super se subita ruina prosternit. Apud veteres metaphoricè est objectum quodvis in quod sine damno vel ruina impingi non potest. Iuxta iter scandalum posuerunt mihi, Psal: 140.6. Dici autem solet de Dijs Gentium. Si servieris Dijs eorum hoc tibi certe erit in scandalum. i.e. si ad hoc offendiculum impegeris, iram Dei in te derivabis et peribis Exod 23.33. Non servies Dijs eorum quia קומש scandalum istud tibi erit Deut 7.16. Cave ne unquam cum habitatoribus terræ illius jungas amicitias ne tibi fiat למוקש in sandalum {sic} in medio vestri: sed aras eorum destrue confringe statuas. i.e. cave ne icto fœdere gentes in terra vestra Deos suos colere permittas, sed areas destrue confringe statuas, ne in hæc impingens pereas Exod 34.12. Servierunt sculptilibus eorum {illeg} למוקש ויחיו לחס et fuerunt eis in scandalum Psal 106.36. Dij eorum erunt vobis למוקש in scandalum Iud. 2.3 Hoc erat igitur et scandalum quod Balaam docuit mittere, ut verba proxima docent filijs Israel, ut verba proxima manducare idolothyta et fornicari docent. In \hunc/ sensum conspirant \etiam/ sacræ litteræ, hanc idololatriam Israelis Idololatriam ut scandalum, pestem a Deo subinde immissam et attritionem populi ut exitium impingentium in illud scandalum describens. I Adjecerunt se Baal Peor et comederunt sacrificiam mortuorum, et irritaverunt eum in adinventionibus suis, et in eos irruit pestis Psal: 106.28. Oculi vestri viderunt omnia quæ fecit Dominus propter Baal Peor, quomodo contriverit omnes cultores ejus de medio vestri Deut. 4.3. An parum vobis est quod peccastis in Baal Peor et usqꝫ in præsentem diem macula hujus sceleris in vobis permanet multiqꝫ de populo corruerunt, Ios: 22.17. Impinguatus et {sic} Iesuron et recalcitravit – ipsi me provocarunt in eo qui non erat Deus et ego provocabo eos in eo qui non est populus. – Ignis succensus est in furore meo et ardebit usqꝫ ad inferni novissima, Deut 32.15, 21. Et in illis ipsis locis ad quæ Apocalypsis alludit. Israel se adjecit Baal Peor, et iratus est Dominus in Israel &c Num 25.3. Nonne istæ sunt quæ deceperunt filios Israel ad suggestionem Balaam, et prævaricari vos fecerunt in domino super peccato Peor;|,| unde percussus est populus? Num 31.16. Vt impegit in Peor, percussus est populus. Id agebat Balac ut hostis suus male formidand{illeg}|u|s Israel male periret. Hac de causa ad se vocabat Balaam. Cum Balaam populo maledicere vetaretur, docet astutus importunum Balaa \regem/ aliud ruinæ medium, ut filij Israel Deum suum in se irritarent colendo deos alios. Iudicium Dei tendicula erat Deus alienus scandalum: consuetudo et amicitia via populorum via ad scandalum. \*/ * manducare idolothyta et fornicari impactio in illud: et idoli deaurati, splendidi cultus, ciborum desiderabilium oblatorum, festorumqꝫ ostentatio, deqꝫ his sermo creber, illecebræ ad impactionem \sive esca/. Via sternenda erat, ut illecti impingendo in scandalum, judicium Dei in capita sua derivarent. \Manducare idolothyta et fornicari impactio in illud: {illeg} \et Idoli deaurati/ cultus, ciborū desiderabilium, festorumqꝫ ostentatio, deqꝫ his sermo creber, illecebra ad impactionem. Via/ {illeg} sternenda erat ut in scan illecti impingenda|o|t in scandalum et {illeg} {post} iram \judicium/ Dei in {illeg} \capita sua/ derivata|re|nt. ob{illeg}eratum Ad hunc sensum alludunt et ipsa verba Apocalypseos. \Balaam/ Docebat βαλεῖν σκάνδαλον ἐνώπιον projicere, mittere, ponere scandalum in via filiorum Israel. Cum igitur I s{can}dalum proprie significet rem substantialem \gressibus objectam,/ et hic ad Idolum Baal Peor alludat: aptissimè dicetur typus imaginis Bestiæ. Nam Idolum illud erat Deus \erat/ seu Idolum seu Imago Regis Balac: et ut Balac est Bestia, Imago Balac erit Imago Bestiæ.
< insertion from lower down f 15r >1 Recte autem dicitur Imago illa scandalum. Cum enim Bestia bicornis seducere vellet servos Dei, docuit homines id est principes Bestiæ hanc Imaginem facere et effecit ut Imago \viveret et/ loqueretur idqꝫ in terrorem non colentium, et hoc dicitur miraculum \signum/ quod Bestia bicornis ad seductionem hominum operata est. Miracula illecti Imaginis splendore \vita/ et loquela miraculosa illecti sunt, minis territi, in scandalum impegerunt, coluerunt Imaginem. Seducit \(illa bicornis) illa)/ meos habitantes in terra, propter signa quæ data sunt illi facere in conspectu Bestiæ, dicens habitantibus in terra ut faciant imaginem Bestiæ quæ habuit plagam gladij, et vixit. Et datum est illi spiritum dare Imagini Bestiæ, et ut loquatur Imago Bestiæ et faciat ut quicunqꝫ non adoraverint Imaginem Bestiæ occidantur, Apoc 13.14, 15
< text from higher up f 15r resumes >2 Sed cultus Baal Peor idololatria erat; Numquid cultus Imaginis Bestiæ fuerit idololatria? Quid ni? Sed \Dices/ Imago figuratè dicta \est/. Erit et cultus ejus Idololatria figurate dicta: {illeg} atqꝫ ita parabolicè per idololatriam illam propriè dictam Iudæorum apte designabitur, |ut| et vicissim I idololatriam propriè dictam Apostatarum aptè designabit. Vt enim fornicatio cum Mere{illeg}|t|rice typice designat fornicationem spiritualem ex doctrina ae|u|t auct{illeg}|ori|tate Meretricis patratam, sic adoratio Imaginis typicè designare potest idololatriam ex doctrina aut auctoritate Imaginis commissam. Et typus posterior priori elegantior est, eo quod adoratio Imaginis nomine tenus, et Idololatriam significat et honorem obsequiumqꝫ auctoritati Imaginis delatum ex quo idololatria illa committitur.
3 Porro hujus generis Idolalatræ a fornicatione spirituali et externa professione Christianæ religionis dicuntur \dicuntur et externa professione Christianæ religionis dicuntur/ Nicolaitani. Habes, inquit, {illeg} \illic/ tenentes doctrinam Balaam, qui docebat Balac mittere scandalum coram filijs Israel {edere} idolothyta et fornicari: {illeg} οὕτως ἔχεις καὶ σὺ ad hunc modum habes et tu tenentes doctrinam Nicolaitarum. Nicolaitarum doctrinam primò vocat doctrinam Balaam: Habes, inquit, tenentes doctrinam Balaam. Dein descripta doctrina illa, repetit: Ad hunc modum habes et tu tenentes doctrinam Nicolaitarum. Illud οὕτως relativum est & comparativum est, et in versione Arabica et Æthiopica sic accipitur. Igitur a Nicolaitarum secta quæ per tempora Apostolica fæminis in communi utebatur desumpta parabola, Christus depingit spiritualiter fornicantes: uno opere et impuram illam sectam \obiter/ condemnans, & Apostasiam quæ futura erat artificiose et luculenter describens. Luculenter, inquam: tum quod fornicatio propriè dicta notissimum sit symbolum Idololatriæ; tum quod nomen Nicolaitarum significat victores populi id est populi Dei quem omnem utiqꝫ hi partim seduxerunt partim interfici curarunt cap: 13.15: tum deniqꝫ quod Nicolaitani erant Christiani seducti. Tales enim erant colentes imaginem Bestiæ. πλανᾳ τοὺς ἐμοὺς seducit meos cap: 13.14. Facit nequis emere aut vendere possit præter suos, {illeg} suos, id est excommunicat vers 17 Facit ignem de cœlo descendere, scilicet face de sublimi dejecta in ceremonia excommunicationis vers 13. s|S|educit omnes longe lateqꝫ vers: 16. 17, omnes autem per multa sæcula Christiani fuerunt. Descendit Diabolus, (id est idololatria modo de cœlo per Michaelem dejecta) ad incolas terræ maris ac terræ Cap 12.12 Non ad Gentiles antiquos (Hi prius Idolalatræ erant) sed ad eos qui antea diabolum non habebant inter se, qui ante dejectionem ejus idololalatræ {sic} non erant, id est ad Christianos. Hoc descensu et subsecuta seductione vera Dei Ecclesia ita attenuata est ut in Eremum mox fugere quasi invisibilis facta, et non nisi seminis reliquias in terris
